ROCZN. PZH, 1996, 47, N R 1
D O N IE S IE N IE
ST A N ISŁ A W SAD OW SKI
P R O B L E M W Y S T Ę P O W A N IA L O T N Y C H C H L O R O W A N Y C H W Ę G L O W O D O R Ó W W W O D Z IE D O P IC IA W PO L S C E
O C C U R E N C E O F C H LO R IM ETED H Y D R OC A RBO N S IN D R IN K IN G W A TER IN POLAND
Zakład Higieny Komunalnej, Państwowy Zakład Higieny 00-791 Warszawa, ul. Chocimska 24
Kierownik: doc. dr hab. S. Maziarka.
Przedstawiono przebieg reakcji powstawania trihalogenometanów (THM-ów), wyniki (własne i WSSE) badania zawartości lotnych chlorowanych węglowo dorów w wodzie wodociągowej, a także możliwości zapobiegania powstawaniu nadmiernych ilości tych substancji w wodzie.
P roblem lotnych chlorow anych w ęglowodorów w w odzie do picia pojawił się w piś m iennictw ie na początku lat siedem dziesiątych. O becność tych związków została stw ier dzona w w odach wodociągowych dezynfekowanych chlorem . P o n ad to obecność lotnych chlorow anych węglow odorów w w odzie do picia m oże być następstw em ujm ow ania dla p o trzeb ludności wód zanieczyszczonych rozpuszczalnikam i chlorow coorganicznym i (chlorek m etylenu, czterochlorek węgla, trichloroetylen, tetrachloroetylen itp.).
W w odzie do picia w zależności od stopnia zasolenia, typowymi p ro d u k tam i pow stającym i w wyniku dezynfekcji wody chlorem gazowym są: chloroform , dichlorobro- m om etan, dib ro m o ch lo ro m etan i brom oform (trihalogenom etany - TH M -y).
W ielu badaczy zajm ow ało się problem em szkodliwości T H M -ów dla zdrow ia czło w ieka i początkow o opinie na tem at nie były jednoznaczne. N a podstaw ie ra p o rtu Instytutu B adania R aka (N C I) dotyczących właściwości rakotw órczych chloroform u, A m erykańska A gencja O chrony Środowiska (US Е Р А ) zaleciła przedsiębiorstw om wodociągowym podjęcie wszelkich możliwych przedsięw zięć w celu zm niejszenia stężenia chloroform u w w odzie do picia [1].
W roku 1979 w U SA przyjęto przepis ustalający m aksym alne stężenie sumy T H M - ów w w odzie w odociągowej dla m iast o ponad 75.000 m ieszkańców na poziom ie 100 yu,g/l, a w E u ro p ie Z achodniej proponuje się stężenie najczęściej na poziom ie 25 Mg/1 [2].
B ad an ia m echanizm u pow staw ania TH M -ów w w odach naturalnych uzdatnionych chlorem przeprow adził jak o je d e n z pierwszych R o o k [3]. W ykazał on, że n a tu raln e kwasy fulwowe (frakcja substancji hum usowych), k tóre nadają w odzie barw ę są w wyniku chlorow ania źródłem chloroform u i innych związków. N ajbardziej p o d a tn e do
N r 1 Lotne chlorowane węglowodory w wodzie do picia 67
WNIOSKI
1. N adal istnieje w Polsce niebezpieczeństw o występow ania w w odzie p o n a d n o r matywnych stężeń trihalogenom etanów .
2. W celu ograniczenia zaw artości TH M -ów w w odzie do picia należy spowodow ać: — ujm ow anie wody dla p o trzeb ludności zgodnie z obowiązującym i przepisam i, — w prow adzenie stałej kontroli zawartości TH M -ów w w odzie do picia, — w prow adzenie zm ian technologii uzdatniania wody,
— obow iązek opiniow ania zm ian technologii uzdatniania wody w aspekcie elim i now ania kancerogenów .
S . S a d o w s k i
O C C U R R E N C E O F C H LO R O D IN A T E D H Y DR O C A RBO N S IN D R IN K IN G W A TER IN POLAND
S u m m a r y
T he reaction course in the developm ent o f trihalogenom ethans ATHMs/, the own results and those of Province Sanitary Epidemiological Stations obtained in the study of the content of volatile chlorinated hydrocarbons in tap water, and the possibility of preventing o f excessive accum ulation o f these substances in water are discussed. There is still in Poland the danger of TH M s present in unacceptable concentrations. For reducing the concentrations of TH M s in drinking w ater it is necessary:
— to prepare w ater sources for the population according to the accepted regulations, — to check repeatedly over long time periods the levels of TH M s in drinking water, — to changed the technology of water purification,
— to accept as obligatory dem anding of opinions on the technology o f w ater purification in the aspect o f elim unation of carcinogens.
PIŚM IENNICTW O
1. Dojlido J., Sadowski S., Taboryska B. : Występowanie i przemiany wysokocząsteczkowych związków organicznych w wodach powierzchniowych. Materiały badawcze, Seria: G ospodarka W odna i O chrona Wód - 14, Instytut Meteorologii i G ospodarki W odnej, W arszawa 1991. -2. Dojlido J. \ Polskie i światowe normy jakości wody do picia. Gaz, W oda i Technika Sanitarna, 1993, 4, 83. -3. Rook J.J.: Form ation of Haloforms During Chlorination of N atural Waters. W ater T reatm ent and Exam ination, 1974, 23, Part 2, 234. -4. Rozporządzenie M inistra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 31 maja 1977 r. (Dz. U. nr 18, poz. 72) oraz z dnia 4 maja 1990 r. (Dz. U. nr 35, poz. 205) w sprawie warunków, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarcze. - 5. Sadowski S.: Rakotwórcze zanieczyszczenia w wodzie do picia, Fundacja Ekologia i Zdrowie, W arszawa 1994. - 6. Wang R.G.M.: W ater Contam ination and H ealth Integration of Exposure Assessment. Toxicology and Risk Assessment, M arcel Dekker, Inc. New York 1994.
