168
RecenzjeM
edia (zarówno nowe, jak i tradycyjne) są waĪnym kanaáem komunikacji miĊ-dzykulturowej. To dziĊki nim odbiorcy poznają inne kultury, tradycje czy historiĊ danych kra-jów, a takĪe czerpią informacje na temat ich obecnej sytuacji politycznej i spoáecznej. Glo-balizacja prowadzi zatem nie tylko do homo-genizacji kulturowej, ale takĪe przyczynia siĊ do przenikania kultur. W recenzowanej ksiąĪce moĪna odnaleĨü liczne przykáady tego, w jaki sposób media wpáywają na miĊdzykulturowy dialog i jak przyczyniają siĊ do wzmacniania lub osáabiania stereotypów narodowych.MiĊdzykulturowe aspekty dziaáalnoĞci me-diów w epoce globalizacji wydano w serii
„Me-dia początku XXI wieku”, która ukazuje siĊ od 2008 roku i skáada siĊ z monograÞ i oraz prac zbiorowych poĞwiĊconych szeroko rozumia-nym mediom i ich sytuacji w XXI wieku. Do tej pory opublikowano m.in. takie tytuáy, jak: W. Gogoáek, Komunikacja sieciowa.
Uwarun-kowania, kategorie i paradoksy, Warszawa
2010; ZawartoĞü mediów, czyli rozwaĪania nad
metodologią badaĔ medioznawczych, red. T.
Gackowski, Warszawa 2011; Komunikowanie
masowe i polityka medialna w epoce globali-zacji i cyfryglobali-zacji – aspekty miĊdzynarodowe,
red. Janusz W. Adamowski, Alicja Jaskiernia, Warszawa 2013. Omawiana ksiąĪka bez wąt-pienia wpisuje siĊ w tematykĊ serii traktującej o zjawiskach zachodzących we wspóáczesnych mediach.
Celem publikacji jest ukazanie roli mediów w procesie komunikacji miĊdzykulturowej w dobie globalizacji. „Debaty dotyczące kryzy-sów kultury narodowej w obliczu ró
Īnorodno-Ğci kulturowej oraz opinie, Īe globalizacja pro-wadzi do homogenizacji kultury, coraz czĊĞciej zderzają siĊ z poglądem o przenikaniu siĊ wpáy-wów kulturowych, czego efektem jest hybrydo-woĞü globalnej kultury” (s. 7–8). Lektura ksiąĪ-ki przynosi liczne przykáady przenikania siĊ kultur. Artykuáy zostaáy wybrane tak, by ukazaü róĪnorodne aspekty dziaáalnoĞci mediów, które przyczyniają siĊ do inicjowania i podtrzymywa-nia miĊdzykulturowego dialogu.
KsiąĪka liczy 224 strony i zostaáa podzie-lona na dwie czĊĞci, poprzedzone wstĊpem. Pierwsza czĊĞü skáada siĊ z piĊciu artykuáów, druga – z szeĞciu. Struktura i podziaá pracy są klarowne, a zawartoĞü poszczególnych czĊĞci – logicznie wybrana. DziĊki temu od bardziej ogólnych wniosków, zawartych w czĊĞci pierw-szej, nastĊpuje páynne przejĞcie do konkretnych przykáadów – w drugiej. Dodatkowym atutem jest zróĪnicowanie tematyczne artykuáów. Do publikacji zostaá doáączony indeks osób.
CzĊĞü pierwsza, zatytuáowana Nowe
wy-miary medialnej komunikacji miĊdzykulturowej,
porusza w ogólny sposób kwestie dotyczące wpáywu mediów masowych na komunikowanie miĊdzynarodowe. W artykule Telewizja ARTE
– wspólny mianownik dla miĊdzynarodowoĞci i miĊdzykulturowoĞci jego autorka Aleksandra
Gaáka udowadnia, Īe francusko-niemiecka te-lewizja ARTE stanowi doskonaáy przykáad in-tegracji miĊdzynarodowej i promocji dialogu miĊdzykulturowego. Kolejny tekst – RóĪnice
kulturowe jako bariera w komunikowaniu ma-sowym i interpersonalnym – traktuje o wpáywie
róĪnic kulturowych na komunikowanie. Emilia Jaroszewska, opierając siĊ na róĪnych
przykáa-Mi
Údzykulturowe aspekty dziaïalnoĂci mediów w epoce globalizacji
red. naukowa Janusz W. Adamowski, Alicja Jaskiernia
seria „Media pocz
Ètku XXI wieku”, t. 24,
Instytut Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego,
169
Recenzjedach, pokazuje, jak zmienia siĊ skutecznoĞü i styl komunikowania w zaleĪnoĞci od kom-petencji kulturowych. W tekĞcie Zmiana
po-strzegania krajów Trzeciego ĝwiata jako efekt twórczoĞci Ryszarda KapuĞciĔskiego Agnieszka
Obaid zaprezentowaáa wyniki badania dotyczą-cego wpáywu twórczoĞci KapuĞciĔskiego na postrzeganie krajów Trzeciego ĝwiata. Autor-ka przeprowadziáa badanie na grupie 300 osób w trzech kategoriach wiekowych po 100 osób (studenci do 27. roku Īycia, osoby w wieku 30– 55 lat i po 56. roku Īycia). Wyniki tej analizy po-zwalają stwierdziü, Īe dla wiĊkszoĞci badanych Ryszard KapuĞciĔski byá nie tylko pisarzem i re-portaĪystą, ale takĪe táumaczem innych kultur. Co wiĊcej, efektem twórczoĞci KapuĞciĔskiego byáo lepsze zrozumienie problemów Trzeciego ĝwiata oraz rozbudzenie zainteresowania kultu-rą innych krajów, a ankietowani stali siĊ bardziej tolerancyjni wobec innych narodów. O
Komuni-kacji miĊdzykulturowej w nowym wymiarze
pi-sze w kolejnym artykule Magdalena Ratajczak. Autorka omawia rolĊ mediów wspólnotowych i internetu w komunikacji miĊdzykulturowej. PodkreĞla znaczenie komunikacji online i
com-munity media dla grup etnicznych, które coraz
czĊĞciej korzystają z mediów alternatywnych. Ostatni artykuá czĊĞci pierwszej, autorstwa Martyny Tomiczek, zatytuáowany Przemysáy
kreatywne – próba charakterystyki ze szczegól-nym uwzglĊdnieniem Wielkiej Brytanii, to próba
zdeÞ niowania przemysáów kreatywnych oraz opis ich funkcjonowania w Zjednoczonym Kró-lestwie. Sektor przemysáów kreatywnych, do których zalicza siĊ m.in. muzykĊ, teatr, media audiowizualne, sport i gry, jest jednym z najle-piej rozwiniĊtych na Wyspach. Niewątpliwie na rozkwit tego sektora wpáywają takĪe nowe tech-nologie i rozwój internetu.
Druga czĊĞü publikacji nosi tytuá
Komuni-kacja miĊdzykulturowa w mediach – przypad-ki krajowe i transnarodowe, a zamieszczone
w niej artykuáy mają charakter studium przy-padku. Otwiera ją tekst Katarzyny Gajlewicz--Korab, w którym autorka prezentuje wyniki
przeprowadzonego badania dotyczącego ob-razu francuskich muzuámanów w tamtejszych tygodnikach opinii „Le Point”, „Le Nouvel Ob-servateur” i „L’Express”. W kolejnym artykule Alicja Jaskiernia pisze o mediach dla Afroame-rykanów w Stanach Zjednoczonych. Autorka w ciekawy sposób przybliĪa czytelnikom wy-brane media etniczne w USA, ich specyÞ kĊ oraz sytuacjĊ afroamerykaĔskich dziennikarzy. Z kolei Karol Wojciech JanoĞ prezentuje media tureckie w Niemczech. Jak sam podkreĞla, ich specyÞ ka polega na tym, „iĪ dominującą pozy-cjĊ na nim, szczególnie w przypadku telewizji i prasy codziennej, zajmują podmioty, których gáówny obszar dziaáalnoĞci znajduje siĊ w Tur-cji” (s. 148). Równie interesująco prezentuje siĊ artykuá Pauliny Olechowskiej Dziennikarstwo
transgraniczne na przykáadzie polsko-niemiec-kiego pogranicza. Autorka udowadnia, Īe
wie-dza dotycząca krajów sąsiadujących jest bardzo waĪna, choü w dzisiejszych czasach niezbyt poĪądana przez odbiorców. Tekstem wyróĪnia-jącym siĊ ze wzglĊdu na swoją tematykĊ jest
Manga jako fenomen kulturowy mediów japo Ĕ-skich Andrzeja Sawickiego. Autor w przyst
Ċp-ny sposób przedstawia historiĊ mangi – swego rodzaju ABC wspóáczesnej mangi – oraz jej odbiór w Polsce. Dodatkowym atutem są ilu-stracje z rysunkami. Ostatni artykuá dotyczy czesko-polskiego dialogu miĊdzykulturowego. Anna Šírová-Majkrzak analizuje na wielu przy-káadach podobieĔstwa i róĪnice miĊdzy czeską i polską kulturą, jĊzykiem oraz podejĞciem do religii, a takĪe próbuje obaliü wiele stereotypów dotyczących Czechów.
Jak z tego wynika, omówione artykuáy są bardzo róĪnorodne pod wzglĊdem tematycz-nym, i wáaĞnie owa róĪnorodnoĞü stanowi o sile publikacji. Tematyka komunikowania miĊdzykulturowego wymaga bowiem spojrze-nia z róĪnych stron. Ciekawsza, moim zdaniem, jest czĊĞü druga, w której znajdujemy kon-kretne przykáady dialogu miĊdzykulturowego, począwszy od Stanów Zjednoczonych, przez EuropĊ, na Japonii koĔcząc. Trudno byáoby
170
Recenzjewskazaü mankamenty tego tomu. Wydaje siĊ, Īe zamieszczone teksty, chociaĪ nie wyczerpu-ją tematu (nie sposób bowiem przeanalizowaü wszystkie miĊdzykulturowe aspekty dziaáalno-Ğci mediów), to jednak w sposób dostateczny zarysowują problematykĊ i wyjaĞniają tytuáowe zjawisko. Ponadto publikacja dostarcza wie-lu ciekawych badaĔ i analiz poprawnych pod wzglĊdem metodologicznym, które mogą sta-nowiü inspiracjĊ dla innych autorów.
MiĊdzykulturowe aspekty dziaáalnoĞci me-diów w epoce globalizacji warto poleciü przede
wszystkim tym, którzy interesują siĊ komuni-kowaniem miĊdzykulturowym. Stanowi bo-wiem waĪny gáos w dobie globalizacji i oskar-ĪeĔ o homogenizacjĊ kultury, dostarcza wielu pozytywnych przykáadów dziaáalnoĞci mediów i ich korzystnego wpáywu na kulturĊ. Lektura ksiąĪki jednoczeĞnie uĞwiadamia, jak wiele jest jeszcze obszarów, które wymagają analizy, dla-tego moĪe stanowiü zachĊtĊ do podejmowania dalszych badaĔ na ten temat.
Karolina Adamska
T
he book La saggistica degli scrittori (Thewriters’ essay writing)1 edited by the Italian
scholar Anna DolÞ provides a remarkable standpoint for scholars interested in the study of essay as literary form conveying both scientiÞ c, journalistic, and artistic substance. The book includes a collection of analyses dedicated to some famous contemporary novelists and poets. It examines the manner in which each of them (for instance: Raymond Queneau, Emilio Gadda, Pier Paolo Pasolini or Italo Calvino, which were not only or not chieß y essayists) handled the essay writing. Therefore, the collection of papers gathered by Anna DolÞ apprises the marginal aspects of the creative work of chosen writers and renders crucial what is ordinarily thought as secondary in their artistic lives – the essay writing.
The purpose of this review is to illustrate the most important aspects of La saggistica degli
scrittori – the book with indispensable elements
for the discussion upon media and social status of essay as literary and journalistic genre.
Anna DolÞ is Professor at the Faculty of Languages, Literatures and Intercultural Studies at the University of Florence. Her principal in-terest regards the contemporary Italian litera-ture. She has written a multitude of introduc-tions and critical comments to works of, among others, Grazia Deledda, Giuseppe Dessí and Antonio Tabucchi. In The writers’ essay
writ-ing her aim is to gather apparently disjointed
researches that, as a matter of fact, share a com-mon denominator, that is, the investigation of the approach toward the essay different authors
