K ronika 223
e u ro p ejsk ich w y tw o ró w z eg a rm istrzo w sk ich X V I i X V II w ieku w T u rcji o ra z w in n y ch k ra ja c h azjaty ck ich . W ra m a c h tej sekcji d r B. O rło w sk i w ygłosił re fe ra t: P o ls ki w kła d w p o stęp techniczny im perium osm ańskiego.
W arto p o d k re ślić w z o ro w ą o rg a n izację k o n g resu (a zw łaszcza z u p ełn ie w y jątk o w y n a teg o ro d z a ju im p rezach fa k t w ręczenia n a w stępie u czestn ik o m w y d ru k o w an y c h m ate ria łó w , o b ejm u jący ch w szystkie n ad esła n e re fera ty ), niezw ykle sy m p a ty c zn ą a tm o sfe rę o b ra d o ra z im p rez to w arzy szący ch , b ę d ąc ą p rzed e w szystkim re z u lta te m o d czu w an ej n a k a żd y m k ro k u trad y cy jn ej tu reck iej gościnności.
B olesław O rłow ski (Warszawa)
SY M PO ZJO M D Z IE JE C H E M II K L IN IC Z N E J (W IE D E \ 1.IX.1981 R.)
W ra m a c h p o łączo n y ch k o n g re só w : X I In tern a tio n a l C o n g ress o f C linical C h e m istry i IV E u ro p ea n C o n g re ss o f C linical C h e m istry (W iedeń 30.V III— 5.IX . 1981) o d b y ło się w d n iu 1 w rześn ia 1981 r. sy m p o zju m p o św ięco n e dziejom ch em ii k linicznej (sym p. n r 11/10 — H isto ry o f clinical chem istry). O rg a n iz a to re m sp o tk a n ia był p ro f. d r J o h a n n e s B iittn e r (H a n n o v e r, R F N ) — o d la t z ajm u jący się dziejam i d iag n o sty k i la b o ra to ry jn e j i p ro p a g u ją c y przyszłość tej d yscypliny m edycznej n a łam a ch „ J o u rn a l o f C linical C h em istry a n d C lin ical B io ch em istry ” , k tó re g o to pism a jest re d a k to re m . O b ra d y sy m p o zju m toczyły się w słynnym J o s ep h in u m — In sty tu cie H isto rii M edycyny U n iw e rsy tetu W iedeńskiego.
P o zag ajen iu p ro f. B u ttn e ra w ygłosił w ykład p ro f, d r Jo sep h S. F ru to n (N ew H av en . U S A ), k tó ry om ó w ił relacje po m ięd zy rozw ojem bio ch em ii a d iag n o sty k i la b o ra to ry jn e j i B iochem istry a n d clinical chem istry — a re tro sp e c t). D zieje chem ii k linicznej w W iedniu były tem a te m n a stęp n e g o re fe ra tu — o p ra c o w a n e g o p rzez d y re k to ra In s ty tu tu H isto rii M ed y cy n y , g o s p o d a rz a sp o tk a n ia , H . W yklicky’ego i M . S k o p e c a (T h e role o f Vienna in the h istory o f clinical c h em istry). K o le jn e d w a re fe ra ty stanow iły logiczny ciąg tem aty czn y . E rica H ickel (B raunschw eig, R F N ) m ó w iła o roli niem ieckiej filozofii p rz y ro d y w ro zw o ju d o k try n w d iag n o sty ce la b o ra to ry jn e j w pierw szej połow ie X IX w ieku, a w s p o m n ia n y ju ż J. B iittn er p rzed staw ił zależności m iędzy p ra k ty k ą k lin iczn ą p o d k o n iec X IX w ieku ( The em ergence o f clinical chem istry in the 19th cen tu ry: presuppositions and consequences: Interrelation betw een clinical m edicine and clinical chem istry in the late 19th century).
K o le jn e w ykłady, p rzed staw io n e w p o p o łu d n io w ej sesji, z ap o c zą tk o w ał M . H . K h a y a t b a rd z o ciekaw ym referatem o dziejac h d iag n o sty k i la b o ra to ry jn e j w m edycynie a rab sk ie j (R o le o f A rabie m edicine in the histo ry o f clinical c h em istry). P ro f. K h a y a t, k ieru jąc y Z ak ład e m D ia g n o sty k i L a b o ra to ry jn e j n a U niw ersytecie w D a m as z k u , o p a rł się n a ź ró d ła c h rę k o p iśm ien n y ch , d o stę p n y ch w języ k u a ra b sk im , c o u m o żliw iło w y k azan ie w ielu p rio ry te tó w u czo n y ch a ra b sk ic h w o m aw ian ej dyscyplinie. W o k ó ł zag a d n ie ń ro z w o ju chem ii i jej w pływ u n a m edycynę w o k resie O d ro d z en ia k o n c e n tro w a ł się J. G . L ines (A sh fo rd , W ielka B ry tan ia), k tó re g o re fe ra t no sił ty tu ł: A lch em y to iatrochem istry to clinical p a th o lo g y. D ziejo m b a d a n ia m o czu , k tó re m o ż n a uw ażać za linię p rzew o d n ią w h isto rii d iag n o sty k i la b o ra to ry jn e j, p o św ięcony był w ykład E ugeniusza K u c h a rz a (K a to w ice ): The h istory o f diagnostic urine exam ination.
S y m p o zju m D zieje chem ii k lin iczn ej w skazyw ało n a p o trze b ę k o n ty n u o w a n ia b a d a ń n ad dziejam i n a u k „z p o g ra n ic z a ” , d o ja k ic h zaliczyć należy d iag n o sty k ę la b o ra to ry jn ą , p o z o sta ją c ą w ścisłym zw iązk u z rozw ojem n a u k chem icznych i m edycznych. G o d n y m uw agi b y ło też z o rg an izo w an ie sy m p o zju m h isto ry czn eg o ja k o im p rezy tow arzyszącej k o n g reso w i n a u k szczegółow ych: m o g ło b y to znaleźć k o n ty n u ac ję rów nież p o d c zas k rajo w y ch zjazd ó w poszcze g ó ln y ch dyscyplin m edycznych. M a teriały sy m p o zju m u k azały się razem ze streszczeniam i X I M ięd zy n a ro d o w e g o K o n g re su C hem ii K lin iczn ej, z a ś część re fe ra tó w u k a że się w p o staci k siążkow ej.
224 K ro n ika
N a w sp o m n ien ie zasłu g u je też sp ec ja ln a w ystaw a, z o rg a n iz o w a n a w Jo s ep h iu m , o b ra zu jąc a d zieje chem ii klinicznej. P rzy tej o k azji uczestnicy sy m p o zju m m ieli m o żn o ś ć zw iedzenia b o g a ty c h zb io ró w m u ze aln y c h i b ib lio tec zn y c h In sty tu tu H isto rii M edycyny.
E ugeniusz K ucharz
, (Katowice)
N IE M IEC K O -PO LSK I IN STY TU T (D EU TSCHES PO LEN -IN STITU T) W D A R M STA D T
D n ia 11 m arc a 1980 r. w P ań stw o w y m T ea trz e w D a rm s ta d t — w obecności oficjalnych c zy n n ik ó w R F N i P R L — n a stą p iło u ro c zy ste o tw arcie N iem ieck o -P o lsk ie g o I n s t y t u tu 1. P o w stał o n z inicjatyw y g ru p y osó b , k tó r e p o zaw arty m w 1970 r. p o ro z u m ie n iu m iędzy o b u k ra ja m i p o sta n o w iły u pow szechnić w śró d niem ieckiej sp ołeczności n a sz ą lite ra tu rę , sztukę, um o żliw ić jej sta łą k u ltu ro w ą zażyłość z P o lsk ą. P o ś ró d a n im a to ró w tego zam y słu należy w ym ienić tak ie p o stacie, j a k : p ro f. p ro f. H a n s-A d o lf Ja c o b sen , G o tth o ld R h o d e, K a rl K a iser; d r d r M a rio n G rä fin D ö n h o ff, B arth o ld C . W itte, G e rh a rd Bengeser, A lfred B lum enfeld i K a rl D ed eciu s. O czyw iście listę tę m o żn a b y poszerzyć, ale tru d n o w k ró tk ie j, in fo rm a cyjnej n o ta tc e w ym ienić w szystkie o so b y , krzew iące ideę w zajem nego n iem iecko-polskiego p o z n a w a n ia się.
R zecz ja s n a , że n a w et n ajb ard ziej szlach etn e ten d en cje, a b y m ogły p rz y b ra ć realne k sz tałty , m u szą m ieć m a te ria ln e zaplecze. O tó ż b y t In sty tu tu z ag w a ra n to w ały ; m ia sto D a rm s ta d t, d w a k ra je zw iązkow e — H e sja i N a d re ń s k i P a la ty n a t o ra z w iele insty tu cji społecznych, p rze m y słow ych i b an k o w y ch . W szyscy m ecenasi są sk u p ien i w to w arzy stw ie N iem ie ck o -P o lsk ieg o In s ty tu tu ; oni też n a d o ro c zn y m zeb ra n iu w y b ierają p re zy d iu m i k u ra to riu m . B ezpośrednie k iero w n ic tw o p laców ki leży w gestii d y re k to ra , z n an eg o o b u n acjo m tłu m a cz a polskiej poezji w spółczesnej n a języ k niem iecki — d r a K . D ed eciu sa. Jeg o k o m p eten cji p o d leg a p la n o w a n ie, o rg a n iz o w a n ie i k o o rd y n o w a n ie p ra c b ad aw czy ch , k o n ta k ty ze s tro n ą po lsk ą, re p re z en to w a n ie In s ty tu tu n a k o n fe re n c ja ch i k o n g resac h . N a to m ia s t w ciąż ro z b u d o w y w an a p rzez d a rm s z ta c k i o śro d e k sp ecjalisty czn ą b ib lio te k ą opiekuje» się E w a -M aria H a rtm a n n . O n a ró w n ież k o m p le tu je arch iw u m , k tó re zaw iera a k ta , fo to g rafie, taśm y z n a g ran iam i, a ta k ż e z ajm u je się sp ra w a m i b ib lio g raficzn y m i. O b o k niej W a ltra u d S ch reib er po d ejm u je p ra ce red ak cy jn e, p ro w a d zi k o re sp o n d en c ję i o rg an izu je w ystaw y. W reszcie W infried L ipscher g ro m a d z i d o k u m en ta cję, d o ty cz ąc ą n iem ieck o -p o lsk ich p o w ią za ń . W z a m ia ra c h dyrekcji leży d alsze ro z b u d o w a n ie d ziałó w In sty tu tu , a p rzed e w szystkim u zy sk an ie w W arszaw ie stałego w s p ó łp ra co w n ik a z d zied zin y po lsk ieg o lite ratu ro zn a w s tw a.
Z u rzęd u w sp ó łd z iała ją z p la c ó w k ą przedstaw iciele w ładz m iejskich w D a rm s ta d t — E rw in M agel ja k o k o o rd y n a to r p o c zy n a ń k u ra to riu m i p rezy d iu m ze stro n a m i j ą w sp ierają cym i o ra z K rim h ild a K e rn , k tó ra czuw a n a d ra ch u n k o w o ś c ią i sp ra w a m i go sp o d arczy m i, w y n ik ający m i z racji p o sia d a n ia p rzez In s ty tu t w łasnej siedziby. Je st n ią secesyjna willa z w an a O lb rich -H a u s od n a zw isk a w ied eń sk ieg o a rc h ite k ta , k tó ry j ą p ro jek to w a ł i w 1901 r. w y b u d o w ał. U s y tu o w an a n a W zgórzu M a ty ld y , przy A lex an d raw eg n r 28, w sąsiedztw ie p ięk n eg o , książęcego p a rk u i m uzeum secesyjnej sztu k i, z czasem p rzeszła w ręce ro d zin y R ich tz en h a in . W czasie w ojny w 1944 r. o b ie k t uległ p o w ażn em u zn iszczeniu, poczem w 1950 r. o d b u d o w a n y i p rzez o sta tn ią w łaścicielką — d r C h ristin ę R ic h tzen h ain — p rzek azan y w 1975 r. m ia stu . P o re m o n c ie w 1979 r. willę d zięki inicjatyw ie n a d b u rm istrz a D a rm s ta d tu — H ein za W in fried a S a b a is — o d d a n o n a siedzibę N iem ie ck o -P o lsk ieg o In sty tu tu
C h o ć p lac ó w k a ta istn ieje d o p ie ro d ru g i ro k , to je d n a k p o sia d a ju ż w idoczny d o ro b e k . N a le ż ą d o niego trzy p u b lik a c je : d o ty cz ąc a o tw arcia In s ty tu tu (zaw iera w szystkie uroczyste
1 D eutsches P olen-Institut, D a rm stadt. Reden zu r E röffnung, D a rm s ta d t 1980. - D eutsches P olen-Institut, D arm stadt. Z ie le und A ufgaben, D a rm s ta d t 1981.
