Paleogeograficzna pozycja fliszu jednostki Obidowej-Słopnic w basenie Karpat zewnętrznych

Paleogeograficzna pozycja fliszu jednostki Obidowej–S³opnic

w basenie Karpat zewnêtrznych

Kazimierz ¯ytko*, Tomasz Malata*

Kredowo-paleogeñski flisz jednostki Obidowej–S³opnic (OS) by³ uwa¿any dotychczas za przed³u¿enie p³aszczowiny dukielskiej pod przykryciem p³aszczowiny magurskiej. Obecna analiza tego fliszu w profilach kilku otworów wskazuje, ¿e jest to raczej przed³u¿enie jednostki skolskiej (SK). Sukcesja OS ma cechy fliszu SK, jak dolnosenoñski piaszczysty flisz, charakterystyczne zlepieñce z klastami czarnych ³upków (zlepieñce z Makówki), ciemne mu³owce z egzotykami (i³y babickie) i piaskowce glaukonitowe paleocenu (piaskowce z Jamny). Klasty czarnych ³upków dolnej kredy wystêpuj¹ w utworach górnej kredy obu sukcesji — OS i SK. Zapis gamma i neu-tron-gamma dolnej granicy warstw z Rdzawki wskazuje, ¿e odpowiadaj¹ one dolnooligoceñskim warstwom menilitowym (nie s¹ „czarnym eocenem”). W warstwach kroœnieñskich sukcesji OS s¹ obecne du¿e olistolity starszego fliszu. Warstwy te s¹ ods³oniête w oknie Mszany Dolnej i byæ mo¿e przypieniñskich ods³oniêciach stektonizowanych mioceñskich utworów. Wskazuje na to stektonizowany flisz tego wieku stwierdzony w g³êbokiej czêœci otworu NT1 (nieznany poza jednostk¹ skolsk¹ w Karpatach zewnêtrznych). Jednostka SK/OS zbli¿a siê skoœnie do pieniñskiego pasa ska³kowego ko³o Nowego Targu.

S³owa kluczowe: Karpaty zewnêtrzne, jednostka skolska, jednostka Obidowej–S³opnic, jednostka dukielska

Kazimierz ¯ytko & Tomasz Malata — Paleogeography of flysch of the Obidowa–S³opnice unit in the Outer Carpathian basin (SE Poland). Prz. Geol., 49: 425–430.

S u m m a r y. The Cretaceous–Paleogene flysch of the Obidowa–S³opnice unit (OS) was recognized as an extension of the Dukla unit below the Magura Nappe. The recent analysis of selected borehole profiles seems to indicate a section forming an additional length of the Skole unit (SK). The OS succession shows features of the SK flysch, such as lower Senonian sandy flysch, characteristic conglomer-ates with black shale clasts (Makówka conglomerconglomer-ates), dark mudstones with exotics (Babica clays), and Paleocene glauconitic sand-stones (Jamna sandsand-stones). The Lower Cretaceous black shale clasts occur in both OS and SK successions. Gamma and neutron-gamma records of the lower boundary of the Rdzawka beds indicated that these beds are referred to the lower Oligocene Menilite beds, but not to the “black Eocene”. The Krosno beds of the OS succession contain slumps and olistoliths of the older flysch. These beds are exposed in the Mszana Dolna tectonic window and presumably in the peri-Pieniny outcrops of tectonized lower Mio-cene deposits. This conclusion is supported by the presence of coeval flysch in a deep part of borehole NT1. The SK/OS unit obliquely approaches the Pieniny Klippen Belt near Nowy Targ.

Key words: Outer Carpathians, Skole unit, Obidowa–S³opnice unit, Dukla unit

Miêdzy Nowym Targiem a Limanow¹, w pod³o¿u p³aszczowiny magurskiej i wyró¿nionej pod ni¹ p³aszczo-winy grybowskiej, w kilku g³êbokich otworach (ryc. 1): Ob1 (3214–4570 m), Ch1 (2500–5101 m), S1 (2520–4508 m), S20 (2350–4500 m) i L2 (1306–5006 m) rozpoznano kredowo-paleogeñski flisz, opisany pocz¹tkowo jako tek-toniczna jednostka Obidowej (Cieszkowski & Sikora, 1976), a nastêpnie jako jednostka Obidowej–S³opnic, OS (Jawor & Sikora, 1979; Sikora, 1980). Utwory jednostki OS sygnalizowano te¿ (Cieszkowski i in., 1985) z dolnej czêœci profilu otworu N1 (2790–4478,3 m) ko³o Mszany Dolnej. Skrajnie zachodnie pole ropy naftowej i gazu Kar-pat polskich (S³opnice) znajduje siê we fliszu OS.

Gruby, czarny piaszczysty flisz, okreœlany jako war-stwy z Rdzawki lub „czarny eocen” ma kluczowe znacze-nie dla wyodrêbznacze-nienia jednostki OS. Istznacze-niej¹ jednak w¹tpliwoœci, czy zaliczone s¹ tu zawsze te same utwory. Ró¿nie jest okreœlany ich wiek: paleocen–eocen (Jawor & Sikora, 1979), górny eocen (Cieszkowski i in., 1985) lub górny eocen–dolny oligocen (Cieszkowski i in., 1981a; Cieszkowski, 1985). Podobne utwory mastrychtu–pale-ocenu s¹ opisane jako warstwy obidowskie nadœcielone piaskowcami glaukonitowymi (Cieszkowski & Sikora, 1976) lub jako paleoceñska czêœæ warstw z Rdzawki (Jawor & Sikora, 1979).

Podkreœlane jest podobieñstwo litologiczne warstw z Rdzawki do warstw ze Zboja (Cieszkowski i in., 1981b), w których stwierdzono redeponowane numulity eocenu gór-nego (Šurkovi… i in., 1982). Warstwy te, o mi¹¿szoœci ponad 1000 m, nawiercono pod p³aszczowin¹ dukielsk¹ w otworze Zboj 1 we wschodniej S³owacji, mo¿e to byæ przed³u¿enie warstw menilitowych fa³dów Bukowi-cy–Rudawki Rymanowskiej jednostki œl¹skiej (¯ytko, 1999). Odnotowano te¿ podobieñstwo warstw z Rdzawki do piaskowców z Mszanki, a innych czêœci profilu jednostki OS do warstw ropianieckich i ciœniañskich (senon–pale-ocen), piaskowców z Wielkiego Bukowca (paleocen) i ³upków cergowskich (dolny oligocen), a wiêc ogólnie do sukcesji dukielskiej. Jednostka OS zosta³a uznana za zachodnie przed³u¿enie zmienionej litofacjalnie p³aszczo-winy dukielskiej (Cieszkowski i in., 1985). Wi¹zana jest ze znan¹ z powierzchni pó³nocn¹ jednostk¹ przedmagursk¹, okreœlan¹ te¿ jako jednostka Mszany Dolnej (Burtan i in., 1978, 1992).

W czasie rozpoznawania jednostki OS pojawi³ siê pro-blem utworów miocenu. Sygnalizowano obecnoœæ œlado-wej iloœci otwornic, a nawet makrofauny tego wieku w badanym materiale z g³êbokiej czêœci profili otworów. Wed³ug Po³towicza (1985) pod jednostk¹ OS w kilku otworach przewiercono kredowy flisz jednostki œl¹skiej, a pod nim w otworze S1 klastyczne osady miocenu pod³o¿a. Pogl¹d ten nie zyska³ powszechnej akceptacji, nie stwier-dziliœmy te¿ obecnoœci miocenu w czasie obecnej analizy rdzeni z otworu L2.

*Pañstwowy Instytut Geologiczny, Oddzia³ Karpacki, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków

W pracy tej s¹ przedstawione wyniki nowej analizy profili kilku wybranych otworów w aspekcie to¿samoœci jednostki OS i jednostki skolskiej (SK) (ryc. 1). Wykorzy-stano niepublikowane wyniki badañ M. Gareckiej, M. Jugowiec-Nazarkiewicz, B. Olszewskiej i A. Szyd³o z OK PIG (inf. ustna).

Utwory kredy górnej–paleocenu. Pomijaj¹c obszar przysz³ej p³aszczowiny magurskiej, w basenie polskich

Karpat zewnêtrznych w póŸnej kredzie–paleocenie istnia³y dwa odrêbne obszary — skolski i dukielski — o sedymen-tacji fliszu z du¿ym udzia³em piaskowców laminowanych. Flisz ten, mimo pewnych ró¿nic, tak w sukcesji skolskiej, jak i dukielskiej jest okreœlany jako warstwy inoceramowe lub ropianieckie. W pracy u¿ywamy zastêpczo obu tych nazw, gdy¿ obie pojawiaj¹ siê w analizowanych mate-ria³ach. W zachodniej, ukazuj¹cej siê na powierzchni, czê-œci jednostki dukielskiej mi¹¿szoœæ tych warstw wynosi ponad 1200 m (Œl¹czka, 1971), w jedno-stce skolskiej na SW od Rzeszowa wed³ug Wdowiarza ([W:] Cieszkowski, 1985) pe³na mi¹¿szoœæ warstw inoceramowych siêga 2000 m. W sukcesji dukielskiej dolna czêœæ warstw inoceramowych to górnokredowy flisz ³upko-wo-piaskowcowy okreœlany jako warstwy ³upkowskie (Œl¹czka, 1971; Kor<b & Šurkovi…, 1978). Dopiero z koñcem senonu i we wcze-snym paleocenie osadzi³ siê flisz z dominacj¹ grubo³awicowych piaskowców — warstwy ciœ-niañskie (na S³owacji piaskowce Wielkiego Bukowca). Piaszczysty flisz wczesnego senonu jednostki OS (otwór Ch1, 4440–5101 m; ryc. 2) nie mo¿e byæ wiêc uznany za wyraŸnie m³odsze warstwy ciœniañskie sukcesji dukielskiej, jak proponuj¹ Cieszkowski i in. (1985). Podobn¹ pozycjê (wczesny senon) zajmuje natomiast piaszczysty flisz œrodkowego oddzia³u warstw inoceramowych sukcesji SK, rozpoznany otwo-rem Babica IG 1 na SW od Rzeszowa (Ciesz-kowski i in., 1985, fig. 2d). Wskazuje na to mikrofauna. Wed³ug Morgiel (1969 [W:] Ciesz-kowski, 1979) w profilach obu tych otworów w piaszczystym fliszu wystêpuje Uvigerinammina

jankoi Majzon (Ch1: 4105, 4252, 5080 m;

Babi-ca IG 1: 1880–2490). Ogólny trend zmian litofa-cjalnych w utworach senonu wskazuje wiêc, ¿e profil jednostki OS jest bli¿szy sukcesji SK ni¿ dukielskiej. Równie¿ wk³adki margli i wapieni 10km WARSZAWA 2 0_° 50_° KRAKÓW M A GU R A M A G U R A D_U K L A P1 B1 Zak1 Cz1 I1 L2 S1 N1 Ch1 Zaw1 NT1 Siek1 S20 Ob1 Cieszyn ¯ywiec BIELSKO-BIA£A Nowy Targ Mszana KRAKÓW Wadowice Wieliczka Bochnia TARNÓW NOWY S¥CZ Krynica Dukla KROSNO Sanok RZESZÓW PRZEMYŒL Zakopane

obszar wystêpowania jednostki OS area of Obidowa-S³opnice unit jednostka skolska Skole unit

oœ ujemnej anomalii grawimetrycznej axial zone of Carpathian gravity low otwory wiertnicze

boreholes pieniñski pas ska³kowy

Pieniny Klippen Belt neogen Neogene

Ryc. 1. Lokalizacja jednostek Obidowej–S³opnic i skolskiej w Karpatach polskich; otwory wiertnicze: B1 — Babice 1, Chabówka 1 — Cz 1 — Czchów 1, I1— Iwkowa, L2 — Leœniówka 2, N1 — NiedŸwiedŸ 1, NT1 — Nowy Targ PIG1, Ob1 — Obidowa IG 1, P1 — Paszowa 1, Siek1 — Siekierczyna IG 1, S1 — S³opnice 1, S20 — S³opnice 20, Zak1 — Zakliczyn 1, Zaw1 — Zawoja 1

Fig. 1. Location of the Obidowa–S³opnice and the Skole units in the Polish Carpathians

4000 4000 m n.p.m. m n.p.m. 3000 3000 2000 2000 1000 1000 0 4000 3000 2000 1000 0 0 1km M A G U R _A 4000 3000 2000 1000 5000 5101,0 4570,5 ? ? Omr Eh CrPcPc o Crr p³ Crr p CrPco Pc Eh Omr Omr OMk 1 SSE OBIDOWA IG 1 RDZAWKA Pi¹tkowa CHABÓWKA 1 NNW

olistolity starszego fliszu

olistoliths of the older flysch strefa uskokufault zone brekcje osadowe i tektoniczne

sedimentary and tectonic breccia granica p³aszczowiny magurskiejMagura Nappe boundary nasuniêcie

overthrust

Ryc. 2. Geologiczny przekrój jednostki Obidowej–S³opnic w pod³o¿u p³asz-czowiny magurskiej na po³udnie od Chabówki. Wykorzystano dane Cieszkow-skiego (1985, fig. 18); Crr

p— warstwy ropianieckie (inoceramowe) w facji

piaszczystego fliszu, Crr

p³— warstwy ropianieckie (inoceramowe), CrPco—

warstwy z Obidowej, Pc — grubo³awicowe piaskowce glaukonitowe, Eh_—

warstwy hieroglifowe, Omr_{— warstwy menilitowe z Rdzawki, OM}K 1—

war-stwy kroœnieñskie

Fig. 2. Geological cross-section of the Obidowa–S³opnice unit in the Magura Nappe basement in the area south of Chabówka (structural data after Ciesz-kowski 1985, fig. 18 are used); Crr

p— Ropianka (Inoceramian) beds in sandy

lithofacies, Crr

p³— Ropianka (Inoceramian) beds, CrPco— Obidowa beds, Pc

— thick-bedded glauconitic sandstones, Eh _{— Hieroglyphic beds, O}mr _—

Menilite Rdzawka beds, OMK

(otwór L2, 4865–5006 m) mog¹ odpowiadaæ marglom fukoidowym senonu sukcesji SK.

W stropowej czêœci warstw ropianieckich jednostki OS zaznaczaj¹ siê wyraŸne zmiany litofacjalne. W profilu otworu Ob1 na tle piaskowcowo-³upkowego fliszu poja-wiaj¹ siê czarne, piaszczyste mu³owce („skalne b³oto”) z egzotykami, a nad nimi grubo³awicowe piaskowce glauko-nitowe. Sta³o siê to podstaw¹ wyró¿nienia warstw z Obido-wej (mastrycht–paleocen) i nadœcielaj¹cych je warstw z piaskowcami glaukonitowymi paleocenu (Cieszkowski & Sikora, 1976), okreœlanymi póŸniej jako piaskowce Wiel-kiego Bukowca (Cieszkowski i in., 1985). Wed³ug krzywej PNG i rdzeni zwarty kompleks tych piaskowców w otwo-rze Ob1 potwo-rzewiercono w g³êb. 4317–4362 m. W otwootwo-rze Ch1 kompleksy takie wystêpuj¹ w interwale 2714–2838 m, przyjêto tam jednak do g³êb. 3520 m utwory eocenu (Cieszkowski, 1979, 1985). Odnotowaæ trzeba, ¿e w otwo-rze tym ju¿ w g³êb. 2928 m stwierdzono zaburzone sedy-mentacyjnie czarne mu³owce piaszczyste. Zaliczono je do warstw z Rdzawki, mog¹ to byæ jednak raczej warstwy z Obidowej. W piaskowcach z rdzeni z przedzia³u 3445–3578 m M. Dornal ([W:] Pernal, 1979) stwierdzi³ w szlifach heteroheliksy i globotrunkany górnej kredy. W rdzeniu z g³êb. 3643 m Morgiel ([W:] Cieszkowski, 1979) stwierdzi³a kampañsk¹ formê Caudammina gigantea (Geroch). Dane te wskazuj¹, ¿e w cytowanych pracach przyjêto utwory eocenu w otworze Ch1 zbyt g³êboko; pro-ponowan¹ korektê przedstawiamy na ryc. 2.

Klasty kredy dolnej w okruchowcach senonu–paleocenu sukcesji Obidowej–S³opnic

oraz problem polimiktycznych zlepieñców Jawor i Sikora (1979) podali informacjê o stwierdzeniu w osadach paleocenu jednostki OS sp³ywów mu³owych pstrych i ciemnych ³upków marglistych z sedymentacyjnie wymieszan¹ mikrofaun¹ kredy dolnej, górnej i paleocenu. Ciemne ³upki hoterywu oraz utwory ni¿szego albu napo-tkane w otworze S20 mog¹ reprezentowaæ wed³ug tych autorów olistolity, podobnie jak wystêpuj¹ce w poziomie z olistolitami okruchy jasnych wapieni i margli mastrychtu. W profilu analizowanego wy¿ej otworu Ch1 (Ciesz-kowski, 1979) w opisach 10 rdzeni pobranych z przedzia³u g³êb. 3183–5000 m odnotowano obecnoœæ piaskowców i zlepieñców z klastami czarnych ska³ — ³upków i mu³owców, czêsto zlustrowanych. Wed³ug Kijakowej ([W:] Pernal, 1979) w 7 próbkach pobranych z materia³u okruchowego w przedziale g³êb. 3980–4320 m, a wiêc przy przewiercaniu utworów senonu, stwierdzono po kilka oka-zów otwornic znanych z warstw kredy dolnej. Byæ mo¿e pochodz¹ one z wspomnianych klastów czarnych ³upków. Wczesnokredowe otwornice stwierdzono te¿ w utworach sukcesji OS w profilu otworu N1 w rdzeniach z g³êb. 2518–2519 i 2613–2615 m oraz w materiale z g³êb. 3950–4035 m (Pernal, 1983).

W profilu otworu L2 (Pieni¹¿ek & Jawor, 1993) istnie-je podobna sytuacja. We fliszu typu warstw inoceramo-wych, w rdzeniu z g³êb. 4054–4062 m stwierdzono otwornice górnej kredy–paleocenu. Ni¿ej, w rdzeniach z g³êb. 4170–4280 m, w czarnych piaszczystych mu³owcach z egzotykami M. Jugowiec (inf. ustna) stwierdzi³a obec-noœæ nanoplanktonu górnej kredy, zespo³u nie starszego od kampanu. W mu³owcach tych wystêpuj¹ okruchy czarnych

³upków o wyraŸnych œladach tektonizacji (lustra, mikrouskoki) powsta³ej przed dostaniem siê tych klastów do osadu. W mu³owcach z okruchami czarnych ³upków z g³êb. 4221,5–4224,5 m, B. Olszewska (inf. ustna) poszukuj¹c, sygnalizowanych wczeœniej form mioceñskich, stwierdzi³a tylko zespó³ otwornic najwy¿szego albu–cenomanu.

Na 10 rdzeniowanych odcinkach otworu L2 w prze-dziale g³êb. od 4221 do 4544 m obok piaskowców i ³upków typu warstw inoceramowych stwierdziliœmy drobnookru-chowe zlepieñce polimiktyczne z licznymi klastami czar-nych ilastych ³upków. Równie¿ okruchy wêgla s¹ obecne w tych ska³ach. Obecnoœæ klastów czarnych ³upków odnoto-wano te¿ w profilach otworu Ob1 w g³êb. 4510–4570 m i otworu N1 poni¿ej g³êb. 3600 m.

Wczesnokredowy i albsko-cenomañski wiek czêœci redeponowanych klastów w sukcesji OS (otwory Ch1, N1, L2, S20) jest ustalony. Okruchowce takie opisane s¹ te¿ z ró¿nych powierzchniowych profili Karpat zewnêtrznych. Polimiktyczne zlepieñce z okruchami czarnych ³upków stwierdzi³ Bukowy (1957) w stropie warstw inocera-mowych p³aszczowiny SK. O zlepieñcach i ciemno nakra-pianych piaskowcach w warstwach kredowych facji inoce-ramowej (sukcesja SK) na po³udnie od Tarnowa wspomina Wdowiarz (1951). Utwory tego typu wystêpuj¹ w mastrych-cie–paleocenie p³aszczowiny SK miêdzy Sanem a Wiarem, gdzie okreœlane s¹ jako zlepieñce z Makówki i i³y babickie (Kotlarczyk, 1988). Badania Gucika i Morgiel (1965a, b) wykaza³y hoterywski i barremski wiek czarnych ³upków redeponowanych w postaci osuwisk razem z marglami cenomanu i mastrychtu do fliszowego basenu górnej czêœci warstw inoceramowych sukcesji SK na W i SW od Prze-myœla.

Autorzy uznali, ¿e charakterystyczne zlepieñce z okru-chami czarnych ³upków wystêpuj¹ce na du¿ych odcinkach profili kredy górnej otworów Ob1, Ch1, N1 i L2 mog¹ staæ siê kluczem do powi¹zania jednostki OS z profilami powierzchniowymi. Przeprowadzono obserwacje wybra-nych profili p³aszczowiny SK, zaczynaj¹c od skrajnie zachodniego bloku tej jednostki, czyli fa³dów Pleœnej na SW od Tarnowa. Okaza³o siê, ¿e w górnej czêœci profilu warstw inoceramowych tego obszaru wystêpuj¹ wk³adki zlepieñców polimiktycznych z licznymi okruchami czar-nych ³upków (potok Zadzielanka w okolicy Jano-wic–Lubinki). Ten sam typ zlepieñców stwierdzono ostatnio równie¿ w stropowej czêœci warstw inoceramo-wych w potoku Kosina ko³o Babicy na SW od Rzeszowa, w profilu opisanym przez Bukowego (1957). W klastach czarnych ³upków wydobytych z tych zlepieñców, a tak¿e z nadleg³ych i³ów babickich A.Szyd³o (inf. ustna) stwierdzi³ tylko paleoceñskie zespo³y otwornic.

Nawi¹zuj¹c do wspomnianej mo¿liwoœci zwi¹zku suk-cesji OS z sukcesj¹ SK podkreœliæ trzeba podobieñstwo ciemnych mu³owców warstw z Obidowej (otwory Ob1 i L2) do obfituj¹cych w egzotyki i³ów babickich (Bukowy, 1957). Istnieje oczywiœcie ró¿nica w stopniu diagenezy. Kompleks nadleg³ych piaskowców glaukonitowych sukce-sji OS mo¿e odpowiadaæ piaskowcom jamneñskim sukcesukce-sji SK, a w dok³adniejszym podziale — piaskowcom z Bogu-szówki lub piaskowcom z Kosztowej (Rajchel, 1990).

Utwory eocenu–oligocenu. W otworze Ob1 (Ciesz-kowski i in., 1975) pod warstwami kroœnieñskimi wyró¿-niono warstwy z Rdzawki w g³êb. 3578 (wg G i PNG raczej 3587)–4012 m. Ni¿ej a¿ do g³êb. 4185 m wiercono w stre-fie brekcji tektonicznej wzd³u¿ du¿ego uskoku (ryc. 2). Do ok. 4160 m s¹ to zbrekcjowane warstwy z Rdzawki. Po

wyjœciu z tej strefy a¿ do 4290 m przewiercano warstwy hieroglifowe z otwornicami wczesnego eocenu–paleocenu (poziom ³upków pstrych 4262–4272 m), a pod nimi war-stwy z piaskowcami glaukonitowymi wczesnego paleoce-nu. Dolna granica warstw z Rdzawki jest wiêc w otworze Ob1 tektoniczna, mieszcz¹ siê one jednak wyraŸnie miê-dzy warstwami kroœnieñskimi i hieroglifowymi. Nie stwierdzono otwornic w rdzeniach z warstw z Rdzawki, niejasna jest wiêc informacja o znalezionym w tych war-stwach zespole form eoceñskich (Gasiñski i in., 1976). Wed³ug M. Cieszkowskiego (infor. ustna) otwornice te stwierdzono w materiale okruchowym z p³uczki, ich zwi¹zek z warstwami z Rdzawki nie jest wiêc pewny.

Warstwy z Rdzawki (w otworze Ob1) s¹ to czarne i ciemnoszare piaszczyste mu³owce („skalne b³oto”), ciem-ne i³owce oraz piaskowce o ró¿ciem-nej gruboœci ziarna i ³awic. Czêœæ z nich jest skrzemionkowana, s¹ obecne gniazda pirytu. Od g³êb. 3600 do 3760 m, na podstawie analizy rdzeni i profilowania PNG, stwierdzono ¿e dominuj¹ pia-skowce grubo³awicowe i ciemne, piaszczyste mu³owce. W górze stwierdzono wk³adkê ankerytu, w g³êb. 3700 m lami-nowany wapieñ pelityczny (15 cm), a w rdzeniach od 3587 do 3700 m klasty ³upków w mu³owcach (Cieszkowski i in., 1975).

Z opisów M. Cieszkowskiego wynika podobieñstwo osadów sp³ywów mu³owych i osuwisk podmorskich w warstwach z Rdzawki zaliczonych do eocenu i w war-stwach z Obidowej z prze³omu kredy–paleocenu.

Odnoto-wali to Jawor i Sikora (1979), wyró¿nili nawet w zwi¹zku z tym paleoceñsk¹ czêœæ warstw z Rdzawki.

W otworze Ch1, na podstawie analizy danych z rdzenia i krzywej PNG, stwierdzono ¿e zosta³ przebity w g³êb. 2590–2605 m poziom margli globigerynowych (ryc. 3A). Wed³ug J. Morgiel ([W:] Cieszkowski, 1979) margle te zawieraj¹ mikrofaunê najwy¿szego eocenu–oligocenu. Ni¿ej, do g³êb. 2655 m, w próbkach z rdzeni i materia³u okruchowego wystêpuj¹ zespo³y otwornic eocenu. Nato-miast, jak ju¿ wspomniano, przyjêcie eoceñskiego wieku warstw a¿ do 3520 m (Cieszkowski, 1985; Cieszkowski i in., 1985) nie jest w materia³ach otworu Ch1 udokumento-wane biostratygraficznie. Wed³ug danych z Dokumenta-cji.... (Pernal, 1979) nie stwierdzono tam równie¿ w obrazie litologicznym kompleksu warstw hieroglifowych i ³upków pstrych, wystêpuj¹cego w otworze Ob1 pod warstwami z Rdzawki, a nad warstwami paleocenu i kredy.

Nowe próby uzyskania danych biostratygraficznych o wieku warstw z Rdzawki nie da³y efektu. W tej sytuacji podjêliœmy analizê zapisów geofizyki wiertniczej, wychodz¹c od stwierdzonego poziomu margli globigery-nowych w otworze Ch1. Zapisy G i PNG profilu warstw powy¿ej tego poziomu s¹ charakterystyczne dla podrogo-wcowych ³upków menilitowych i poziomu skrzemionko-wanych ska³ z rogowcami (ryc. 3A). S¹ analogiczne z zapisami z otworów przebijaj¹cych flisz sukcesji SK o udokumentowanej obecnoœci granicznej strefy eocenu

2600 3900 2700 3100 4000 5100 2800 3300 4100 5200 2500 2900 4900 O L IG O C E N ? O L I G O C E N O L I G O C E N O L I G O C E N E O C E N E O C E N E O C E N E O C E N P A L E O C E N P A L E O C E N P A L E O C E N P A L E O C E N 2530 2553 2576 2590 2605 2696 3312 3045 3022 2994 3891 3250 3800 3150 3907 3921 4027 5184 5000 4937

A

B

C

D

CHABÓWKA 1 _{NIEDWIED 1 LEŒNIÓWKA 2 PASZOWA 1}

uzyskany rdzeñ obtained core Eg E g r _{r r} ³pr ³pr ³pr Eh Eh Omkl CrPcr Eg r ³pr Eh

zasiêg rur w czasie pomiaru

casing range during profiling pominiêty odcinek krzywych, przypuszczalnie ze stref¹ uskokuomitted segment of the log, inferred fault zone nasuniêcie lub niezgodnoœæ

overthrust or discordance Eg

Ryc. 3. Korelacja utworów eocenu i dolnego oligocenu sukcesji Obidowej–S³opnic (A, B, C) i sukcesji skolskiej (D) w oparciu o zapis gamma G i neutron-gamma PNG. Skala wychyleñ krzywych nie jest ujednolicona; CrPco_{— warstwy z Obidowej, CrPc}r_{— warstwy z}

Ropianki, Eh_{— warstwy hieroglifowe, E}g_{— margle globigerynowe, ³pr — warstwy podrogowcowe, r — ska³y skrzemionkowane i}

rogowce , Omr_{— warstwy menilitowe z Rdzawki, O}mkl_{— warstwy menilitowe z piaskowcami kliwskimi}

Fig. 3. Correlation of the Eocene through lower Oligocene deposits of both the Obidowa–S³opnice (A, B, C) and the Skole (D) suc-cessions derived from gamma (G) and neutron-gamma (PNG) records. Scale of impulse frequency is ununified; CrPco_{— Obidowa}

beds, Crr

p— Ropianka beds, Eh— Hieroglyphic beds, Eg— Globigerina marls, ³pr — Sub-chert Menilite beds, r — siliceous rocks

(margle globigerynowe) i oligocenu (warstwy menilito-we), np. otwór Paszowa 1 (ryc. 3D), czy Brzegi Dolne IG 1. Poniewa¿ zapis G i PNG w otworze Ch1 by³ realizowany przy czêœciowym zarurowaniu strefy granicznej E/Ol deformuj¹cym obraz krzywych, porównaliœmy go z zapisa-mi granicy warstw hieroglifowych i nadleg³ych warstw z Rdzawki w otworach N1 i L2 (fig. 3B, C). Mimo braku sygna³u dozoru geologicznego o przewiercaniu poziomu z rogowcami, zapisy strefy granicznej E/Ol s¹ prawie iden-tyczne z zapisem tej strefy w sukcesji SK. Ponadto w otwo-rze N1, w g³êb. 3220–3237 m, przy potwo-rzewiercaniu uskoku

(upady do 90o_{) odnotowano okruchy rogowców, wapieni i}

margli, przypuszczalnie z granicznej strefy E/Ol w zrzuco-nym skrzydle.

Z przedstawionej korelacji danych geofizycznych wynika, ¿e utwory eocenu w sukcesjach OS i SK s¹ repre-zentowane przez warstwy hieroglifowe porównywalnej mi¹¿szoœci, znacznie mniejszej ni¿ w sukcesji dukielskiej, a nawet œl¹skiej. Nadleg³e warstwy z Rdzawki s¹ odpo-wiednikiem warstw menilitowych z piaskowcami kliwski-mi sukcesji SK, reprezentuj¹ wczesny oligocen, a nie „czarny eocen”. Dodaæ jednak trzeba, ¿e w otworze Ch1 w rdzeniu z g³êb. 2626 m (porównaj ryc. 3A) stwierdzono ³upki brunatne z zaburzonymi sedymentacyjnie be¿owymi marglami i wapieniami. Wed³ug Morgiel ([W:] Cieszkow-ski, 1979) zawieraj¹ one œrodkowoeoceñski zespó³ otwor-nic z Reticulophragmium amplectens (Grzyb.). Utwory te s¹ wk³adk¹ wœród warstw hieroglifowych, mog¹ odpowia-daæ ciemnym i³om z Czudca i marglom z Nienadowej, wyró¿nionym w œrodkowym eocenie sukcesji SK (Rajchel, 1990).

Utwory oligocenu–(?)wczesnego miocenu. Ciesz-kowski i Sikora (1976) zaliczyli do sukcesji OS w otworze Ob1 tylko czêœæ sfa³dowanych warstw kroœnieñskich, le¿¹c¹ nad warstwami z Rdzawki. Wystêpuj¹ce wy¿ej (pod p³aszczowin¹ magursk¹, w g³êb. 2666–3214 m) utwory fli-szowe w formie obalonego fa³du (ryc. 2) uznali za jednost-kê grybowsk¹. S¹ to g³ównie warstwy kroœnieñskie, lecz w skrzydle brzusznym fa³du s¹ obecne kompleksy utworów starszych. W g³êb. 2982–3024 m jest to flisz z otwornicami paleocenu, a w g³êbokoœci 3112–3185 m warstwy hierogli-fowe eocenu (Cieszkowski i in., 1975). Oba kompleksy to przypuszczalnie olistolity (ryc. 2), gdy¿ w warstwach kro-œnieñskich skrzyd³a grzbietowego stwierdzono w rdze-niach liczne wyraŸne sp³ywy mu³owe i osuwiska podmorskie. Podobny styl fa³dowañ ca³ego kompleksu warstw kroœnieñskich a¿ do g³êb. 3587 m, stawia w w¹tpli-woœæ istnienie tu odrêbnej p³aszczowiny grybowskiej, zw³aszcza ¿e jej doln¹ granicê przyjêto wœród warstw brzusznego skrzyd³a fa³du. Obecnoœæ olistolitów paleoge-nu w warstwach kroœnieñskich sukcesji OS jest wyraŸn¹ analogi¹ do wykszta³cenia tego wydzielenia w najbli¿szej na powierzchni strukturze jednostki SK, w fa³dach Pleœnej (Janowice). W ich obrêbie stwierdziliœmy tam olistostromê z klastami zielonych ³upków eocenu.

W próbkach z rdzeni z warstw kroœnieñskich otworu Ob1 nie znaleziono nanoplanktonu. Warstwy te s¹ s³abo wapniste, podobnie jak na terenie okna tektonicznego Msza-ny Dolnej. Wraz z argumentami strukturalMsza-nymi œwiadczyæ to mo¿e o to¿samoœci jednostki OS i jednostki Mszany Dol-nej. Warstwy kroœnieñskie ods³aniaj¹ce siê w tym oknie na S od otworu N1 zawieraj¹ liczne redeponowane i pokruszone

fragmenty kokolitów. Najm³odsz¹ stwierdzon¹ przez M.Gareck¹ form¹ by³ Discoaster cf. calculosus, którego pierwsze pojawienie siê podawane jest z poziomu wapienia jasielskiego (wy¿sza czêœæ zony NP24; Rusu i in., 1996).

Interesuj¹cych danych o wieku warstw kroœnieñskich (malcowskich) w tym rejonie dostarczy³y wyniki badania rdzeni z otworu NT1 (lokalizacja na ryc. 1). Na g³êb. 3047–3052 m i 3108 m Smagowicz ([W:] Paul & Poprawa, 1992) w warstwach malcowskich zaliczonych do sukcesji

magurskiej stwierdzi³a Sphenolithus heteromorphus

Deflandre. Pierwsze pojawienie siê tej formy przypada na zonê nanoplanktonow¹ NN 4 (górny ottnang–najni¿szy baden). Warstwy malcowskie w profilu otworu s¹ bardzo silnie z³uskowane i sfa³dowane. Poniewa¿ w otworze tym powy¿ej g³êb. 2246 m(?) stwierdzono formy starsze (eocen–oligocen), prawdopodobne wydaje siê, ¿e g³êboki mioceñski flisz reprezentuje warstwy kroœnieñskie jednostki po³o¿onej pod p³aszczowin¹ magursk¹, czyli jednostki OS. Podobne wiekowo, a nawet m³odsze utwory opisa³ Ciesz-kowski (1992, 1995) ze stanowisk wystêpuj¹cych w tekto-nicznym kontakcie z pieniñskim pasem ska³kowym. Ich wiek nie zosta³ jednak potwierdzony badaniami dinocyst (Gedl, 1995). Pomijaj¹c postorogeniczne pokrywy, sfa³dowane osady z nanoplanktonem poziomu NN 4 wystê-puj¹ w Karpatach jedynie w najwy¿szej czêœci warstw kro-œnieñskich jednostki SK (Garecka & Malata, 2001).

W profilu otworu Ch1 (ryc. 2) przyjêto p³aszczowinê magursk¹ do g³êb. 1920 m, a jednostkê grybowsk¹ do 2500 m. Ni¿ej, w stropowej czêœci jednostki OS, wyró¿niono seriê menilitowo-kroœnieñsk¹ lub warstwy cergowskie (Sikora, 1980; Cieszkowski i in., 1985). Bli¿sza analiza danych z tego otworu budzi w¹tpliwoœci w s³usznoœæ tego rozwi¹zania.

Obraz ponad stropem przypuszczalnych warstw meni-litowych (2530 m) jest niejasny. W rdzeniu z g³êb. 2443,6–2448,0 m jeden z autorów (K.¯.) stwierdzi³ mu³owce ze s³abo otoczonymi blokami stektonizowanych piaskowców glaukonitowych z ¿y³ami kalcytu i kawerna-mi z kryszta³akawerna-mi kwarcu. Robi to wra¿enie posttektonicz-nej molasy z dachówkowym u³o¿eniem materia³u o k¹cie

upadu 40o_{. Ma to cechy dupleksów opisanych przez}

Mastellê (1988) ze strefy kontaktu p³aszczowiny magur-skiej z fliszem okna Mszany Dolnej.

W próbkach z tego rdzenia Morgiel ([W:] Cieszkowski, 1979) stwierdzi³a mieszany zespó³ otwornic senoñskich i paleoceñskich. W próbkach okruchowych pobieranych przy przewiercaniu odcinka 2445–2570 m by³y obecne wymieszane zespo³y otwornic senonu–póŸnego eocenu. Wskazuje to na przewiercanie stektonizowanej molasy, siêgaj¹cej wed³ug PG do g³êb. 2530 m, której okruchy by³y obecne w p³uczce przy wierceniu do 2570 m. Przy prze-wiercaniu odcinka 2480–2485 m w próbkach okruchowych pojawi³y siê ³upki czerwone. Wy¿ej w rdzeniu z g³êb. 2302,2–2305,3 m stwierdzono zbrekcjowane czarne i zielo-ne ³upki ilaste, a w g³êb. 2185 m w materiale okruchowym otwornice paleocenu i (?)eocenu. W dostêpnym dziœ mate-riale brak danych potwierdzaj¹cych obecnoœæ warstw kro-œnieñskich jednostki grybowskiej w g³êb. 1900–2185 m otworu Ch1, byæ mo¿e s¹ tu obecne warstwy inoceramowe sukcesji magurskiej. Nie jest jasne, jak wysoko siêgaj¹ molasowe utwory stwierdzone w przedziale 2443–2530 m

i czy znajduj¹ siê one pod utworami jednostki grybowskiej czy magurskiej.

Nie ma w¹tpliwoœci, ¿e stropowa czêœæ jednostki OS w otworach Ob1 i Ch1 wygl¹da zupe³nie inaczej, a obecnoœæ jednostki grybowskiej pod p³aszczowin¹ magursk¹ jest tu w¹tpliwa. Jeœli przedstawiona korelacja profili obu otwo-rów (ryc. 2, 3) jest s³uszna, warstwy z Rdzawki s¹ warstwa-mi menilitowywarstwa-mi z piaskowcawarstwa-mi kliwskiwarstwa-mi sukcesji skolskiej z wczesnego oligocenu. W otworze Ob1 maj¹ mi¹¿szoœæ ok. 600 m i nadk³ad warstw kroœnieñskich, w otworze Ch1 s¹ œciête erozyjnie lub tektonicznie, zachowa-na jest tylko ich zachowa-najni¿sza czêœæ.

Wnioski

Jednostka OS ma wyraŸne cechy jednostki SK i stano-wi przypuszczalnie jej przed³u¿enie. Od fa³dów Pleœnej ko³o Tarnowa g³ówna masa jednostki SK zanurza siê pod flisz jednostek œl¹skiej i podœl¹skiej, jej utwory pojawiaj¹ siê sporadycznie sfa³dowane z jednostk¹ podœl¹sk¹ a¿ po rejon Wadowic (ryc. 1). Nie stwierdzono jej w otworach I1, Cz1, i Zak1. Nawiercona zosta³a pod jednostk¹ œl¹sk¹ w otworze Siek1 i kontynuuje siê ku WSW, opisywana jako jednostka OS, subparalelnie do osi ujemnej anomalii gra-wimetrycznej. Zbli¿a siê skoœnie pod p³aszczowin¹ magursk¹ do pieniñskiego pasa ska³kowego. Paleogeogra-ficznie reprezentuje osady strefy basenu bardziej zewnêtrz-nej ni¿ strefa osadów sukcesji podœl¹skiej. Dyskutowana w pracy mo¿liwoœæ zwi¹zku fliszu jednostek OS i SK, wywo³uje jednak pytanie o strefê korzeniow¹ jednostek œl¹skiej i podœl¹skiej, a tak¿e o pozycjê jednostki przedma-gurskiej po³udniowej (Burtan i in., 1978).

Literatura

BUKOWY S. 1957 — Sedymentacja babickich warstw egzotykowych w Karpatach przemyskich. Ann. Soc. Geol. Pol., 26: 147–155. BURTAN J., CIESZKOWSKI M., MASTELLA L. & PAUL Z. 1992 — Okno tektoniczne Mszany Dolnej. [W:] W. Zuchiewicz, N.Oszczypko (red.), Przew. 58 Zjazdu Pol. Tow. Geol., Koninki: 76–88.

BURTAN J., PAUL Z. & WATYCHA L. 1978 — Szczegó³owa mapa geologiczna Polski, 1 : 50 000, ark. Mszana Górna. Mapa i objaœnie-nia. Inst. Geol.

CIESZKOWSKI M. 1979 — Sprawozdanie naukowe z prac wykona-nych przez Instytut Geologiczny na otworze Chabówka 1. Arch. OK Pañstw. Inst. Geol. Kraków.

CIESZKOWSKI M. 1985 — Stop 21: Obidowa. [In:] K. Birkenmajer (ed.), Main geotraverse of the Polish Carpathians (Cracow–Zakopane). Guide to Excursion 2. Carp. Balk. Geol. Ass., 13-th Congress: 48–54, Cracow.

CIESZKOWSKI M. 1992 — Marine Miocene deposits near Nowy Targ, Magura Nappe, Flysch Carpathians (south Poland). Geol. Carp., 43: 339–346.

CIESZKOWSKI M. 1995 — Utwory morskiego miocenu w rejonie Nowego Targu i ich znaczenie dla okreœlenia czasu powstania œródgór-skiego zapadliska Kotliny Orawsko-Nowotarskiej. Kwart. Geol., AGH, 21: 153–168.

CIESZKOWSKI M., ŠURKOVI„ T., JAWOR E., KOR;B T. & SIKORA W. 1981a — A new tectonic unit in the Polish and Slovak Carpathian Flysch. Abstracts, Carp. Balk. Geol. Ass., 12-th Congress: 118–120. Bucharest.

CIESZKOWSKI M., ŠURKOVI„ T., JAWOR E., KOR;B T. & SIKORA W. 1981b — Geological interpretation of the Obidowa–Slop-nice tectonic unit in the Polish and Slovak Flysch Carpathians. Abs-tracts, Carp. Balk. Geol. Ass., 12-th Congress: 372–372. Bucharest. CIESZKOWSKI M., SIKORA W. i in., 1975 — Dokumentacja wyni-kowa otworu badawczego Obidowa IG-1. Arch. OK PIG Kraków. CIESZKOWSKI M. & SIKORA W. 1976 — Geologiczne wyniki otworu Obidowa IG-1 (polskie Karpaty Zachodnie). Kwart. Geol., 20: 441–442.

CIESZKOWSKI M., ŒL¥CZKA A. & WDOWIARZ S. 1985 — New data on structure of the Flysch Carpathians. Prz. Geol., 6: 313–333. ŠURKOVI„ T., KOR;B T., RUDINEC R. i in., 1982 — Hlbokv Ótruktdrny vrt Zboj-1. Reg. Geol. Zapadnych Karpat, 16: 1–76. Bratis-lava.

GARECKA M. & MALATA T. 2001 (w druku) — Nanoplankton wapienny serii menilitowo-kroœnieñskiej (rejon na pó³noc od Leska). Pos. Nauk. Pañstw. Inst. Geol.

GASIÑSKI M.A., LISZKOWA J. & MORGIELOWA J. 1976 — Wyni-ki badañ mikrofauny z otworu wiertniczego Obidowa IG 1. Kwart. Geol., 20: 443.

GEDL P. 1995 — Wiek osadów z RogoŸnika (p³aszczowina magurska, Karpaty fliszowe) na podstawie cyst Dinoflagellata. Prz. Geol., 43: 1030–1034.

GUCIK S. & MORGIEL J. 1965a — Wystêpowanie utworów dolno-kredowych w poziomie margli bakulitowych w Tulig³owach. Kwart. Geol., 9: 445–446.

GUCIK S. & MORGIEL J. 1965b — Les dJp^ts du CrJtacJ infJrieur et supJrieur dans le Maestrichtien de l’unite de „Skibas“ des Karpates Polonaises. Carpatho-Balkan Geol. Assoc., VII Congr. Reports, part II, v. 2: 73–76. Sofia.

JAWOR E. & SIKORA W. 1979 — Jednostka Obidowej–S³opnic jako nowa jednostka tektoniczna polskich Karpat fliszowych. Kwart. Geol., 23: 499–501.

KOR;B T. & ŠURKOVI„ T. 1978 — Geolgia dukelskej jednotky (flyÓ vvchodnJho Slovenska). GcDÒ. Bratislava.

KOTLARCZYK J. 1988 — Geologia Karpat Przemyskich — „szkic do portretu”. Prz. Geol., 36: 325–333.

MASTELLA L. 1988 — Budowa i ewolucja strukturalna okna tekto-nicznego Mszany Dolnej, polskie Karpaty zewnêtrzne. Ann. Soc. Geol. Pol., 58: 53–173.

MORGIEL J. 1969 — Mikrofauna fliszu jednostki skolskiej w otworze Babica IG 1. Arch. OK PIG Kraków.

PAUL Z. & POPRAWA D. 1992 — Budowa geologiczna p³aszczowiny magurskiej w strefie przypieniñskiej w œwietle wyników badañ uzyska-nych z wiercenia Nowy Targ PIG 1. Prz. Geol., 40: 404–409.

PERNAL J. 1979 — Dokumentacja wynikowa otworu badawczego Chabówka 1. Arch. OK Pañstw. Inst. Geol. Kraków.

PERNAL J. 1983 — Dokumentacja geologiczna otworu badawczego NiedŸwiedŸ 1. Arch. Oœr. BG Geonafta Kraków.

PIENI¥¯EK J. & JAWOR W. 1993 — Dokumentacja geologiczna otworu poszukiwawczego Leœniówka 2. Arch. Oœr. BG Geonafta Kraków.

PO£TOWICZ S. 1985 — Jednostka grybowska na po³udnie od Lima-nowej. Ann. Soc. Geol. Pol., 55: 77–104.

RAJCHEL J. 1990 — Litostratygrafia osadów górnego paleocenu i eocenu jednostki skolskiej. Zesz. Nauk. AGH, Geol., 48: 1–113. RUSU A., POPESCU G. & MELINTE M. 1996 — Field Symposium: Oligocene–Miocene transition and main geological events in Romania. A. Excursion Guide. Institutul Geologic al Rom>niei. BucureÕti. SIKORA W. 1980 — Przekrój geologiczny Kraków–Zakopane. Inst. Geol.

ŒL¥CZKA A. 1971 — Geologia jednostki dukielskiej. Pr. Inst. Geol., 63: 1–97.

WDOWIARZ J. 1951 — Geologia Karpat i Przedgórza okolic Tarno-wa, Pilzna i Tuchowa. Pr. Pañstw. Inst. Geol., 7: 217–255.

¯YTKO K. 1999 — Korelacja g³ównych strukturalnych jednostek Kar-pat Zachodnich i Wschodnich. Pr. Pañstw. Inst. Geol., 168: 135–164.