Henryk Paner
Gniew, woj. gdańskie. Pl.
Grunwaldzki 16. Stanowisko 2
Informator Archeologiczny : badania 18, 163-164
t e a
-P ie rw sz e s t u l e c i e E lb lą g a I n t e r e e u J a c o o ś w i e t l a j ą n i e k t ó r e k a t e g o r i e n a t e r U łó w a rc h e o l o g ic z n y c h . Obok w y ra ź n e j g ru p y Biwaków b a r d z o c z y t e l n i e w idoczny J e s t z e s p ó l c e r a n i k i o n o r t o l o g i i
1 t e c h n i c e w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e j, b a d t o to m a c h Ś re d n io w ie c z n y c h , le c z wykonanych w tr a d y c y jn e ! t e c h n i c e 1p o n ad 37 t ) . W re sz c ie t r z e c i a g ru p ę (ponad 9 1) s ta n o w ią im p o rty c e ra m ic z n e r e p r e z e n to wane p r z e z n a c z y n ia kamionkowe o r a z p o le w a n e ; t e o s t a t n i e p o ch o d zą p ra w ie ze w s z y s tk ic h znanych
1 czy n n y c h w tym o k r e s i e w a r s s ts tó w w p ó łn o c n o - z a c h o d n ie j E u ro p ie . Na uwagę z a s ł u g u j e t e ł fragm en t y z a p in k i p r u s k i e j , o s t r ó g , wyrobów m e ta lo w y c h , s k ó rz a n y c h , s z k la n y c h 1 d re w n ia n y c h .
Budowa k a m ie n ic murowanych r a d y k a l n i e z m ie n ia o b ra z a r c h i t e k t o n i c z n y m i a s t a . J e d n a k ie , ja k t o w y k aza ły b a d a n ia w r e j o n i e u l i c y L in k i, n ie k ie d y to w a r z y s z y ły im d re w n ia n e o f ic y n y o kon s t r u k c j i s z k i e l e t o w e j , w j e d n a j z n i c h o d k r y to p iw n ic z k ę o g łę b o k o ś c i 1 ,3 0 m, w k t ó r e j z n a l e z i o no d re w n ia n a d r a b in g o r a z k o l e k c j e 170 to c z o n y c h t a l e r z y d re w n ia n y c h .
P odozaz badali n a t y ł a c h d z i a ł e k lu b w t y ln y c h t r a k t a c h zabudowy m urowanej z lo k a liz o w a n o 6
l a t r y n i 1 S tu d n ie . M lą k sz o ść z n io b fu n k c jo n o w a ła w o k r e s i e od 2 połowy XV z . do p o c z ą tk u XIX w. Wydobyty z n i c h m a t e r i a ł a r c h e o lo g ic z n y r e p r e z e n t u j e z ró in ic o w a n y a z o rty m e n t wyrobów g lin ia n y c h
1 s z k la n y c h o b a r d z o wysokim p o z io m ie te c h n ic z n y m i a r ty s ty c z n y m .
S z c z e g ó ln ie cen n a j e s t k o l e k c j a n aczy ii s z k la n y c h tz w . Rómerów, f le tó w l t d , o r s z k o le k c ja f a ja n s ó w h o l e n d e r s k i c h , k a m io n k i n a d r e ń a k l e j , naczyii z p o lew a 1 p o r c e la n y . O prócz badali -a rc h e o lo g ic z n y c h p rzep ro w ad zo n o a n a l i z ę o d s ł o n i ę t y c h r e l i k tó w a r c h i t e k t u r y , u z y s k u ją c O braz ro z w o ju k a m ie n ic y i j e j p rz e m ia n p r z e s tr z e n n o - f u n k c jo n a ln y e h . B a d a n ia b e d a k o n ty n u o w an e. FROHBOHX p a t r z . Ż u raw ia Góra n e o l i t S ta n o w la k o 1
GAÛ2QWICE - K w iato n ió w , gm. G łu b czy ce p a t r z
S ta n o w is k o P |o k r e s h a l a z t a c k i
GALINOWO, gm, K i s i e l i c e U n iw e r s y te t W arszaw ski
w o j. e l b l ą s k i e . I n s t y t u t A r c h e o lo g ii
S ta n o w isk o 1
B a d a n ia p r o w a d z ił d r J a n M ic h a ls k i. F in a n so w a ł WKl w E lb lą g u . P ie rw sz y se z o n b a d a li. S ia d y o sa d n ic tw a w czes n o ś re d n io w ie c z n e g o 171, śre d n io w ie c z n e g o 1 n o w o ty tn eg o . O biektem badanym j e s t n ie w ie lk a wysepka l e i а с а w p o b l i l u w sch o d n ieg o b rz e g u J e z i o r a Ło dyg owak l e g o . Ma o n a k s z t a ł t d łu g ie g o n a s y p u -w y p ię trz o n e g o k i l k a m etrów ponad o becny poziom j e z i o r a , o w y m iarach i d ł u g o ś c i o k o ło 30 m, s z e r o k o ś c i m aksym alnej o k o ło 6 m, m in im a ln e j 5-4 m. Od s t r o n y ła d u j e s t n ie c o z n i s z c z o n a , p raw d o p o d o b n ie b ra n o s t ą d z ie m ie na s y p a n ie wałów w z d łu i
o b e c n e g o k o r y t a G a rd e j i . — ’
N ie w ie lk i wykop eondaiow y 12 ж 4 m> z a ł o t o n o w n a j s z e r s z e j c z ę ś c i w yspy, od s t r o n y j e z i o r a . O d k ry to tam n i k ł e Ś la d y k ilk u c e n ty m e tr o w e j w arstw y k u l t u r o w e j . Je d n a n ie w ie lk a jamke o r a z z n a j d u j ą c e a l g w n i c h n i e l i c z n e fra g m e n ty c e r a m ik i r o c z n ie l e p i o n e j o r a z to c z o n e j na k o l e . Te o s t a t n i e m aja m e tr y k . Ś re d n io w ie c z n a i n o w o ly tn a , n a to m ia s t fra g m e n ty n aczy ń r e c z n l e le p io n y c h s a m ało c h a r a k t e r y s t y c z n e . Byó m ole n a l e t y j e w iazaó ze z ta r s z y m l fa z a m i|w c z e sn e g o Ś re d n io w ie c z a .
P rz e w id u je s i e k o n ty n u a c je b a d a ń .
ОПЕК Muzeum A rc h e o lo g ic z n e
w o j. g d a ń a k le w Gdańzku
P I , G ru n w ald zk i 16 S ta n o w la k o 2
B a d a n ia p r o w a d z ił mgr H enryk F a n e r. P tn a n so w a ł Urząd M ia sta i C hiny w G n ie w ie . S z ó sty se z o n b a d a ń . M iasto
(XIV - XV w .) .
Celem b ad ań b y ło ro z p o z n a n ie i zadokum entow anie przypadkow o o d k ry ty c h k o n s t r u k c j i drew n ia n y c h . O d k ry c ia d o k o n an o w t r a k c i e p r a c rem ontow o budow lanych prow adzonych n a z a p le c z u z a b y t kow ej k a m ie n ic z k i p r z e z p racow ników PP PKl G d ań sk . O d k ry to 1 zin w e n ta ry z o w a n o r e l i k t y p ó ź n o ś re d n io w ie c z n e j u l i c y o d r e w n ia n e j n a w ie r z c h n i.
Wykop n r X I I Î o w ym iarach 4 ,6 5 z 7 ,0 m obejm ow ał 16 zachow anych w c a ł o ś c i lu b fragm en t a r y c z n i e d r a n i c u ło to n y c h n a l e g a r a c h . L ąg ary z o rie n to w a n e b y ły n a o s i M-S, z a ś d r a n ic e n a o s i łt-E , z n ie z n a c z n y m o d c h y le n ie m w k ie r u n k u południow ym . D łu g o ść o d k ry te g o o d c in k a d r o g i w y n o si ł a 6 ,4 z , z a ś s z e r o k o ś ć 2 ,1 do 2 ,4 m, p r z y czym n i g j e z t t o s z e r o k o ś ć c a łk o w ita u l i c y , ja k o i e c z e ś ć k o n s t r u k c j i g i n ę ł a w p r o f i l u zach o d n im wykopu ( t j . pod n a w ie r z c h n ia u l . B rz o z o w sk ie g o ), zapew ne w ynosi one o k o ło 3 ,5 - 1 s . Od s t r o n y p o łu d n io w e j k o n s t r u k c j a l o a t a ł a mocno z n is z c z o n a «kopam i o c h a r a k t e r z e now otytnym , n a t o m i a s t od p ó łn o c n e j zach o w ała s i e v doskonałym s t a n i e i m olna p r z y p u s z c z a ć , i l b i e g n i e d a l e j w k ie r u n k u murów o b ro n n y ch - w g ó re u l i c y B rz o z o w sk ie g o .
- 184
-W s z y stk ie d r a n i c · n a w ie r z c h n i p o s ia d a ły od s t r o n y s p o d n ie j p ó ł k o l i s t a w p e t e k r o j o wyclm- c l s k t d r a z a c h o d z iły n a wypukły g r z b i e t b e l k i l é g e r s , u s z ty w n ia ją c w t e n s p o s ó b c a ł ą k o n s t r u k c j e . S s p s ry m iedzy d r s n i c s s i l u s i c r a i n i o n s b y ły w ąskim i sz c z a p a m i drew na o r a t d u k a i l o ś c i ą w iórów . C a- to ś ó z o s t a ł a wykonana b a s u i y c i a g w o śd zl e r y d y b l l . SzefokoŚĆ d r a n i c w y n o s iła o d 27 do 42 cm, g r u b o ś ć I I - 13 d e , z a ś le b p o w le r s c h n ia r a l a g a j a w p o z io m ie 3 6 ,3 2 - 3 6 ,4 9 « n . p . · . . Po s t r o n i e wachod- n i e j u l i c y , pod le g a re m n r 1, o d k r y to s t a r s r e k o n s t r u k c j e d re w n ia n e , u t y t e t u w tó r n ie Js k o e l e m enty wyrównawcze. Być może pochodzą ona z r e t e b r a n y c b dom ostw , ja k o t e je d a n i t y c h elem entów t o s c h o d k i d re w n ia n e (belka- s g łę b o k i» ! п а е l e c l a n i ) e s t e t o n p . s p o ty k a n e w b u d o w n ic tw ie m ie s z k a l ny a wc z e s n o ś ra d n ło w ie c z nego G dańzka■
Ka p o w ie r ie h n l d r a n i c r a l a g i ł a b l i s k o 30 c a g r u b o ś c i w arstw a k u ltu ro w a u tw o rs o n s w o k r e s i e u ż y tk o w an ie u l i c y 1 p r i y k r y t s g ru b a w a rstw a s p a l e n i z n y . W y s tą p iły w n i e j f ra g m e n ty c e r a m ik i n a c z y n io w e j datow ane na e s a a y od XIV do XV w ., k o ś c i s w l e r z t c e , i ragm ent y o b r o b io n e g o d re w n a , r s e m y k l,
ł u p i n k i orzechów laskow ych o r a z b a r d i o d u ta i l o t c l w ió rk ó w , l i s t e w e k , k o ła c z k ó w , odłamków d e s e k , w r e s z c ie p a lik ó w i g a ł a r e k .
Pod n a w ie r z c h n ią u l i c y o d k r y to j a s z c z · 4 w arstw y k u ltu ro w e o p o d o b n e j z a w a r to ś c i,w tym dwie
były
nocno n asy c o n e s p a l e n i z n ą . J e d n a z n i e b sp o c z y w a ła b e z p o ś r e d n io n a c a l c u , k tó r y m b y ł nocno i l a s t y ś r e d n i o z i a r n i s t y p ia s e k barwy p o p i e l a t e j (poziom 3 6 ,0 1 - 3 5 ,6 0 m n . p . m . ] . Po z a k o ń c z a n iu e k s p l o r a c j i wykonano pod n a w ie r z c h n ią u l i c y dwa o d w ie r ty k o n t r o ln e św idrem ręczn y m do po ziomu 34,55 a n .p .m . I l e w y k aza ły o n e je d n a k i s t n i e n i a in n y c h w a rstw k u l t u r owyc h .Po s t r o n i ą w sc h o d n ie j o d s ł o n i ę t e j u l i c y z n a l e z i o n o p o z o s t a ł o i c l p r z y u l i c z n e j zabudowy a l e a z k a ln e j 1 g o s p o d a rc z e j w z n ie s io n e j w x r v a u ży tk o w a n e j w XIV i XV w ., n a k t d r a s k ł a d a ł y s i e frag m en ty k o n s t r u k c j i d re w n ia n y c h , s ł u p y , s z a l u n k i o r a z n le c k o w a ta z a g ł ę b i e n i · , 1 , 2 a g ł ę b o k i e , o m ią ż s z o ś c i 0 ,5 m. B ad an ie n i e b ę d ą kontynuow ane. CHI W Xu za um a r c h e o l o g l e r n e w o j. g d a ń s k ie w G dańsko u l . w iś la n a 24 S tan o w isk o 3 B a d an ia p r o w a d z ił mgr Wenryk P a n e r ( a u t o r sp ra w o z d a n ia ) 1 mgr K r z y s z to f G odon. K o n s u lta n t naukowy - d o e . d r 'h a b . J a r z y K ru p p a . F in a n so w a ło W ojew ódzkie P r z e d s i ę b i o r s t w o Wodociągów i K a n a l i z a c j i w G d ańsku. C z w a rty se z o n b a d a ń . P ó ź n o ś re d n io w ie c z n e u m o c n ie n ia o b ro n n e podzam cza. Celem b ad ań b y ło a r c h e o lo g ic z n e r o z p o z n a n ie t e r e n u z a g ro ż o n e g o In w e s ty c ja m i kom unalnym i. E k s p lo r a c je prow adzono w w ykopie n r X I I I o p o w ie rz c h n i o k o ło 60 m , wytyczony™ m iedzy wykopem V I I I i V IIIS (obydwa b ad an e w 1981 г . ) .
O d k ry to p o łu d n io w o -w sc h o d n ia ś c i a n a c o k o łu b a s z t y p r z y b r a m a j d a to w a n e j n a XIV w ie k , mur zam ykający dawne p r z e j ś c i e bram ne - (X V II-X V III w iek) o r a z sz c z y to w a p a r t i e budynku c e g la n e g o w z n ie s io n e g o na k a m ie n n e j podmurówce - ΧΓν-Χν w ie k , n a k tó r e g o r e l i k t a c h a t o l o b e c n ie d o n n r 26 p rz y u l . w i ś l a n e j .
W ewnątrz budynku n a t r a f i o n o n a c e g ły u ł o i c o e w arstw a m i. c o s t w a r z a ło w ra ż e n ie k i l k u z a le g a ją c y c h nad so b ą p o sa d z e k .
E k s p lo r a c je r o z p o c z ę to n a p o z io m ie o k o ło 1 7 ,8 0 m n . p . m . , a zak o ń cz o n o n a 1 2 ,0 1 m n .p .m . Po p ó łn o c n o -w s c h o d n ie j s t r o n i e rnuru zam ykającego dawne p r z e j ś c i e bram ne n a t r a f i o n o n a k i l k a fragm entów c e r a m ik i d a to w a n e j na o k r e s wpływów rz y m sk ic h , t n a l e z l o n o ró w n ie ż p r z ą ś l l k1 z te g o samego o k r e s u . Z a b y tk i z ło io n o w Muzeum A rch eo lo g iczn y m w G dańsku.
B ad an ia n i e b e d a ko n ty n u o w an e. GBIE2NO p a t r z w o j. p o z n a ń s k ie w c z e sn e ś r e d n io w ie c z e W ojewódzki O śro d e k A rc h e o lo g ic z n o -K o n s e r w a t o r s k i w K ie lc a c h Badan14 p r o w a d z ił mgr S t a n i s ł a w K o ł o d z i e j s k i . F i n a n s o w a ł WCAK w K i e l c a c h , p i ą t y e e to o b a d a ń . Ś re d n io w ie c z n y zam ek,
W yeksplorowano 4 wykopy o ł ą c z n e j p o w ie rz c h n i 23 z 1 k u b a tu r z e S3 * . R e z u l ta t ty c h ba dań p o zw ala w n ie ś ć k o le jn ą popraw ką do d o ty ch czaso w y ch p ró b r e k o n s t r u k c j i d z ie jó w o b r o n n e j r e z y d e n c j i , J e e t t o m oi11 we d z i ę k i ro z p o z n a n iu r e l a c j i z t r s t y g r a f l e a s e J r e g u l a r n e g o w kopu, w yróż n io n e g o w 1978 r . , do n u ru d z ia ło w e g o budynku w isto w e g o . Ic h . wzajem ny u k ła d d o w o d z i, i ż wkop k tó r y b y ł zapew ne w g łg b lo n a , d re w n ia n ą b u d o w la, j e s t w c z e ś n ie ja z y n i ż mur d z ia ło w y , n ie w y k lu c z o n e j e s t , że te n o b i e k t i s t n i a ł p r z e d w z n ie s ie n ie m m urow anej, o b r o n n e j r e z y d e n c j i . O k r e s , k t ó r y d z i e l i ł o b i e budow la m u s ia ł b y ć je d n a k b a r d z o n i e w i e l k i , o czym św ia d c z y m ią ż s z o ś ć w a rstw o r a z c h a r a k t e r zabytków w n ic h o d k r y ty c h . D o ty c h c z a s ro z p o z n a n o p r z e b i e g ś c ia n y w s c h o d n ia j w c z e ś n i e j s z e g o o b ie k tu n a d łu g o ś c i 5 m. P e łn h je g o wym iary o r a l r e l a c j e s t r a t y g r a f l c s n ą d o nurów m a g is t r a l n y c h b u d o w li w is to w e j w y ja ś n ią p r z y a i ł a b a d a n ia .
JAMOWICtKl, gm. A acław ic e - P a łe c z n ic a w o j. k i e l e c k i e '
