Zmiana kręgu spadkobierców – implikacje dla postępowania cywilnego i podatkowego

Zmiana kr҄gu spadkobiercÓw – implikacje dla post҄powania

cywilnego i podatkowego

Anna Hnatów, anna.hnatow@gmail.com Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Wieniawskiego 1, 61-712 PoznaÚ Streszczenie

Zmiana kr¿gu spadkobierców wywoÙuje konsekwencje nie tylko w prawie cywilnym, ale takČe w post¿powaniu cy-wilnym oraz post¿powaniu podatkowym. W artykule starano si¿ przedstawi° powyČsze konsekwencje, w szczególnoïci w post¿powaniu z art. 679 KPC oraz post¿powaniu podatkowym w przedmiocie ustalenia podatku od spadków i daro-wizn.

SÙowa kluczowe: spadkobiercy, post¿powanie cywilne, post¿powanie podatkowe, nabycie spadku Changing the circle of heirs - implications for civil and tax proceedings

Abstract

Changing the heirs causes consequences not only in civil law, but also in civil and tax proceedings. The article aims to show these consequences, especially in dealing with the art. 679 KPC and tax proceedings relating to the determination of inheritance tax.

Key words: heirs, a civil proceedings, a tax proceedings Wst҄p

W przypadku dziedziczenia dochodzi do ustalenia kr¿gu spadkobierców, którzy na mocy prawa w drodze sukcesji uniwersalnej wst¿puj­ w ogóÙ praw i obowi­zków maj­tkowych spadkodawcy, nabywaj­c je z chwil­ jego ïmierci. W celu stwierdzenia nabycia spadku przeprowadzone jest post¿powanie odr¿bne w trybie nieprocesowym w oparciu o art. 669-679 Kodeksu post¿powania cywilnego (dalej KPC), w wyniku którego s­d wydaje postanowienie o nabyciu spadku przez spadkobierców. UmoČliwia to osobom widniej­cym w wyČej wskazanym postanowieniu korzystanie z domniemania prawnego zawartego w art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego (dalej KC) oraz wyst­pienie do organu podatkowego o ewen-tualne wszcz¿cie post¿powania w celu ustalenia naleČnego podatku od spadków na mocy ustawy z dnia 28 I 1983 r. o podatku od spadku i darowizn (Dz. U. 2009 nr 93, poz. 768 – j. t., ze zm.). W trakcie post¿powania podatkowego organ moČe powzi­° informacje o okolicznoïciach uzasadniaj­cych ustalenie innego niČ wskazany w postanowieniu o nabyciu spadku kr¿gu spadkobierców. Wskutek tego w zaleČnoïci czy staÙy si¿ znane przed wydaniem decyzji ustalaj­cej poda-tek od spadków i darowizn czy po jej uprawomocnieniu moČe dojï° do zawieszenia post¿powania lub nawet do jego wznowienia.

Niniejszy artykuÙ ma na celu przedstawienie przede wszystkim implikacji dla spadkobierców na gruncie post¿po-wania cywilnego oraz post¿popost¿po-wania podatkowego w sytuacji, gdy dochodzi do zmiany kr¿gu spadkobierców lub wyso-koïci ich udziaÙów w spadku. Autorka staraÙa si¿ ukaza° równieČ funkcj¿ peÙnion­ przez analizowane regulacje prawne, które zwi­zane s­ nie tylko z ochron­ praw przyznanych spadkobiercom w prawie materialnym, ale w duČej mierze z ustaleniem takiego stanu prawnego, który odpowiada rzeczywistoïci. Z tego wzgl¿du zostaÙy przedstawione w arty-kule konsekwencje wynikaj­ce z uzyskania stwierdzenia nabycia spadku w prawie cywilnym, szczególnie domniemania odgrywaj­ce istotn­ rol¿ w post¿powaniu s­dowym oraz post¿powaniu przed organem podatkowym, o czym mowa w dalszej cz¿ïci pracy. Nast¿pnie szczegóÙowo ukazane zostaÙy w ramach wyČej wskazanych post¿powaÚ dwa przy-padki, mianowicie - gdy okolicznoïci powoduj­ce zmian¿ kr¿gu spadkobierców stan­ si¿ wiadome przed wydaniem postanowienia o nabyciu spadku lub decyzji ustalaj­cej podatek od spadków i darowizn oraz po ich uprawomocnieniu, co pozwoli zobrazowa° kompleksowoï°, spójnoï° wspomnianych regulacji oraz najlepiej uwidoczni funkcj¿ nadan­ im przez ustawodawc¿. PowyČsze kwestie zostaÙy przedstawione na przykÙadnie postanowienia o nabyciu spadku, pomini¿-to zaï problematyk¿ prawn­ zwi­zan­ z aktem poïwiadczenia dziedziczenia.

Prawna doniosҝoҲѴ stwierdzenia nabycia spadku

Na mocy art. 925 KC spadkobierca nabywa spadek z chwil­ otwarcia spadku, któr­ wyznacza chwila ïmierci spad-kodawcy. Zgodzi° naleČy si¿ ze stwierdzeniem, iČ wspomniany art. 925 KC wyznacza wprawdzie moment przejïcia na spadkobierc¿ okreïlonych w art. 922 KC praw i obowi­zków maj­tkowych, niemniej na podstawie tego przepisu nie moČ-na stwierdzi° kto i w jakiej cz¿ïci moČ-nabyÙ spadek1. W tym celu naleČy ubiega° si¿ o uzyskanie urz¿dowego potwierdzenia

nabycia spadku, które wi­Če si¿ z wzi¿ciem udziaÙu w post¿powaniu przed powoÙanym do tego organem, którym zgod-nie z przepisami prawa jest s­d - na podstawie ustawy z dnia 17 XI 1964 r. kodeks post¿powania cywilnego (Dz. U. z 1964r. nr 43 poz. 296 – j. t. ze zm.) lub notariusz na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 II 1991 r. prawo o notariacie (Dz. U. 1991 nr 22 poz. 91 z póĊn. zm.). Osoba uwaČaj­ca si¿ za spadkobierc¿ moČe wi¿c wybra° jedn­ z dwóch dróg prowadz­-cych do poïwiadczenia nabycia spadku, a to któr­ z tych dwóch wybierze zaleČy od szeregu okolicznoïci faktycznych. W wyniku przeprowadzenia post¿powania zostaje wydany dokument poïwiadczaj­cy dziedziczenie oraz informuj­cy w jakim udziale okreïlona osoba jest spadkobierc­. Dokumentem tym jest:

• wydane przez s­d postanowienie o nabycia spadku,

• akt poïwiadczenia dziedziczenia, sporz­dzony przez notariusza.

Urz¿dowe stwierdzenie dziedziczenia posiada ogromn­ doniosÙoï° prawn­. Od tej chwili osoba twierdz­ca, Če jest spadkobierc­ moČe w ïwietle prawa wyst¿powa° jako spadkobierca, gdyČ jej prawa do spadku zostaÙy udowodnione i nie budz­ w­tpliwoïci. Równoczeïnie osoba, która nie Þ guruje w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku lub w akcie poïwiadczaj­cym dziedziczenie nie moČe by° uznana za spadkobierc¿, cho° moČe dochodzi° swoich praw w post¿powa-niu cywilnym. W tym miejscu warto doda°, Če niektórym osobom moČe zaleČe° na wykazapost¿powa-niu, Če nie s­ spadkobiercami w sytuacji, gdy spadek zostaÙ obci­Čony dÙugami. Ze stwierdzeniem nabycia spadku zwi­zane jest domniemanie zawarte w art. 1025 § 2 KC, wedÙug którego osoba, która uzyskaÙa stwierdzenie nabycia spadku lub poïwiadczenie dziedziczenia jest spadkobierc­. Warto zwróci° uwag¿ na fakt, iČ opisane w zdaniu poprzednim domniemanie rozci­ga si¿ równieČ na wielkoï° udziaÙów przypadaj­cych konkretnym spadkobiercom2. Domniemanie to moČna obali° specjalnym rodzajem

przeciwdowodu, który wi­Če si¿ z przeprowadzeniem odr¿bnego post¿powania s­dowego wedÙug art. 679 Kodeksu post¿powania cywilnego, o czym b¿dzie mowa w dalszej cz¿ïci artykuÙu.

Najcz¿ïciej do stwierdzenia nabycia spadku dochodzi, gdy spadkobiercy pragn­ dokona° podziaÙu spadku, co jest niemoČliwe bez stwierdzenia w jakiej cz¿ïci dziedzicz­. Na podstawie art. 680 KPC moČna dojï° do wniosku, Če postano-wienie o nabyciu spadku lub zarejestrowany akt poïwiadczenia dziedziczenia, a takČe spis inwentarza wraz z informacj­ o sporz­dzonych testamentach powinny zosta° powoÙane przez wnioskodawc¿ w post¿powaniu w przedmiocie dziaÙu spadku. W przypadku, gdy wnioskodawca nie dysponuje postanowieniem o nabyciu spadku lub zarejestrowanym ak-tem poïwiadczenia dziedziczenia, moČna wyróČni° pogl­d w doktrynie, wedÙug którego wniosek o dokonanie dziaÙu spadku skierowany do s­du zawiera ponadto Č­danie stwierdzenia nabycia spadku. Wówczas s­d wydaje postanowienie o nabyciu spadku w trakcie post¿powania dziaÙowego (art. 681 KPC).

Ponadto na mocy art. 1036 KC spadkobierca do chwili dziaÙu spadku ma prawo, za zgod­ pozostaÙych spadkobier-ców, do rozporz­dzenia swoim udziaÙem w spadku. Dokument potwierdzaj­cy nabycie spadku moČe wówczas sÙuČy° w celu dowodowym, by wykaza°, Če dana osoba jest spadkobierc­ i ma prawo rozporz­dza° przypadaj­cym na ni­ udziaÙem w maj­tku spadkowym. Wskazane dokumenty potwierdzaj­ce dziedziczenie pozwalaj­ równieČ udowodni° wobec osób trzecich, nie roszcz­cych prawa do przedmiotu spadku, swoje prawa (na mocy art. 1027 KC). NaleČy jednakČe zauwaČy°, iČ ustawodawca w niniejszym przepisie ustanowiÙ wyraĊnie, Če udowodnienie praw spadkobiercy zwi­za-nych z dziedziczeniem moČe nast­pi° tylko i wyÙ­cznie za pomoc­ postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub aktu poïwiadczenia dziedziczenia. A contrario moČna wi¿c uzna°, Če uČywanie w tym celu innych dowodów, np. testa-mentu spadkodawcy nie uprawnia do zastosowania domniemania zgodnoïci stwierdzonych w nim faktów ze stanem prawnym i nie upowaČniaj­ do traktowania takiej osoby jak spadkobiercy, nie maj­ wi¿c one charakteru legitymacyjnego. RównieČ osoba, która nabyÙa dan­ rzecz od osoby nieb¿d­cej spadkobierc­, ale legitymuj­c­ si¿ aktem poïwiadczenia dziedziczenia lub stwierdzeniem nabycia spadku korzysta z ochrony prawnej, przyznanej jej przez norm¿ wyraČon­ w art. 1028 KC. Konstrukcja przewidziana w art. 1028 KC pozwala na ochron¿ obrotu prawnego poprzez przyznanie legalnoïci i skutecznoïci nabycia prawa od osoby nieuprawnionej, jeïli speÙnione s­ przesÙanki wymienione w ustawie,

1 E. SkowroÚska-Bocian, Prawo spadkowe, Warszawa 2012, s. 141. 2 K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2013.

wskutek czego uznawana jest za szczególny przypadek nabycia prawa od nieuprawnionego3. NaleČy w tym miejscu

wyraĊnie podkreïli°, iČ ochron­ wynikaj­c­ z art. 1028 KC obj¿te s­ tylko i wyÙ­cznie czynnoïci rozporz­dzaj­ce, co ma istotne znaczenie w przypadku nabycia przedmiotu wchodz­cego w skÙad spadku od osoby nieuprawnionej, o czym b¿dzie mowa w dalszej cz¿ïci artykuÙu.

Zmiana kr҄gu spadkobiercÓw w trakcie post҄powania o stwierdzeniu nabyciu spadku

Na podstawie rozwaČaÚ przedstawionych w poprzednim rozdziale moČna stwierdzi°, iČ postanowienie o nabyciu spadku posiada ogromn­ doniosÙoï° prawn­. Z tego wzgl¿du ustawodawca w przyj¿tych przez siebie uregulowaniach prawnych d­ČyÙ do tego, by wydane przez s­d postanowienie odzwierciedlaÙo wiernie stan faktyczny. Kodeks post¿po-wania cywilnego (w przepisach reguluj­cych post¿powanie w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku) zawiera roz-wi­zania prawne, maj­ce na celu ograniczenie sytuacji, gdy stan faktyczny zwi­zany z dziedziczeniem odbiega od stanu prawnego ustalonego przez s­d. Wspomniane mechanizmy maj­ za zadanie przede wszystkim pozwoli° na ustalenie rzeczywistego kr¿gu spadkobierców i zapisobierców windykacyjnych oraz umoČliwi° wydanie zgodnego z prawd­ ma-terialn­ orzeczenia, w przypadku gdy do zmiany kr¿gu spadkobierców dochodzi w trakcie post¿powania.

Wspomniano wczeïniej, iČ w celu uzyskania dowodu nabycia spadku naleČy wzi­° udziaÙ w post¿powaniu s­dowym lub w odpowiednim post¿powaniu przed notariuszem, co staÙo si¿ moČliwe od 24 VIII 2007 r. wskutek nowelizacji ustawy z dnia 14 II 1991 r. prawo o notariacie (Dz. U. 1991 nr 22 poz. 91 z póĊn. zm.). W przypadku post¿powania s­dowego odby-wa si¿ ono w trybie nieprocesowym przed s­dem wÙaïciwym ustalonym wg art. 628 KPC4. Post¿powanie wszczynane jest

na wniosek zainteresowanego podmiotu, przy czym naleČy stwierdzi°, iČ ustawodawca nie przewidziaÙ najpóĊniejszego terminu pocz­tkowego, ani teČ terminu koÚcowego dla zÙoČenia przedmiotowego wniosku. Ze wzgl¿du na fakt, iČ Č­danie stwierdzenia nabycia spadku posiadaj­ce charakter roszczenia niemaj­tkowego nie podlega przedawnieniu5, wszcz¿cie

po-st¿powania w tym przedmiocie moČe mie° miejsce nawet wiele lat po ïmierci spadkodawcy6. NaleČy jednakČe pami¿ta°, Če

nie moČna stwierdzi° nabycia spadku przed upÙywem szeïciu miesi¿cy od dnia dowiedzenia si¿ przez spadkobierc¿ o tytule swego powoÙania do spadku, chyba Če wszyscy znani s­dowi spadkobiercy zÙoČyli oïwiadczenia o przyj¿ciu lub odrzuce-niu spadku. Jest to termin minimalny, gdyČ mog­ wyst­pi° inne sytuacje uniemoČliwiaj­ce s­dowi wydanie postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku, np. gdy spadkobiercy dowiedzieli si¿ w róČnym czasie o tytule swojego powo-Ùania z powodu odrzucenia spadku przez spadkobierców powoÙanych w pierwszej kolejnoïci7. MoČna zauwaČy°, Če ta

praw-na regulacja moČe zpraw-naleĊ° zastosowanie w sytuacji, gdy zmianie ulega kr­g spadkobierców w trakcie okresu wskazanego w art. 1015 KC, np. w sytuacji, gdy wskutek stwierdzenia niewaČnoïci testamentu o tytule swojego powoÙania dowiedzieli si¿ spadkobiercy ustawowi. W przypadku stwierdzenia przez s­d nabycia spadku przed upÙywem wskazanego w art. 1026 KC okresu, to ze wzgl¿du na moČliwe zajïcie modyÞ kacji kr¿gu spadkobierców, mogÙaby cz¿sto zachodzi° potrzeba zmiany lub uchylenia postanowieniu o nabyciu spadku w drodze art. 679 KPC. Przyj¿te przez ustawodawc¿ rozwi­zanie zapobie-ga takim sytuacjom i pozwala jedynie na wyj­tkowe wykorzystywanie przez s­d lub uczestników post¿powania instytucji zmiany lub uchylenia postanowienia o nabyciu spadku ze wzgl¿du na zmian¿ kr¿gu spadkobierców.

Wracaj­c do kwestii wniosku inicjuj­cego post¿powanie, naleČy mie° na uwadze, Če mog­ go wedÙug prawa zÙoČy° podmioty posiadaj­ce legitymacj¿ czynn­, którymi w tym przypadku s­ osoby posiadaj­ce w stwierdzeniu dziedziczenia interes prawny (art. 1025 § 1 KC). WedÙug deÞ nicji przyj¿tej w doktrynie, osob­ posiadaj­ca interes prawny w post¿powa-niu w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku jest „kaČda osoba, która zainteresowana jest w wywoÙapost¿powa-niu skutków, jakie ustawa Ù­czy z wydaniem przez s­d postanowienia stwierdzaj­cego nabycie spadku przez okreïlone osoby”8. MoČna

przyzna°, iČ w przypadku interesu prawnego chodzi o funkcj¿ legitymacji procesowej, któr­ daje tylko interes prawny wi­Č­cy si¿ z obiektywn­ potrzeb­ wszcz¿cia post¿powania.9 Wskutek tego moČna uzna°, iČ podmiotami posiadaj­cymi

legitymacj¿ do zÙoČenia wniosku s­ m.in.:

3 T. Demendecki, Komentarz aktualizowany do art. 669 KPC, [w:] A. Jakubecki (red.), Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks post¿powania cywilnego, Warszawa 2013.

4 H. Dolecki, Post¿powanie cywilne. Zarys wykÙadu, Warszawa 2013, s. 295.

5 A. Góra–BÙaszczykowska (red.), Kodeks post¿powania cywilnego. Komentarz do art. 1-729, T. I, Warszawa 2013. 6 B. Kordasiewicz (red.), Prawo spadkowe, Warszawa 2013.

7 E. Niezbecka, Komentarz do art.1026 Kodeksu cywilnego, [w:] A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Spadki, T. IV, Warszawa 2011. 8 K. Osajda (red.), dz. cyt.

• spadkobiercy,

• wierzyciele spadkobiercy, • wierzyciele spadkodawcy,

• osoby nabywaj­ce przedmiot spadku, • dÙuČnicy spadkowi10_.

Podmiotem posiadaj­cym interes prawny we wszcz¿ciu post¿powania moČe by° równieČ osoba, która przykÙadowo pragnie dowieï° przed wierzycielami spadkodawcy, Če nie staÙa si¿ spadkobierc­ i wskutek tego nie ponosi odpowie-dzialnoïci za dÙugi spadkowe. W tym miejscu naleČy wyraĊnie zaznaczy°, Če w przywoÙanym przepisie „spadkobierc­” jest podmiot przekonany, Če swoje uprawnienia do spadku wywodzi z ustawy lub z testamentu. Bez znaczenia pozostaje fakt, iČ stan faktyczny moČe znacz­co mħ a° si¿ z wyobraČeniem wnioskodawcy w tym wzgl¿dzie. Jak moČna zauwaČy°, kr­g podmiotów posiadaj­cych interes prawny w wydaniu postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku zostaÙ ustalony przez ustawodawc¿ bardzo szeroko. RównieČ szeroko ustanowiony zostaÙ kr­g osób zainteresowanych w sprawie, które na mocy art. 510 KPC mog­ wzi­° udziaÙ w sprawie jako uczestnicy. MoČna zaliczy° tu równieČ wymienione wyČej pod-mioty, w tym pozostaÙych spadkobierców nie b¿d­cych wnioskodawcami. NaleČy pami¿ta°, iČ niestawiennictwo pozosta-Ùych uczestników nie tamuje rozpoznania sprawy (art. 513 KPC), niemniej wnioskodawca w okreïlonych w art. 512 KPC okolicznoïciach moČe wycofa° wniosek tylko w przypadku braku wyraČenia przez nich sprzeciwu w wyznaczonym terminie. Nieco inne rozwi­zanie przyj­Ù ustawodawca w przypadku post¿powania w przedmiocie uchylenia lub zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, o czym b¿dzie szerzej mowa poniČej.

Wprawdzie s­d w post¿powaniu nieprocesowym co do zasady orzeka na posiedzeniach (art. 514 KPC a contrario), niemniej ze wzgl¿du na brzmienie lex specialis w przypadku post¿powania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku s­d obligatoryjnie przeprowadza rozpraw¿ (art. 514 § 1 KPC w zw. z art. 669 KPC). Wspomniana rozprawa w przypadku ogÙoszenia w drodze art. 674 KPC powinna mie° miejsce po upÙywie terminu szeïciu miesi¿cy od dnia jego dokonania11_.

Ponadto wszcz¿cie post¿powania odbywa si¿ gÙównie na wniosek i co do zasady s­d nie wszczyna post¿powania z urz¿-du (wyj­tkiem jest sytuacja przewidziana w art. 681 KPC). Na wskazan­ w zdaniu poprzednim rozpraw¿ powinny zosta° wezwane, oprócz wnioskodawcy, równieČ osoby, które zgÙosiÙy Č­danie oraz podaÙy adres zamieszkania (art. 675 KPC). OstroČnie interpretuj­c przywoÙany przepis, naleČy stwierdzi°, iČ s­d nie powinien si¿ w tym przypadku ograniczy° do uczestników wskazanych we wniosku, lecz powinien wezwa° równieČ osoby mog­ce by° spadkobiercami, których istnienie wynika z póĊniejszych pism przygotowawczych oraz oïwiadczeÚ wnioskodawcy lub uczestników post¿powa-nia, a takČe osoby, o których w inny sposób s­d powzi­Ù wiadomoï°12. Znajduje to zastosowanie równieČ w sytuacji, gdy

spadkobierca pozostawiÙ niebudz­cy w­tpliwoïci co do swojej waČnoïci testament, powoÙawszy w nim do caÙoïci spadku okreïlone osoby13_.

S­d ma obowi­zek zbada° z urz¿du, kto zalicza si¿ do kr¿gu spadkobierców. MoČe to by° dokonane mi¿dzy inny-mi w drodze ustalenia przez s­d faktu pozostawienia testamentu przez spadkodawc¿. Jeïli testament zostanie zÙoČony przez osob¿, która nim dysponuje, na s­dzie spoczywa obowi­zek dokonania jego otwarcia i ogÙoszenia (art. 670 KPC). Ponadto s­d powinien z urz¿du sprawdzi° czy ktoï ze spadkobierców nie zostaÙ uznany za niegodnego dziedziczenia, zaï w przypadku, gdy takie post¿powanie si¿ toczy, s­d moČe zawiesi° post¿powanie dotycz­ce stwierdzenia nabycia spadku. W celu trafnego ustalenia kr¿gu spadkobierców, s­d powinien nie tylko wyeliminowa° z tego grona spadkobier-ców niegodnych dziedziczenia, jak równieČ spadkobierspadkobier-ców, którzy odrzucili spadek oraz tych, co do których zachodz­ okolicznoïci wyÙ­czaj­ce ich od dziedziczenia ustawowego14. Jako dowód na okolicznoï° braku innych spadkobierców

moČe zosta° przyj¿te oïwiadczenie zÙoČone przez zgÙaszaj­cego si¿ spadkobierc¿, co reguluje art. 671 KPC. Oïwiadczaj­cy pod odpowiedzialnoïci­ karn­ wynikaj­c­ z ustawy powinien wyzna° wszystko, co jest mu wiadome o istnieniu lub nieistnieniu osób, które wyÙ­czaÙyby znanych spadkobierców od dziedziczenia lub dziedziczyÙyby wraz z nimi, a takČe o informacjach, które posiada o testamentach pozostawionych przez spadkodawc¿. W sytuacji, gdy m. in. takie

zapew-10 Oprócz wskazanych podmiotów wnioskodawc­ w przypadku spadku otwartego za granic­, ale podlegaj­cego polskiej jurysdykcji moČe by° polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne lub konsularne (art. 1109 KPC w zw. z art. 1108 § 1 KPC). Zob. A Góra–BÙaszczykowska (red.), dz. cyt.

11 E. MarszaÙkowska–Krzeï, Kodeks post¿powania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2013. 12 E. MarszaÙkowska-Krzeï, Post¿powanie cywilne, Warszawa 2013, s. 463.

13 J. Pietrzykowski, Art. 669 – posiedzenie s­dowe, [w:] K. Piasecki (red.), Kodeks post¿powania cywilnego. T. III, Warszawa 2010.

14 T. …yznowski, Komentarz do art. 670 KPC, [w:] H. Dolecki (red.), Kodeks post¿powania cywilnego. Komentarz. ArtykuÙy 506-729, T. III, Warsza-wa 2013.

nienie nie moČe zosta° zÙoČone lub w ocenie s­du nie jest wystarczaj­ce do stwierdzenia powyČszych okolicznoïci, s­d ma obowi­zek przed wydaniem postanowienia o nabyciu spadku wezwa° spadkobierców przez ogÙoszenie, w którym na mocy art. 673 KPC nakazuje spadkobiercom w terminie szeïciu miesi¿cy od dnia wskazanego w ogÙoszeniu zgÙosi° si¿ i udowodni° nabycie spadku, gdyČ pod rygorem pomini¿cia w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku. OgÙo-szenie takie powinno zosta° odpowiednio opublikowane, co reguluje art. 674 KPC, zaï po upÙywie terminu okreïlonego w art. 675 KPC moČna wyznaczy° rozpraw¿ w celu rozpoznania zgÙoszonych Č­daÚ.

Postanowienie o nabyciu spadku przez spadkobierców, których prawa zostaÙy wykazane, powinno by° zgodnie z art. 676 KPC wydane, jeïli w ci­gu szeïciu miesi¿cy od dnia ogÙoszenia o wezwaniu spadkobierców nikt nie zgÙosiÙ nabycia spadku, a takČe, gdy je zgÙosiwszy, nie udowodniÙ ich na rozprawie. Warto zauwaČy°, Če wspomniany termin ma cha-rakter deklaratoryjny, wobec czego, gdy przed wydaniem postanowienia spadkobierca zgÙosi si¿ po upÙywie terminu i udowodni swoje roszczenia do przedmiotu spadku, s­d ma obowi­zek stwierdzi° nabycie przez niego spadku15_{. W}

po-stanowieniu o nabyciu spadku s­d wymienia przede wszystkim spadkodawc¿ oraz wszystkich spadkobierców, cho°by byÙy to inne osoby niČ wskazane przez wnioskodawc¿, a takČe wielkoï° udziaÙów spadkowych. Ponadto we wskazanym postanowieniu powinno znaleĊ° si¿ stwierdzenie nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego wraz z wymienieniem zapisobiercy oraz przedmiotu zapisu windykacyjnego (art. 677 § 2 KPC). Koresponduje to w peÙni z obowi­zkami s­du wynikaj­cymi z przywoÙanych wczeïniej przepisów, m. in. art. 670 KPC.

Zmiana kr҄gu spadkobiercÓw po wydaniu postanowienia o nabyciu spadku Wprawdzie ustawodawca poprzez wskazane w poprzednim rozdziale uregulowania prawne staraÙ si¿ zapobiec rozbieČnoïci pomi¿dzy rzeczywistym kr¿giem spadkobierców oraz wysokoïci­ ich udziaÙów spadkowych, a kr¿giem wynikaj­cym z postanowienia s­du, niemniej nie zawsze w praktyce uda si¿ tego unikn­°. Przede wszystkim w trakcie post¿powania o stwierdzenie nabycia spadku mog­ nie ujawni° si¿ wszystkie okolicznoïci powoduj­ce zmian¿ potencjal-nego spadkobierców, w wyniku których do dziedziczenia powinni przykÙadowo dojï°:

• nieznani wczeïniej spadkobiercy,

• spadkobiercy dziedzicz­cy w dalszej kolejnoïci, • spadkobiercy testamentowi,

• spadkobiercy ustawowi.

MoČe to by° wynikiem stwierdzenia istnienia dzieci pozamaÙČeÚskich, wyst­pienia przyczyn skutkuj­cych wyÙ­cze-niem niektórych spadkobierców od dziedziczenia (np. odrzucenie spadku), ustalenia faktu sporz­dzenia przez spadko-dawc¿ testamentu, a takČe przyczyn skutkuj­cych niewaČnoïci­ testamentu. Katalog okolicznoïci mog­cych powodowa° zmian¿ kr¿gu spadkobierców po wydaniu przez s­d postanowienia jest otwarty. Poza tym naleČy zauwaČy°, iČ w trakcie prowadzenia post¿powania jego uczestnicy oraz s­d nie tylko mog­ nie posiada° wiedzy o wskazanych okolicznoïciach, ale takČe s­d moČe nie wykry° tychČe okolicznoïci ze wzgl¿du na niekompletny materiaÙ dowodowy. MoČe zajï° równieČ sytuacja, w której spadkobiercy wezwani za pomoc­ ogÙoszenia nie ujawni­ si¿ przed wydaniem postanowienia o na-byciu spadku, wskutek czego na mocy art. 673 KPC mog­ zosta° pomini¿ci we wskazanym postanowieniu. Niemniej wskutek art. 925 KC spadkobierca nabywa spadek z chwil­ jego otwarcia, wskutek czego naleČy uzna°, iČ postanowienie o nabyciu spadku ma charakter deklaratoryjny i nie pozbawia spadkobiercy jego prawdo spadku. MoČna zatem zada° pytanie o spójnoï° regulacji prawa cywilnego materialnego i procesowego w kwestii stwierdzenia nabycia spadku.

W poprzednim rozdziale ukazano skutki zgÙoszenia si¿ nowych spadkobierców przed wydaniem przez s­d posta-nowienia o nabyciu spadku, co mogÙo wywrze° wpÙyw na kr­g spadkobierców ustalony we wskazanym postanowieniu oraz wartoï° ich udziaÙów w spadku. Niestety, rozwi­zanie to nie moČe znaleĊ° zastosowania w sytuacji, gdy postanowie-nie zostaÙo wydane, a maÙo tego – staÙo si¿ prawomocne. Zgodpostanowie-nie z art. 523 KPC prawomocne postanowiepostanowie-nie orzekaj­ce co do istoty sprawy nie podlega zmianie ani uchyleniu, chyba Če przepis szczególny stanowi inaczej. Art. 679 KPC ma charakter lex specialis do wskazanego przepisu, wskutek czego moČliwa jest zmiana lub uchylenie prawomocnego posta-nowienia o nabyciu spadku wówczas, gdy osoba, która uzyskaÙa stwierdzenie nabycia spadku nie jest spadkobierc­ lub jej udziaÙ spadkowy jest mniejszy niČ stwierdzono w postanowieniu. Wspomnie° naleČy, iČ niemoČliwa jest w tym przy-padku skarga o wznowienie post¿powania ze wzgl¿du na brzmienie art. 524 § 1 KPC, co budzi kontrowersje w doktrynie w przypadku koniecznoïci uchylenia lub zmiany kilku postanowieÚ o nabyciu spadku po tym samym spadkodawcy16_.

15 E . MarszaÙkowska–Krzeï, Kodeks post¿powania…, dz. cyt. 16 T. Demendecki, dz. cyt.

Uznaje si¿ równieČ, Če dyspozycja art. 679 KPC przemawia za traktowaniem wyraČonej w nim instytucji jako zast¿puj­cej wznowienie post¿powania w tym zakresie17. Ze wzgl¿du na fakt, iČ jest to w dalszym ci­gu post¿powanie o stwierdzenie

nabycia spadku, zastosowanie znajduj­ w ïwietle art. 679 KPC odpowiednio art. 669-678 KPC18_.

Na podstawie art. 679 § 1 KPC zd. 2 a contrario moČna zauwaČy°, Če termin na zÙoČenie wniosku o uchylenie lub zmian¿ postanowienia o nabyciu spadku znajduje zastosowanie tylko do jednej z wymienionych w przepisie kategorii wnioskodawców, mianowicie tych, którzy byli wczeïniej uczestnikami post¿powania. Powinni oni zÙoČy° wniosek w ter-minie roku od dnia, w którym mieli moČnoï° powoÙa° si¿ na podstaw¿ swojego wniosku, czyli wszystkie okolicznoïci faktyczne i zdarzenia prawne maj­ce znaczenie dla ustalenia porz­dku dziedziczenia19. NaleČy przyzna°, iČ termin ten ma

charakter zawity. W przypadku wnioskodawców, którzy nie byli wczeïniej uczestnikami post¿powania ustawodawca nie przewidziaÙ ograniczenia terminem, co nie tylko koreluje z art. 925 KC, ale równieČ podkreïla ochronn­ rol¿ tego przepisu. Jak moČna wywnioskowa° na podstawie powyČszych rozwaČaÚ, wnioskodawcami w przypadku zmiany lub uchylenia postanowienia o nabyciu spadku mog­ by°:

• wnioskodawcy b¿d­cy wczeïniej uczestnikami post¿powania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku, • wnioskodawcy, którzy nie byli wczeïniej wyČej wskazanymi uczestnikami,

• inne podmioty.

Przedmiotow­ kwesti¿ reguluje art. 679 § 2 KPC, w którym ustawodawca przyznaÙ legitymacj¿ do wyst­pienia z takim wnioskiem kaČdemu zainteresowanemu, którym moČe by° kaČda osoba maj­ca interes prawny lub maj­tko-wy w maj­tko-wykazaniu okreïlonego nast¿pstwa prawnego po spadkodawcy. MoČna wi¿c uzna°, Če poj¿cie zainteresowanego naleČy interpretowa° szeroko, gdyČ oprócz spadkobierców, wierzycieli spadkodawcy, wykonawcy testamentu i innych podmiotów20, zainteresowan­ w ustaleniu nast¿pstwa prawnego moČe by° równieČ instytucja paÚstwowa, przykÙadowo

organ podatkowy, o czym w dalszej cz¿ïci artykuÙu. Osoba zainteresowana powinna jednak dysponowa° dowodem na okolicznoï°, Če osoba widniej­ca w postanowieniu o nabyciu spadku nie jest spadkobierc­ lub jej udziaÙ w spadku jest inny niČ ustalony. NaleČy uzna°, Če zakres poj¿cia „kaČdego zainteresowanego” z art. 679 § 2 KPC wedle wskazaÚ przed-stawicieli doktryny pokrywa si¿ znaczeniowo z poj¿ciem „osoby posiadaj­cej interes prawny” z art. 1025 KC, wobec czego mamy do czynienia z podobn­ regulacj­ jak w przepisach dotycz­cych post¿powania o stwierdzenie nabycia spadku21_.

Do ciekawych wniosków moČna dojï° w kwestii pozycji stron w dowodzeniu w trakcie post¿powania o zmian¿ lub uchylenie stwierdzenia nabycia spadku. Przede wszystkim osoby ustalone jako spadkobiercy w stwierdzeniu nabycia spadku korzystaj­ z domniemania bycia spadkobierc­ wynikaj­cego z art. 1025 § 2 KC, które moČe zosta° obalone tylko w post¿powaniu o zmian¿ lub uchylenie postanowienia o nabyciu spadku. W zwi­zku z tym onus probandi ci­Čy na wnioskodawcy, który stara si¿ dowieï° odmiennego stanu prawnego niČ wynikaj­cego z postanowienia s­du. WÙaïnie w kwestii dowodów zaznacza si¿ odmienne stanowisko pomi¿dzy wnioskodawcami b¿d­cymi wczeïniej uczestnikami post¿powania o stwierdzenie nabycia spadku, a wnioskodawcami nieuczestnicz­cymi w poprzednim post¿powaniu. Pierwsi z wymienionych mog­ zÙoČy° wniosek o zmian¿ lub uchylenie wspomnianego postanowienia tylko wówczas, gdy Č­danie swoje opieraj­ podstawie, której nie mogli powoÙa° podczas post¿powania o stwierdzenie nabycia spadku, czyli przedstawiane przez nich dowody mog­ dotyczy° tylko i wyÙ­cznie tejČe podstawy. Warto zaznaczy°, iČ powyČsze rozwaČania dotycz­ nie tylko do zmiany postanowienia o nabyciu spadku, lecz równieČ zmiany dalszego postanowienia zmieniaj­cego22. Kontrowersje dotycz­ ograniczeÚ zst¿pnych uczestnika post¿powania o stwierdzenie nabycia spadku

w kwestii dowodzenia23. Pozostali wnioskodawcy mog­ powoÙywa° si¿ na kaČd­ okolicznoï° i nie znajduj­ w tym

ograni-czenia ze strony ustawy, co jest zgodne z gwarancyjnym charakterem analizowanego przepisu, który przejawia si¿ w peÙni w jego § 3.

JeČeli wnioskodawca przedstawi wiarygodny dowód na poparcie swojego twierdzenia, zwi­zanego z nabyciem spad-ku przez inn­ osob¿ niČ wskazan­ w prawomocnym postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadspad-ku, s­d ma obowi­zek z urz¿du zmieni° to postanowienie oraz stwierdzi° zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym nabycie spadku (art. 679 §

17 A. Góra–BÙaszczykowska (red.), dz. cyt. 18 TamČe.

19 T. …yznowski, dz. cyt.

20 E. MarszaÙkowska–Krzeï, Kodeks post¿powania…, dz. cyt.

21 A. ZieliÚski, K. Flaga-GieruszyÚska, Kodeks post¿powania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2012, 22 TamČe.

3 KPC). Dotyczy to oczywiïcie równieČ sytuacji, w której udowodnione zostanie, Če osoba legitymuj­ca si¿ stwierdzeniem nabycia spadku lub aktem poïwiadczenia dziedziczenia nabyÙa spadek w innym udziale niČ wskazany w powyČszych dokumentach. Jak moČna zauwaČy°, ustawodawca podkreïliÙ tu charakter unormowania, które pozwala naprawi° bÙ¿dne ustalenie rzeczywistego stanu prawnego. NaleČy z caÙ­ moc­ podkreïli°, iČ post¿powanie w trybie art. 679 KPC nie ma na celu korekcji skutków bezczynnoïci stron lub popeÙnionych przez nich bÙ¿dów w trakcie post¿powania o stwierdzenie nabycia spadku24. Zgodnie z art. 679 § 3 KPC przedstawiony tryb post¿powania naleČy stosowa° równieČ do zmiany lub

uchylenia aktu poïwiadczenia dziedziczenia oraz stwierdzenia nabycia przedmiotu zapisu windykacyjnego, co jest kon-sekwencj­ wprowadzenia powyČszych instytucji do obrotu.

KoniecznoҲѴ zawieszenia lub wznowienia post҄powania podatkowego Uzyskanie postanowienia o nabyciu spadku pozwala na zadziaÙanie domniemania z art. 1025 KC, a takČe umoČliwia wszcz¿cie post¿powania w przedmiocie ustalenia podatku od spadków i darowizn w ïwietle przepisów ustawy z dnia 28 VII 1983 r. o podatku od spadku i darowizn (Dz. U. 2009 nr 93, poz. 768 – j. t., ze zm.). W kwestii wskazanego post¿powa-nia mog­ wyjï° na jaw istotne okolicznoïci faktyczne, nieznane w dniu jego wszcz¿cia przy czym powstaj­ zupeÙnie inne skutki w ïwietle przepisów ustawy z dnia 29 VIII 1997r. ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012r. poz. 749) w zaleČnoïci czy do zmiany kr¿gu spadkobierców dojdzie w trakcie post¿powania podatkowego, czy po prawomocnym jego zakoÚczeniu w postaci wydania decyzji ustalaj­cej podatek od spadków i darowizn.

Szczególna sytuacja ma miejsce, gdy organ podatkowy poweĊmie informacje o okolicznoïciach maj­cych wpÙyw na ustalenie kr¿gu spadkobierców, w szczególnoïci na zmian¿ skÙadu personalnego lub zmian¿ wysokoïci udziaÙów w spad-ku. Organ powinien wówczas rozwaČy° zawieszenie prowadzonego post¿powania. Na podstawie art. 201 § 1 pkt. 2 ustawy z dnia 29 VIII 1997 r. ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012r. poz. 749) jest to moČliwe ze wzgl¿du na koniecznoï° rozstrzygni¿cia zagadnienia wst¿pnego przez wÙaïciwy s­d powszechny, jeïli rozpatrzenie sprawy lub wydanie decyzji przez organ podatkowy jest od tego uzaleČnione. Z brzmienia art. 202 §1 a contrario wynika, iČ organ nie ma moČliwoïci przeprowadzania czynnoïci innych niČ maj­cych na celu podj¿cie zawieszonego post¿powania lub zabezpieczenie do-wodu. Na organie podatkowym ci­Čy na mocy art. 203 § 1 obowi­zek wezwania stron post¿powania do wyst­pienia w oznaczonym terminie do s­du o zmian¿ lub uchylenie postanowienia o nabyciu spadku. Niemniej, gdy strona wykaČe, Če zÙoČyÙa wniosek w trybie art. 679 KPC organ podatkowy nie ma obowi­zku wystosowywa° wobec niej wskazanego w zdaniu poprzednim wezwania. Ponadto w przypadku bezskutecznego upÙywu wyznaczonego terminu, organ po-datkowy powinien z urz¿du wyst­pi° z wnioskiem do s­du o zmian¿ lub uchylenie postanowienia o nabyciu spadku, przy czym naleČy w tym przypadku przyzna° mu peÙn­ legitymacj¿ procesow­25. W celu wyjaïnienia w­tpliwoïci naleČy

stwierdzi°, iČ legitymacja procesowa nie wynika z art. 203 § 2 ordynacji podatkowej, który nie stanowi jej uniwersalnej podstawy prawnej, ale z przepisu szczególnego, którym w tym przypadku b¿dzie art. 679 § 2 KPC, zaï organ podatkowy mieïci si¿ w poj¿ciu „kaČdego zainteresowanego”26. Jeïli dojdzie do uprawomocnienia si¿ postanowienia s­du o zmianie

lub uchyleniu stwierdzenia nabycia spadku, organ podatkowy powinien na podstawie art. 205a § 1 pkt. 4 z urz¿du podj­° zawieszone post¿powanie, gdy powzi­Ù wiadomoï° o wskazanym uprawomocnieniu, w celu jego dalszego prowadzenia i zakoÚczenia stosown­ decyzj­.

Inna koniecznoï° zajdzie w przypadku, gdy okolicznoïci uzasadniaj­ce zmian¿ lub uchylenie stwierdzenia nabycia spadku staÙy si¿ wiadome po wydaniu prawomocnej decyzji ustalaj­cej podatek od spadków i darowizn. Gdy spad-kobierca uzyskaÙ w drodze post¿powania z art. 679 KPC stwierdzenie nabycia spadku powinien wyst­pi° do organu podatkowego o wznowienie post¿powania w trybie art. 243 w zw. z art. 240 § 1 pkt. 7 ordynacji podatkowej. Organ podat-kowy ma wówczas obowi­zek zbada° przede wszystkim czy zachodz­ przesÙanki z art. 240 uzasadniaj­ce wznowienie post¿powania, w tym przypadku czy wspomniana decyzja ustalaj­ca podatek od spadków i darowizn zostaÙa wydana na podstawie postanowienia s­du o nabyciu spadku, które nast¿pnie zostaÙo uchylone lub zmienione w sposób mog­cy mie° wpÙyw na treï° wydanej decyzji. Zaznaczy° naleČy przy tym, Če postanowienie s­du o zmianie lub uchyleniu stwier-dzenia nabycia spadku jest orzeczeniem, które stanowi podstaw¿ prawn­ wydanej decyzji podatkowej zgodnie ze stano-wiskiem zaj¿tym przez Naczelny S­d Administracyjny w wyroku z dnia 9 IV2003 r. o sygn. akt I II SA 1933/01. Inicjatywa

24 TamČe.

25 M. Bogucka, Komentarz do art. 203 Ordynacji podatkowej, [w:] H. Dzwonkowski (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2013. 26 J. Brolik, R. Dowgier, L. Etel, C. Kosikowski, P. Pietrasz, M. PopÙawski, S. Presnarowicz, W. Stachurski, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2013.

w kwestii wznowienia post¿powania naleČy zarówno do strony post¿powania, jak i organu podatkowego. Jeïli wyst¿puje przesÙanka z art. 240 § 1 pkt. 7, organ podatkowy, który wydaÙ decyzj¿ w ostatniej instancji wydaje zgodnie z art. 243 § 1 postanowienie o wznowieniu post¿powania podatkowego. Wskazane postanowienie stanowi wówczas podstaw¿ do rozstrzygni¿cia przez organ co do przesÙanek wznowienia oraz co do istoty sprawy.

W sytuacji, gdy w ocenie organu podatkowego wyst­piÙa przesÙanka obliguj­ca go do wznowienia post¿powania, powinien on zgodnie z art. 245 § 1 pkt. 1 uchyli° w caÙoïci lub w cz¿ïci dotychczasow­ decyzj¿, a takČe orzec co do istoty sprawy lub umorzy° post¿powanie w sprawie. NaleČy przyzna°, Če do umorzenia post¿powania dojdzie wobec stron, które z powodu zmiany kr¿gu spadkobierców nie s­ uprawnione do dziedziczenia. MoČna zastanowi° si¿ w tym momen-cie nad kwesti­ zwrotu podatku, do którego powinno dojï° w sytuacji, gdy strona zapÙaciÙa wi¿kszy podatek niČ powinna wskutek zmiany postanowienia o nabyciu spadku. Na mocy art. 75 § 1 w zw. z art. 73 § 1 ordynacji podatkowej podatnik ma prawo zÙoČenia wniosku o stwierdzenie nadpÙaty, zaï organ podatkowy w przypadku speÙnienia si¿ przesÙanek z art. 75 § 4 powinien zwróci° nadpÙat¿ bez wydania decyzji jej stwierdzaj­cej. JeČeli podatnik zapÙaciÙ podatek w wysokoïci mniejszej niČ powinien, zobligowany jest do jego uzupeÙnienia w okreïlonym terminie. Warty zaznaczenia jest fakt, Če jeïli okolicznoïci sprawy wskazuj­ na prawdopodobieÚstwo uchylenia decyzji w wyniku wznowienia post¿powania, organ podatkowy ma obowi­zek wstrzymania z urz¿du lub na wniosek strony wykonanie decyzji (art. 246 § 1 Ordynacji podatkowej). Na wyČej wskazane postanowienie organu podatkowego sÙuČy zaČalenie, poza przypadkiem, gdy zostaÙo ono wydane przez organy wskazane w art. 246 § 2 Ordynacji podatkowej.

ZakoҞczenie

Zmiana kr¿gu spadkobierców, powoduj­ca istotne implikacje na gruncie materialnego prawa cywilnego w szczegól-noïci w kwestii wynikaj­cych z niego domniemaÚ prawnych nie pozostaje bez wpÙywu na sfer¿ prawa procesowego, co w niniejszym artykule starano si¿ wykaza° w ïwietle odpowiednich uregulowaÚ prawnych post¿powania cywilnego oraz post¿powania podatkowego. Ze wzgl¿du na fakt, Če stwierdzenie nabycia spadku pozwala na zastosowanie wobec legitymuj­cego si¿ nim podmiotu domniemania z art. 1025 § 1 KC, kaČda zmiana kr¿gu spadkobierców lub ich udziaÙów w spadku powinna znaleĊ° odzwierciedlenie w postanowieniu o nabyciu spadku. Jest ono bowiem cz¿sto podstaw­ prawn­ do dokonania wielu czynnoïci prawnych, takich jak wpis do Ksi¿gi Wieczystej lub udziaÙu w post¿powaniu przed organem podatkowym.

Na podstawie wniosków wynikaj­cych z niniejszego artykuÙu naleČy uzna°, iČ w powyČszym celu naleČy przepro-wadzi° post¿powanie o zmian¿ lub uchylenie stwierdzenia nabycia spadku w ïwietle odpowiednich regulacji Kodeksu post¿powania cywilnego w przypadku, gdy okolicznoïci to uzasadniaj­ce staÙy si¿ wiadome po uprawomocnieniu si¿ postanowienia o nabyciu spadku. Mimo, iČ jest to w dalszym ci­gu post¿powanie o stwierdzenie nabycia spadku, na uwag¿ zasÙuguj­ odr¿bnoïci przejawiaj­ce si¿ przede wszystkim w innej pozycji spadkobierców w kwestii terminów na zÙoČenie wniosku oraz moČliwoïci powoÙywania okreïlonych dowodów. W przypadku, gdy wskazane powyČej przy-czyny staÙy si¿ wiadome w trakcie trwania post¿powania o stwierdzenia nabycia spadku, nie ma koniecznoïci si¿gni¿cia do art. 679 KPC, gdyČ s­d przy wydaniu orzeczenia weĊmie pod uwag¿ zgÙoszonych spadkobierców oraz wielkoï° ich udziaÙu w spadku.

Analogicznie, w trakcie post¿powania podatkowego stanie si¿ wiadome, Če stan prawny wynikaj­cy z postanowienia o nabyciu spadku jest niezgodny z rzeczywistoïci­, organ podatkowy powinien zawiesi° post¿powanie w celu wyjaïnie-nia tej kwestii przez s­d powszechny. Po podj¿ciu zawieszonego post¿powawyjaïnie-nia organ podatkowy weĊmie pod uwag¿ roz-strzygni¿cie s­du, wskutek czego nie wyst¿puj­ przesÙanki do wznowienia post¿powania. Zaistniej­ one, gdy do zmiany lub uchylenia postanowienia o nabyciu spadku dojdzie po uprawomocnieniu si¿ decyzji ustalaj­cej podatek od spadków i darowizn. MoČna zatem zauwaČy° spójnoï° regulacji cywilnych i podatkowych oraz dostrzec w nich zamysÙ ustawo-dawcy, przejawiaj­cy si¿ nie tylko w funkcji ochronnej, ale przede wszystkim w d­Čeniu do zapewnieniu zgodnoïci stanu prawnego wynikaj­cego z orzeczeÚ oraz decyzji organów paÚstwowych ze stanem wyst¿puj­cym w rzeczywistoïci.

B IBLIOGRAFIA Teksty ĊródÙowe/akty prawne

[1] Ustawa z dnia 17 XI 1964 kodeks post¿powania cywilnego (Dz. U. z 1964r. nr 43 poz. 296 – j. t. z póĊn. zm.). [2] Ustawa z dnia 28 VII 1983 r. o podatku od spadku i darowizn (Dz. U. 2009 nr 93, poz. 768 – j. t., z póĊn. zm.). [3] Ustawa z dnia 29 VIII 1997r. ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012r. poz. 749).

Ksi­Čki/czasopisma

[4] Bogucka M., Komentarz do art. 203 Ordynacji podatkowej, [w:] Dzwonkowski H. (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2013. [5] Brolik J., Dowgier R., Etel L., Kosikowski C., Pietrasz P., PopÙawski M., Presnarowicz S., Stachurski W., Ordynacja podatkowa. Komentarz,

Warszawa 2013.

[6] Demendecki T., Komentarz aktualizowany do art. 669 KPC, [w:] Jakubecki A. (red.), Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 17 listopada 1964r. Kodeks post¿powania cywilnego, Warszawa 2013.

[7] Dolecki H., Post¿powanie cywilne. Zarys wykÙadu, Warszawa 2013.

[8] Góra–BÙaszczykowska A. (red.), Kodeks post¿powania cywilnego. Komentarz do art. 1-729. T. I, Warszawa 2013. [9] Kordasiewicz B.(red.), Prawo spadkowe, Warszawa 2013.

[10] MarszaÙkowska–Krzeï E., Kodeks post¿powania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2013. [11] MarszaÙkowska–Krzeï E., Post¿powanie cywilne, Warszawa 2013.

[12] Niezbecka E., Komentarz do art.1026 Kodeksu cywilnego, [w:] Kidyba A. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Spadki, T. IV, Warszawa 2011. [13] Osajda K. (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2013.

[14] Pietrzykowski J., Art. 669 – posiedzenie s­dowe, [w:] Piasecki K. (red.), Kodeks post¿powania cywilnego. T. III, Warszawa 2010. [15] SkowroÚska-Bocian E., Prawo spadkowe, Warszawa 2012.

[16] …yznowski T., Komentarz do art. 670 KPC, [w:] Dolecki H. (red.), Kodeks post¿powania cywilnego. Komentarz. ArtykuÙy 506-729, T. III, Warszawa 2013.