III Ogólnopolskie Sympozjum Wspó³czesne Problemy Geologii In¿ynierskiej w Polsce
Puszczykowo k. Poznania, 31.05–1.06.2007
— post scriptum
W dniach 31.05–1.06.2007 r. w Puszczykowie ko³o Poznania odby³o siê (pod znakiem m³otka i sowy) III Ogól-nopolskie Sympozjum Wspó³czesne Problemy Geologii In¿ynierskiej w Polsce. By³o to spotkanie naukowe geolo-gów in¿ynierskich, geotechników oraz przedstawicieli firm œwiadcz¹cych us³ugi w zakresie geologii in¿ynierskiej i geotechniki.
Od ostatniego takiego ogólnopolskiego spotkania, któ-re odbywa³o siê w Kiekrzu k. Poznania, minê³o ju¿ 9 lat. St¹d te¿ chêæ zaprezentowania wyników swoich badañ oraz odnowienia kontaktów przyci¹gnê³a do Puszczykowa ponad 85 osób z 15 du¿ych miast Polski, reprezentuj¹cych zarówno geologiczno-in¿ynierskie i geotechniczne jednost-ki naukowe i naukowo-techniczne (19), jak te¿ prywatne firmy œwiadcz¹ce us³ugi w zakresie geotechniki i geologii in¿ynierskiej (9). Wœród uczestników sympozjum znalaz³o siê 14 samodzielnych pracowników nauki, zajmuj¹cych siê tematyk¹ geologiczno-in¿yniersk¹, geotechniczn¹ i hydro-geologiczn¹. W sympozjum uczestniczyli przedstawiciele: uniwersytetów — Warszawskiego, Wroc³awskiego, Zielo-nogórskiego, Bydgoskiego, Œl¹skiego oraz im. A. Mickie-wicza w Poznaniu; akademii — Górniczo-Hutniczej w Krakowie i Rolniczej w Poznaniu; politechnik — Wroc³awskiej, Warszawskiej, Koszaliñskiej, Rzeszowskiej i Poznañskiej; ponadto Pañstwowej Wy¿szej Szko³y Zawo-dowej w Legnicy; Pañstwowego Instytutu Geologicznego, Instytutu Techniki Budowlanej oraz Szko³y G³ównej Gos-podarstwa Wiejskiego.
Nie bez wp³ywu na tak liczn¹ frekwencjê by³ fakt, ¿e wielu spoœród uczestników, pomimo nat³oku innych obo-wi¹zków, przyjecha³o do Puszczykowa równie¿ po to, aby oddaæ ho³d prof. dr. hab. Jerzemu Liszkowskiemu — wybitnemu geologowi, zmar³emu w lutym 2005 r., który swoj¹ niezwykle rozleg³¹ wiedzê ze wszystkich, bez ma³a, dziedzin geologii przekazywa³ pracuj¹c kolejno na uniwer-sytetach: Warszawskim, Œl¹skim i im. A. Mickiewicza w Poznaniu. To w³aœnie pamiêci tego wielkiego cz³owieka dedykowane by³o III Sympozjum WPGIwP. W czasie kon-ferencji delegacja uczestników z³o¿y³a kwiaty na grobie prof. Jerzego Liszkowskiego, a Jego idee i spojrzenie na pro-blematykê geologiczno-in¿yniersk¹ przewija³y siê zarówno w trakcie obrad, jak i w kuluarach. Zamieszczony w mate-ria³ach konferencyjnych artyku³ Joanny Piniñskiej, pt.
Szcze-linowatoœæ masywów skalnych po 30 latach w œwietle nor-my PN-EN ISO 14689-1 — badania geotechniczne, rozpo-znanie i klasyfikacja ska³ silnie nawi¹zuje do wydanego 31
lat temu podrêcznika Szczelinowatoœæ masywów skalnych (Liszkowski & Stochlak, 1976). Autorka konkluduje war-toœæ tego podrêcznika s³owami: …chocia¿ w obecnej epoce
powszechnego zastosowania technik komputerowych meto-dyka pomiarowa elementów szczelinowatoœci, przetwarza-nie danych oraz wizualizacja systemów przetwarza-nieci¹g³oœci uleg³y radykalnej zmianie, to jednak idee badawcze zaprezen-towane w „Szczelinowatoœci…” pozostaj¹ nadal aktual-ne, a stworzone przed 30 laty systemy ocen, terminologia i metody badawcze stworzy³y podstawy wspó³czesnych stan-dardów.
Sympozjum, nad którym patronat honorowy obj¹³ rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza prof. dr hab. Sta-nis³aw Lorenc, zorganizowa³y: Instytut Geologii UAM
oraz Wydzia³ Geologii UW, przy udziale: Polskiego Komi-tetu Geologii In¿ynierskiej i Œrodowiska oraz Polskiej Sek-cji Miêdzynarodowej AsocjaSek-cji Geologii In¿ynierskiej i Œrodowiska (IAEG). W sk³ad komitetu naukowego weszli uznani w œrodowisku geologów in¿ynierskich i geotechni-ków naukowcy: prof. dr hab. Andrzej Dr¹gowski (prze-wodnicz¹cy) oraz dr hab., prof. UW Pawe³ Dobak; prof. dr hab. in¿. Antoni Florkiewicz; prof. dr hab. Józef Górski; prof. dr hab. Ryszard Kaczyñski; prof. dr hab. in¿. Zbig-niew M³ynarek; prof. dr hab. in¿. Joanna Piniñska i prof. dr hab. in¿. Lech Wysokiñski (cz³onkowie).
W ramach 2 dni obrad konferencyjnych poza wspo-mnieniowym odczytem o Profesorze Jerzym Liszkowskim, przygotowanym przez prof. Ryszarda Kaczyñskiego z UW, prof. Andrzeja Kowalczyka z UŒ i prof. Jerzego G³azka z UAM, wyg³oszono 33 referaty (3 zamawiane i 30 robo-czych). Referaty wyg³aszane na IV tematycznych sesjach roboczych: I — Geologiczno-in¿ynierskie i geotechniczne
badania pod³o¿a gruntowego; II — Geodynamika in¿y-nierska; III — Grunty spoiste — metody badañ, w³aœciwoœci, zastosowania; IV — Perspektywy badañ pod³o¿a grunto-wego, wybrano spoœród du¿o wiêkszej grupy zg³oszonych
artyku³ów, z których, po recenzjach, 56 zamieszczono w materia³ach konferencyjnych, wydanych pod redakcj¹ Roberta Radaszewskiego w czasopiœmie Instytutu Geologii UAM — Geologos (nr 11/2007). Jak wskazuj¹ proporcje tema-tów artyku³ów w tym numerze Geologos, najwiêkszym zainteresowaniem w œrodowisku geologów in¿ynierskich i geotechników ciesz¹ siê badania pod³o¿a gruntowego, z ich coraz nowoczeœniejszymi metodami i mo¿liwoœciami interpretacyjnymi (M³ynarek & Wierzbicki). Ponadto dys-kutowano o metodologicznych problemach badañ grun-tów, jak równie¿ o procesach osuwiskowych na obszarze praktycznie ca³ej Polski, gdzie prym wiedli naukowcy z AGH, wspierani przez wroc³awski Instytut Górnictwa Odkrywko-wego Poltegor. R. Kaczyñski zwróci³ uwagê na sposoby kszta³cenia studentów w zakresie geologii in¿ynierskiej, przedstawiaj¹c programy nauczania realizowane przez uczel-nie kszta³c¹ce geologów in¿yuczel-nierskich. To pozwoli³o stwo-rzyæ obraz — sylwetkê absolwenta tych uczelni i okreœliæ w³aœciwe spojrzenie na jego kompetencje potrzebne w przysz³ej pracy zawodowej. R. Kaczyñski zwróci³ ponadto uwagê na koniecznoœæ modyfikacji programów nauczania geologii in¿ynierskiej poprzez uzupe³nienie ich takimi przedmiotami, jak: chemia, informatyka, budownictwo i ochrona œrodowiska. Stwierdzi³ wrêcz, ¿e ...program
nauczania z lat 60. XX w. na UW by³ bardziej przydatny do dzisiejszych potrzeb ani¿eli program obecny.
W czasie konferencji analizowano przede wszystkim obecn¹ kondycjê geologii in¿ynierskiej, ale równie¿ stara-no siê spojrzeæ perspektywicznie na tê naukê i jej rolê w najbli¿szej przysz³oœci. Warto równie¿ wspomnieæ o arty-kule Rozwój geologii in¿ynierskiej w strategii
Minister-stwa Œrodowiska (Dr¹gowski, Frankowski & Piniñska).
Jego autorzy nakreœlaj¹ pewne potencjalne obszary zainte-resowañ geologii in¿ynierskiej. Uczestnicy konferencji zwracali te¿ uwagê na fakt, ¿e rozwój geologii in¿ynier-skiej, który niesie ze sob¹ uzyskiwanie coraz wiêkszej licz-by wyników badañ, wymaga stworzenia czytelnej bazy danych, chocia¿by na wzór Banku Hydro, który gromadzi 758
informacje z zakresu hydrogeologii. To w dalszej perspek-tywie pozwoli³oby na prê¿niejszy rozwój kartografii geo-logiczno-in¿ynierskiej.
Aspekty wspó³pracy geologów in¿ynierskich i geo-techników by³y poruszane w wyg³aszanych na sympozjum referatach i dyskusji — œwiadczy to o wspólnej trosce o roz-wi¹zanie problemów badañ pod³o¿a. Udzia³ geotechników w sympozjum by³ znacz¹cy, a obrady zaszczyci³ i bra³ w nich aktywny udzia³ prezydent Polskiego Komitetu Geo-techniki prof. dr hab. in¿. Zbigniew M³ynarek. Aktualnie organizacje obu tych grup zawodowych: Polski Komitet Geologii In¿ynierskiej i Œrodowiska oraz Polski Komitet Geotechniki, s¹ ze sob¹ blisko zwi¹zane, tworz¹c od stycz-nia 2004 r. w ramach Komitetu Geotechniki Podkomitet Geologii In¿ynierskiej i Œrodowiska. Wspó³praca na szersz¹ skalê rozpoczê³a siê od powo³ania wspólnej Komisji Geo-logii In¿ynierskiej i Geotechniki. Komisja ta prowadzi³a prace maj¹ce na celu integracjê œrodowisk zawodowych geologów in¿ynierskich i geotechników oraz wprowadze-nie zmian do istwprowadze-niej¹cych przepisów prawa, a tak¿e przygo-towanie nowych ich zapisów. By³o to konieczne, gdy¿ w obowi¹zuj¹cej strukturze prawnej brakuje uporz¹dkowania pojêæ i okreœlenia kompetencji.
Powo³ana przez komitet naukowy sympozjum komisja wnioskowa sformu³owa³a w punktach nastêpuj¹ce postula-ty i wnioski dopostula-tycz¹ce dalszych kierunków rozwoju geolo-gii in¿ynierskiej w Polsce:
1. Konieczna jest nowelizacja przepisów prawnych do-tycz¹cych dzia³alnoœci geologiczno-in¿ynierskiej —
nale¿y przede wszystkim wprowadziæ do ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym zapisy okreœlaj¹ce obo-wi¹zek wykonywania geologiczno-in¿ynierskich opraco-wañ kartograficznych do celów planowania przestrzennego i wykonywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
dokumentacjê geologiczno-in¿yniersk¹ nale¿y wyko-nywaæ wyprzedzaj¹co w stosunku do ocen oddzia³ywania na œrodowisko — dane z dokumentacji mog³yby byæ uwzglêd-niane w OOS i raportach jako wa¿ny element opisuj¹cy œrodowisko abiotyczne,
dokumentuj¹c warunki geologiczno-in¿ynierskie obiek-tów I kategorii geotechnicznej nale¿y znieœæ okreœlony w
Prawie geologicznym i górniczym wymóg wykonywania
projektów prac geologicznych i opiniowania dokumentacji geologiczno-in¿ynierskich, zachowuj¹c jednak obowi¹zek archiwizowania danych,
nale¿y wyeliminowaæ zró¿nicowanie w procedurach wykonywania dokumentacji geologiczno-in¿ynierskich i geotechnicznych oraz œciœle okreœliæ zakresy dzia³añ i po-stêpowañ,
w przepisach prawnych nale¿y uwzglêdniæ nowe tren-dy postêpowañ i dzia³añ w nawi¹zaniu do zmieniaj¹cych siê uwarunkowañ technicznych i œrodowiskowych.
2. Nale¿y rozwijaæ nowe kierunki badañ naukowych i procedury dokumentowania geologiczno-in¿ynierskiego w nowych dziedzinach, takich jak np. sk³adowanie odpa-dów na powierzchni i w wyrobiskach podziemnych oraz w strukturach geologicznych.
3. Szczególnej uwagi wymaga prowadzenie prac doku-mentacyjnych zwi¹zanych z likwidacj¹ kopalñ, rewitaliza-cj¹ terenów zdegradowanych i w obszarach zagro¿eñ geo-logicznych (osuwiska, kras, niecki osiadañ, deformacje
nieci¹g³e terenów górniczych, obszary powodziowe i zale-wiska).
4. Nale¿y d¹¿yæ do zwiêkszenia znaczenia geologii in¿ynierskiej w procedurach planowania i zagospodarowa-nia przestrzennego przez wykonywanie nowoczesnych map geologiczno-in¿ynierskich obszarów miejskich i obszarów rozwojowych.
5. Nale¿y rozwijaæ nowoczesne metody badawcze, polowe i laboratoryjne, oparte na najnowszych technikach badawczych, uwzglêdniaj¹cych szczególnie trudne proble-my œrodowiska geologicznego.
6. W badaniach geologiczno-in¿ynierskich szczególn¹ uwagê powinno siê zwracaæ na chemiczn¹ i mechaniczn¹ degradacjê terenu, ka¿dorazowo stosuj¹c odpowiednie zakresy badañ.
7. W wiêkszym ni¿ obecnie zakresie nale¿y uczestni-czyæ w konkursach Narodowego Funduszu Ochrony Œrodo-wiska i Gospodarki Wodnej i funduszy europejskich oraz zg³aszaæ propozycje tematów badawczych.
8. W badaniach geologiczno-in¿ynierskich w wiêkszym zakresie nale¿y uwzglêdniaæ badania ska³ i ich zwietrzelin, m.in. do celów sk³adowania odpadów i substancji w góro-tworze i wykorzystania w budownictwie wodnym.
9. Istnieje pilna potrzeba doskonalenia zawodowego geologów, szczególnie geologów powiatowych, którzy najczêœciej maj¹ do czynienia z problematyk¹ geologii in¿ynierskiej i hydrogeologii —
nale¿y zadbaæ o rozwój m³odej kadry geologów in¿y-nierskich i d¹¿yæ do rozwijania tej dyscypliny na studiach wy¿szych,
nale¿y organizowaæ wspólne szkolenia geotechni-ków i geologów in¿ynierskich w zakresie nowych technik badawczych i projektowych.
10. D¹¿yæ do szeroko pojêtej wspó³pracy ze specjali-stami w strefach przygranicznych Polski w celu prowadze-nia wspólnych badañ oraz nawi¹zywaæ formalne kontakty i umowy w zakresie transgranicznych badañ geologicz-no-in¿ynierskich i ochrony œrodowiska.
11. Wykorzystuj¹c mo¿liwoœci œrodowiska zawodowe-go (geologów in¿ynierskich i geotechników, specjalistów ochrony œrodowiska), nale¿y tworzyæ programy ochrony œrodowiska oraz rozwoju gospodarczego i spo³ecznego, opartego na zasadach zrównowa¿onego rozwoju.
12. Du¿¹ rolê w integracji œrodowiska geologów in¿y-nierskich i geotechników nale¿y przypisaæ Polskiemu Komitetowi Geologii In¿ynierskiej i Œrodowiska oraz Pol-skiemu Komitetowi Geotechniki w przyjêtej wspó³zale¿-noœci.
13. Sympozja grupuj¹ce specjalistów geologii in¿y-nierskiej, geotechniki i ochrony œrodowiska powinny siê odbywaæ co trzy lata.
Postulaty te przyjêto przez aklamacjê.
Po dwóch dniach obrad z doœæ napiêtym harmonogra-mem, rozdzielonych jednak — dla relaksu i stworzenia mo¿liwoœci lepszego poznania oraz wymiany doœwiadczeñ zawodowych — uroczystym ogniskiem, uczestnicy opuœ-cili malowniczo po³o¿ony nad Wart¹, przy granicy z Wiel-kopolskim Parkiem Narodowym, Leœny Oœrodek Szkole-niowy w Puszczykowie.
Pozostaje mieæ nadziejê, ¿e wiêkszoœæ z postulatów bêdzie spe³niona, a nastêpne takie spotkanie odbêdzie siê rzeczywiœcie za 3 lata, a nie za 9 lat, jak to by³o obecnie.
Andrzej Dr¹gowski, Jan Przyby³ek & Robert Radaszewski
759
