Gospodarowanie częstotliwościami jako ważny obszar regulacji unijnego rynku telekomunikacyjnego

ISSN:1896Ǧ382X|www.wnus.edu.pl/epu DOI:10.18276/epu.2018.131/1Ǧ09|strony:91–97

MaciejCzaplewski

UniwersytetSzczeciÑski WydziaÏZarz¦dzaniaiEkonomikiUsÏug maciej.czaplewski@wzieu.pl

Gospodarowaniecz¸stotliwoäciamijakowaĂnyobszar

regulacjiunijnegorynkutelekomunikacyjnego

Kody JEL: L51, L96

Sáowa kluczowe: gospodarowanie czĊstotliwoĞciami, Unia Europejska, rynek telekomunikacyjny Streszczenie. W artykule poruszono kwestie regulacji gospodarowania czĊstotliwoĞciami

w obszarze rynku telekomunikacyjnego UE. Najpierw przedstawiono miejsce kwestii rozdziaáu i przyznawania czĊstotliwoĞci w unijnej polityce dotyczącej rynku telekomunikacyjnego. NastĊp-nie scharakteryzowano podstawowe reguáy gospodarowania zasobami czĊstotliwoĞci w UE, a na koĔcu przybliĪono stan zaawansowania w obszarze wypracowania wspólnych, unijnych zasad dotyczących rozdziaáu i przyznawania czĊstotliwoĞci.

Wprowadzenie

Trendy obserwowane w obszarze rynku telekomunikacyjnego, np. pojawianie siĊ nowych produktów telekomunikacyjnych, rozwój usáug e-goverment (Budziewicz- -GuĨlecka, 2008, 2009) jak równieĪ w dziaáalnoĞci komercyjnej (Drobiazgiewicz, 2017) wskazują na dynamiczny rozwój segmentu telefonii mobilnej (CzyĪycki, Klóska, 2009, s. 541–548). Warunkiem podstawowym powstania i rozwijania telefonii mobilnej jest budowa i rozbudowa infrastruktury sieciowej. Z jednej strony tworzenie tych sieci wy-maga budowy infrastruktury rzeczowej, w tym zwáaszcza masztów, nadajników i prze-kaĨników, a z drugiej – wymaga dysponowania odpowiednimi pasmami widma czĊsto-tliwoĞci.

UwzglĊdniając, Īe zasób pasm czĊstotliwoĞci jest dobrem rzadkim, pojawia siĊ koniecznoĞü racjonalnego gospodarowania czĊstotliwoĞciami, w tym racjonalizacji procesów rozdziaáu oraz ich przyznawania operatorom zainteresowanym tymi czĊsto-tliwoĞciami. Zarazem wskazuje siĊ, Īe w strukturach ponadnarodowych, których

przy-káadem jest UE, dla zapewnienia racjonalnego gospodarowania zasobami czĊstotliwoĞci szczególnie poĪądane jest posiadanie ogólnounijnego rozwiązania w tym wzglĊdzie. Celem artykuáu jest:



przedstawienie dotychczas wykorzystywanych procedur stosowanych w proce-sie rozdzielania i przyznawania pasm czĊstotliwoĞci,



przybliĪenie propozycji okreĞlającej zalecenia wstĊpne sáuĪące wypracowaniu ogólnounijnych zasad regulowania sposobu gospodarowania czĊstotliwoĞciami. Przy pisaniu artykuáu wykorzystano analizĊ krajowych i obcojĊzycznych opraco-waĔ dotyczących kwestii rozdziaáu i przyznawania czĊstotliwoĞci dla potrzeb funkcjo-nowania telefonii mobilnej. Analiza tych Ĩródeá pozwala stwierdziü, Īe UE – jak na razie – nie wypracowaáa wspólnych, ogólnounijnych rozwiązaĔ dotyczących tej kwestii.

1. Miejsce kwestii rozdziaÏu i przyznawania cz¸stotliwoäci w unijnej

politycedotycz¦cejrynkutelekomunikacyjnego

W procesie tworzenia rynku telekomunikacyjnego UE za wyjĞciową inicjatywĊ moĪna uznaü dwuczĊĞciowy pakiet reform przedáoĪony przez KomisjĊ Europejską 11 wrzeĞnia 2013 roku, zawierający (EU-Kommission):



projekt zarządzenia dotyczącego niezbĊdnoĞci obniĪania cen usáug telekomu-nikacyjnych oraz wprowadzenia rozwiązaĔ pozwalających operatorom teleko-munikacyjnym na racjonalizowanie ponoszonych przez nich kosztów admini-stracyjnych,



rekomendacje Komisji UE dotyczące:

a) metod rachunku kosztów stosowanych przez operatorów telekomuni-kacyjnych przy ustalaniu opáat za dostĊp do wáasnych tradycyjnych sieci stacjonarnych (sieci miedzianych),

b) zasad okreĞlania przez tych operatorów równych warunków dostĊpu do sieci tradycyjnych dla wszystkich zainteresowanych takim dostĊ-pem.

W projekcie zarządzenia zawierającego dwuczĊĞciowy pakiet reform wskazano na cztery istotne kwestie, przedstawiając przy tym ogólne propozycje ich rozwiązania:



opáaty roamingowe (opáaty za poáączenia telefonii komórkowej realizowane w ruchu miĊdzynarodowym) – przyjĊto, Īe w przyszáoĞci zostaną caákowicie zniesione; zarazem wskazano, Īe operatorzy telekomunikacyjni powinni sto-sowaü jednolite opáaty roamingowe w caáej UE bądĨ zapewniü klientom w czasie ich pobytu za granicą moĪliwoĞü wyboru innego operatora bez ko-niecznoĞci zmiany karty SIM,



regulowanie kosztów miĊdzynarodowych rozmów telefonicznych realizowa-nych w ramach UE, przy czym uznano, Īe:

a) w telefonii stacjonarnej opáaty te powinny byü utrzymane na poziomie opáat za dáugodystansowe rozmowy krajowe,

b) w telefonii mobilnej opáaty te nie powinny byü wyĪsze niĪ 0,19 Euro za minutĊ;



zagwarantowanie tzw. neutralnoĞci sieciowej, co naleĪy rozumieü jako niedo-puszczenie do Ğwiadomego blokowania czy teĪ spowalniania przesyáania w sieci jakichkolwiek informacji (treĞci); jednak biorąc pod uwagĊ, Īe dla nie-których odbiorców istotne jest zapewnienie okreĞlonego staáego standardu ja-koĞci przesyáu danych, Komisja Europejska zaáoĪyáa dopuszczenie moĪliwoĞci oferowania przez operatorów telekomunikacyjnych za dodatkową odpáatnoĞcią tzw. usáug specjalnych, które tĊ jakoĞü gwarantują1,



zapewnienia poprawy dostĊpu do sieci telefonii mobilnych oraz sieci Wi-Fi; w osiągniĊciu tego celu waĪną rolĊ przypisano sposobowi rozdzielania i przy-znawania czĊstotliwoĞci, m.in. proponując koordynowanie związanych z tym poczynaĔ w skali UE.

Wskazane dziaáania są konsekwencją przyjĊcia w 2010 roku przez KomisjĊ Euro-pejską Agendy Cyfrowej, stanowiącej jeden z siedmiu przewodnich projektów strategii Europe2020. Gáównym celem Agendy są trwaáe korzyĞci ekonomiczne i spoáeczne w oparciu o jednolity rynek cyfrowy, w tym szybki Internet i interoperacyjne aplikacje (Kuczera, 2012, s. 148–149).

2.PodstawowereguÏygospodarowaniazasobamicz¸stotliwoäciwUE

Racjonalne gospodarowanie pasmami czĊstotliwoĞci, w tym ich rozdziaáem i przyznawaniem, ma fundamentalne znaczenie dla zapewnienia i poprawiania dostĊpu do sieci mobilnych i sieci Wi-Fi. NaleĪy pamiĊtaü, Īe to rozwój sieci gwarantuje dotar-cie do milionów potencjalnych klientów (Drab-Kurowska, 2012, 2013). Wskazuje to na znaczenie ustalenia sensownych reguá rozdziaáu i przyznawania czĊstotliwoĞci.

Obecnie poszczególne paĔstwa UE gospodarują czĊstotliwoĞciami wedáug wáa-snych zasad. Sytuacja taka nie uáatwia tworzenia rynku telekomunikacyjnego UE i skáania do poszukiwania sposobu zharmonizowania zasad przyznawania czĊstotliwo-Ğci.

Podstawowe stosowane rozwiązanie dotyczące rozdziaáu posiadanych czĊstotli-woĞci opiera siĊ na procedurze 3-etapowej, obejmującej:



rozpoznanie zapotrzebowania na czĊstotliwoĞci zgáaszanego przez podmioty zainteresowane ich posiadaniem,

1

MoĪe byü to powodowane róĪnymi wzglĊdami, ale na najbardziej ogólnym poziomie naleĪy wskazaü to, Īe obecnie najwiĊksze znaczenie ma odpowiedni przepáyw informacji i rosną-ce wykorzystanie wiedzy opartej na informacjach (Popioáek, 2016, s. 114).



zestawienie zgáaszanego popytu z podaĪą czĊstotliwoĞci posiadanych do roz-dziaáu,



wybór konkretnego sposobu rozdziaáu i przyznawania posiadanych czĊstotli-woĞci miĊdzy podmioty zainteresowane ich pozyskaniem.

WĞród stosowanych sposobów rozdziaáu i przyznawania czĊstotliwoĞci wykorzy-stywana bywa procedura administracyjna bądĨ przetargowa. Zastosowanie administra-cyjnego trybu przydziaáu czĊstotliwoĞci pociąga za sobą zagroĪenie przydzielenia uprawnieĔ podmiotom, które nie wykorzystają tego dobra rzadkiego w sposób najbar-dziej efektywny. W przypadku zastosowania procedury przetargowej zagroĪenie takie jest mniejsze.

Gáównym mankamentem zastosowania procedury przetargowej jest moĪliwoĞü Ğwiadomego licytowania wygórowanych cen w celu zmuszenia rywala rynkowego do ponoszenia nadmiernych kosztów mogących skutkowaü wyraĨnym osáabieniem jego zdolnoĞci inwestycyjnych i w konsekwencji zdolnoĞci konkurencyjnych rywala.

Na moĪliwoĞü takich nastĊpstw stosowania przetargów w procedurze gospodaro-wania czĊstotliwoĞciami wskazują m.in. wyniki aukcji przeprowadzonej w Holandii w 2013 roku oraz w Polsce na przeáomie lat 2015/2016. Ta pierwsza, zamiast oczeki-wanych 470 mln euro, przyniosáa 3,8 mld euro (Kroes, 2013). Ta druga pozwoliáa osią-gnąü ponad 7 mld PLN (UKE, 2017). Wyniki te mogą byü oceniane pozytywnie z punk-tu widzenia poprawiania sypunk-tuacji budĪetowej paĔstwa. Jednak mogą one skutkowaü osáabieniem konkurencyjnoĞci na rynku usáug telekomunikacyjnych, ze wzglĊdu na znaczne uszczuplenie zasobów finansowych operatorów, które mogliby przeznaczyü na innowacje i agresywne strategie cenowe.

Przedstawione wywody wskazują, Īe dokonanie wyboru najlepszego rozwiązania w zakresie gospodarowania czĊstotliwoĞciami wykorzystywanego w budowaniu rynku telekomunikacyjnego UE bĊdzie wymagaáo gáĊbokich przemyĞleĔ. Z jednej strony naleĪy dostrzegaü wyĪszoĞü procedury przetargowej nad procedurą administracyjnego przydziaáu czĊstotliwoĞci. Jednak z drugiej strony naleĪy znaleĨü rozwiązanie, by wy-pracowana i zalecana procedura przetargowa nie byáa zdominowana przez kwestie fi-nansowe ani nie prowadziáa do ponoszenia znaczących kosztów przez podmioty naby-wające czĊstotliwoĞci i w ten sposób nie wiązaáa siĊ z silnym osáabianiem zdolnoĞci inwestycyjnych i innowacyjnych operatorów.

3. Stan zaawansowania w obszarze wypracowania wspólnych,

unijnychzasaddotycz¦cychrozdziaÏuiprzyznawaniacz¸stotliwoäci

Wypracowanie ogólnounijnych regulacji dotyczących rozdziaáu i przyznawania czĊstotliwoĞci znajduje siĊ na etapie początkowym. Sprowadzają siĊ one gáównie do akcentowania potrzeby okreĞlenia wspólnych zasad rozdziaáu i przyznawania czĊstotli-woĞci.

Konkretną propozycjĊ dotyczącą wspólnych, unijnych reguá rozdziaáu i przyzna-wania czĊstotliwoĞci przedstawiáa niemiecka Komisja Monopolowa. Zaleca ona prefe-rowanie administracyjnego przydzielania czĊstotliwoĞci, która to procedura nie bĊdzie drenowaáa operatorów telekomunikacyjnych z zasobów finansowych, pozwoli przezna-czyü zaoszczĊdzone Ğrodki na inwestycje sieciowe, co zdynamizuje rozwój RUT. Ko-misja Monopolowa zarazem zauwaĪa, Īe procedura taka mogáaby blokowaü dostĊp do rynku nowym operatorom zainteresowanym Ğwiadczeniem usáug telekomunikacyjnych. Z tego wzglĊdu niemiecka Komisja Antymonopolowa sugeruje stosowanie procedury przetargowej w procesie rozdziaáu i przyznawania czĊstotliwoĞci, jeĪeli zaistnieje sytu-acja przejawiająca siĊ równoczesnym wystąpieniem dwóch warunków:



rzeczywisty niedobór czĊstotliwoĞci danego rodzaju,



zainteresowanie danymi czĊstotliwoĞciami zgáasza przynajmniej jeden nowy, dotychczas niewystĊpujący na danym rynku telekomunikacyjnym podmiot, re-prezentujący powaĪną siáĊ rynkową i wykazujący rzeczywistą wolĊ wejĞcia na ten rynek (Telekommunikation, 2011).

Propozycja niemieckiej Komisji Monopolowej, zdaniem autora artykuáu, jest logiczna. Jednak nawet uznanie tej propozycji za rozwiązanie unijne nie bĊdzie ozna-czaáo peánego rozwiązania tematu rozdzielania i przyznawania czĊstotliwoĞci. Pozostaje bowiem waĪny temat sposobu uregulowania kwestii zharmonizowania terminów roz-dzielania czĊstotliwoĞci w celu poddania procedowaniu jak najwiĊkszych zakresów widma, obejmujących moĪliwie duĪo róĪnych pasm czĊstotliwoĞci. Wskazuje siĊ, Īe tylko takie podejĞcie pozwoli peániej wykorzystaü korzyĞci tkwiące w áączeniu róĪnych pasm czĊstotliwoĞci oraz áączeniu pasm nowo nabywanych z pasmami juĪ posiadanymi przez operatorów telekomunikacyjnych.

Trzeba jednak uwzglĊdniü, iĪ zaakceptowanie poddania procedowaniu jak naj-wiĊkszych zakresów widma, w przypadku zastosowania procedury przetargowej, moĪe byü korzystne dla najsilniejszych rynkowych operatorów. Operatorzy ci, dysponując duĪymi zasobami finansowymi i znaczącymi moĪliwoĞciami pozyskiwania kapitaáu zewnĊtrznego, mogą zdominowaü takie przetargi, co w konsekwencji moĪe prowadziü do dalszego umacniania ich pozycji na rynku usáug telekomunikacyjnych.

Podsumowanie

Kwestia sposobu rozdziaáu i przyznawania czĊstotliwoĞci na poziomie UE nie jest jeszcze uzgodniona. PodkreĞla siĊ jedynie, Īe stosowanie przez poszczególne paĔstwa UE róĪnych sposobów rozdziaáu czĊstotliwoĞci i przeprowadzanie tego rozdziaáu w róĪnych terminach jest nieefektywne i utrudnia powstawanie duĪych europejskich operatorów telekomunikacyjnych o formacie Ğwiatowym (Serentschy, 2015).

Interesujące podejĞcie do sposobu rozdziaáu i przyznawania czĊstotliwoĞci na poziomie UE zaproponowaáa niemiecka Komisja Monopolowa. PropozycjĊ tĊ naleĪy

uznaü za waĪny i logiczny krok sáuĪący wypracowaniu ogólnounijnych rozwiązaĔ doty-czących sposobu rozdziaáu i przyznawania czĊstotliwoĞci na poziomie UE.

Literatura

Budziewicz-GuĨlecka, A. (2008). Rozwój usáug e-government w Polsce. W: J. Goáuchowski, A. Frączkiewicz-Wronka (red.), Technologie wiedzy w zarządzaniu publicznym. Katowi-ce: Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach.

Budziewicz-GuĨlecka, A. (2009). Nowy produkt telekomunikacyjny w aspekcie konwergencji. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego. Ekonomiczne Problemy Usáug, 35 (cz. 2), 519–530.

CzyĪycki, R., Klóska, R. (2009). Stan obecny i perspektywy rozwoju liczby abonentów telefonii komórkowej w Polsce w ujĊciu statystycznym. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔ-skiego, 544. Ekonomiczne Problemy Usáug, 35, 541–548.

Drab-Kurowska, A. (2012). Social media marketingu w marketingu XXI wieku. Zeszyty Nauko-we UniNauko-wersytetu SzczeciĔskiego. Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu, 26, 175–186.

Drab-Kurowska, A. (2013). The role of social media in economy. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu SzczeciĔskiego. Ekonomiczne Problemy Usáug, 105, 297–304.

Drobiazgiewicz, J. (2017). Wsparcie teleinformatyczne systemu informacji logistycznej. Ekonomiczne Problemy Usáug, 1 (126), 89–97.

EU-Kommission. Reformpaket für den TK-Binnenmarkt. Pobrano z: http://www.cr-online.de/33680.htm (16.08.2016).

Kroes, N. (2013). Christmas Present. Neelie Kroes Blog. 14 Januar 2013. Pobrano z: http://blogs.ec.europa.eu/neelie-kroes/christmas-present (21.12.2017).

Kuczera, K. (2012). Agenda cyfrowa jako strategia wzrostu konkurencyjnoĞci Europy. Studia i Prace Wydziaáu Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, 28, 145–158.

Popioáek, M. (2016). NierównoĞci cyfrowe i podziaáy cyfrowe drugiego rzĊdu jako wyzwanie dla gospodarki opartej na wiedzy. Ekonomiczne Problemy Usáug, 122, 113–122.

Serentschy, G. (2015). Wir stehen vor der groessten Herausforderung. 7. Januar 201501 blogGeorg Serentschy, MVNO, OTT, Regulierung, Telekommunikation, Peter Sempelmann. Pobrano z: http://www.sempelmann.at/tag/telekommunikation (20.11.2016).

UKE 2017. Pobrano z: https://archiwum.uke.gov.pl/ogloszenie-wynikow-aukcji-16938 (21.12.2017).

Telekommunikation 2011. Investitionsanreize staerken, Wettbewerb sichern. Monopolkommission 2011, Tz. 22.

MANAGING FREQUENCIES AS AN IMPORTANT AREA FOR REGULATION OF THE EU TELECOMMUNICATIONS MARKET

Keywords: frequency management, European Union, telecommunications market

Summary. The article deals with the regulation of frequency management in the EU

telecommu-nication market area. First, it points on the place of the issue of distribution and frequency alloca-tion in the EU policy on the telecommunicaalloca-tions market. Then it describes the basic rules for managing frequency resources in the EU and finally it discusses the state of advancement in the area of developing common EU rules on the allocation of frequencies.

Translated by Maciej Czaplewski

Cytowanie

Czaplewski, M. (2018). Gospodarowanie czĊstotliwoĞciami jako waĪny obszar regulacji unijnego rynku telekomunikacyjnego. Ekonomiczne Problemy Usáug, 2 (131/1), 91–97. DOI: 10.18276/epu.2018.131/1-09.