Zakład Historii Literatury Polskiego Oświecenia Instytutu badań Literackich PAN we Wrocławiu.

Zakład Historii Literatury Polskiego

Oświecenia Instytutu badań

Literackich PAN we Wrocławiu.

Biuletyn Polonistyczny 16/50, 7-17

ZAKŁAD HISTORII LITERATURY POLSKIEGO OŚWIECENIA

INSTYTUTU BADAŃ LITERACKICH WE WROCŁAWIU

enezy Zakładu H i s t o r i i L i t e r a t u r y P o l s k i e g o Oświecenia

nyoh p r z e z Tadeusza M ik u ls k ie g o na U n iw e r s y t e c ie Wrocławskim w l a t a c h 1947-1951, poświęoonyoh p rob lem a ty ce h i s t o r y c z n e J » f i ­ l o l o g i c z n e j i s t y l i s t y o z n e j osiem nastow iecznych t ek s tó w p o e - t y o k i o h , p o w i e ś c i i cz a sop ism . P o d j ę t e we Wrooławiu t u ż po w o j n ie p r z e z t e g o uozonego badania nad t w ó r o z o ś c i ą l i t e r a t ó w w ieku O św iecenia b y ł y kontynuacją d a w n ie js zy c h j e g o z a i n t e r e ­

sowań naukowych. N ie b y ł o przypadkiem, że na Z j e ź d z i e P o l o n i ­ stów w 1950 r . , na którym wytyozono drogę l i t e r a t u r o z n a w s t w a m a r k s is t o w s k ie g o , w ła ś n ie T . M ik u ls k i w y g ł o s i ł r e f e r a t o s t a

-Ą

n i e badań i p o t r z e b nauki o l i t e r a t u r z e wieku Oświeoenia , w p o ło w ie b ie ż ą c e g o s t u l e o i a b y ł on bowiem z pewnością n a jw y b it­ n i e j s z y m znawcą p iś m ie n n ic tw a t e j e p o k i.

Do k o n o e n t r a o j i i ro z w o ju badań nad polskim Oświeceniem we Wrocławiu p r z y c z y n i ł s i ę r ó w n ie ż J . K o t t , w s p ó ł z a ł o ż y c i e l " K u ź n io y " (w l a t a c h 1945-1948), k r y t y k l i t e r a c k i i t e a t r a l n y , od 1949 r . wykładowoa na f i l o l o g i i r o m a ń s k ie j, a rok p ó ź n i e j i p o l s k i e j U n iw e r s y te tu W rooław sk iego. Na wspomnianym Z j e ź ­ d z i e P o lo n is t ó w K o t t w y g ł o s i ł r e f e r a t p t . "M iara p o s t ę p o w o ś c i

p

w h i s t o r i i l i t e r a t u r y " . Programowy c h a r a k t e r d l a badań nad omawianą epoką m ia ła j e g o rozpraw a "0 nową sy n te z ę p o l s k i e g o O ś w ie o e n ia " . '

Głównym zadaniem badaczy l i t e r a t u r y X V I I I wieku było s p o j ­ r z e n i e na t w ó r c z o ś ć e p o k i r a o jo n a liz m u z perspektywy z w y c i ę s ­ twa mas ludowyoh i budowania s o c j a l i s t y c z n e j k u l t u r y . C h od zi­ ł o przed e wszystkim o p rzep ro w a dzen ie s e l e k c j i i dokonanie wy­ boru d z i e d z i o t w a a r t y s t y c z n e g o i umysłowego P o l s k i okresu t r z e c h r o z b io r ó w na p o tr z e b y s z k ó ł ś r e d n ic h i u n iw e r s y t e t ó w ,o wyeksponowanie t w ó r o z o ś o i l a i c k i e j , r a d y k a l n e j pod względem

prowadzo 10 prowadzo

-społecznym, zaangażowanej w walce nowego ze starym.Zwrotu t e ­ go dokonywano n i e j e d n o k r o t n i e kosztem dociekań nad formami a rt y s t y c z n y m i osiemnastowiecznych utworów l i t e r a c k i c h . Zapro­ gramowano p o trzeby opraoowania nowej sy n tezy e p o k i, choć r z e - czoznawoy już wtedy z d a w a li sobie dobrze sprawę, że wykonanie t e g o zadania winny p o p r z e d z i ć gruntowne s tu d ia sz o z e g ó ło w e , p e łn a in w e n t a ry z a c ja b i b l i o g r a f i c z n a l i t e r a t u r y Oświecenia o r a z krytyczn e wydania t w ó r o z o ś c i bodaj n a j w y b i t n i e j s z y c h l u ­ d z i p ió r a omawianego okresu. S t a r e , c z ę s t o s i ę g a j ą c e p o c z ą t ­ ków XIX s t u l e c i a , e d y c je poetów doby s t a n i s ł a w o w s k ie j, n i e ­ kompletne i w dodatku poszarpane p r z e z zab orczą ce n z u rę, wy­ magały uzupełnień i zgodnej z zasadami w s p ó łc z e s n e j f i l o l o g i i o b ró b k i tekstów t r a d y c y j n i e wznawianych bez naukowej pedan­

t e r i i . •

W r . 1950 J . K o t t z a j ą ł s ię spuśoizną p is a r s k ą S ta n isła w a Trembeckiego, jednego z na jw ię k s zy ch , i zarazem n a j b a r d z i e j zaniedbanych p r z e z badaczy, poetów naszego O św iecenia . Współ­ p ra cow a ł z nim jako a s y s t e n t R . K a l e t a , k t ó r y w k r ó t c e (1951 r . ) p r z e s z e d ł z U n iw ersy tetu Wrocławskiego do I n s t y t u t u Badań L i ­ t e r a c k i c h , aby w y łą o zn ie p o ś w ię o ić s i ę z a ję o io m badawozym i e d y to r s tw u . Owocem k i l k u l e t n i e g o trudu b y ło dwutomowe wydanie k r y t y c z n e "Pism w s z y s tk ic h " Trembeokiego (1953''. W rok p ó ź ­ n i e j ukazały s ię w opracowaniu K o t t a i K a le t y " L i s t y " t e g o ż p o e t y ( t . 1-2, 1954^• Na tym samym w a r s z t a c ie powstała an to­ l o g i a " P o e z j a p o l s k i e g o O św iecenia" (1954^ ora z albumowo wy­ dana ks ią ż k a "Warszawa wieku Ośw iecenia" w opracowaniu J . K o t ­ t a i S .L o r e n t z a (1 9 54 ).

W powołanej p r z e z IBL s e r i i Studiów H i s t o r y c z n o l i t e r a c k i c h pod r e d . J .K o t t a ukazały s i ę m .in . p ie r w s ze prace wrocław skioh badaozy młodego p o k o le n ia : J . K e l e r y " P o e z j a Jakuba J a s i ń s k i e ­ g o" (1 9 52 ), R . K a le t y i M.Klimowicza " P r e k u r s o rz y O św iec en ia "

(1 9 5 3 ), A .G oria cz k o z a r y s monograficzny "Gazety Narodowej i O b o ej" (1953), R .W ołoszyńsk iego "Postawa ideowa Ig n ac eg o K r a - s i o k i e g o po roku 1780" (1953). ,

J e s i e n i ą 1950 r . T . M ik u ls k i, wyohodząc naprzeciw i n i c j a ­ t y w i e d y r e k c j i B i b l i o t e k i Zakładu Narodowego im .O s s o liń s k io h , p o d j ą ł s i ę o s k o le n ia młodych praoowników w z a k r e s i e naukowego e d y t o r s t w a . W ćw icz en ia c h prowadzonyoh od p a ź d z ie r n i k a 1950

- 11

-do ozerw oa 1951 r . u c z e s t n i o z y l i : Z . G o l i ń s k i , M.Klim ow ioz, Z . ' K u b ik o w s k i, J .L e k o z y ó s k a , B .W o łos zy ń s k l - stu d en oi IV r o k u , u o z e s t n i o y seminarium h i s t o r y c z n o l i t e r a c k i e g o T . M ik u ls k ie g o - o r a z u n iw e r s y te o o y u c z n io w ie J . K o t t a , naówozas stu den oi I I I r o k u p o l o n i s t y k i , m . i n . : J . P l a t t 1 J . S z c z e p a n i e c . Z a j ę o i a od­ byw ały s i ę w gmaohu B i b l i o t e k i przy u l i o y S z e w s k ie j 37. Już z po cz ą tk ie m 1951 r . M ik u ls k i opraoował p la n d z i a ł a ń nauko­ wych. Spośród uczniów w y ł o n i ł on dwie grupy e d y t o r s k i e , p o w i e - r z a j ą o im do wykonania konkretne z a d a n ia . Z .,G o liń sk i, M . K l i ­ mów i o z i R .W o ło s z y ń s k i p o d j ę l i pracę nad wydaniem p o p u la r n o ­ naukowym d z i e ł Ig n a c e g o K r a s i c k i e g o o r a z Jego k o r e s p o n d e n o ji

(w o p a r o i u o p a p ie r y Ludwika B e r n a c k ie g o , przechowywane w Os­ s o lin e u m ) . Aby s f i n a l i z o w a ć t o monumentalne - p r z e d s i ę w z i ę c i e , w y m ie n ie n i o s s o l i ń o z y o y z dniem 1 s t y o z n i a 1953 r . p r z e s z l i do pracy e t a t o w e j w I n s t y t u c i e Badań L i t e r a c k i c h . C zterotom o­ we wydanie "Pism wybranych" XBW u k a za ło s i ę pod ko n iec r .1 9 5 4 ; "K o r e s p o n d e n c ja " w dwóoh o p asłych tomach - o z t e r y l a t a póź­ n i e j . D rugi z e s p ó ł (Z .K ubikow ski i J .L e k o z y ń s k a ) z a j ą ł s i ę badaniem oś w ie cen iow y c h p o w i e ś c i Wacława B eren ta ( " D io g e n e s w k o n tu s z u ", " B u r t " , "Zm ierzoh w odzów ").

Innyoh u o z n i ó w - b i b l i o t e k a r z y ( H . P r z e n i o s ł ę , Z . S t a n i s z e w ­ s k i e g o , J .S z c z e p a ń o a ) z a c h ę o i ł M ik u ls k i do badania d z i e j ó w drukarń i k s i ę g a r s t w a p o l s k i e g o w cza sa ch panowania S t a n i s ł a

-i.

wa Augusta . J . P l a t t z a j ą ł s i ę opraoowaniem k o r e s p o n d e n o ji A­ dama N a ru sz ew io z a , zachowanej w podstawowym blo ku w p a p ie r a c h Ludwika B e r n a c k ie g o , k t ó r ą w o ią g u siedm iu l a t kwerend j a r - oh iw a lnyoh w z b o g a o ił o nowe m a t e r i a ł y i o g ł o s i ł drukiem, o ­ p a t r z y w s z y w s z y s t k ie l i s t y r z e te ln y m komentarzem (1 9 5 9 ).

W omawianym c z a s i e ukonstytuował s i ę w Warszawie K o m it e t R edakcyjn y B i b l i o g r a f i i L i t e r a t u r y P o l s k i e j według " L i t e r a t u ­

r y P o l s k i e j " G .K orbu ta . Kaczelnym red ak torem z o s t a ł K.Budzyk, Jego z a s t ę p c ą - T . M i k u l s k i , zarazem k ie r o w n ik z e s p o łu m a ją o e - go praoować nad wprowadzeniem do d r u g ie g o , o ś w ie cen io w e g o t o ­ mu " s t a r e g o " K orb uta niezbędnych u zu p e łn ie ń i w yk orzystaniem

c najnow szych badań .

W 1950 r . p o w o ł a ł M ik u ls k i do pracy nad pow ierzoną s o b i e o z ę ś o i ą b i b l i o g r a f i i dawnej l i t e r a t u r y p o l s k i e j o zte rooso b ow y z e s p ó ł studentów z w łasnego seminarium m a g is t e r s k ie g o , w s k ła d k t ó r e g o w e s z l i : J .B a rtn ik ów n a j G .P r y d r y o h o w ic z , S . P i e t r a s z k o ,

- 12

-i J.S ła w -iń s k a . Eyohło potem grono t o w zm ocn-iły: S . K a s -ie o z k a i H.Stankowska, n a s t ę p n ie : W * I g l i c k a , T.Skubalanka, J .Z a j ą o oraz E.Ziomkowa. Po k i l k u la t a o h z e s p ó ł z o s t a ł zm n iejszony do trzech

osób: 6 . F ryd ryc h ow iez , S . K a s i e o z k i i H .S ta n k o w s k iej^ .

W po łow ie r . 1962 D y rek c ja IBL p o w i e r z y ł a opracowanie t r z e - o i e j , o s t a t e c z n e j r e d a k o j i b i b l i o g r a f i i " L i t e r a t u r y p o l s k i e j " - E . A le k s a n d r o w s k ie j. C z t e r y woluminy o ś w ie o e n io w e j s e r i i

"Nowego K o rb u ta ", opracowane p r z y 'w s p ó ł u d z i a l e członków Praoowni H i s t o r i i L i t e r a t u r y P o l s k i e g o O św ieoenia IBL craz spe- o j a l i s t ó w z ośrodków u n iw e r s y t e c k ic h , u kazały s i ę drukiem w l a ­ ta oh 1966-1972. E.Aleksandrowska ( k t ó r a w y r ó ż n i ł a s i ę przedtem ja k o autorka m o n o g r a fii b i b l i o g r a f i c z n e j "Zabaw Przyjem nych i P o ż y t e c z n y o h " , 1959) otr zy m a ła za r e d a k o ję "Nowego K o rb u ta "n a - grodę S e k r e t a r z a Naukowego PAN za rok 1972.

P o d ję t o r ó w n ież prace nad d z i e j a m i l i t e r a t u r y dram atyoznej i t e a t r u . W ośrodku wrocławskim badania nad t ą d z i e d z i n ą k u l­ t u r y narodowej r o z p o o z ę ł y Z.Zahrajówna (W o ło s z y ń s k a )o ra z J.Paw- ło w iozow a. Za staranie m J . K o t t a po w s ta ła w PIW ib lo w s k a s e r i a wydawnicza pod nazwą T e a t r P o l s k i e g o O św ieo en ia , z a in io jo w a n a n a stęp u ją cy m i p o zy oja m i wypuszczonymi na ry n ek w p o ło w ie 1955 roku - "Komedie" Adama K a z im ie r z a C z a r t o r y s k i e g o (w o p ra o. Z. Zahrajówny) oraz "Drama m ieszczańska" (w op rao. J. P a w ło w ic z o - w e j ) . K i l k a l a t p ó ź n i e j Z.Wołoszyńska o g ł o s i ł a dwa tomy "Ko­ m e d ii ob yo za jow ej w a r s z a w s k ie j" (1 9 6 0 ), zaś r e d a k t o r s e r i i p r z y g o t o w a ł , t a k ż e w dwóoh woluminaoh, "Komedie na teatrum " F r a n c is z k a Bohomoloa (1 9 6 0 ). W s e r i i t e j u c z e s t n i c z y l i r ó w n ie ż i n n i badaoze os iem n a sto w ie cz n ej l i t e r a t u r y z w ro o ła w s k ie g o o­ środka IB L. I t a k , M.Klimowicz opraoował "Komedie" I . K r a s i o - k i e g o , k t ó r e p o p r z e d z i ł rozprawą wstępną H .W ołoszyński (1 9 5 6 ); A .J e n d r y s i k z a j ą ł s i ę t w ó r o z o ś o ią dramatyozną F.D . K n iaźn in a

("Utwory dramatyozne. Wybór", 1958^; E . K a l e t a p r z y g o to w a ł wy­ b ó r utworów dramatyoznyoh J .W y b lo k ie g o , k t ó r e wydał w t e j ż e s e r i i w 1963 r .

C zte r y tomy t e j obumarłej w 1965 r . s e r i i ma z a j ą ć wybór z b o g a t e j spuśoizny k o m e d io p is a r s k i e j F r a n o ls z k a Z a b ło c k ie g o ,n a d k t ó r ą od kilk u n a s tu l a t pra cu je J .P aw łow iczow a, o r a z osiemna­

sto w ie c zn a tw órozoś ć dramatyozno-operowa W ojoieoha Bogusław­ s k ie g o w opraoowaniu Z .W o ło s z y ń s k ie j .

1 3

-W Z a k ła d z ie O ś w iec en ia prowadzone b y ł y t e ż praoe nad " n o - , wym Bernaokim": mowa o k o n ty n u a o ji kompendium " T e a t r ,d r a m a t i muzyka za S ta n is ła w a A u g u sta ", u w ie ń ozon ej wydaniem w 1967 r . k s i ę g i p t . " T e a t r narodowy 1765-1794", opraoowanej pod r e d . J . K o t t a p r z e z z e s p ó ł : J . J a o k l , B .K ró l-K a o zo ro w s k a , J . P a w ł ó w i- czow a, K . W ie r z b ic k a - M io h a ls k a , Z .W ołoszyńska i W.Zawadzki.

Z posiewu i b l o w s k i e g o w y r o s ła r ó w n i e ż k s ią ż k a M .K lim ow i- o z a " P o o z ą t k i t e a t r u s t a n is ł a w o w s k ie g o , 1765-1773", napisana g ł ó w n i e w o p a r o iu o warszawskie r a p o r t y Jana H ein eg o, k o r e s ­ pondenta F r a n c is z k a Ksawerego, k s i ę o i a r e g e n t a s a s k i e g o , p r z e - ohowywane w Paryżu ( a u t o r praoował nad n im i Jako naukowy s t y ­ p e n d y s ta I B L ) .

W J e s i e n i 1952 r . k ie r o w n io tw o P r a c o w n i . o b j ą ł T . M i k u l s k i . J . K o t t p r z e n i ó s ł s i ę w tym o z a s i e do Warszawy. Od t e g o ozasu z e b r a n i a naukowe odbywały s i ę r e g u l a r n i e oo m ie s lą o , a w r a ­ z i e p o tr z e b y i o z ę ś o l e j , w l o k a l u uzyskanym d l a Praoowni w gmaohu B i b l i o t e k i Zakładu Narodowego p r z y u l . S z e w s k i e j . Usy­ tuowanie omawianej p la c ó w k i na po ozą tk u 1953 r .w bezpośrednim s ą s i e d z t w i e bo ga tyo h z b io r ó w a ro h iw a ln y oh i zasobnej k s i ą ż n i - oy s t a ł o s i ę Jednym z g e n e r a ln y c h ozynników warunkuJąoyoh i n ­ dywidualne i zesp oło w e o s i ą g n i ę c i a badaczy Ośw iecenia we Wro- o ł a w i u . Z g o ś o in n o ś o i ( j u ż d w u d z i e s t o l e t n i e j ! ) Ossolineum Za­ k ła d O św iecenia IBL k o r z y s t a w dalszym c i ą g u , traktow any z nadzwyozajną ź y o z l i w o ś o i ą i t r o s k ą p r z e z D y r e k c ję i po k o l e ­ żeńsku obsługiwany p r z e z w s z y s tk io h praoowników t e j znakomi­ t e j B i b l i o t e k i .

Po ś m ie ro i T . M ik u ls k ie g o (w 1958 r . ) n a s t a ł y d l a Praoowni s i e r o c e l a t a . Opiekę naukową nad zespołem o b j ą ł J .W .G om u lio - k i , św ietn y znawca l i t e r a t u r y s t a n is ł a w o w s k ie J ,o d l a t z w ią z a ­ ny z ośrodkiem wrooławskim w ięzam i współpraoy»mianowany p r z e z D y r e k c ję IBL kuratorem . N i e s t e t y , f u n k c ję t ę sprawował k rótk o . Od p a ź d z i e r n i k a 1958 r . o b o w ią z k i k ie r o w n ik a Praoowni p e ł n i ł M .Klim ow ioz.

Z k o l e i k ie r o w n ik ie m grupy z o s t a ł w 1961 r . J . K o t t , a l e n i e o k a z a ł Już dawnego entuzjazmu d l a badań nad d z i e j a m i l i t e r a t u r y O św ieo en ia , p r z y j e ż d ż a ł do W rocła w ia rza dk o, oo spowodowane b y ł o ohorobą i długą po n i e j r e k o n w a le s c e n c ją .

Ponowna a k t y w i z a c j a ośrodka n a s t ą p i ł a d o p ie r o pod k o n ie c r . 1964, z o h w ilą o b j ę c i a k ie r o w n io tw a p r z e z Z. G o l i ń s k i e g o ,

14

-p e ł n i ą c e g o zarazem fu n k o ję w io e d y r e k t o r a I n s t y t u t u do spraw o g óln y c h . Jedną z podstawowych form w s p ó ln e j pracy s t a ł y sią znów ( j a k za ż y c i a M i k u ls k ie g o ) s t a ł e dwudniowe z e b r a n ia , w k tó r y o h u o z e s t n i c z y l i , i u o z e s t n ic z ą w dalszym c ią g u , n i e t y l ­ ko e t a t o w i praoownicy IBL, a l e o o r a z l i o z n i e j oświeoenio woy z U n iw e rsy te tu Wrocła wskiego ( A . C i e ń s k i , P.Matuszewska, S. P i e t ­ r a s z k o , M.Rutkowska, S . Z a b ł o o k i ) , z Ossolineum ( J . S z o z e p a n i e o ) t u d z i e ż z innych ośrodków naukowych: z Gdańska (B .K ra ko w s ki, H. P io tr o w s k a , E .B a b o w io z ), z L u b lin a (A . A l e k s a n d r o w i o z - U l r i o h , A. Siom kajłówna), z Ł o d z i (W.Pusz, R .W ie r z b o w s k i, B . W o ls k a ) , z Opo­ l a (H.S tankowska), z Poznania (M .W itk o w sk i), z R z e s z o w a ( P . Ż b i­ k o w s ki) oraz z Warszawy (A.Guzek, H .H in z , J . J a c k l , J .K a p u ś oik , B .K ryd a, Z . L i b e r a , W .Pod górski, J.R udnioka, J . Z i ę t a r s k a ) . U o z e ­ s t n i c z y l i także w owych sympozjaoh oświeoeniowoy z z a g r a n io y : Kina K i r a l y z U n iw e r s y te tu w B u d ap eszoie, A .W .Lipatow z U ni­ w e r s y t e t u Moskiewskiego i A .M a ld z io , praoownik I n s t y t u t u L i t e - r a o k i e g o im. J.K upały Akademii Nauk BSRR w Mińsku.

Na sesjaoh naukowyoh Pracowni przedyskutowane z o s t a ł y n i e ­ k t ó r e r o z d z i a ł y po dręozn ik a h i s t o r i i l i t e r a t u r y p o l s k i e j o k r e ­ su Oświeoenia, k t ó r e g o n a p is a n ie D y r e k c ja I n s t y t u t u p o w i e r z y ł a w 1964 r . M .Klim owiozowi, byłemu cz ło n k o w i i b l o w s k i e j drużyny ' we Wrooławiu, n a s tę p n ie praoownikowi U n iw e r s y t e t u .C a ło ś ć p r z e d oddaniem maszynopisu do s k ła d a n ia , r e o e n z o w a ła E .Aleksand row ­ ska.

Do oż y w ie n ia i wzbogaoenia badań nad okresem klasyoyzmu i sentymentalizmu w minionym d z i e s i ę o i o l e o i u p r z y o z y n i ł a s i ę no­ wa s e r i a wydawnicza I n s t y t u t u Badań L i t e r a o k i o h , S tu d ia nad Okresem Ośw ieoenia, k t ó r e j patronował K om itet Redakoyjnyw skła­ d z i e : E.Aleksandrowska, J . K o t t , Z . L i b e r a . Zapoozątkowała ją k s ią ż k a A .A lek s a n d ro w io z "Tw órczość s a t y r y c z n a Adama N a r u s z e - w io z a " (1964). W ś la d za tym tomem z a c z ę ł y s i ę ukazywać następ­ ne: P.M atu szew skiej " P r o z a J ę d r z e j a K i t o w i o z a " (1 9 6 5 ), E .R a b o- w i c z a " S ta n is ła w Trembeoki w ś w i e t l e nowyoh ź r ó d e ł " (1 9 6 5 ), S.

P i e t r a s z k i "Doktryna l i t e r a o k a p o l s k i e g o klasycyzmu" (1 9 6 6 ), Z .G o l i ń s k i e g o "Nad te k s ta m i K r a s i c k i e g o . S tu d ia " ( 1 9 6 6 ) , J . P l a t - t a " S i e l a n k i i p o e z j e s i e l s k i e Adama N aru szew icza" (1 9 6 7 ), R. Sobola "Ze studiów nad Karpińskim .1! . " (1 9 6 7 ), Z .S in k ow ej " P o ­

i

w ie ś ć zachodn ioeu ropejsk a w k u lt u r z e l i t e r a c k i e j p o l s k i e g o 0 - ś w ie o e n ia " (1 968), S.Durskiego " Dramatopisarstwo Ludwika

Ada 15 Ada

-ma Daniszewskiego. T e a t r p o l s k i w drodze od klasycyzmu do ro-man­ tyzmu" (1968^, J . Z i ę t a r s k i e j "Sztuka przek ła d u w poglądaoh l i ­ t e r a c k i c h p o ls k ie g o O św iec en ia " (1 9 6 9 ), R .W ołoszyńsk iego " I g n a - oy K r a s i c k i . U to p ia i r z e o z y w i s t o ś ć " (1970» e d y c ja pośm iertna, w opraoowaniu Z . W o ł o s z y ń s k i e j ) i P .Ż b ik o w s k ie g o " K a je t a n Koź- mian. I . Poeta i o b y w a te l" (1 9 7 2 ). •

Niemal w s z y s t k i e w y ż e j wymienione k s i ą ż k i b y ły dyskutowane na z eb ra n ia ch naukowyoh Pracowni O św ieoenia IBL we Wrocławiu.Na s e s j a o h owych omawiano tak że rozprawy R . K a l e t y o p o e z j i p o l i t y ­ c z n e j i o b y c z a jo w e j, wydane w Ossolineum o d d z i e l n i e w tom ie p t . " O ś w ie c e n i i s e n t y m e n ta ln i" (1 9 7 1 ), opracowane p r z e z t e g o ż au­ t o r a i wydane p r z e z Ossolineum Teodora O strow sk ie g o"P ou fn e w ie­ ś c i z oś w ie oon e j Warszawy" (1 9 7 2 ), a ta k że próba m o n o g r a f i i "Obiadów ozwartkowych na dworze k r ó l a S ta n is ła w a A u g u s t a " ( o g ł o ­ szona w tomie "Warszawa X V I I I w ie k u " , z . 2 ) . Na oświe ceniowych s e s j a o h w pracowni w r o o ła w s k ie j IBL prezentowane b y ły rów n ież m a t e r i a ł y p rzezna czone do p u b l i k a o j i w " M i s o e lla n e a c h z doby 0 - ś w ie o e n ia ",w c h o d z ą c y c h w skład s e r i i Archiwum L i t e r a c k i e : do-t y o h c z a s ukazały s i ę o z do-t e r y woluminy do-t e j s e r i i , zajm ując w A r - ohiwum L it e r a c k im tomy: V ^1960), IX (1 9 6 5 ), X I I I (1969) i X V I I I

( 1 9 7 3 ) .

Osobno wspomnieć t r z e b a o rozprawach R . K a l e t y , Z.Kopczyńskiej i L . P s z o z o ł o w s k i e j , T . K o s t k i e w i o z o w e j , Z .S in k o w e j, J .S z o z e p a ń - oa i J . Z i ę t a r s k i e j , k t ó r e z ł o ż y ł y s i ę na św ieżo wydaną drukiem k s ią ż k ę "Problemy l i t e r a t u r y p o l s k i e j okresu O św ieoenia " (pod r e d . Z . G o l i ń s k i e g o ) , a tak że o poddawanyoh w o z a s i e roboozych s e s j i t r o s k l i w e j k r y t y c e o a łe g o z e s p o łu tomikach B i b l i o t e k i Na­ r o d o w e j: I . K r a s i o k i , " S a t y r y i l i s t y " (o p r a ć . Z . G o l i ń s k i , 1958); t e g o ż au tora "Monaohomaohia i Antymonaohomaohia" (o p ra o . Z. Go- l i ń s k i , 1969); P . Z a b ł o o k i , " P i r o y k w z a l o t a c h " (o p ra o . J .P a w ło - w iozowa, 1961, 2 wydanie u zu p e łn io n e , 1969); W.Bogusławski,"Hen­ ry k V I na łowaoh" ( o p r a ć . Z.W ołoszyńska, 1964); " ^Z abaw y Przy­ jemne i P o żyteozneC . . Wybór" (o p r a o . J . P l a t t , 1968).

O o z y w iś c ie , w y l i c z o n e w yżej p u b l i k a c j e n i e w yozerpują wszy­ s t k i c h rozpraw i k s i ą ż e k przedyskutowanych na se s ja o h Praoowni O ś w ie c e n ia IBL we W rocławiu; n ie obejm ują one w i e l u artyku łów s y n t e t y c z n y c h i przyczynków drukowanyoh na łamach periodyków nau­ kowych o e n tr a ln y o h (np. w "Pam iętn iku L i t e r a c k i m " , " P r z e g l ą d z i e

-

16

-Humanistycznym" ozy w "Pamię tniku T e a t r a ln y m " ' i lo k a ln y c h ani prao oddanych do druku. J e ś l i i d z i e o d z i e ł a będące w stadium p rz y go tow a n ia , warto wspomnieć, że w o ią g u dwóch o s t a t n i c h lat poddanych z o s t a ł o o c e n ie s p e c j a l i s t ó w w i e l e h a s e ł p r z e z n a c z o ­ nych do "Słownika l i t e r a t u r y O ś w ie c e n ia ", przygotowywanego pod

r e d . T . K o s t k ie w ic z o w e j.

« pierwszym d z i e s i ę c i o l e c i u i s t n i e n i a Praoowni O św iecenia IBL wszyscy z a t r u d n ie n i w n i e j badaoze b y l i mieszkańoami Wro­ c ł a w i a . Do z esp ołu związanego z t ą placówką od samego p o c z ą t ­ ku (E.Aleksandrowska, Z . G o l i ń s k i , A .J e n d r y s ik , R . K a l e t a , M. K lim ow icz, J.P awło wiozowa, R .W o ło s z y ń s k i, Z.Z ahrajów na) do­ s z e d ł dwa l a t a p ó ź n i e j z U n iw e rsy te tu Wrocławskiego Roman So­ b o l , aby - jako współpracownik T .M ik u l s k ie g o - z a j ą ć s i ę edy­ c j ą " K ores p on d e n cji F ra n c isz k a K a r p iń s k i e g o " ( w y p e ł n ił a ona w c a ł o ś c i czwarty tom Arohiwum Literaokiego,Twydany w r . 1 9 5 8 ) . W r . 1961 od szedł z Pracowni na U n iw e r s y te t M .Klim owioz, rok p ó ź n i e j A .J e n d r y s ik p r z e n i ó s ł s i ę do k a t o w i c k i e j WSP. Powsta­ ł e stąd wakanse u z y s k a l i w 1962 r . badaoze od l a t z w ią z a n i z Pracownią, wnoszący z sobą cenne naukowe wiano: Z.Sinkowa, au­ t o r k a t r z e c h k s ią ż e k ( " ^ M o n i t o r ^ wobec a n g i e l s k i e g o ^ S p e o - t a t o r a ^ " , 1956; " ^ > S p e c t a t o r ^ . Wybór. P r z e k ła d , wstęp i o b j a ś n i e n i a " , 1959; "P ow ieś ć a n g i e ls k a osiem nastego wieku a powieść polska l a t 1764-1830", 1 9 6 0 o ra z J . P l a t t , o s s o l i ń - c z y k , wspomniany ju ż wydawoa " K o r e s p o n d e n o ji Adama N aru szew i­ c z a " .

W 1966 r . Praoownia p o n io s ł a b o lesn ą s t r a t ę : 2 ozerwoa zmarł R .W ołoszy ń sk i, w samym k w ie o ie ż y c i a i szozytowym o k re ­ s i e znakom itej t w ó r o z o ś c i naukowej.

Od 1 p a ź d z ie r n ik a 1971 r . p r z e n i o s ł a s i ę z U n iw e rsy te tu Warszawskiego do Praoowni Oświeoenia IBL T .K o s tk ie w io z o w a ,a u ­

t o r k a dwóch k s ią ż e k ("M odel l i r y k i se ntym enta lnej w t w ó r o z o ś ­ c i F ran c iszk a K a r p iń s k ie g o " , 1964; "K n ia źn in jako p o eta l i r y ­ c z n y " , 1 9 7 0 o ra z cennych artykułów naukowych. Jako etatowy badacz otrzym ał t u t a j z a t r u d n ie n ie (od 1 l i s t o p a d a 1971)J.M a- o i e j e w s k i , b y ły praoownik U n iw e rsy te tu Warszawskiego.W u b ie g ­ łym roku z o s t a ł a p r z y j ę t a do Pracowni Oświeoenia M.Rutkowska, absolwentka U niw ersytetu Wrooławslciego. W połow ie 1972 roku z r e z y g n o w a li z eta tów w I n s t y t u c i e R .S o b o l i J . P l a t t i p r z e

17

-n i e ś l i s i ę - p ie r w s z y z powrotem -na U -n iw e r s y te t Wrocławski,dru­ g i na U n iw e rsy te t Gdański.

W aktualnym s t a n i e r z e c z y z d z i e w i ę c i u etatow ych p r a o o w n i- ków zatrud nionych w Z a k ła d z ie L i t e r a t u r y O św iecenia IBl! o z t e - r e o h zamieszkuje w Warszawie ( Z . G o l i ń s k i , T . K o s t k ie w io z o w a , J. M a c ie je w s k i i Z . S i n k o ) , p i ę o i u we Wrocła wiu (B.A leksandrowska, R . K a l e t a , J .P aw ło w iczow a, №.Rutkowska i Z .W o ło s z y ń s k a ). Zakład j e s t w dalszym c ią g u z lo k a li z o w a n y we W r o c ł a w i u , t u t a j s i ł ą dwu- d z i e s t o k i l k o l e t n i e j t r a d y c j i odbywają s i ę r e g u l a r n i e p i ę ć ra z y do roku z e b r a n ia r o b o c z e , k t ó r e są d l a s p e c j a l i s t ó w z j e ż d ż a j ą ­ cych s i ę z c a łe g o k r a ju ! o k a z ją zademonstrowania w fachowym g r o n i e własnych o s i ą g n i ę ć badawczych.

P r z y p i s y :

Druk w: "0 s y t u a o j i w h i s t o r i i l i t e r a t u r y p o l s k i e j . Wy­ b ó r r e f e r a t ó w w ygłoszonyoh na Z j e ź d z i e Po lon istów , w d n ia c h ;o d 8 do 12~maja 1950 r . " , Warszawa 1951, s. 165-185." ' 2 ' * Tamże, s. 55-72. . 3 J . K o t t , "0 nową s y n t e z ę p o l s k i e g o O ś w ie c e n ia " , " P a m i ę t n ik L i t e r a c k i " 1 1950, z . 3, s. 617-641. h P o r . J . S z o z e p a n i e c , "Tadeusz M ik u ls k i w B i b l i o t e o e Osso­ lin e u m " , "Ze Skarbca K u l t u r y " ‘ 1960, z . 12, s . 20-22.

5

K.Budzyk, "Przedmowa" do "Nowego K o r b u t a ", 1 . 1: "Piśm ien­ n ic t w o s t a r o p o l s k i e " , Warszawa 1963, s . 7.

^ E.Aleksandrowska, "Wstęp" do "Nowego K o r b u t a " , t . 4 : "Oświe- o e n i e " , Warszawa 1966, s. 11.