EDWARD CIUK
ZAGADNIENIE
.
WĘGLI·
BRUNATNYCH
Tezy wysunięte 'do dyskusji na II Zjazd J'ZP.R
wska-zują m~ędzy innymi na rolę surowców mineralnych w uprzemysłowieniu !kraju, a tym samym w podniesie-niu stopy życiowej mas pracujących. W zakresie bazy paliwowo-energetycznej wskazują one na konkretne za-dania dotyczące zwiększenia wydobycia węgla · br-unat-nego i rozszerzenia jego zastosowania .w gospodarce na-_todowej.
Znaczenie węgla brunatn~o dla naszej gospodarki na-rodowej jest ogromne, a dalszy rozwój wydobycia tego surowca stanowi niezbędny czynnik rozwoju. Węgiel
brunatny 'bowiem, poza węglem kamiennym. stanowi
V~<ielką bazę paliwo·wo-ener.getycżną i
<:heroiczno-prze-twórczą. Surowiec ten już dawno został odpowiednio doceniony w ~iązku Radz.iedkim, w Niemczech,
Cze-chosłowacji i w .innych państwach. Wystarczy
przy-pomnieć, że .np. w Niemczech, gdzie znaczna część róż
n:rch gałęzi przemysłu opiera się na bazie węgla bru-natnego, wydobycie tego węgla w 1938 r. doszło do 195 milionów ton.
W Polsce przed r. 1939 węgiel brunatny był paliwem· malo znanym, ma większą skalę nie eksploatowanym,
mającym dla kraju rządzonego przez sfery
kapitalistycz-·no-dbszarnicze bardzo niewiellkie maczenie gQSipO(iar-<!2e. Z wyjątkiem nielicznych poszU!ldwan Instytutu Ge-ologicznego nie prowadzono s:pecjallllych badań Lslinieją
C}'Ch ani rue odkryto nowych złóż węgla brunatnego. Nie prowadzono na szerszą skalę badań. chemicznych i tecfhnologiczmych, mających na celu wydzielenie węgli nadających się do prZeróbki chemicznej. Nie .prowadz o-·no stalej odbudowy· górniczej znanych złóż, a dorywcza
eksploatacja węgla brunatnego w niektórych punktach kraju szybko zamierała. woą:>ec ·konkurencji węgla ka-miennego.
Dopiero z chwiiq !powstania Ludowego Pańetwa Pol-skiego, z chwilą odzys.kania w r. 1945 prastarych pol~
sk.ich ziem zachodnich ze znacznymi zasobami tego su-. rewca, zagB.dnienie węgla brunatnego w Polsce s-tanęło
na nowej płaszczyźnie. · Wyd_Oibycie węgla bronannego zyskalo doniosłe znaczenie gospodarcze. . . .
. Polska dysponuje :poważnymi złożami· węgła . bnmat-nego, zajmując .pod względem jego zasobów jedno z pierwszych miejsc
w
Europie. Występowanie węglabrunatnego stw.ierdzone zootato na rozLegłych obszarach naszego państwa, głównie na obsza:rach Folski zachod·
·r.iej, gdzie 21llacz.na ilość złM tego cennego surowca,
wy-stępując w korzystnych warunkach :geologicznych; jest obecnie eksploatowana. •Poważne flości zlóż węgla, .
!bru-natnego występują. w illolsce centralnej i północnej,
doszło do nich kilka ·złóż nowoodkrytych i ~adanych
w ostatnich latach. Zarejestrowane są również punkty z wystęPowaniem ·w . innych częściach Pols.ki,
wyma-34
gająee przeprowadzenia ibadań
geologiczno~zukiwaw-cz.ych. ·
Jednakże istnreją jeszcze realne możliwości odkrycia nowych, nie ·znanych nam dotychczas złóż węglowych,
żwlaszcza jeśli się zwróci uwagę na fakt, że niedosta-tecznie poz.na.na węglonośna formacja bnmatrwwęglowa
·pokrywa przeszło 3/4 obszaru Polski. Jest rzeczą jasną, że przy ta'k rozległym zasięgu utworów węglonośnych
·nie jedno poważne złoże węgla brunatnego czeka na od-krycie.
·Zanalizujmy dorobek naszego Ludowego Państwa ,w zakresie węgla brunatnego.
. Przede wszystkim doprowadzano do s-tanu użytecz
r.ości; 'l'ozszerzono i rozbudowano zawieruchą wojenn!ł rmiszczo.ne, a przedtem rabunkowo prowadzone kopalnie
. węgla brunatnego, znajdujące się na terenach n~zych
Ziem Zachbdrnicll. Fakt, że już w r. 1948 kopalnie ·węgla
brunatnego przedtem zniszczone i zatopione, po?Jbawio:.. ne planów .kopalni'alllych, urządzeń i środków komuni· ;kacyj.nych, urządzeń prądotwórozych umożliwiają cych odwodnienie i uruchomienie kopalń, wydobyły
prawie taką samą ilość ·węgla brunatnego, jaką wydo-ibyli Niemcy na tych samych ternach w :r. 1937,
jeat
najlepszym dowodem wysiłku' pracowników polskiego ,:przemysłu węglowego oraz ItrOSki i Opieki ze strony partii i rządu, doceniających ·.udział węgla brunatnego ·\Ił lfl35Zej socjalistycp1ej gospodarce narodowe] ..
l . Rozwinięto na szeroką, niespotykarią przed :r. 1939
'Sk!llę, prace geoilogiczno1})0Szukiwawcze dla rorz.szerzenia . .stopnia poznania dotychczasowej bazy v;ęgla
brunatne-!
go,
w czego konsekwencji opracowano wiele starych1. odkryto szereg nowych złóż węglowych o doniosłym
·znaczeniu gospodarczym.
;·'
Rozpoczęto
.
systematyczn-e prace .dotyczące
chemii ·i .. technologi.i węgla brunatnego; co stwarza :realnepod-:stawy rozwoju naszego rprzemysłu
chemicz.no-przetwór-!czego. · . ·
i
Ża?ma~yć.
tunależy
,
ze
ezyhna'
jest
już
w kraju i€!kstralkcja węgla \brooa-tnego,·lktóra pozwoli .uzyskać•w niedługim czasie wosk m()ntti.nowy w takiej ilości, że
/jego pro(iukcja pOOQ-yje zapotrzebowanie naszego cynku.
.W
rejonie Koflskich realizuJe się !budowę kombinatu[enengo~hemi<:znego, opartego ·na znacwych zasobach
,węgła_ br~atnego, .w ·którego sklad.mają wejść
brykie-!townia, el~trowriia i z.aklad p~eróbki ~ęgla.
~- Roipoczęto systematyczne prac~ naukowe nad poszcze-lgólnjmi' .~łożami ·węgla bru;nalinego w .z&kręsie opraco-;wań monogr.tficz.ny<;h. .·· :,. · ·, . , . · . . . ' !~.We wsizy&tkich ty~h 9zledzi.nach jak 1·-w .. ~it\lu Ln11ych
:-ny, jak i t'esortowe słt1Zby' · geologiezne, !ttśjl\~ .tUl ·względzie jalk .najszytme oQ.dan.i·e dQ produkcji nowych
terenów węglQI'lQŚnych.
P<lmi~ poważnych wysiłków, ·które poołwięciliśmy
problemowi węgli brunatnych w Polsce, stwie:dzić rnu-stiny, że .bHans kh w z~esie badaó, .poszukiwań,
eksploatacji .i przerółjki chemicznej węgli brunatnych jest jeS?JCze zbyt mały w stosunku do wzrastających po-trzeb naszej gospodatki narodowej.
Musimy szczerze przyznać, że:
l. Poszukiwania geologiczne, chociat przyjęły dziś zupeŁnie inne oblic:lle .ndż :w latach przedwrześnio
wych, są w dalszym ciągu niedostatec2Jlle. Należy
je w jaik JlB'jszybszym czasie powiększyć, aby przez
całkowite pozn8111ie starych i odkrycie nowych złóż stwor.zyć szeroki front robOczy dla przemysłu węgla !brunatnego. Jakikolwiek ,wiadomo, że zasoby
tego s tiroWca w· kategorii
C:t
są bardzo znaczne, to jednak służba geologiczna musi w :najbliższychlataCh przenieść te zasoby do wyższych dtategorii. 2. Nasze badania geologiczne w zakresie chemii,
pe-trografii, paleobot8111iki, straty.grafii, sedymentolo-gii i paleogeografii węglanośnych utworów węgla brtmatnego powmny być t·ozwinięte w j~k naj-szybszym czasie i na szeroką skalę.
Węgiel brunatny wspólnie z węglem kamiennym jest
· i pozostanie główną podstawą bogactwa Polsk.i. Roz-wój badań geologicznych i mnych dyscyplin .naukoWych z nimi związanych musi pójść w IJ)arze
z.
rozwojem gór-nictwa oraz tych działów !Przemysłu, dla których węgiel brunatny jest podstawowym surowcem
chemicz-nym. Zadania te są nakazem dla 1na.szego pokolenia w dziedzinie dalszego rozwoju i umacmania naszej go· spodartki narodowej oraz
