View of Polacy w historii spawania

8

Polacy w historii spawania

Poles in the history of welding

Streszczenie

W artykule zaprezentowano sylwetki inżynierów i bada-czy, którzy mieli największy wpływ na rozwój spawalnictwa w Polsce w okresie międzywojennym. Przedstawiono ich bio-grafie, w tym największe osiągnięcia zawodowe.

Słowa kluczowe: spawanie; historia; Polacy

Abstract

The article presents the profiles of engineers and resear-chers, who have had the greatest impact on the development of welding in Poland in the interwar period. They present their biographies, including the largest professional achievements.

Keywords: welding; history; Poles

Wstęp

W Polsce, podobnie jak w całej Europie, spawalnictwo zaczęło się rozwijać na przełomie XIX i XX wieku. Odkrycia w dziedzinie chemii i fizyki pozwoliły na stosowanie niezna-nych wcześniej źródeł ciepła i opracowanie nowych technik i technologii łączenia metali. Znaczący wkład w rozwój no-wych metod wnieśli polscy uczeni i inżynierowie. Sylwetki tych, którzy mieli największy wpływ na propagowanie i wdra-żanie technik spawalniczych w Polsce zostały przedstawio-ne artykule.

Dwie najistotniejsze metody spawania, tj. spawanie elek-tryczne łukowe i spawanie acetylenowo-tlenowe powstały mniej więcej w tym samym czasie, tzn. pod koniec dziewięt-nastego wieku. Już w 1899 r. w Polsce rozpoczęto próby spawania łukowego, wykorzystując metodę opatentowaną przez Stanisława Olszewskiego.

Stanisław Olszewski był pionierem spawania łukowego, jednak przez lata nie doceniano jego wkładu w rozwój tej meto-dy łączenia. Wspólnie z Rosjaninem Niko-łajem Benardosem opatentował metodę spawania elektrodą węglową, która dała początek obecnie stosowanym metodom.

Stanisław Olszewski urodził się w

szawie 6.I.1852 r. Studia rozpoczął w Szkole Głównej War-szawskiej na wydziale matematyczno-fizycznym. Po za-mknięciu uczelni przez zaborcę, w 1869 r., przerwał naukę i dwa lata później zapisał się na Wydział Górniczy na Uniwer-sytecie w Liége, gdzie w 1874 r. otrzymał dyplom inżyniera mechanika [1].

Po powrocie do kraju rozpoczął pracę w Zakładach Lil-pop, Rau i Loewenstein, a po ślubie w 1876 r. wyjechał jako przedstawiciel generalny firmy do St. Petersburga. Po kilku latach S. Olszewski został sekretarzem generalnym trzech największych syndykatów metalowych w Rosji: wagonowe-go, szynowego i kolejowego [2]. W Petersburgu S. Olszewski

Anna Pocica

otworzył również własne biuro techniczne i prawdopodobnie dzięki działalności biura S. Olszewski nawiązał współpracę z N. Benardosem. W 1885 r. wspólnie z N. Benardosem, uzy-skał patent francuski na sposób łukowego spawania meta-li (rys. 1) [3], a w kolejnych latach patenty w Belgii, Angmeta-lii, Niemczech, Szwecji, Rosji, Hiszpanii, Austro-Węgrzech, USA i Danii [4].

Dr inż. Anna Pocica – Politechnika Opolska

Autor korespondencyjny/Corresponding author: a.pocica@po.opole.pl

Rys.  1.  Pierwszy patent Benardosa –Olszewskiego na spawanie łukowe [3] (patent nr 171596 z 10 października 1885 r.)

Fig. 1. The first patent of Benardos -Olszewski for arc welding

W opisie patentowym są przedstawione trzy wersje spo-sobu zamontowania i przemieszczania elektrody węglowej w trakcie procesu spawania. W pierwszej wersji, elektroda była zamontowana w prostym drewnianym uchwycie ręcz-nym. Można ją było przesuwać poosiowo w zacisku lub prze-chylać względem uchwytu, dzięki zastosowaniu przegubu

przeglad

9

PRZEGLĄD  SPAWALNICTWA       Vol. 88 4/2016

walcowego. W drugim przypadku, zastosowano również drewniany uchwyt, stanowiący jednocześnie suport. Dźwi-gnia (G`) umożliwiała regulację odległości elektrody od miejsca spawania. Naciśnięcie dźwigni w kierunku uchwytu powodowało zbliżenie elektrody do spawanej powierzchni, a pod działaniem sprężyny, umieszczonej między dźwignią a uchwytem, następowało odsunięcie elektrody. Przewód prądowy był przyłączony zaciskiem (B) do pręta, stykające-go się z nastawną końcówką przyrządu, składającą się z za-cisku przesuwnego, przegubu walcowego i zaza-cisku elektro-dy. Stolik r - r`, wykonany z płyt metalowych, był podłączony przewodem do ujemnego bieguna źródła prądu, a elektroda do bieguna dodatniego. W trzeciej wersji, suport był przesu-wany na rolkach po uzębionych szynach podstawy, co powo-dowało skokowy przesuw elektrody [3].

Rys.  2.  Patent Benardosa-Olszewskiego – wersje zamontowania elektrody [3]

Fig. 2. Benardos – Olszewski patent - versions of mounted electrodes [3]

Zapewne dzięki Olszewskiemu firma Lilpop, Rau i Loewen-stein, jako pierwsza w Polsce wprowadziła spawanie łukiem elektrycznym [5]. Stanisław Olszewski zmarł 15.VII.1898 r. w Giessen, a pięć dni później został pochowany w rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie [4].

Opracowane na przełomie wieków metody spawania pozwo-liły na znaczny rozwój rzemiosła i przemysłu. Unowocześnie-nie przemysłu było szczególUnowocześnie-nie istotne na ziemiach polskich, zacofanych przez działania zaborców i zniszczonych w wyni-ku działań wojennych. Polska dzięki wprowadzeniu spawania w wielu dziedzinach osiągnęła światowy poziom. Przyczynił się do tego, bez wątpienia, prof. Stefan Bryła, najwybitniejszy spawalnik okresu międzywojennego.

Stefan Bryła urodził się 17.VIII. 1886 r. w Krakowie. W 1908 r. ukończył studia na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Lwowskiej, rok później się doktoryzował, w 1910 r. habilitował ze statyki budowli i rozpoczął wykłady z encyklopedii nauk inżynierskich. W 1910 r. wyjechał na dwu-letnie studia - najpierw do Berlina, a

następ-nie do Paryża i Londynu [6]. Z Londynu, w 1912 r., pojechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie brał udział w budowie naj-wyższego w tamtym czasie budynku, 250 metrowego Wool-worth Building w Nowym Jorku.

W 1918 r. S. Bryła wrócił do kraju i w 1919 r. rozpoczął pra-cę w Ministerstwie Robót Publicznych Po wojnie 1920 r. zo-stał profesorem zwyczajnym budowy mostów w Politechnice Lwowskiej, a w 1934 r. został powołany na stanowisko profeso-ra na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Katedrą Architektury kierował aż do tragicznej śmierci w 1943 r. [7].

Zainteresowania naukowe prof. S. Bryły dotyczyły stalo-wych konstrukcji budowlanych i mostostalo-wych, a wprowadzenie

do nich spawania było jego największą zasługą dla nauki polskiej. Jego działalność obejmowała prace teoretyczne, badania połączeń i elementów spawanych, tworzenie roz-wiązań konstrukcyjnych, charakterystycznych dla tej meto-dy, opracowywanie konstrukcji spawanych, opisy zrealizo-wanych obiektów i stałą popularyzację spawania [8].

Wiele konstrukcji inżynierskich w okresie międzywojen-nym zostało opracowanych przez prof. Bryłę. Najważniej-szym jego projektem był pierwszy na świecie most spawany na Słudwi pod Łowiczem (rys. 3) [9]. Montaż mostu ukoń-czono w grudniu 1928 r., a w sierpniu 1929 roku oddano most do użytku.

Rys. 3. Pierwszy most spawany na Słudwi pod Łowiczem. [9] Fig. 3. The first welded bridge on Słudwia near Łowicz

W związku z budową tego mostu prof. S, Bryła opraco-wał pierwsze w świecie przepisy spawania konstrukcji sta-lowych. Przepisy te stosowano od 1931 r. w Niemczech, a od 1932 r. w Szwajcarii [10].

Dwie pierwsze w Europie spawane konstrukcje budowla-ne również zaprojektował prof. S. Bryła. Był to gmach PKO w Warszawie (rys.4a) [11] i budynek Towarzystwa „Pruden-tial” (rys. 4b) [12].

  a)

  b)

Rys.  4.  Gmach PKO w Warszawie (a) [11], gmach „Prudential House” - najwyższy budynek w przedwojennej Polsce (b) [12] Fig. 4. PKO building in Warsaw (a) [11]. Prudential House - the tallest building in pre-war Poland (b) [12]

W czasie okupacji S. Bryła nie zaprzestał intensywnej działalności. Prowadził tajne nauczanie na Wydziale Archi-tektury, organizował działalność Polskiego Związku Inżynie-rów Budowlanych, kierował Biurem Wojskowym Przemysłu, a także pracował nad utworzeniem Tajnej Organizacji Inży-nierskiej. W 1942 r. został aresztowany, zwolniony po kilku tygodniach, został ponownie aresztowany w listopadzie 1943r. Po dwóch tygodniach 3.XII. 1943 r. został rozstrzela-ny w egzekucji ulicznej w Warszawie [6].

10

Rozwój spawalnictwa w Polsce nie byłby możliwy w opar-ciu o zagraniczne materiały i urządzenia. Produkcję elektrod wprowadził i rozwijał prof. Józef Pilarczyk, a głównym pro-ducentem maszyn i urządzeń byłą firma „Perun” kierowana przez inż. Alfreda Sznerra.

Józef Pilarczyk urodził się 21.III.1909 r. w Hermanowicach na Śląsku. W 1933 r. pracując w hucie Pokój w Nowym Bytomiu (obecnie Ruda Śl.) uzyskał dyplom inżynie-ra metalurga w AGH w Kinżynie-rakowie. Pinżynie-rawdo- Prawdo-podobnie podczas stażu w hucie zetknął się po raz pierwszy z produkcją elektrod otulonych [13]. W 1934 r. J. Pilarczyk

zo-stał przeniesiony do organizowanego w hucie „Baildon” w Katowicach zakładu produkcji elektrod. Początkowo w hu-cie „Baildon” produkowano 5 gatunków elektrod otulonych. Po podpisaniu umowy licencyjnej z firmą Agil Chemie-Werke wytwarzano 12, a w 1938 r. 15 gatunków elektrod otulonych, w tym 9 według własnych opracowań [14].

Od 1935 r. rozpoczęła się działalność dydaktyczna J. Pi-larczyka. W kwietniu i maju prowadził zajęcia na pierwszych w Łodzi kursach spawania elektrycznego, zorganizowanych przez Towarzystwo Kursów Technicznych i firmę „Elektrobu-dowa”, a od 1937 r. wykładał na kursach, które odbywały się w spawalni huty „Baildon” [13].

Po wybuchu wojny J. Pilarczyk pracował w Stalowej Woli, następnie w Bytomiu, a od 1942 r. w Krakowie. Po wyzwoleniu Krakowa, został skierowany przez władze polskie do Katowic, gdzie początkowo pracował w hucie „Baildon”, a następnie przyjął stanowisko zastępcy dyrektora powstającego Instytutu Spawalnictwa, Po śmierci dyrektora B. Szuppa, w 1958 r. został dyrektorem Instytutu i funkcję tę sprawował do 1967 r. [15].

Równocześnie z pracą w Instytucie prowadził wykłady ze spawalnictwa w Politechnice Śląskiej w Gliwicach. W trak-cie długoletniej pracy wykształcił 650 inżynierów spawalników i promował kilkunastu doktorów. Bardzo bogata bibliografia Profesora obejmuje kilka podręczników, ponad 20 artykułów, 2 skrypty i szereg referatów na krajowych i zagranicznych konferencjach naukowych, a także kilka rozdziałów w każdym z dwóch wydań „Poradnika Spawalniczego” [13].

Prof. Józef Pilarczyk zmarł 5.XI.1978 r. w Katowicach i zo-stał pochowany na cmentarzu ewangelickim w Ustroniu [13].

Alfred Sznerr urodził się 21.XII.1883 r. w Turku koło Kalisza. W 1902 r. ukończył szkołę realną i rok później rozpoczął stu-dia na uniwersytecie w Gandawie. W 1905 r. przeniósł się do Szwajcarii i studiował chemię na Wydziale Przyrodniczym Uni-wersytetu we Fryburgu. Po 5 latach nauki, w 1910 r. zakończył studia doktoratem,

w którym określił własności skroplonych gazów [16]. Po studiach, jako pełnomocnik francuskiej firmy L`Air Liquide, założył w Warszawie biuro sprzedaży importowa-nych gazów oraz urządzeń do spawania i cięcia. W związku ze znacznym zapotrzebowaniem na gazy, w grudniu 1910 r. została uruchomiona produkcja tlenu w firmie „Perun” War-szawie [17]. W 1913 r. z inicjatywy A. Sznerra nastąpiło po-łączenie biura przedstawicielskiego L`Air Liquide oraz Spólki Akcyjnej „Perun” i pod nazwą Francuskie Towarzystwo Akcyj-ne „Perun” rozpoczęto wytwarzanie sprzętu i materiałów spa-walniczych. W czasie I wojny światowej przerwano produk-cję i wznowiono ją zaraz po zakończeniu działań wojennych. W 1919 r. A. Sznerr został dyrektorem „Peruna” i pełnił tę funk-cję do 1944 r. [16]. W fabryce i jej oddziałach produkowano: gazy techniczne – tlen i acetylen , bezpieczniki wodne, wy-twornice acetylenu, reduktory, palniki, urządzenia do cięcia, transformatory do spawania łukiem elektrycznym, a także spoiwa do spawania gazowego i elektrycznego [18]. Pod

kierownictwem A. Sznerra firma intensywnie się rozwijała i w latach 1918-1939 powstały jej filie w Bydgoszczy, Lwo-wie, Trzebini, Dąbrówce Małej i Skarżysku [16].

Z inicjatywy A. Sznerra, w 1928 r., powstał Związek Pol-skiego Przemysłu Acetylenowego i Tlenowego, przemia-nowany na Stowarzyszenie dla Rozwoju Spawania i Ciecia Metali w Polsce [19].

A. Sznerr był niestrudzonym propagatorem spawal-nictwa. Prowadził wykłady w Państwowej Wyższej Szko-le Budowy Maszyn i ESzko-lektryczności im. H. Wawelberga i S. Rotwanda w Warszawie, wykładał też na licznych kur-sach organizowanych przez Stowarzyszenie. W czasie oku-pacji, wraz z innymi specjalistami, opracowywał plany od-budowy przemysłu po wojnie. Po Powstaniu Warszawskim znalazł się najpierw w Podkowie Leśnej, a następnie w Kra-kowie, gdzie zmarł 30.VII.1945 r. [16].

Propagowaniem spawalnictwa, podobnie jak inż. A. Sznerr, zajmował się prof. Zygmunt Dobrowolski.

Zygmunt Dobrowolski urodził się 13.V.1891 r. w Warszawie. W 1923 r. ukoń-czył studia w Lwowskiej Szkole Politech-nicznej na kierunku budowy parowozów. W trakcie studiów pracował w warszta-tach kolejowych PKP i tam po raz pierw-szy zetknął się z techniką spawalniczą. Po studiach Z. Dobrowolski wrócił do

Warszawy i został zatrudniony w nowo powstałej wytwórni parowozów, na stanowisku inżyniera ruchu.

Szerokie zainteresowania Z. Dobrowolskiego i dobra zna-jomość spawalnictwa zostały docenione i gdy w 1928 r., z inicjatywy Stowarzyszenia dla Rozwoju Spawania i Cię-cia Metali, powstał miesięcznik „Spawanie i Cięcie Matali”, zaproponowano mu stanowisko dyrektora i redaktora cza-sopisma. Po roku został zatrudniony w Towarzystwie Akcyj-nym Perun na stanowisku głównego inżyniera i kierownika wydziału spawania. Funkcję tę pełnił do wybuchu wojny, bę-dąc jednocześnie redaktorem miesięcznika [20].

Równocześnie z wydawaniem czasopisma Z. Dobrowol-ski opracowywał co roku „Kalendarze Peruna”, dostarczane bezpłatnie klientom (30 000 w 1938 r.) . Kalendarze, oprócz wiadomości o wyrobach firmy, zawierały informacje nauko-wo-techniczne o różnych metodach spawania, zgrzewania i cięcia [20]. Z jego inicjatywy w 1938 r. powstało kolejne czasopismo spawalnicze – dwumiesięcznik „Spawacz”, przeznaczony dla praktyków [21].

Po klęsce wrześniowej wyjechał do Paryża i został kierow-nikiem ośrodka dokumentacji Francuskiego Instytutu Spawa-nia, mającego najstarszą na świecie bibliotekę spawalniczą.

Po zakończeniu wojny, w 1945 r., Z. Dobrowolski powrócił do Warszawy. Początkowo zajmował się organizowaniem Zjednoczenia Przemysłu Gazów Technicznych, następnie został rzeczoznawcą w Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, a w latach 1949-1950 organizował Insty-tut Dokumentacji Naukowo-Technicznej. W kwietniu 1951 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego i został kierow-nikiem Katedry Spawalnictwa na Wydziale Mechanicznym Technologicznym Politechniki Warszawskiej [20].

Po reaktywacji miesięcznika spawalniczego, pod nową na-zwą „Przegląd Spawalnictwa” został jego redaktorem naczel-nym. Prof. Z. Dobrowolski zmarł w Warszawie 12.VIII.1981 r. i został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim [20].

Wspominając spawalników, którzy najbardziej przyczynili się do rozwoju spawalnictwa, nie można zapomnieć o inż. Piotrze Tułaczu.

Dzisiejszym spawalnikom to nazwisko niewiele powie, ale jemu współcześni uważali go za mistrza, człowieka którego należało i warto było naśladować. Inżynier Piotr Tułacz był wybitnym spawalnikiem, konstruktorem lotniczym, autorem

11

PRZEGLĄD  SPAWALNICTWA       Vol. 88 4/2016

Literatura

[1] Królikowski L.: Kilka nowych szczegółów dotyczących życia i działalności Stanisława Olszewskiego. Przegląd Spawalnictwa, 1989, nr 6 s. okładka II. [2] Wróblewski A.: Fragetowe łyżeczki. Czytelnik, Warszawa, 1955, s. 226 [3] Memoire descriptf d`un procédé applé Electrohephaeste par N.N.

Benar-dos et Stanislas Olszewski pour le travail des métauxet metalloides par application di recte du courant électrique. Patent nr 171596 z 10 paź-dziernika 1885.

[4] Buczyński L.: W 100 rocznicę wynalezienia procesu łączenia metali za pomocą łuku elektrycznego. Przegląd Spawalnictwa, 1986, nr 1, s. 17-22. [5] Sprawozdania z posiedzeń stowarzyszeń technicznych. Sekcja

Tech-niczna Warszawska. Przegląd Techniczny, 1899, nr 20, s. 341.

[6] Orłowski B.: Poczet wielkich inżynierów. Wyd. Nasza Księgarnia, Warsza-wa, 1966, s.115-117.

[7] Nechay J.: Życiorys. Monografia działalności naukowej Stefana Bryły. WNT, Warszawa, 1959, s.13-23.

[8] J.B.: Studium porównawcze spawania acetylenowego i elektrycznego. Spawanie i Cięcie Metali, 1933, nr 8, s. 116-119.

[9] Bryła S.: Most żelazny spawany elektrycznie na rzece Słudwi pod Łowi-czem. Spawanie i Cięcie Metali, 1929, nr 11, s. 186-194.

[10] Poniż V.: Dziesięciolecie spawania konstrukcji stalowych w Polsce. Prze-gląd Techniczny, 1937, nr 13, s. 451-455.

[11] Kołakowski B.: Kilka słów o montażu konstrukcji spawanych gmachu PKO w Warszawie. Przegląd Spawalnictwa, 1952, z.1, s. 10-14.

[12] Bryła S: Najwyższy stalowy budynek szkieletowy w Polsce. Czasopismo Techniczne, 1934, nr 1, s. 6-10.

[13] Lassociński J.:Bolesław Szupp i Józef Pilarczyk: Oni kładli podwaliny Instytutu. Biuletyn Instytutu Spawalnictwa, 1995, nr 4, s. 7-17.

[14] Elektrody Baildon. Wyd. Huta Pokój Śląskie Zakłady Górniczo- Hutnicze S.A. Katowice, 1935, s.34-40.

[15] Jaros J.: Pilarczyk Józef. Słownik biograficzny techników polskich. Wyd. NOT-SIGMA, Warszawa, 1989, t. I, s. 115-116.

[16] Nekanda-Trepka L.: Sznerrr Alfred. Słownik biograficzny techników pol-skich. Wyd. NOT-SIGMA, Warszawa, 2000, t. XI, s. 155-156.

[17] Przemysł tlenowy w Polsce. Spawanie i Cięcie Metali, 1930, nr1, s.21-22 [18] Pocica A. : Techniki i technologie spawalnicze na ziemiach polskich

do 1939r. Studia i monografie z 418. Politechnika Opolska, Opole 2015. [19] Lassociński J.: Stowarzyszenie dla Rozwoju Spawania i Cięcia Metali

w Polsce. Słownik polskich towarzystw naukowych, t. II, cz.2, Wyd. PAN, Warszawa, 1994, s. 174-178.

[20] Nekanda-Trepka L.: Dobrowolski Zygmunt. Słownik biograficzny techni-ków polskich. Wyd. NOT-SIGMA, Warszawa, 1995, t. VI, s. 31-33. [21] Po 10 latach. Spawanie i Ciecie Metali, 1938, nr 1, s. 2.

[22] Pocica A., Nowak A.: Inżynier Piotr Teodor Tułacz. Przegląd Spawalnic-twa, 2005, nr 6, s. 8-9.

[23] Tułacz P.: Postępy w dziedzinie spawania acetylenowego złącz szyno-wych. Odczyt wygłoszony na III Międzynarodowym Kongresie Szynowym w Budapeszcie we wrześniu 1935. Spawanie i Cięcie Metali, 1935, nr 12, s. 210-216.

trzech książek, wielu artykułów naukowych, referatów, od-czytów. Publikował, uzyskiwał patenty, rozwijał polskie spa-walnictwo, by dobrze służyło rozwojowi młodego państwa.

Piotr Teodor Tułacz urodził się 11 li-stopada 1892 roku w Nadwórnej, w wo-jewództwie stanisławowskim. W 1920 r. ukończył studia w Paryżu i rozpoczął pracę w Parku (warsztatach) Szkoły Lot-niczej w Bydgoszczy. Po dwóch latach, 20.10.1922 r. został przeniesiony na rów-norzędne stanowisko do 3 Pułku Lotni-czego w Poznaniu na Ławicy [22]. Na

po-czątku 1923 r. P. Tułacz zaprojektował i zbudował szybowiec M-1, a trzy lata później został głównym projektantem samo-lotu SP-1, na wskroś nowoczesnego płatowca.

Rok 1927 był przełomowy w działalności Piotra Tułacza. Został dyrektorem Katowickiego Oddziału Związku Polskie-go Przemysłu AcetylenowePolskie-go i TlenowePolskie-go i zajął się orga-nizacją ośrodka szkoleniowego spawaczy w Katowicach. Prawdopodobnie już w drugiej połowie 1928 r. inż. Tułacz za-inicjował pionierskie w skali światowej prace nad ustaleniem testów psychotechnicznych dla kandydatów na spawaczy.

W marcu 1931 roku złożył w Urzędzie Patentowym dwa wnioski; pierwszy na „Automatyczną wytwornicę acetyle-nu”, drugi na „Bezpiecznik wodny do aparatów acetyleno-wych. Oba patenty, o numerach 18523 i 18536, przyznano 31 maja 1933 roku [18].

W 1931 r. inż. P. Tułacz rozpoczął wykłady w Akademii Górniczej w Krakowie. Zajęcia ze studentami prowadził do 1939 r., przy czym od 1937 r. nie pobierał za nie wy-nagrodzenia. Równocześnie organizował kursy, głównie w Katowicach, Krakowie i Lwowie, zarówno dla spawaczy, jak i inżynierów i techników [22].

Pracę dydaktyczno – organizacyjną łączył z badaniami połączeń spawanych i opracowywaniem nowych technologii. Zaczął interesować się możliwościami zastosowania spawa-nia w kolejnictwie. W 1933 r. zgłosił do opatentowaspawa-nia dwa rozwiązania: na podkładkę z walcowanej stali podpierającą styk szyn z twardej stali i na sposób spawania główek szyn. Patenty, o numerach 21076 i 23824 otrzymał w latach 1935 i 1936 [18]. W 1934 r. zgłosił do opatentowania „spawane złącze szynowe”, którego ideę przedstawił na XII Międzyna-rodowym Kongresie Spawania w Londynie. Za swoją pracę otrzymał srebrny medal Kongresu, co warte jest podkreśle-nia, bo przyznano jedynie trzy nagrody, z czego dwie przypa-dły Francuzom [18]. Patent na swoje rozwiązanie otrzymał 20.07.1937 r. [18]. W 1936 r. zgłosił „sposób spawania główek szyn”, na co uzyskał patent nr 26918 w 1938 r. [18].

W złączu tym spawano doczołowo płomieniem acetyle-nowym szynę na całym przekroju, a następnie na miejsce spojenia nasuwano podkładkę o specjalnym kształcie, którą spawano z dwóch stron równocześnie, u nasady szyjki [23]. W 1939 r. inż. P. Tułacz został zmobilizowany i po klęsce wrześniowej, przez Rumunię przedostał się do Francji, gdzie wiosną 1940 r. został skierowany do pracy w warsztacie wy-twórni samolotów SNCA-SE w Argenteuil, lecz prawdopodob-nie się tam prawdopodob-nie zgłosił. I w tym miejscu ślad się urywa. Wielo-letnie poszukiwanie informacji nie dało żadnych rezultatów. Możliwe, że z Anglii wyjechał do USA lub Kanady, ale nie po-twierdzają tego organizacje polonijne. Według Czerwonego Krzyża był w Lizbonie i stamtąd wyjechał do Anglii lub USA, ale te informacje również nie zostały potwierdzone [22].

Lata dwudzieste i trzydzieste XX wieku to okres najwięk-szego rozwoju spawalnictwa w Polsce. Było to możliwe dzięki działalności wielu, czasami bezimiennych, pasjonatów tej me-tody, o wielu z nich zapomniano i trzeba o nich przypomnieć.