Bogdan Chojnacki, Marian Kowalewski, Andrzej Pkalski
Instytut cznoci - Pastwowy Instytut Badawczy
ZNACZENIE KRAJOWEJ ARCHITEKTURY ITS
Rkopis dostarczono, marzec 2013
Streszczenie: Architektura inteligentnych systemów transportowych (ITS) jest zestawem stwierdze ogólnych, które pozwalaj na planowanie realizacji wspópracujcych ze sob aplikacji i usug. Ze wzgldu na uwarunkowania formalne i praktyczne powinna to by architektura wypeniajca uwarunkowania krajowe. Nagromadzona wiedza, dowiadczenia i opracowania, w szczególnoci zwizane z europejsk ramow architektur ITS, mog by poytecznym punktem wyjcia zarówno do opracowania polskiej krajowej architektury ITS, jak i przyjcia rozwiza instytucjonalnych, pozwalajcych na jej efektywne zastosowania.
Sowa kluczowe: inteligentny system transportowy, ITS, C-ITS, architektura, Polska
1. WPROWADZENIE
Wizja wspópracujcych systemów transportowych i ich usug wspieranych systemami teleinformatycznymi daje zoony obraz. Wynika on z tradycyjnych podziaów technicznych (drogi, kolej, lotnictwo, transport wodny). Transport jest realizowany przez organizacje o rónym statusie prawnym (pastwowe, samorzdowe, prywatne, mieszane), o rónym zasigu terytorialnym, nierzadko bdce naturalnymi lub zadekretowanymi monopolami. Uytkownicy transportu oczekuj moliwoci skutecznego i bezpiecznego przemieszczania towarów i osób, przy posiadaniu informacji pozwalajcej decydowa o najkorzystniejszych formach korzystania ze rodków transportu. Maj tu do odegrania swoj rol rozwizania teleinformatyczne (nazywane równie telematycznymi), wnoszce do systemów transportowych szersze i atwiejsze formy operowania informacjami o stanie tych systemów oraz umoliwiajce sterowanie ich dziaaniem w sposób „inteligentny”.
Ju dawno stwierdzono, e wyizolowana elektronizacja czy automatyzacja poszczególnych rozwiza transportowych nie daje oczekiwanych efektów, gdy moe to prowadzi do trudnoci w przypadku potrzeby wspópracy poszczególnych rodków transportu. Dlatego te obecnie zaznacza si, e inteligentne systemy transportowe (ITS) maj ze sob wspópracowa (C-ITS) czyli, mówic innym jzykiem, maj by interoperacyjne.
W mandacie normalizacyjnym Unii Europejskiej M/453 [10] stwierdzono: „Wspópracujce systemy s systemami ITS wykorzystujcymi do wymiany informacji komunikacj pojazd-pojazd (V2V), pojazd-infrastruktura (V2I, I2V) i infrastruktura-infrastruktura (I2I). Wspópracujce systemy maj potencja do dalszego wzrostu korzyci z aplikacji i usug ITS”.
Korzystajc z dowiadcze w tworzeniu systemów telekomunikacyjnych, informatycznych i teleinformatycznych dochodzi si do wniosku, e bez systematycznego, uporzdkowanego i kompleksowego podejcia do realizacji systemów ITS trudno liczy na satysfakcjonujcy efekt, zwaszcza dla uytkowników.
Literatura wiatowa na temat architektur ITS jest bogata (patrz bibliografia). Równie dokonania praktyczne - zarówno rozwiza koncepcyjnych, narzdzi jak i zastosowa architektur ITS s w skali wiatowej - znaczce.
W Polsce problem jest otwarty. Nie doszo do opracowania i zaakceptowania przez rodowisko transportowców dokumentu o charakterze formalnego lub faktycznego standardu, na którym mogyby si opiera realizacje wszystkich systemów ITS.
Dlatego warto jeszcze raz przyjrze si tematowi, zwaszcza z punktu widzenia realizacji oraz wykorzystania aplikacji ITS i to nie tylko w transporcie, lecz take traktujc ITS jako znaczce komponenty szeroko rozumianej infrastruktury.
Moe to by podstaw do sformuowania wniosków na dzi oraz propozycji dziaa w przyszoci.
2. CZYM JEST ARCHITEKTURA ITS?
Opisy architektury ITS mona formuowa w róny sposób, ale istota pozostaje ta sama. Posugujc si stwierdzeniem z Dyrektywy 2010/40/UE [2] „architektura” oznacza projekt koncepcyjny okrelajcy struktur, zachowanie i integracj danego systemu w otaczajcym go kontekcie”.
Definicje architektury ITS wedug FRAME [4] Definicja nieformalna
Architektura inteligentnych systemów transportowych (ITS) jest zestawem stwierdze ogólnych, które pozwalaj na planowanie realizacji zintegrowanych aplikacji i usug. Zwykle obejmuje to aspekty techniczne oraz zwizane z nimi zagadnienia organizacyjne, prawne i ekonomiczne.
Ma to zapewni , e wdroenie ITS: moe by logicznie zaplanowane;
skutecznie integruje si z innymi systemami, dziaa z oczekiwan wydajnoci;
zachowuje si zgodnie z oczekiwaniami; jest atwe do zarzdzania;
jest atwe do utrzymania; jest atwe do rozbudowy;
wypenia oczekiwania uytkowników. Definicja formalna
Architektura ITS jest projektem koncepcyjnym, który definiuje struktur oraz/lub zachowanie si zintegrowanego inteligentnego systemu transportowego (ITS). Opis architektury jest formalnym opisem systemu, definiujcym komponenty systemu lub bloki, z których ten system si skada. Architektura obejmuje równie plan wytworzenia produktów skadajcych si na system uwzgldniajcy aspekty uytkowe i ekonomiczne.
Definicja techniczna Architektura ITS jest:
zakresem prac najwyszego poziomu;
strategicznym, niedeterministycznym planem projektowania, który: stwierdza „co jest potrzebne” a nie „jak to bdzie zaimplementowane”; jest niezaleny od technologii - czas ycia architektury ITS jest normalnie
duszy od czasu wykorzystywania jakiejkolwiek szczególnej technologii; zbiorem zaoe najwyszego poziomu - minimum tego, co jest potrzebne a nie
maksimum tego, co jest moliwe.
Szerokie podejcie do architektur ITS przedstawiono w ksice – Bob McQueen, Judy McQueen: Intelligent transportation systems architectures, ARTECH HOUSE, Boston 1999 [7]. Wynika z niej midzy innymi, e techniczne aspekty realizacji ITS s konsekwencj zidentyfikowanych wyzwa w zakresie potrzeb uytkowników i zarzdców transportu. Aktualne moliwoci techniczne s czynnikiem, który pozwala na coraz lepsze i coraz bardziej efektywne ekonomicznie zaspokojenie potrzeb.
W kontekcie ITS pojawiaj si równie architektury pewnych fragmentów inteligentnego transportu. Przykadem tego jest kluczowa z punktu widzenia interoperacyjnoci ITS architektura komunikacji [15]1 oraz [16]. W tym opracowaniu skupiono sie na architekturze ITS najwyszego poziomu, obejmujcej fundamentalne funkcje i usugi transportu, zwaszcza drogowego.
3. KTO I PO CO OPRACOWUJE ARCHITEKTURY ITS?
Opracowanie architektury ITS jest przedsiwziciem wymagajcym szerokiego spojrzenia na problemy wspóczesnego transportu i znajomoci realiów praktycznego rozwizywania tych problemów. Podejmuj si tego orodki akademickie i badawczo-rozwojowe z inicjatywy wasnej bd na zapotrzebowanie zainteresowanych sub administracji pastwowej i terenowej oraz jednostek gospodarczych.1
Istnieje potrzeba przetumaczenia i wprowadzenia do zbioru Polskich Norm, ETSI EN 302 665 Intelligent Transport Systems (ITS); Communications Architecture.
Z takiego zapotrzebowania wyniky projekty europejskie z dziedziny ITS, realizowane przez konsorcja naukowo-przemysowe, a zwaszcza:
KAREN (Keystone Architecture Required for European Networks) (1998-2000); FRAME-NET (Framework Architecture Made For Europe - Network) oraz
FRAME-S (Framework Architecture Made for Europe - Support) (realizacja 2001 – 2004;
E-FRAME (Extend FRAMEwork architecture for cooperative systems) (realizacja 2005-11).
Wspólnym efektem tych projektów jest Europejska Ramowa Architektura ITS FRAME [4], która jednak nie ma formalnego statusu w Unii Europejskiej, jak np. architektura w USA, która zostaa opracowana i firmowana przez federalny Departament Transportu [6].
Zgodnie z podan definicj architektura ITS powinna by wykorzystywana przez wszystkich interesariuszy, jako podstawa do ich dziaa wasnych oraz do wzajemnego porozumiewania si.
Administracja publiczna wszystkich szczebli pastwa powinna wykorzystywa architektur ITS do panowania nad wieloma, czsto zoonymi systemami tworzcymi infrastruktur.
Inwestorzy i projektanci powinni wykorzystywa architektur ITS do formuowania zaoe i wymaga na budowane systemy oraz okrelania form ich realizacji.
Orodki i suby eksploatacyjne aplikacji transportowych powinny kierowa si architektur ITS w procesach przygotowania i wdroenia systemów do uytkowania i ich obsugiwania.
5. METODY OPRACOWANIA, PREZENTOWANIA
I STOSOWANIA ARCHITEKTURY ITS
5.1. NORMALIZACJA
Normalizacja ITS jest prowadzona w skali wiatowej gównie przez niej wymienione organizacje. Szeroki opis stanu normalizacji zawiera ksika – Williams B.: Intelligent Transport Systems Standards. ARTECH HOUSE, Boston 2008 [3].
1. ISO TC204 (Intelligent Transport Systems) [12] pracuje w zakresie: normalizacji systemów informacyjnych, komunikacyjnych i sterowania w obszarze miejskiego i pozamiejskiego transportu naziemnego, w tym aspektów intermodalnoci i wielomodalnoci, informacji dla podrónych, zarzdzania ruchem, transportu publicznego, sub ratunkowych i usug komercyjnych w inteligentnych systemach transportowych (ITS).
2. CEN/TC278 (Road transport and traffic telematics) [11]dziaa w zakresie rozwoju norm europejskich i specyfikacji technicznych w celu zapewnienia
interoperacyjnoci i harmonizacji rozwiza technicznych w obszarach. wspópracy systemów, informacji dla podrónych i o ruchu, wyznaczania tras i nawigacji, transportu publicznego, pojazdów ratownictwa oraz elektronicznego poboru opat.
Du rol, ale w zagadnieniach bardziej szczegóowych, dotyczcych komunikacji wspópracujcych systemów odgrywaj:
1. ETSI TC ITS opracowuje normy, specyfikacje i inne produkty wspomagajce rozwój realizacji usug ITS w sieci z uwzgldnieniem pojazdów, uytkowników, interfejsów, transportu multimodalnego, interoperacyjnoci systemów, ale wyczajc normy aplikacji ITS oraz zagadnienia radiowe i EMC.
2. IEEE 802.11/p (WAVE) oraz IEEE 1609 odgrywaj kluczow rol w zakresie komunikacji na mae odlegoci.
Naley zaznaczy , e kluczowe produkty organizacji normalizacyjnych podlegaj publicznej dyskusji i gosowaniu. Zakada si take ich neutralno wobec konkretnych dostpnych rozwiza sprztu i oprogramowania a take neutralno wobec technologii ich wytwarzania. Dziki temu normy powinny by wolne od lokalnych partykularyzmów i orientacji na czyje interesy.
Niezalenie od stopnia obligatoryjnoci ich stosowania, normy (jak równie faktyczne standardy niebdce formalnymi normami) s podstawowym narzdziem do utrzymania interoperacyjnoci systemów teleinformatycznych.
W obszarze normalizacji wan rol przypisuje si domenom i grupom usug ITS. Tabela 1 przedstawia struktur aplikacji/usug ITS opracowan przez komitet techniczny ISO 204 na podstawie rónych klasyfikacji krajowych i midzynarodowych, a tym pochodzcych z USA, Unii Europejskiej i Japonii. Pokazuje ona struktur celów funkcjonowania inteligentnych systemów transportowych. Taki podzia jest najwyszym poziomem architektury ITS. Wyra nie zaznaczono, e nie jest to obowizkowe dla wszystkich architektur ITS, lecz powinno by wykorzystane stosownie do potrzeb oraz dostpnych moliwoci technicznych i technologicznych.
Tabela 1
Domeny usug i grupy usug ITS wedug ISO 14813-1:2007 [18]2
Domena usug Grupa usug
1. Informacja dla podrónych (Traveller information)
1.1 Informacja przed podró (Pre-trip information) 1.2 Informacja w trakcie podróy (On-trip information)
1.3 Prowadzenie na trasie i nawigacja przed podró (Route guidance and navigation – Pre-trip) 1.4 Prowadzenie na trasie i nawigacja w trakcie podróy Route guidance and navigation – On-trip
2
Domena usug Grupa usug
1.5 Wspomaganie planowania podróy (Trip planning support)
1.6 Informacja o usugach dla podrónych (Travel services information)
2. Zarzdzanie ruchem i dziaania operacyjne (Traffic management and operations)
2.1 Zarzdzanie i sterowanie ruchem (Traffic management and control)
2.2 Zarzdzanie incydentami zwizanymi z ruchem (Transport related incident management)
2.3 Zarzdzanie popytem (Demand management) 2.4 Zarzdzanie utrzymaniem infrastruktury transportowej (Transport infrastructure maintenance management)
2.5 Tworzenie/egzekwowanie regulacji ruchu (Policing/enforcing traffic regulations)
3. Pojazd (Vehicle) 3.1 Poprawa widocznoci zwizanej z transportem (Transport related vision enhancement)
3.2 Zautomatyzowane kierowanie pojazdem (Automated vehicle operation)
3.3 Zapobieganie kolizjom (Collision avoidance) 3.4 Zapewnienie gotowoci bezpieczestwa (Safety readiness)
3.5 Wdroenie ogranicze przed wypadkiem (Pre-crash restraint deployment)
4. Transport adunków (Freight transport) 4.1 Wstpne przygotowanie pojazdu komercyjnego (Commercial vehicle pre-clearance)
4.2 Administrowanie pojazdem komercyjnym (Commercial vehicle administrative processes) 4.3 Zautomatyzowana przydrona kontrola bezpieczestwa (Automated roadside safety inspection)
4.4 Pokadowe monitorowanie bezpieczestwa pojazdu komercyjnego (Commercial vehicle onboard safety monitoring)
4.5 Zarzdzanie flot do transportu adunków (Freight transport fleet management) 4.6 Zarzdzanie informacj midzymodaln (Intermodal information management) 4.7 Zarzdzanie i sterowanie centrami midzymodalnymi (Management and control of intermodal centres)
4.8 Zarzdzanie adunkami niebezpiecznymi (Management of dangerous freight)
Domena usug Grupa usug
5. Transport publiczny (Public transport) 5.1 Zarzdzanie transportem publicznym (Public transport management)
5.2 Transport na zamówienie i zbiorowy (Demand responsive and shared transport)
6. Ratownictwo (Emergency) 6.1 Powiadamianie ratunkowe i bezpieczestwo osobiste zwizane z transportem (Transport related emergency notification and personal security) 6.2 Odzyskiwanie ukradzionego pojazdu (After-theft vehicle recovery)
6.3 Zarzdzanie ratunkowe pojazdem (Emergency vehicle management)
6.4 Powiadamianie o incydentach z niebezpiecznymi materiaami (Hazardous materials and incident notification)
7. Elektroniczne patnoci zwizane z transportem (Transport-related electronic payment)
7.1 Elektroniczne transakcje finansowe zwizane z transportem (Transport related electronic financial transactions)
7.2 Integracja usug patniczych zwizanych z transportem (Integration of transport-related electronic payment services)
8. Bezpieczestwo osobiste zwizane z transportem drogowym (Road transport related personal safety)
8.1 Publiczne bezpieczestwo podróy (Public travel security)
8.2 Zwikszanie bezpieczestwa nieodpornych uytkowników dróg (Safety enhancements for vulnerable road users)
8.3 Zwikszanie bezpieczestwa niepenosprawnych uytkowników dróg (Safety enhancements for disabled road users)
8.4 rodki bezpieczestwa dla pieszych na inteligentnych skrzyowaniach i przejciach (Safety provisions for pedestrians using intelligent junctions and links)
9. Monitorowanie pogody i warunków rodowiskowych (Weather and environmental conditions monitoring)
9.1 Monitorowanie pogody (Weather monitoring) 9.2 Monitorowanie warunków rodowiskowych (Environmental conditions monitoring) 10. Zarzdzanie i koordynacja reakcj na katastrofy
(Disaster response management and coordination)
10.1 Zarzdzanie danymi o katastrofach (Disaster data management)
10.2 Zarzdzanie reakcjami na katastrofy (Disaster response management)
10.3 Koordynacja sub ratunkowych (Coordination with emergency agencies)
11. Bezpieczestwo narodowe (National security) 11.1 Monitorowanie i sterowanie podejrzanymi pojazdami (Monitoring and control of suspicious vehicles)
Domena usug Grupa usug
11.2 Monitorowanie dziaania infrastruktury i rurocigów (Utility or pipeline monitoring) 12. Zarzdzanie danymi ITS (ITS Data
Management)
12.1 Rejestry danych (Data registries) 12.2 Sowniki danych (Data dictionaries)
12.3 Wiadomoci ratunkowe (Emergency messages) 12.4 Dane centrów sterowania (Control centre data) 12.5 Egzekwowanie prawa (Enforcement)
12.6 Dane zarzdzania ruchem (Traffic management data)
Przedmiotem prac normalizacyjnych s nie tylko rozwizania architektoniczne, lecz równie konkretne usugi oraz rodki do ich wykorzystywania. Patrz np. [14].
5.2. ROZWIZANIA KRAJOWE I APLIKACYJNE
Unormowania ogólnokrajowe czy branowe z reguy s tworzone w oparciu o stan wiedzy, techniki, dowiadczenia i najlepsze praktyki wiodcych orodków na wiecie. Informacje o tym zawarte s w opracowaniach rodowisk naukowych, normach midzynarodowych, dokumentacji czoowych firm, regulacjach administracyjnych najbardziej rozwinitych pastw oraz organizacji midzynarodowych.
Rozwizania krajowe i/lub konkretne aplikacje wymagaj z reguy przystosowania do warunków lokalnych. Polega to na:
przetumaczeniu opisów i ustaleniu terminologii;
weryfikacji i dostosowaniu do warunków lokalnych rozwiza prawnych (w tym norm);
oparcie si na czynnikach politycznych i strategiach rozwojowych;
uwzgldnieniu zastanego i przewidywanego stanu infrastruktury przede wszystkim transportowej i teleinformatycznej;
dokonaniu przegldu moliwoci kadr, które bd projektowa , wdraa i eksploatowa lokalne systemy;
ustaleniu hierarchii celów, w tym uwzgldnienia moliwoci ekonomicznych. Tak zlokalizowane koncepcje, normy czy regulacje staj si atwiejsze do realizacji i skuteczniejsze w osiganiu praktycznych celów.
Pokazane wczeniej ogólna wizja wspópracujcych systemów ITS, architektura FRAME czy te niektóre normy midzynarodowe powinny by przystosowane do warunków polskich.
6. PRZYKADY OPRACOWA ARCHITEKTURY ITS
Na potrzeby publikacji przedstawiono przykady architektury ITS jakie s zastosowane w USA i UE. Wskazano na ich najbardziej charakterystyczne cechy, które powinny stanowi podstaw do opracowania polskiej krajowej architektury ITS.Krajowa Architektura ITS w USA jest znan i wielokrotnie opisywan w publikacjach [6]. Jej podstawowe skadniki, elementy i wzajemne relacje organizacyjno – funkcjonalne prezentuje rysunek 1.
Dokumentacja Krajowej Architektury ITS w USA jest dostpna w internecie i obejmuje kilka tysicy stron dokumentów oraz ich wersje sieciowe. Jej czci s take narzdzia wspomagajce projektantów i integratorów systemów ITS, którzy bazuj na Krajowej Architekturze.
Rysunek 1. Struktura funkcji krajowej architektury ITS w USA wedug [6]
Opracowana w UE architektura FRAME (rysunek 2), obejmuje usugi i aplikacje wspópracujcych systemów. Zostay one ujte na dziewiciu obszarach funkcjonalnych, obejmujc swym zakresem obszary funkcjonalne architektury ITS [4] (patrz rysunek 2).
Wyposaenie stacjonarne Pojazdy Podróni Centra Zarzdzanie ruchem Dostawca informacji Zarzdzanie ratownic-twem Zarzdzanie emisjami Administro-wanie opatami Zarzdzanie tranzytem Administrowa nie pojazdami komercyjnymi Zarzdzanie adunkami i flot Zarzdzanie konserwacj Zarzdzanie danymi archiwalnymi Droga Monitoro-wanie bezpiecze-stwa Pobór opat Zarzdzanie parkowa-niem Kontrola pojadów komercyj-nych K o m u ni kacj a poj az d -w y posaeni e st a c jonar n e
Stacjonarna sie punkt-punkt Mobilna WAN Pojazd Pojazd ratunkowy Pojazd komercyjny Pojazd tranzytowy Pojazd konserwa-cyjny K o m u ni ka cj a po ja zd-po jazd Zdalne wspieranie podrónego Dostp do informacji osobistych
Architektura FRAME ma take wymiar praktyczny. Oprócz klasycznych opisów architektury, jej struktury, funkcjonalnoci oraz zastosowa, na uwag zasuguj zwizane z ni dwa narzdzia, mianowicie:
do przegldania (Browsing Tool) – prezentujce w sposób graficzny wraz z powizanymi opisami struktur elementów architektury [4];
do wybierania (Selection Tool) – umoliwiajce praktyczne wykorzystanie tych fragmentów architektury, które odpowiadaj potrzebom konkretnych uytkowników [4].
Rysunek 2. Obszary funkcjonalne FRAME wedug [4]
Ide praktycznego wykorzystania ramowej architektury FRAME, prezentuje rysunek 3. Wykorzystanie ramowej architektury uatwia narzdzie do wybierania z ramowej architektury elementów zgodnych z potrzebami konkretnego uytkownika i konkretnymi funkcjami, które maj te potrzeby zaspokoi .
Wsparcie funkcji bezpieczestwa i ratownictwa Zarzdzanie adunkami i dziaaniem floty Funkcje opat elektronicznych Wsparcie obsugi pojazdów Zarzdzanie dziaaniem transportu publicznego Pomoc dla podrónych
Zarzdzanie ruchem
Wsparcie egzekucji prawnej Wspomaganie
Rysunek 3. Praktyczne wykorzystanie ramowej architektury wedug [1,5]
Architektura FRAME jest rozwizaniem europejskim do wdroenia w krajach UE. Jej stan oraz prezentowane w niej rozwizania s rozwizaniami gotowymi do adaptacji i zastosowania w naszym kraju.
Zauwaa si te próby rozwizania aktualnego stanu rzeczy, sprowadzajce si do kompleksowego podejcia do ITS w Polsce [8]. Podejmowane s równie dziaania w zakresie systemów ITS o duym zasigu bez uwzgldniania potrzeby koordynacji z innymi systemami, czego przykadem jest budowa systemu zarzdzania ruchem na autostradach i drogach ekspresowych [9].
Z uwagi na fakt nie rozwizania do koca tak istotnego problemu, istnieje pilna potrzeba dalszej realizacji prac, które doprowadz do powstania i wdroenia ostatecznych rozwiza. Przy czym naley stwierdzi , e szereg przyczynkarskich publikacji nie rozwizuje tak istotnego problemu.
8. WNIOSKI
Obecny stan budowy i wdraania rozwiza i aplikacji ITS w naszym kraju wskazuje na to, e jest potrzeba opracowania i/lub dostosowania i wdroenia oraz korzystania z architektury ITS. Uwaa si, e ze wzgldu na uwarunkowania formalne i praktyczne powinna to by architektura wypeniajca uwarunkowania krajowe.
Istnienie w tym zakresie wiatowych dokumentów normalizacyjnych oraz przykadów praktycznych rozwiza wspomagajcych stosowanie architektur ITS, a zwaszcza architektury FRAME stwarza dogodn sytuacj, aby pomin wstpne etapy tworzenia koncepcji i podstaw metodycznych architektury ITS w Polsce.
Funkcjonalny punkt widzenia
Potrzeby uytkownika
Fizyczny punkt widzenia
Praktyczny podzbiór ramowej
architektury Ramowa architektura
Komunikacyjny punkt widzenia
Podzbiór potrzeb Dodatkowe potrzeby Podzbiór funkcji Dodatkowe funkcje Aspiracje interesariuszy
Nagromadzona wiedza, dowiadczenia i opracowania mog by poytecznym punktem wyjcia zarówno do opracowania polskiej krajowej architektury ITS, jak i przyjcia rozwiza instytucjonalnych, pozwalajcych na jej efektywne zastosowania.
Dodatkowo krajowa architektura wykorzystujca rezultaty projektów europejskich ma szanse automatycznie sta si zgodn z architekturami innych krajów europejskich.
Takie stwierdzenia prowadz do jednoznacznego wniosku, e istnieje potrzeba opracowania i wdroenia krajowej architektury ITS w oparciu o rozwizania europejskie. Takie stanowisko polegaoby na:
poznaniu i zrozumieniu istoty europejskiej ramowej architektury ITS oraz innych projektów zwizanych z jej wykorzystaniem;
zweryfikowaniu zakresu i zawartoci tej architektury pod ktem polskich uwarunkowa;
dostosowaniu architektury i narzdzi do jej stosowania do polskich warunków, a w tym nie tylko przetumaczenie kluczowych terminów i opisów ale faktyczne ich zlokalizowanie w polskim sownictwie technicznym;
upowszechnienie treci i metod stosowania w zainteresowanych rodowiskach; powizanie architektury ze rodkami (narzdziami i aplikacjami) zapewniajcymi
wspóprac (interoperacyjno ) ITS.
Uwaa si, e zaprezentowane stanowisko wychodzi naprzeciw potrzebom rodowiska, potencjalnych uytkowników i interesariuszy ITS w kraju.
Bibliografia
1. PLANOWANIE NOWOCZESNEGO SYSTEMU TRANSPORTU, PRZEWODNIK PO
ARCHITEKTURZE INTELIGENTNYCH SYSTEMÓW TRANSPORTOWYCH, Wersja 2, Home Page of the European Intelligent Transport System (ITS) Framework Architecture.
2. DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2010/40/UE z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ram wdraania inteligentnych systemów transportowych w obszarze transportu drogowego oraz interfejsów z innymi rodzajami transportu.
3. Williams B.: Intelligent Transport Systems Standards. ARTECH HOUSE, Boston 2008
4. The home of the FRAME architecture, E-FRAME Project, Home Page of the European Intelligent Transport System (ITS) Framework Architecture.
5. THE FRAME ARCHITECTURE AND THE ITS ACTION PLAN, Booklet of the E-FRAME Project, June 2011, Home Page of the European Intelligent Transport System (ITS) Framework Architecture 6. National ITS Architecture, United States Department of Transportation
7. Bob McQueen; Judy McQueen: Intelligent transportation systems architectures, ARTECH HOUSE, Boston 1999.
8. Strategia rozwoju Inteligentnych Systemów Transportowych (ITS) dla Polski (Etap 1) Syntetyczny raport kocowy, Egis Poland, Ministerstwo Infrastruktury, 2010 (nieopublikowane)
9. Opracowanie Studium Wykonalnoci dla inwestycji Budowa Systemu Zarzdzania Ruchem na Autostradach i Drogach Ekspresowych, Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia
10. Standardisation mandate addressed to CEN, CENELEC and ETSI in the field of information and communication technologies to support the interoperability of co-operative systems for intelligent transport in the European community, M/453, October 2009.
11. CEN/TC 278 ITS standardization, Developing Standards for Smart and Sustainable Transport, CEN 2012.
12. ITS Standardization Activities of ISO/TC204 2011, Society of Automotive Engineers of Japan, Inc. 13. ETSI TR 102 762 V1.1.1 (2010-04) Human Factors (HF) (ITS) ICT in cars.
15. ETSI EN 302 665 V1.1.1 (2010-09) Intelligent Transport Systems (ITS); Communications Architecture 16. ISO 21217:2010 Intelligent transport systems -- Communications access for land mobiles (CALM) --
Architecture.
17. Intelligent Transport Systems, ETSI Portal.
18. ISO 14813-1:2007 Intelligent transport systems -- Reference model architecture(s) for the ITS sector -- Part 1: ITS service domains, service groups and services.
IMPORTANCE OF NATIONAL ITS ARCHITECTURE
Summary: Architecture of intelligent transport systems (ITS) is a set of general statements which let to plan implementation of applications and services, cooperating with each other.. Due to formal and practical requirements it should be architecture fulfilling domestic conditions. The collected knowledge, experience and studies, particularly connected with European Frame ITS architecture, can be a useful point of departure both to drawing up Polish domestic ITS architecture, as well as adopting institutional arrangements, allowing for her effective applications.
