Przejawy niesprawności informacyjnej i kryteria oceny jakości informacji

Pełen tekst

(1)534. 2000. Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Zbigniew Martyniak Katedra. Metod. Organizacji. i. Zarz¹dzania. Przejawy niesprawnoœci informacyjnej i kryteria oceny jakoœci informacji 1. Uwagi wstêpne Przejawy niesprawnoœci informacyjnej s¹ w niniejszym opracowaniu traktowane jako „choroby” informacji. Tego rodzaju patologie informacyjne w systemie zarz¹dzania przedsiêbiorstwem mo¿na rozpatrywaæ na dwóch zasadniczych p³aszczyznach: informacji jako produktu i jako procesu. Kiedy mówimy „informacja” mo¿emy mieæ na myœli albo „produkt” pod postaci¹ informacji, albo proces, który prowadzi do uzyskania tego produktu. Gdy jednak u¿ywa siê liczby mnogiej i mówi „informacje”, wtedy mamy do czynienia wy³¹cznie z pierwszym znaczeniem, a wiêc informacjami-produktami. Do tej pory w literaturze krajowej nie by³o prób opracowania katalogu „jednostek chorobowych” zwi¹zanych z informacj¹ w przedsiêbiorstwie. Artyku³ jest jednym z pierwszych kroków w tym kierunku. Ponadto zostanie przedstawiona w³asna koncepcja mierników oceny jakoœci informacji z uwzglêdnieniem wybranych pogl¹dów autorów zagranicznych na kryteria oceny jakoœci informacji jako produktu.. 2.. Niedomagania. informacji. jako. produktu. Przeci¹¿enie informacyjne1. Wed³ug wybitnych francuskich specjalistów od zarz¹dzania informacjami przeci¹¿enie informacyjne wystêpuje wówczas, gdy „jakaœ osoba otrzymuje znacznie wiêcej informacji ni¿ mo¿e (lub chce) wykorzystaæ”. 1 Nadmiar informacji okreœlany jest niekiedy mianem redundacji. Wed³ug M. NiedŸwiedziñskiego „redundacja informacji polega na tym, ¿e dana informacja posiada pewien nadmiar nie wp³ywaj¹cy na wzbogacenie treœci, któr¹ niesie” [NiedŸwiedziñski 1985, cyt. za: Stefanowicz 1987]..

(2) 6. Zbigniew Martyniak. [Lesca, Lesca 1995, s. 76]. Autorzy ci utrzymuj¹, i¿ przeci¹¿enie informacyjne powoduje szereg negatywnych skutków, takich jak: – wyd³u¿enie czasu potrzebnego na wyszukiwanie informacji, – zwiêkszenie kosztów przetwarzania informacji, – zwiêkszenie niespójnoœci informacji, – obni¿enie motywacji u¿ytkownika. Z badañ przeprowadzonych przez ró¿nych autorów wynika, ¿e przeci¹¿enie informacyjne odbija siê ujemnie na jakoœci podejmowanych decyzji i jakoœci procesu decyzyjnego. W pierwszym przypadku dotyczy to przede wszystkim precyzji podejmowanych decyzji, a w drugim – czasu trwania procesu decyzyjnego. „W pewnych przypadkach – pisz¹ powo³ywani wy¿ej autorzy francuscy – przeci¹¿enie informacyjne mo¿e dawaæ poczucie bezpieczeñstwa u decydenta, ale to wcale nie oznacza, ¿e bêdzie on podejmowa³ najlepsze decyzje. One mog¹ byæ najgorsze!” [Lesca, Lesca 1995, s. 77]. Ka¿dy z czytaj¹cych te s³owa z pewnoœci¹ niejednokrotnie wyrzuca³ do kosza dopiero co otrzymane teksty jako zupe³nie nieprzydatne z punktu widzenia funkcji wykonywanej w danej instytucji. A ilu¿ z nas spêdzi³o wiele godzin na zebraniach, s³uchaj¹c informacji, które ocenialiœmy jako ca³kowicie nieu¿yteczne? Na tle dotychczasowych rozwa¿añ rysuj¹ siê dwie podstawowe przyczyny przeci¹¿enia informacyjnego, zw³aszcza stanowisk kierowniczych i sztabowych, w ró¿nego rodzaju instytucjach. Po pierwsze – na ogó³ nie okreœla siê precyzyjnie potrzeb informacyjnych. Po drugie – w zasadzie nie spotyka siê w strukturach zarz¹dów stanowisk, które by³yby odpowiedzialne za ocenê przydatnoœci upowszechnianych informacji i eliminacjê informacji nieu¿ytecznych. Precyzyjne okreœlenie kto, kiedy i jakie informacje powinien otrzymywaæ w danej organizacji – oto zasadnicza terapia przeci¹¿enia informacyjnego. Dwuznacznoœæ informacji. Mo¿na powiedzieæ, ¿e „jakaœ informacja jest dwuznaczna, jeœli dana osoba mo¿e interpretowaæ na ró¿ne sposoby tê sam¹ informacjê bez mo¿liwoœci ustalenia, która interpretacja jest dobra” [Lesca, Lesca 1995, s. 89]. Przyczyny dwuznacznoœci informacji s¹ rozmaite, nieraz bardzo prozaiczne. Jedn¹ z nich jest coraz powszechniejsze u¿ywanie ró¿nego rodzaju skrótów, inn¹ – podawanie liczb bez wskazania jednostki miary, bardzo czêst¹ – stosowanie ró¿nego rodzaju ¿argonów (np. ¿argon informatyczny). Co siê tyczy mo¿liwoœci zapobiegania tej u³omnoœci informacyjnej, to H. i E. Lesca’owie proponuj¹ m.in.: – opracowanie i stosowanie w przedsiêbiorstwach specjalnych s³owników, zawieraj¹cych jednoznaczne definicje ró¿nego rodzaju informacji, – wprowadzenie zwyczaju zwrotu informacji dwuznacznej do jej nadawcy celem zweryfikowania, czy jest ona rozumiana poprawnie, – zastosowanie odpowiednio przystosowanych noœników informacji, które wykluczaj¹ lub przynajmniej znacznie ograniczaj¹ ich dwuznacznoœæ. Wbrew pozorom noœniki pisane nie s¹ tu najlepszym rozwi¹zaniem. Lepsze wyniki daje np. przekaz telefoniczny. Za najlepszy œrodek zapobiegaj¹cy dwuznacz-.

(3) Przejawy niesprawnoœci informacyjnej.... 7. noœci informacyjnej uwa¿a siê bezpoœredni kontakt nadawcy i odbiorcy, gdy¿ wówczas istnieje mo¿liwoœæ natychmiastowego sprzê¿enia zwrotnego. Ponadto mog¹ byæ wówczas u¿yte ró¿ne œrodki ekspresji jednoczeœnie, np. obok g³osu nadawcy, jego gesty, mimika itp. Anemia informacyjna lub os³abienie „pola widzenia”. Anemiê informacyjn¹ mo¿na by okreœliæ jako „chorobê” przeciwstawn¹ do przeci¹¿enia informacyjnego. Jeœli w tym ostatnim przypadku g³ównym objawem by³ nadmiar informacji bez mo¿liwoœci u¿ytecznego wykorzystania, to w anemii informacyjnej wystêpuje ubóstwo informacji zwane te¿ os³abieniem „pola widzenia”. Przez „pole widzenia” w zarz¹dzaniu informacjami rozumie siê iloœæ informacji, jak¹ dysponuje przedsiêbiorstwo na dany temat. Jeœli „tematem” bêdzie np. dostawca X, to mówi siê wtedy o polu widzenia dostawcy X. Konkretyzacj¹ pola widzenia jest lista informacji odnosz¹cych siê do danego tematu. Tego rodzaju lista mo¿e byæ bogata lub uboga i wówczas pojawia siê anemia informacyjna. „Choroba” ta mo¿e mieæ ró¿ne stopnie nasilenia. Naj³agodniejsza postaæ przejawia siê w tym, ¿e informacje s¹ wzglêdnie bogate, ale czêœciowo zdezaktualizowane. Stadium powa¿niejsze charakteryzuje siê pewnym zró¿nicowaniem informacji, ale rozproszonych i niekompletnych, co praktycznie uniemo¿liwia ich agregacjê w uporz¹dkowane zbiory. Najciê¿sza odmiana anemii to krañcowe ubóstwo informacji, które prowadzi przedsiêbiorstwo do quasi-œlepoty. Anemia informacyjna przybiera postaæ niepewnoœci informacyjnej, jeœli w danym polu widzenia wyst¹pi niekompletnoœæ informacji. Nale¿y tu podkreœliæ, i¿ niekompletnoœæ w zarz¹dzaniu informacjami zawsze ma jakiœ œciœle okreœlony uk³ad odniesienia (np. klient, produkt itp.). Niekompletnoœæ informacji i wynikaj¹ca z niej niepewnoœæ informacyjna jest szczególn¹ postaci¹ ubóstwa informacyjnego, które polega na os³abieniu okreœlonego pola widzenia. Zdaniem autorów „Gestion de l’information” g³ówna przyczyna anemii informacyjnej tkwi w stylu zarz¹dzania. S¹ szefowie, którzy uwa¿aj¹ siê za intuicjonistów. Wydaje siê im, ¿e „czuj¹” sytuacje decyzyjne bez wnikania w szczegó³owe raporty, zw³aszcza je¿eli s¹ sformalizowane. Nawiasem mówi¹c przerost informacji pisanej nad mówion¹, szczególnie na wy¿szych szczeblach zarz¹dzania jest równie¿ – w œwietle najnowszych badañ – pewnym odstêpstwem od racjonalnej informacyjnej „diety” mened¿erskiej. Informacja pisemna jest znacznie bardziej czasoch³onna, a co za tym idzie bardziej kosztowna. A ponadto, co mo¿e istotniejsze, informacja ustna jest bardziej ekspresyjna, dziêki mniejszemu skrêpowaniu stylistycznemu, gramatycznemu, a nawet ortograficznemu nadawcy. Wracaj¹c jednak do przyczyn anemii informacyjnej, nale¿y stwierdziæ, nie neguj¹c roli intuicji w podejmowaniu decyzji, i¿ „wyczucie” kierownicze mo¿e byæ skuteczne tylko do pewnych granic. Po ich przekroczeniu dochodzi do anemii informacyjnej, która prêdzej czy póŸniej stwarza k³opotliwe problemy kadrze kierowniczej. Do innych przyczyn anemii informacyjnej zalicza siê m.in. nadmierne rozcz³onkowanie zadañ w procesie zarz¹dzania i brak ca³oœciowego ujêcia informacji posiadanych przez przedsiêbiorstwo..

(4) 8. Zbigniew Martyniak. 3. Dolegliwoœci informacji jako procesu Zaleganie informacji. Kiedy w koncernie Siemensa w Monachium w po³owie lat 80. zastosowano analizê wartoœci do racjonalizacji procesów informacyjnych, stwierdzono, ¿e „w tym przedsiêbiorstwie 95% czasu trwania procesów informacyjnych to czas zalegania informacji, a tylko 5% to czas zwi¹zany z ich przetwarzaniem i wykorzystaniem” [Potocki 1990]. Przyczyny tej wrêcz epidemicznej „choroby” informacji rozumianej jako proces s¹ ró¿norodne. Jedn¹ z najpowa¿niejszych jest omawiane wy¿ej przeci¹¿enie informacyjne. Dotyczy to zw³aszcza tych punktów obiegowych w procesie informacyjnym, które s¹ wyposa¿one w uprawnienia decyzyjne. Inn¹ przyczyn¹ zalegania informacji w punktach obiegowych jest nadmierne rozcz³onkowanie procesów informacyjnych, które jest brzemienne w negatywne konsekwencje. Wówczas stwierdzona np. niekompletnoœæ informacji w komórce X, powoduje koniecznoœæ ich uzupe³nienia przez komórkê Y, co przyczynia siê nie tylko do zwiêkszenia kosztów, ale tak¿e wyd³u¿a czas zalegania informacji w komórce X. Tê ostatni¹ przyczynê niesprawnoœci procesów informacyjnych przedsiêbiorstwa próbuje siê ostatnio przezwyciê¿yæ za pomoc¹ reenineeringu [Chauvet 1997]. „Dystorsja” informacji. Termin dystorsja, wywodz¹cy siê od ³aciñskiego distortio – wykrêcenie, oznacza wadê uk³adu optycznego prowadz¹c¹ do skrzywienia obrazu. W zarz¹dzaniu informacj¹ „dystorsja” oznacza sytuacjê, w której dwie (lub wiêcej) osoby w ró¿ny sposób interpretuj¹ tê sam¹ informacjê. „Dystorsja” informacji jest wiêc bardziej z³o¿onym przypadkiem dwuznacznoœci informacji. Dwuznacznoœæ informacji wystêpuje – jak to powy¿ej objaœniono – gdy jedna osoba w ró¿ny sposób mo¿e interpretowaæ dan¹ informacjê. „Dystorsja” informacji to œwiadoma lub nieœwiadoma deformacja informacji w trakcie jej przep³ywu poprzez kolejne punkty obiegowe. W pierwszym przypadku przyczyny „dystorsji” s¹ analogiczne do omówionych ju¿ przyczyn dwuznacznoœci informacji. W drugim – najpowa¿niejsz¹ przyczyn¹ jest modyfikacja znaczenia przekazywanej informacji z jednego punktu obiegowego do drugiego. Zawa³ informacyjny. Rozwój takich metod zarz¹dzania produkcj¹ jak JiT czy „zero stock” doprowadzi³ do tego, ¿e pewne produkty mog¹ byæ dzisiaj dostarczone nawet do najodleglejszych miejsc na œwiecie w ci¹gu zaledwie kilkudziesiêciu godzin. Okazuje siê, ¿e za t¹ szybkoœci¹ przep³ywów logistycznych nie nad¹¿aj¹ przep³ywy informacyjne. Czêsto informacja towarzysz¹ca produktowi dociera do odbiorcy dopiero po kilku lub kilkunastu dniach. Dzieje siê tak nawet w sytuacjach, gdy informacje dobrej jakoœci s¹ zlokalizowane w okreœlonych punktach obiegowych, ale nie s¹ w odpowiednich momentach przesy³ane, tak jakby nast¹pi³o zatkanie kana³u informacyjnego. Najczêœciej jest to wynikiem braku integracji czynników: technicznego, ludzkiego i organizacyjnego. Na ogó³ g³ówna uwaga skierowana jest w zarz¹dzaniu informacjami na œrodki techniczne. Tymczasem okazuje siê, ¿e coraz wiêkszy wp³yw na sprawnoœæ procesów informacyjnych wywiera kultura organizacyjna, a ta zale¿y bezpoœrednio od czynnika ludzkiego. To samo mo¿na odnieœæ do czynnnika organizacyjnego. W przedsiêbiorstwach kierownictwa koncentruj¹ siê.

(5) Przejawy niesprawnoœci informacyjnej.... 9. na zadaniach produkcyjnych: tu obowi¹zuj¹ œcis³e harmonogramy oparte na nieraz subtelnych metodach koordynowania procesów pracy. Natomiast poœwiêca siê „niewiele uwagi dla zadañ administracyjnych i koordynacji ca³oœciowej” [Lesca, Lesca 1995, s. 188]. W zakoñczeniu rozwa¿añ na temat niektórych „chorób” o charakterze informacyjnym warto zwróciæ uwagê na pewne nieprawid³owoœci czy dysharmonie wystêpuj¹ce w zakresie czaso- i kosztoch³onnoœci pewnych grup czynnoœci, jakie mo¿na by wyró¿niæ w ramach funkcji informacyjnej przedsiêbiorstwa. B. Martinet i Y.M. Marti [1996] twierdz¹, ¿e niektóre subfunkcje s¹ traktowane po macoszemu a inne nadmiernie ho³ubione (tabela 1). Tabela 1. Struktura czasoch³onnoœci i kapita³och³onnoœci grup czynnoœci w ramach funkcji informacyjnej2 Grupa czynności (subfunkcja). Czas i nakłady w procentach stwierdza się. postuluje się. Pozyskiwanie informacji. 40. 20. Przetwarzanie informacji. 30. 20. Dyfuzja informacji (wraz ze sprzężeniem zwrotnym). 20. 50. Administrowanie informacjami. 10. 10. Źród³o: opracowano na podstawie [Martinet, Marti 1996, s. 84].. Nawet jeœli przyj¹æ, ¿e podany w tabeli 1 szacunek postulowanego udzia³u czaso- i kosztoch³onnoœci dyfuzji informacji jest byæ mo¿e zawy¿ony, to nie ulega w¹tpliwoœci, i¿ stan faktyczny w tym zakresie nie wytrzymuje krytyki i ta subfunkcja jest zdecydowanie niedoinwestowana, tak¿e w naszych przedsiêbiorstwach. Podejrzewam te¿, ¿e w naszych warunkach pozyskiwanie informacji nie jest tak rozwiniête jak we Francji i w konsekwencji w Polsce nak³ady finansowe i czasowe na ten cel powinny wykazywaæ tendencjê wzrastaj¹c¹.. 4. Koncepcja mierników oceny jakoœci informacji Ocena jakoœci informacji jako produktu. Przedstawione wy¿ej charakterystyki niesprawnoœci informacyjnej zarówno w odniesieniu do informacji jako produktu, jak i informacji jako procesu pozwalaj¹ sprecyzowaæ szereg kryteriów oceny jakoœci informacji i odpowiadaj¹cych im mierników.. 2 Tabelê tê podajê we w³asnym t³umaczeniu z orygina³u francuskiego, które moim zdaniem lepiej oddaje intencje autorów ni¿ wydanie polskie [1999]..

(6) 10. Zbigniew Martyniak. Przeci¹¿enie informacyjne wynika z nadmiaru informacji, przy czym nadmiar ten odnosi siê do informacji zbêdnych lub zdezaktualizowanych. Wobec tego mo¿na zaproponowaæ jako kryteria oceny jakoœci niezbêdnoœæ i aktualnoœæ informacji. Stopieñ spe³nienia kryterium niezbêdnoœci mo¿e byæ mierzony udzia³em informacji zbêdnych w ogólnym wolumenie informacji. Podobnie mo¿na by oceniaæ aktualnoœæ informacji, przyjmuj¹c, ¿e jej miar¹ jest udzia³ informacji zdezaktualizowanych w ogólnym wolumenie. Je¿eli wad¹ jakoœciow¹ jest dwuznacznoœæ informacji, to kryterium oceny bêdzie jej jednoznacznoœæ. Pierwsze pytanie, jakie tutaj siê nasuwa brzmi: czy informacja jest jednoznaczna? OdpowiedŸ zak³ada dychotomiê typu: tak lub nie. W przypadku odpowiedzi pozytywnej jakoœæ informacji z punktu widzenia kryterium jednoznacznoœci jest nieposzlakowana. W przypadku odpowiedzi negatywnej powstaje problem dochodzenia do jednoznacznej interpretacji posiadanej informacji. Niekiedy mo¿e to polegaæ na rozszyfrowaniu zastosowanych w komunikacie skrótów lub sformu³owañ ¿argonowych. Czasem uzyskanie jednoznacznej interpretacji komunikatu wymaga dotarcia do nadawcy, celem uzyskania stosownych wyjaœnieñ. W ka¿dym przypadku wi¹¿e siê owo dochodzenie do jednoznacznoœci ze strat¹ czasu, a niejednokrotnie tak¿e z ponoszeniem dodatkowych kosztów (telefon, faks itp.). Wielkoœæ tego rodzaju nak³adów na przejœcie od informacji niejednoznacznej do jednoznacznej mo¿e byæ pomocniczym miernikiem w ocenie jakoœci informacji jako produktu. Analogicznie przedstawia siê sprawa w przypadku „anemii informacyjnej”. Tu charakterystyczny jest niedostatek informacji. Kryterium warunkuj¹cym odpowiedni¹ jakoœæ informacji jako produktu bêdzie kompletnoœæ, która albo ma miejsce, albo nie wystêpuje. W tej ostatniej sytuacji zawsze zachodzi potrzeba uzupe³nienia informacji, co wi¹¿e siê z nak³adami czasu i œrodków rzeczowych lub finansowych. Ogó³ tych nak³adów zrelatywizowany do jednostki wolumenu mo¿e stanowiæ jeden z mierników oceny jakoœci informacji. Przedstawione kryteria i mierniki oceny jakoœci informacji jako produktu œciœle koresponduj¹ z „chorobami” informacyjnymi omówionymi w punkcie pierwszym. Na uwagê zas³uguj¹ kryteria oceny informacji jako produktu podane przez powo³ywanych ju¿ autorów francuskich [Lesca, Lesca 1995]. Wyró¿niaj¹ oni kryteria oceny jakoœci informacji oraz Ÿróde³, z których ona pochodzi. Do pierwszej grupy zaliczaj¹: wiarygodnoœæ, wa¿noœæ, zrozumia³oœæ i nowoœæ informacji, do drugiej grupy: dostêpnoœæ i wiarygodnoœæ Ÿróde³, z których informacja zosta³a zaczerpniêta, a tak¿e przydatnoœæ noœników informacji. Wszystkie kryteria wyposa¿one s¹ w 3-stopniow¹ skalê ocen: niedostateczny, do ulepszenia, zadowalaj¹cy. Oceny jakoœci dokonuje siê na podstawie wywiadów z u¿ytkownikami informacji. Warto te¿ przytoczyæ zestaw kryteriów oceny jakoœci informacji jako produktu przedstawiony w monografii M. Adera. Wyró¿nia on mianowicie: dostatecznoœæ opracowania, dok³adnoœæ, precyzjê, przydatnoœæ dla odbiorcy, wartoœæ dowodow¹ (tylko w odniesieniu do informacji zawartych na noœnikach papierowych), wiarygodnoœæ [Ader 1996]..

(7) Przejawy niesprawnoœci informacyjnej.... 11. Ocena jakoœci informacji jako procesu. Jedn¹ z podstawowych wad („schorzeñ”) informacji jako procesu jest zaleganie informacji. Nasuwa siê wiêc jako kryterium oceny jakoœci – dro¿noœæ informacyjna. Mo¿e ona byæ mierzona wspó³czynnikiem dro¿noœci, stanowi¹cym iloraz sumy czasów zalegania do ³¹cznego czasu realizacji procesu, a wyra¿anym w liczbach wzglêdnych. Jeœli np. suma czasów zalegania wynosi 100 h, a ³¹czny czas realizacji procesu 200 h, to wspó³czynnik dro¿noœci wyniesie 50%. Rzecz jasna dro¿noœæ doskona³¹ osi¹ga siê wówczas, gdy wspó³czynnik dro¿noœci równy jest zeru. Na marginesie tych rozwa¿añ warto dodaæ, i¿ efektywnym narzêdziem uzyskiwania doskona³ej dro¿noœci procesów informacyjnych jest metoda analizy wartoœci, a w szczególnoœci jej niemiecka odmiana, znana pod nazw¹ metody KIWA. „Dystorsja” informacji – w przypadku informacji jako procesu – jest analogiczna do dwuznacznoœci informacji jako produktu. Tote¿ kryterium jakoœciowym winna byæ i tutaj jednoznacznoœæ informacji, mierzona w taki sam sposób, jaki podano wy¿ej w trakcie omawiania mierników oceny jakoœci informacji jako produktu. O tym, czy wystêpuje zawa³ informacyjny lub stan przedzawa³owy, najlepiej zorientowaæ siê na podstawie opóŸnieñ w nadawaniu lub odbiorze informacji. Trudno tu o precyzyjn¹ gradacjê opóŸnieñ dla potrzeb oceny jakoœci informacji jako procesu. Mo¿na przyj¹æ gradacjê wartoœciuj¹c¹ typu: opóŸnienia nieznaczne, istotne, znaczne, du¿e i bardzo du¿e.. CELE Skuteczność Zasoby. SYSTEM INFORMACYJNY. Wyniki. Efektywność. Rys. 1. Ocena skutecznoœci i efektywnoœci systemu informacyjnego Źród³o: [Balantzian 1989, s. 14].. Ocena jakoœci systemu informacyjnego. O ile przedstawione propozycje kryteriów oraz mierników oceny jakoœciowej informacji jako produktu i jako procesu dotycz¹ w zasadzie przypadków jednostkowych, to na tle przedstawionych w punkcie poprzednim niedomagañ informacyjnych mo¿na jeszcze wyró¿niæ kryterium strukturalne, charakteryzuj¹ce potencjaln¹ jakoœæ dowolnego systemu informacyjnego, realizuj¹cego subfunkcje: pozyskiwania, przetwarzania, dyfuzji i administrowania informacjami. Struktura wzorcowa, œwiadcz¹ca o wysokiej potencjalnej jakoœci rozpatrywanego systemu informacyjnego, charakteryzuje siê nastêpuj¹cym.

(8) 12. Zbigniew Martyniak. udzia³em procentowych czaso- i kosztoch³onnoœci odpowiednio wymienionych wy¿ej subfunkcji: 20, 20, 50 i 10. Im miernik strukturalny dla rozpatrywanego systemu informacyjnego jest bli¿szy strukturze wzorcowej, tym potencjalna jakoœæ tego systemu jest wy¿sza. Jeszcze ogólniejsze rozwa¿ania na temat jakoœci systemu informacyjnego mo¿na znaleŸæ w pracy dyrektora Instytutu Zarz¹dzania Informacj¹ Uniwersytetu w Compiegne [Balantzian 1989]. Otó¿ autor ten uwa¿a, i¿ punktem wyjœcia dla oceny jakoœci systemu informacyjnego powinno byæ okreœlenie jego skutecznoœci i efektywnoœci. Przez skutecznoœæ systemu informacji i komunikacji (SIK) G. Balantzian rozumie zdolnoœæ tego systemu do osi¹gniêcia rezultatów odpowiadaj¹cych za³o¿onym celom. Natomiast efektywnoœæ systemu informacji i komunikacji – to jego zdolnoœæ do optymalizacji wykorzystania zasobów. Tak wiêc efektywnoœæ SIK wyznacza relacje pomiêdzy uzyskanymi rezultatami a zu¿ytymi zasobami (rys. 1). Literatura Ader M. [1996], Management collectif de l’information, INSEP Editions, Paris. Balantzian G. [1989], L’evaluation des systemes d’information et de comunication, Masson, Paris– Milan–Barcelone–Mexico. Chauvet A. [1997], Metody zarz¹dzania. Przewodnik, Poltext, Warszawa. Czekaj J., Martyniak Z. [1995], Zarz¹dzanie systemem informacji w przedsiêbiorstwie. Aspekt strategiczny, „Ekonomika i Organizacja Przedsiêbiorstwa” nr 3. Elementy zarz¹dzania informacj¹ i komunikacj¹ w przedsiêbiorstwie [1997], pod red. Z. Martyniaka, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków. Lesca H., Lesca E. [1995], Gestion de l’information, Litec, Paris. Martinet B., Marti Y.M. [1996], L’intelligence economique. Les yeux et les oreilles de l’enteprise, EO, Paris; wyd. polskie: Wywiad gospodarczy. Pozyskiwanie i ochrona informacji, PWE, Warszawa 1999. NiedŸwiedziñski M. [1985], Komputeryzacja w przedsiêbiorstwie w warunkach reformy gospodarczej, Materia³y Konferencji Naukowej nt. Komputerowe wspomaganie decyzji gospodarczych, Katowice. Potocki A. [1990], KIWA – analiza wartoœci informacji i komunikowania, „Problemy Organizacji”, nr 3–4. Stefanowicz B. [1987], Jakoœæ informacji w ujêciu infologicznym, „Wiadomoœci Statystyczne”, nr 1.. Symptoms of the Inefficiency of Information and the Criteria Used to Assess the Quality of Information In the paper a distinction between information as a process and information as a product is made. The „diseases” of information as a product and a process are given. The conception of the measures used to assess the quality of information is presented..

(9)