Celem rozprawy jest ocena wpływu trzech wybranych kopalń piasków i żwirów (w Trzcianie, w Myscowej i w Kłaju) na środowisko naturalne. Odkrywkowa eksploatacja kruszyw naturalnych niesie za sobą zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki. Skala przekształceń środowiska zależy od wielu czynników m. in. od położenia złoża względem danego siedliska, powierzchni zajętego obszaru, wrażliwości gatunków na zmiany w przyrodzie. Poprawnie przeprowadzona eksploatacja i odpowiednio dobrany kierunek rekultywacji może w końcowym efekcie przynieść wiele korzyści dla środowiska, w tym również dla ludzi.
W pracy zastosowano kompilację dwóch metod: AHP (metoda ekspercka) i macierz Leopolda (macierz oddziaływań). Na podstawie wydzielonych czynników zbudowano model hierarchiczny do oceny oddziaływania eksploatacji kruszyw naturalnych na środowisko. Analizę przeprowadzono z udziałem ekspertów. Wygenerowanie konkretnej wartości liczbowej, wyrażającej realny wpływ obiektu na środowisko, umożliwiło ocenę tego oddziaływania oraz stworzenie rankingu złóż kruszyw naturalnych ze względu na oddziaływanie na środowisko. Powstała także możliwość oceny tego wpływu na poszczególne elementy środowiska.
Przeprowadzona analiza literatury przedmiotu oraz opracowanie badań własnych potwierdziły tezę, że jest możliwa syntetyczna ocena zmian środowiskowych wywołanych działalnością wydobywczą na obszarach objętych programem Natura 2000.
IMPACT OF OPEN-CAST MINING OF SAND AND GRAVEL DEPOSITS UPON THE ENVIRONMENT WITHIN THE NATURA 2000 PROGRAMME
The aim of this thesis is an impact assessment of three selected gravel and sand pits (in Trzciana, Myscowa and Kłaj) upon the environment. Open-cast mining of natural aggregates produces both positive and negative effects. The environmental change depends on many factors, among others, the location of a given deposit in relation to site, surface area, sensitivity of species to environmental changes. A well- mining and a carefully selected land reclamation can result in numerous benefits to the environment as well as to people.
A compilation of two methods was used in the thesis: AHP (expert's method) and the Leopold matrix (a matrix of impact). Based on the selected factors a hierarchical model for impact assessment of natural aggregates upon the environment was developed. The analysis was carried out by experts. The generation of a number value expressing real impact of an object upon the environment allowed for the impact assessment and development of a ranking of natural aggregates in respect of environmental impact. It is also possible to assess the impact on individual elements of the environment.
The analysis of the literature and interpretation of own research confirmed a thesis on the feasibility of synthetic assessment of environmental changes caused by mining activities in the areas included in the Natura 2000 network.
