Monika Pluta
FUNKCJA TURYSTYCZNA ZAM KU KRÓLEW SKIEGO W W A RSZAW IE1 LA FO N C TIO N TO U R ISTIQ U E DU C H Â TEA U R O Y A L À V A R SO V IE T H E T O U R IS T FU N CTIO N OF T H E RO Y A L PA LA C E IN W A RSA W
W pracy podjęło próbę określenia funkcji turystycznej na tle innych działalności sp o łecznych Zamku K rólew skiego w W arszawie. Przyjęto założen ie, że miarą tej funkcji jest geograficzny zasięg oddziaływ ania obiektu. Przeprowadzone badania wykazały m iędzy narodow ą rangę Zamku, który będąc obiektem turystycznym pełni jed n ocześn ie bardzo w ażną funkcję reprezentacyjną.
1. W STĘP
C elem badań było określenie znaczenia Zam ku K rólew skiego w W arszaw ie ja k o obiektu turystycznego. W pracy założono, że Zam ek K rólew ski w W arsza
w ie ja k o obiekt zabytkow y pełni różnorodne funkcje użytkowe, w śród których dom inuje funkcja turystyczna, oraz że funkcja ta nadaje mu rangę nie tylko ogólnokrajow ą, ale rów nież m iędzynarodow ą. W eryfikacja tych hipotez została przeprow adzona na podstaw ie badań w alorów turystycznych obiektu, oraz ana lizy stanu zagospodarowania i jego działalności. N a podstawie bezpośrednich ba dań ankietowych oraz rocznych sprawozdań udostępnionych przez dział oświa towy Zamku, zbadano wielkość i dynamikę ruchu turystycznego na przestrzeni lat
1981-1992, sezonowość oraz strukturę społeczno-demograficzną, a także zasięg
* Artykuł opracowano na podstaw ie pracy magisterskiej pt. Funkcja turystyczna Zamku K ró lew skiego w W arszaw ie wykonanej na seminarium z geografii turyzmu w Katedrze Geografii M iast i Turyzmu UL w 1993 r. pod kierunkiem prof. dra hab. Stanisława L iszew skiego. O pie kunem pracy była Pani dr Elżbieta D ziegieć.
geograficzny odwiedzających Zamek Królewski w Warszawie. Ocenie poddano także subiektywne wrażenia i odczucia turystów, którzy odwiedzili Zamek.
2. FUNKCJE OBIEKTU
W nętrza zam kow e poza funkcją m uzealną polegającą na przechow yw aniu i udostępnianiu dzieł sztuki daw nej, p ełn ią także funkcje reprezentacyjne i spo łeczne. O dbyw ają się tu bow iem różnorodne spotkania i uroczystości oficjalne. Zam ek znajduje się rów nież w program ach wizyt dyplom atycznych w ielu dele gacji państw ow ych.
Co miesiąc przyjmowanych jest kilkanaście delegacji rządowych na szczeblu głów państw, premierów, ministrów i wiceministrów spraw zagranicznych oraz innych dostojników wysokiej rangi, których obsługą zajmuje się Dział Organizacji Imprez Zamku Królewskiego w Warszawie. W latach 1986-1991 goszczono 751 delegacji. Najwięcej delegacji odwiedziło Zamek w roku 1988 - 171 (rys. 1). Co ro ku przyjmowanych je st ich ponad 100 z wyjątkiem roku 1991, w którym zanoto w ano 71 delegacji. Wizyty te nadają wysoką rangę obiektowi, a światowe osobis tości goszczące w jego murach potwierdzają międzynarodowe znaczenie Zamku.
Funkcja kulturalno-ośw iatow a Zam ku K rólew skiego w W arszaw ie je s t nie zw ykle bogata i szeroko rozw inięta.
ILOŚĆ 200 180 160 140 120 100 80 60 4 0 20 0 1983 1984 1985 1986
Rys. 1. Liczba koncertów i w izyt oficjalnych delegacji państwowych na Zamku Królewskim w W arszawie w latach 1983-1991
I - liczba delegacji państwowych; 2 - liczba koncertów
D essin 1. Le nombre des concerts et des visites o fficielles des délégations d'état au Château Royal à V arsovie dans les années 1983-1991
Zam ek, obok ekspozycji stałej organizuje w ystaw y czasowe. W ystaw y te są istotnym elem entem życia kulturalnego nie tylko w W arszaw ie, ale w skali ca łego kraju. W latach 1981-1991 przygotow ano 44 wystaw y. N ajw iększą frek w en cją cieszyła się w ystaw a z roku 1990 pt. „O pus sacrum ”, którą obejrzało 85 246 osób, d ru g ą w kolejności była w ystaw a „Polska w okresie Jagiellonów 1384-1572”, którą odwiedziło 65 537 osób. N a trzecim miejscu znalazła się wysta w a otwarta w 1989 r. pt. „Srebra Funduszu Obrony N arodowej” - 56 407 osób. T a ostatnia przekształciła się w stałą ekspozycję. Liczba osób odwiedzających wystawy je st dowodem wysokiej rangi obiektu jako centrum wystawienniczego.
W nętrza Zam ku stanow ią rów nież bardzo dobre m iejsce do organizacji kon certów, które weszły na stałe do programu działalności obiektu towarzysząc m. in. ważnym wydarzeniom czy wystawom. Pierwszy koncert odbył się we wrześniu 1983 r. - był to koncert muzyki dawnej. Niektóre z koncertów odbywają się cy klicznie, jak np. Koncert Mozartowski, czy Festiwal Muzyki Sakralnej. Łącznie w latach 1983-1991 odbyło się 207 koncertów (rys. 1). Średnio o dbyw ają się 23 koncerty w ciągu roku, w czasie których przedstaw iony je s t bardzo różny reper tuar prezentow any przez m uzyków zarów no polskich ja k i zagranicznych.
Zamek Królewski w Warszawie pełni również funkcję edukacyjną. W roku szkolnym 1983/1984 pracownicy Działu Oświatowego rozpoczęli prowadzenie lek cji muzealnych. Obiekt ten stanowi szczególną pracownię historyczną dla nauczy ciela historii, języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, wychowania plastyczne go, dla wszystkich typów szkól i klas poczynając od klasy IV szkoły podstawowej.
Lekcje w muzeum m ają charakter repetytorium w iedzy przysw ojonej przez uczniów , lub stanow ią w prow adzenie do tem atu om aw ianego później w szkole. O prócz lekcji dla szkół podstaw ow ych i średnich prow adzone są zajęcia dla szkól specjalnych i okazjonalnie dla w szystkich kategorii niepełnospraw nych.
O gółem w latach 1983—1991 odbyło się 4245 lekcji, najw ięcej w 1991 r., bo aż 1407. Z decydow aną przew agę — aż 90% — m ają lekcje dla szkół pod staw ow ych W arszaw y i okolic. Pow iększająca się z roku na rok liczba lekcji św iadczy o tym , ja k celow a i potrzebna je s t tego typu działalność.
Z m y ślą o odw iedzających obiekt w 1985 r. uruchom iono kino zam kow e, w którym prezentow ane są film y dotyczące historii i odbudow y Zam ku. C zęsto filmy w ykorzystyw ane s ą do lekcji czy też tow arzyszą wystawom .
Przegląd ten dow odzi bogactw a form działalności Zam ku K rólew skiego w ramach funkcji kulturalno-ośw iatow ej. N iew ątpliw ie działalność lekcyjna, koncertow a i kinow a skierow ana je s t głów nie do m ieszkańców W arszaw y i w o jew ó d ztw a w arszaw skiego. Jedynie z w ystaw eksponow anych przez kilka m ie
sięcy k o rzystają turyści z całej Polski.
Zam ek K rólew ski w W arszaw ie je s t niezw ykle w ażn ą i znaczącą skarbnicą w iedzy o historii i kulturze narodu polskiego ( S z y p o w s c y 1989). W nętrza, zbiory dzieł sztuki i zabytków kultury narodow ej n ad ają mu rangę obiektu o is totnym znaczeniu dla turystyki.
3. W IELKOŚĆ, SEZON OW O ŚĆ I STR U K TU R A SPO ŁECZN O-DEM O GR AFICZN A RU CH U T U R Y STY C ZN EG O
M iarą atrakcyjności turystycznej obszaru czy obiektu je s t w ystępow anie i w ielkość ruchu turystycznego ( W a r s z y ń s k a , J a c k o w s k i 1979). W okresie od w rześnia 1981 do w rześnia 1982 r. Zam ek odw iedziło 3 944 765 osób. Przez pierw sze cztery lata, gdy Zam ek udostępniony był tylko częściow o, rejestrow any ruch turystyczny w ynosił około 200 tysięcy osób rocznie z w yjąt kiem roku 1981, który był pierw szym rokiem działania i w którym zanotow ano tylko 33 637 osób. N atom iast rok 1985, w którym udostępniono w szystkie w nęt rza odznaczał się najw iększą frekw encją w historii Zam ku - 474 884 osoby. W latach 1985-1988 ruch turystyczny utrzym yw ał się na dość w yrów nanym po ziom ie (rys. 2). To duże zainteresow anie spow odow ane je s t szczególną atrak cy jn o ścią obiektu, który oprócz w alorów artystycznych je s t dla Polaków sym bolem trw ałości i niepodległości państw a, sym bolem siły odrodzeńczej narodu, który w ielokrotnie podnosił się z klęski ( S z y p o w s c y 1989).
Od roku 1989 obserw ujem y system atyczny spadek frekw encji. M ają na to w pływ nasycenie i zaspokojenie potrzeb, podwyżki cen biletów oraz stopniow e ubożenie społeczeństw a.
W śród ogrom nej liczby gości, którzy odw iedzili Zam ek, obok Polaków, zn a jd u ją się turyści zagraniczni. S tanow ią oni dość znaczną liczbę w śród odw ie dzających, jed n ak je j ustalenie je s t trudne, gdyż nie prow adzi się oddzielnych
LICZBA OSÓB
ROK
Rys. 2. W ielkość ruchu turystycznego w Zamku Królewskim w Warszawie w latach 1981—1992 (dane do września 1992 r.)
D essin 2. La grandeur du m ouvem ent touristique au Château Royal à Varsovie dans les années 1 9 8 1 -1 9 9 2 (septembre inclus)
statystyk. W yniki badań ankietow ych przeprow adzonych przez autorkę w lipcu 1992 r. w ykazały obecność 391 osób pochodzących z zagranicy, co stanow iło 33% w szystkich ankietow anych. M ożna przypuszczać, że udział w szystkich turystów zagranicznych w ruchu turystycznym je s t większy, gdyż ankiety prze prow adzone zostały losowo i nie objęły wszystkich obcokrajow ców odw iedza jących w tym okresie Zamek.
Ruch turystyczny w Zam ku K rólew skim w W arszaw ie rozkłada się nierów nom iernie. W skali roku w badaniach sezonow ości obiektu posłużono się m a teriałam i dotyczącym i ilości sprzedanych biletów w poszczególnych m iesiącach. Do analizy został w ybrany okres od stycznia 1990 r. do w rześnia 1992 r. N a podstaw ie zebranych m ateriałów obliczono w skaźnik sezonow ości ( K a c z m a r e k , L i s z e w s k i 1989). Z analizy tego w skaźnika w ynika, że w cią gu roku głów ny ruch turystyczny w Zam ku trw a od kw ietnia do października. Pozostały okres (listopad-m arzec)) uznać m ożem y za sezon przejściow y. N ie stw ierdzono w badanym obiekcie sezonu m artwego. D użą frekw encją odznacza się m aj, od 117,0 do 134,4%, ja k o że je s t to m iesiąc w ycieczek szkolnych, nato m iast w czerw cu w skaźnik ten zaw sze spada ze względu na okres egzam inów i koniec roku szkolnego. Podobna sytuacja w ystępuje we w rześniu. N atom iast w lipcu i sierpniu wskaźniki są najwyższe 126,0-145,7% (rys. 3). Najniższe war tości w badanym obiekcie w ystępują w grudniu, styczniu i lutym - od 42,7 do
WSKAŹNIK SEZONOW OŚCI w% 300 T ... ... 2 7 0 --- ---- --- --- --- ---2 4 0 ... 1990 1991 —< ^ 1 9 9 2 Rys. 3. S ezonow ość ruchu turystycznego na Zamku Królewskim w Warszawie
w latach 1 9 9 0 -1 9 9 2 (do w rześnia w łącznie)
D essin 3. La caractère saisonnier du mouvem ent touristique au Château Royal à Varsovie dans les années 1 9 9 0 -1 9 9 2 (septembre inclus)
65,0% . S ą to m iesiące zim ow e nie sprzyjające odbyw aniu w ycieczek, z w ielom a dniam i św iątecznym i.
W śród odw iedzających Zam ek w lipcu 1992 r. badaniom ankietow ym pod dano 1181 osób. Było w śród nich 681 kobiet (57,6% ) i 500 m ężczyzn (42,4% ). W grupie Polaków zdecydow anie przew ażały kobiety 59%, co w przybliżeniu odpow iada strukturze płci społeczeństw a polskiego. R ów nież wśród turystów zagranicznych w ystępow ało w ięcej kobiet niż m ężczyzn.
S truktura w iekow a badanej grupy turystów była zróżnicow ana, m ożna stw ierdzić, że Zam ek zw iedzają w szyscy, od dzieci po em erytów. W śród turys tów indyw idualnych najw iększy odsetek (49,8% ) stanow iły osoby dorosłe, nato m iast w śród uczestników w ycieczek zbiorow ych dom inow ały dzieci stanow iące aż 61,4% . Z nikom y procent w śród badanych to em eryci i studenci (okres w aka cji letnich).
W ażną cech ą społeczno-dem ograficzną ruchu turystycznego je st struktura w ykształcenia. O gólnie m ożna stw ierdzić, że w śród badanych dom inow ały oso by bez ukończonej szkoły podstaw ow ej - 426 osób (36,4% ). Z w ykształceniem w yższym odnotow ano 309 osób (26,4% ), a najm niej z w ykształceniem zasad niczym zaw odow ym - 14 (1,2% ) i policealnym - 32 osoby (2,7% ). D zieląc ba d an ą populację na turystów indyw idualnych i zbiorow ych przew aga w ykształ cenia w yższego w ystępuje w śród turystów indyw idualnych zarów no polskich ja k i zagranicznych. N ajw ięcej ludzi bez ukończenia szkoły podstaw ow ej i z w ykształceniem podstaw ow ym je s t w śród turystów zbiorow ych polskich, nato m iast w grupie turystów zbiorow ych zagranicznych dom inuje w ykształcenie w yższe i niepełne wyższe. Tak dużych różnic nie ma, jeżeli chodzi o turystykę indyw idualną w której zarówno krajowi jak i zagraniczni turyści, to ludzie w wię kszości z w yższym w ykształceniem .
A naliza struktury zaw odow ej turystów w ykazała różnorodność w ykonyw a nych zaw odów w grupie turystów polskich ja k i zagranicznych.
4. ZASIĘG O D D Z IA Ł Y W A N IA OBIEKTU
B adanie pochodzenia terytorialnego turystów odw iedzających Zam ek K ró lewski w W arszaw ie dokum entuje rangę funkcji turystycznej tego obiektu. Dla turystów indyw idualnych przeprow adzono je w oparciu o badania ankietow e z lipca 1992 r. dla turystów zbiorow ych w oparciu o zapisy w księgach rezerw a cji za cały 1990 r.
W spółczynnik koncentracji w yliczony dla ruchu turystycznego indyw idual nego je s t znaczny i w ynosi 0,75, św iadcząc o ograniczonej grupie w ojew ództw , z których pochodziły osoby indyw idualnie odw iedzające Zam ek. N ajw ięcej z grupy badanych turystów , bo aż 31,6% pochodziło z W arszaw y i w ojew ódz tw a stołecznego w arszaw skiego (rys. 4a). N astępne w kolejności w ojew ództw a
0 dużej liczbie turystów to łódzkie i gdańskie, a dalej katow ickie, kieleckie 1 szczecińskie. O soby przybyłe z tych pięciu w ojew ództw stanow iły 35,5% w szystkich turystów , a razem z W arszaw ą i w ojew ództw em w arszaw skim 67,5% . W czw artej grupie znalazło się 6 w ojew ództw : krakow skie, ciechanow skie, legnickie, lubelskie, tarnobrzeskie, poznańskie. Pozostałe w ojew ództw a notow ane były w badanym obiekcie tylko śladowo.
Rys. 4. Koncentracja miejsc zam ieszkania turystów odwiedzających Zamek Królewski w Warszawie
A - turyści indywidualni (lip iec 1992 r.); 13 - zorganizowane grupy turystów ( 1990 r.)
D essin 4. La concentration des lieux d'habitation des touristes visitant le Château Royal à Varsovie A - les touristes individuels (juillet 1992); B - les groupes de touristes étrangers (1990)
STOPNIE KONCENTRACJI: TURYŚCI IV v 80 100% POW IERZCHNIA STOPNIE KONCENTRACJI: I TURYŚCI P O W IER ZC H N IA V 100%
W sumie do Zamku w badanym okresie przyjechali turyści z 33 województw. Najwięcej osób pochodziło z województw odznaczających się dużym stopniem urbanizacji. C echą charakterystyczną ludności miejskiej jest większa ruchliwość w przestrzeni w stosunku do obszarów miejskich. Poza tym są to województwa o dużej liczbie instytucji naukow ych, ośw iatow ych i innych (w yższe uczelnie, instytuty), których kontakty ze stolicą są znacznie częstsze i uwarunkowane rów nież względami organizacyjnymi. Województwa, z których nie zanotowano ru chu turystycznego to głównie tereny rolnicze mało zurbanizowane o przewadze m ałych m iejscow ości i wsi, często słabo skom unikow ane z W arszawą.
W spółczynnik koncentracji w yliczony dla turystów zbiorow ych na pods taw ie księgi rezerw acji z 1990 r. (zapis dotyczy grupy a nie indyw idualnych
osób) je s t rów nież duży i wynosi 0,73. N ajw ięcej w ycieczek przyjechało w tym roku z trzech województw: warszawskiego, łódzkiego i skierniewickiego (rys. 4b). N astępne w kolejności są: katow ickie, ciechanow skie, piotrkowskie. W sumie z 6 w ym ienionych w ojew ództw przyjechało 61,4% wycieczek. Im dalej oddalo ne w ojew ództw o, tym mniej w ycieczek z niego przyjechało. W iększość w ycie czek stanow iły grupy szkolne z w ojew ództw ościennych, które przyjeżdżały na 1 dzień do W arszaw y. N asuw a się w niosek, że w przypadku w ycieczek istnieje w yraźna zależność m iędzy ich liczbą a odległością. W yjątek stanow ią tu w oje w ództw a silnie zurbanizow ane.
Jak ju ż w spom niano, na 1181 osób poddanych badaniom ankietow ym w lip- cu 1992 r., 391 to osoby z zagranicy. W śród nich 76% stanow ią Europejczycy. Z całej grupy obcokrajow ców zdecydow anie na pierw szym m iejscu byli N iem cy (37,4% ). Potw ierdza to dużą m obilność turystyczną tego narodu. Z naczącą rolę odgryw a także niezbyt duża odległość. Poza Niem cam i zaznacza się spory udział m ieszkańców Stanów Zjednoczonych, W ielkiej Brytanii, byłej C zecho słow acji, Belgii i Francji.
N a podstaw ie analizy pow yższych faktów m ożna stw ierdzić, że Zam ek K ró lewski w W arszaw ie w zakresie ruchu turystycznego posiada rangę ogólno p olską i częściow o m iędzynarodow ą, a jak o obiekt reprezentacyjny m a najw ięk szą w śród w szystkich m uzeów w Polsce rangę m iędzynarodow ą.
5. O PIN IA TUR YSTÓ W O ZAM K U
N a w rażenia z w izyty w Zam ku K rólew skim w W arszaw ie w dużej m ierze w p ły w ają czynniki subiektyw ne odw iedzających. O tym, co podoba się najbar dziej, decyduje na ogół indyw idualny gust, poczucie sm aku, a także w iedza i przygotow anie. Prow adząc badania ankietow e w lipcu 1992 r. starano się uzys kać od osób opuszczających Zam ek odpow iedź na pytanie: „które z m uzealnych w nętrz podobały się Panu(i) najbardziej?”. O kazało się, że najw iększe uznanie w śród turystów krajow ych uzyskał A partam ent Królewski - 30,9% i A parta m ent W ielki - 23,8% . N atom iast na inne w nętrza zw rócono uw agę w m niejszym stopniu. W śród turystów zagranicznych na pierw szym m iejscu znalazł się rów nież A partam ent K rólewski - 50% , a następnie W ielki. O takiej kolejności zade cydow ało z pew no ścią bogactw o i różnorodność w yposażenia w nętrz, które zos tały zrekonstruow ane z wielkim przepychem: złoto, kryształy, m arm ury, lustra, co robi w rażenie na oglądających ( S z y p o w s c y 1989). Specyficzny wystrój m ają Sale Sejm ow e, które s ą o w iele bardziej interesujące dla Polaków rozu m iejących ich znaczenie, niż dla cudzoziem ców . N iew ątpliw ie jed n ak Zam ek K rólew ski w W arszaw ie robi w rażenie na oglądających, czego dow odem m oże być fakt, że na 1181 ankietow anych 1020 w yraziło chęć odw iedzenia go w przy szłości jeszc ze raz.
6. W NIOSKI
W ypow iedzi w ybitnych historyków sztuki, a także w pisanie Zam ku w roku 1981 na listę Pom ników Św iatow ego D ziedzictw a dow odzą, że obiekt ten po sia da istotne dla kultury polskiej i światowej w artości artystyczne i historyczne. U sytuow anie Zam ku na terenie Starego M iasta znacząco w pływ a na je g o atrak cyjność. W zm ienności ruchu zaznacza się w yraźna tendencja w zrostow a do
1988 r., a dalej spadkow a zw iązana z zaznaczającym się nasyceniem potrzeb tu rystów . Tym niem niej w Zam ku Królew skim w W arszaw ie nie stw ierdzono se zonu m artw ego. B adania ankietow e w ykazały niew ielkie zróżnicow anie cech dem ograficznych uczestników ruchu, a także m ałe zróżnicow anie struktury spo łecznej. D aje się zauw ażyć, iż w śród zw iedzających Zam ek d om inują osoby z w yższym w ykształceniem , co św iadczy o celow ości i św iadom ym w yborze obiektu. Pozytywne opinie o Zamku świadczą o właściwym oddziaływaniu obiek tu na odbiorcę.
N a podstaw ie w yliczeń oraz m apy koncentracji m ożna m ówić o w yraźnym zw iązku m iędzy natężeniem przyjazdu turystów indyw idualnych a rozm ieszcze niem dużych m iast w Polsce, a w przypadku w ycieczek o zw iązku z odległością. B iorąc pod uw agę liczbę odw iedzających Zam ek osób, m ożna m ów ić o dom inu jącej funkcji turystycznej tego obiektu. K ulturalno-ośw iatow e aspekty Zam ku
służą jed y n ie m ieszkańcom W arszaw y i w ojew ództw a w arszaw skiego. N ato m iast z uwagi na rangę funkcji na pierw szy plan w ysuw a się funkcja reprezen tacyjna, która ze w zględu na w izyty w ażnych osobistości z zagranicy m a zasięg światowy.
PIŚM IENNICTW O
K a c z m a r e k S., L i s z e w s k i S., 1989, Funkcja turystyczna K a rtu z, Turyzm 5.
S z y p o w s c y M. i A., 1989, W arszaw ski Zam ek Królew ski. Zam ek R zeczyp o sp o litej, War szawa.
W a r s z y ń s k a J., J a c k o w s k i A ., 1979, P o d sta w y g e o g ra fii turyzmu, Warszawa.
Mgr M onika Pluta Wpłynęło:
ul. Łanowa 12 m. 23 15 czerw ca 1994 r.
9 1 -1 0 3 Łódź
R ÉSUM É
Les recherches faites avaient pour but la détermination de l'importance du Château Royal à Varsovie en tant que objet touristique. Les intérieurs du Château, leur fonction de m usée m ise à part, accom plissent les fonctions représentatives, sociales et de propagation des lumières. Le
service des délégations d'état met cet objet au haut rang. La fonction culturelle du Château com prend les concerts, les expositions et les leçons de musée, tout cela organisé là-dedans. Cependant ce sont avant tout les habitants de Varsovie et la voïvodie de Varsovie qui en profitent.
La grandeur du mouvement touristique témoigne du rôle dominant de la fonction touristique. Le grand intérêt qu'incite l'objet, découle de son attraction; le Château, outre scs valeurs artistiques, est pour les Polonais le sym bole de la stabilité et de l'indépendence de l'état. La disposition du mouvem ent touristique subit des oscillations. Son apogée a lieu en été. Les autres mois, c'est la saison passagère.
Les recherches d'enquête (juillet 1992) ont démontré la différenciation minime des traits dé mographiques et sociaux des participants du mouvement. L'étendue géographique des visiteurs du Château tém oigne de la corrélation entre le tourisme individuel et la disposition de grandes villes, d'une part et le tourisme c o llectif et l'éloignem ent de Varsovie, de l'autre. Selon les visiteurs les Appartements: Royal et Grand font la plus grande impression. Prenant en considération le nombre des personnes visitant le Château, on peut dire, que le rôle de la fonction touristique est dominant. Cependant du point de vue des rangs, c'est la fonction représentative qui devance les autres. Eu égard au service des délégations d'état et des visites diplomatiques, elle a l'étendue mondiale. En accom plissant une véritable fonction représentative dans le protocole diplomatique international, le Château Royal de Varsovie est un objet de grande importance.
Traduit par Lucjan Kowalski
SU M M A R Y
The objective o f the research was the evaluation o f the importance o f the Royal Palace in Warsaw as a place o f tourist interest. Apart from being a museum, the interiors o f the Palace perform representative, social and educational functions. Service to state delegations gives a high standing to this place. The social and educational function consists in concerts, exibitions and museum talks organized in the Palace. This function, how ever, is important mainly for the inhabi tants o f Warsaw and the Warsaw voievodship. The tourist traffic in the Palace proves the predomi nant tourist function.
The great interest in the Palace results from its attractiveness. Apart from being a piece o f art in itself, for Polish people it also is a symbol o f perseverance and independance o f the nation. Tourist traffic is uneven throughout the year. Its peak falls on summer months. The remaining period can be treated as a transient season.
A survey (1 9 9 2 ) shoved a slight differentiation o f the demographic and social features o f the people in the tourist traffic. The geographical range o f the visitors in the Palace proves a correla tion between individual tourism and the distribution o f large cities in Poland, as well as between collective tourism and the distance from Warsaw. In the view o f the visitors, the Royal and the Grand Apartments are the most im pressive. Considering the number o f the visitors in the Palace, one can speak o f the predominant tourist function. On the other hand, considering the status o f the functions, the representative one takes the lead, as by service to state delegations and diplomatic visits it acquires international importance. The Royal Palace in Warsaw is an important place o f tourist interest, which plays a significant representative role in the international diplomatic protocol.
