View of Analiza inteligentnych systemów transportowych na przykładzie miasta Krakowa

(1)

LQWHOLJHQWQHV\VWHP\WUDQVSRUWRZH

0DULXV]1LHNXU]DN(ZD.XELĽVND-DEFRĽ$JQLHV]ND%D]LRU

$QDOL]DLQWHOLJHQWQ\FKV\VWHPµZWUDQVSRUWRZ\FK

QDSU]\NĂDG]LHPLDVWD.UDNRZD

JEL: R42, L96. DOI: 10.24136/atest.2018.028.

'DWD]JâRV]HQLD 19.02.2018. 'DWDDNFHSWDFML 25.05.2018.

3U]HGPLRWHPEDGDĽMHVWWUDQVSRUWPLHMVNLZ.UDNRZLH8Ů\W- NRZQLNDPLGUyJVĉNLHURZF\LSDVDŮHURZLHSRMD]GyZVSDOLQR- Z\FKV]\QRZ\FKHOHNWU\F]Q\FKRUD]QDSĘG]DQ\FKVLâĉPLĘŒQL

DWDNŮHSLHVL:V]\VF\PDMĉSUDZRGRNRU]\VWDQLD]GUyJSX- EOLF]Q\FKMHGQDNSRGSHZQ\PLZDUXQNDPL&HOHPPLDVWDMHVW

zapewnienie takiej infrastruktury oraz uchwalenie takich prze- SLVyZNWyUHXPRŮOLZLĉLPZVSyâLVWQLHQLH=DU]ĉG,QIUDVWUXNWXU\

.RPXQDOQHML7UDQVSRUWXPD]D]DGDQLH]DSHZQLýWDNĉRUJDQL- ]DFMĘUXFKXZW\PNRPXQLNDFML]ELRURZHMDE\PLDVWRE\âRSU]H- MH]GQHDZ\PDJDQLDSDVDŮHUyZVSHâQLRQH3U]HMD]G\SRZLQQ\

RGE\ZDýVLĘSâ\QQLHLEH]ZLĘNV]\FK]DNâyFHĽ,QQRZDF\MQ\P

UR]ZLĉ]DQLHPZ]DNUHVLHXVâXJWUDQVSRUWRZ\FKZUXFKXSDVD- ŮHUVNLPMHVW]DVWRVRZDQLHLQWHOLJHQWQ\FKV\VWHPyZWUDQVSRU- WRZ\FK,76

6âRZDNOXF]RZH Inteligente systemy transportowe, telematyka, .rakyw

:VWĘS

3r]emies]F]anie siĘ Mest ]wiĉ]ane Mest ] poGeMmowaniem praFy i naXki ora] innyFK aktywnoŒFi ] Gala oG mieMsFa ]amies]kania

&]as pr]eMa]GX, komIort i Ee]pieF]eĽstwo poGryŮy ora] F]ynni- ki ekonomiF]ne sĉ Gla wielX osyE klXF]owe w wyEor]e ŒroGka transportX /XG]ie poGryŮXMĉ wiĘFeM i FKĘtnieM niŮ w pr]es]âo- ŒFi 6ĉ to Fele ]arywno wymXs]one potr]eEami ŮyFiowymi, Mak i FKĘFiĉ po]nawania Œwiata 2pryF] mies]kaĽFyw po .rakowie regXlarnie pr]emies]F]aMĉ siĘ osoEy ] poEliskiFK mieMsFowoŒFi, GoMeŮGŮaMĉFe Go praFy i s]koây ora] nie]amelGowani stXGenFi

'o .rakowa w r pr]yMeFKaâo prawie mln tXrystyw >@

3r]eMa]Gy ]wiĉ]ane ] wypoF]ynkiem i w FelX ]aâatwienia spraw np ]akXpy, Xr]ĘGy oGEywaMĉ siĘ nieregXlarnie 3r]eMa]Gy Go praFy i s]koây generXMĉ rXFK wpâywaMĉFy na s]F]yt poranny i po- poâXGniowy : goG]inaFK s]F]ytX komXnikaFyMnego ŒroGki trans- portX pXEliF]nego MeŮGŮĉ ] wiĘks]ĉ F]ĘstotliwoŒFiĉ >@

-eGnym ] kryteriyw oFeny atrakFyMnoŒFi miasta Mest kwestia F]asX i âatwoŒFi komXnikaFMi 7ransport pXEliF]ny Mest takŮe istotnym F]ynnikiem kreowania warXnkyw prowaG]enia G]iaâal- noŒFi gospoGarF]eM >@ 2pryF] tyFK po]ytywnyFK FeFK, transport

)RW03..UDNyZ

(2)

LQWHOLJHQWQHV\VWHP\WUDQVSRUWRZH

powoGXMe rywnieŮ skXtki negatywne, w tym ]anieF]ys]F]enie ŒroGowiska natXralnego, wypaGki komXnikaFyMne i kongestiĘ

*enerXMĉ one wysokie kos]ty ekonomiF]ne >@ InstrXmentem pr]eFiwG]iaâania tym negatywnym ]Mawiskom Mest min wGra- Ůanie inteligentnyFK systemyw transportowyFK I76, spr]yMaMĉ- FyFK planowaniX ]rywnowaŮoneM moEilnoŒFi >@ : proFesie tym s]F]egylnie istotne Mest ograniF]enia rXFKX samoFKoGowego

: tym ]akresie wâaG]e miasta mogĉ promowaý ]rywnowaŮo- ne ŒroGki transportX alEo ]nieFKĘFaý Go pr]eMa]Gyw wâasnymi aXtami 7a strategia okreŒlana Mest poMĘFiem SXVK SXOO. Dzia- âania typX SXOO sâXŮĉ zaFKĘFaniX, a SXVK ² znieFKĘFaniX >@.

:yGaMe siĘ, Ůe zarywno Gla mieszkaĽFyw, Mak i wâaGz, lepszĉ opFMĉ Mest taka rozEXGowa i organizaFMa komXnikaFMi mieMskieM i inIrastrXktXry pieszo-roweroweM, aEy pasaŮerowie GoErowolnie zrezygnowali z samoFKoGyw osoEowyFK. 7e Gziaâania sĉ MeGnak kosztoFKâonne oraz FzasoFKâonne. : wiĘkszoŒFi miast, w tym rywnieŮ w .rakowie, stosowana Mest strategia SXVK SXOO.

3UREOHP\ZVSyâF]HVQHJRWUDQVSRUWXPLHMVNLHJR

3roElem GoErego zarzĉGzania transportem, tak aEy XmoŮliwiý korzystanie z inIrastrXktXry GrogoweM wszystkim XŮytkownikom Gryg, Mest znany oG Gawna. : ostatniFK GziesiĘFioleFiaFK XliFe wielX miast, w tym .rakowa, staây siĘ zatâoFzone. 0oŮna wska- zaý wiele przyFzyn takiego stanX rzeFzy. 1aMistotnieMsze z niFK to

¡ wiĘksza GostĘpnoŒý samoFKoGyw osoEowyFK, Fo wiĉŮe siĘ ze wzrostem liFzEy poMazGyw

¡ wzrost liFzEy mieszkaĽFyw miast

¡ budowa osiedli w granicach administracyjnych miasta i poza nim, ktyre sĉ Åsypialniamiµ dla osyb pracujĉcych niedaleko centrum;

¡ trudnoŒci w znalezieniu pracy, co wiĉŮe siĘ z czĘstszym po- dejmowaniem pracy z dala od swojego miejsca zamieszkania.

: mieŒcie czĘstym zjawiskiem jest kongestia. :ystĘpuje, gdy natĘŮenie ruchu jest wiĘksze niŮ przepustowoŒý ulic bĉdŬ skrzy- ŮowaĽ. 2bjawia siĘ ono zmniejszeniem prĘdkoŒci lub caâkowitym zatrzymaniem pojazdyw powodujĉcym zatory, ktyre Årozlewajĉ siĘµ takŮe na sĉsiednie ulice. =atory, popularnie nazywane kor- kami, powstajĉ najczĘŒciej w miejscach, ktyre sĉ ,,wĉskimi gar- dâamiµ. 6ĉ to miejsca o zbyt maâej przepustowoŒci. 3rzewaŮnie sĉ to skrzyŮowania, ktyre stanowiĉ punkt przesiadkowy i umoŮ- liwiajĉcy przemieszczenie siĘ w wielu kierunkach. : .rakowie przykâad stanowi skrzyŮowanie ulicy :esterplatte z ul. 6tarowiŒl- nĉ, gdzie tworzĉ siĘ nie tylko zatory w ruchu samochodowym, ale takŮe tramwajowym. 6ytuacjĘ, w ktyrej kongestia przenoszona jest na drogi dojazdowe do Åwĉskiego gardâaµ, nazywamy konge- stiĉ wtyrnĉ. -ednĉ z przyczyn zatoryw jest historyczna zabudowa .rakowa, ale istotne sĉ takŮe bâĘdy przy projektowaniu nowych ulic. .ilkadziesiĉt lat temu urbaniŒci, wytyczajĉc nowe drogi, nie brali pod uwagĘ takiego rozwoju motoryzacji, jaki siĘ dokonaâ.

Innĉ przeszkodĉ w poruszaniu siĘ po mieŒcie moŮe byý sytu- acja drogowa, przez ktyrĉ wyâĉczony z ruchu zostaje pas bĉdŬ pasy drogowe. 1a terenie zurbanizowanym sâuŮby ratownicze szybko wyznaczajĉ objazd. : najtrudniejszym poâoŮeniu sĉ uczestnicy ruchu, ktyrzy znaleŬli siĘ w pobliŮu wypadku lub kolizji, zwâaszcza gdy okolicznoŒci i liczba pojazdyw utrudniajĉ bĉdŬ uniemoŮliwiajĉ wycoIanie siĘ.

:arto zwryciý teŮ uwagĘ na moŮliwe awarie pojazdyw obsâu- gujĉcych transport publiczny. : takim przypadku przewoŬnik ma obowiĉzek niezwâocznie podstawiý pojazd zastĘpczy. =darzajĉ siĘ rywnieŮ awarie trakcji. 1ie jest to wina 0iejskiego 3rzed- siĘbiorstwa .omunikacyjnego 6.$. w .rakowie, ktyre na dzieĽ

dzisiejszy ma podpisanĉ umowĘ na obsâugĘ linii tramwajowych na terenie miasta .rakowa. 1iemniej jednak to od przewoŬnika zaleŮy, jak bardzo niedogodnoŒci odczujĉ pasaŮerowie. 8rucha- miana zostaje autobusowa linia zastĘpcza, ktyra kursuje za pojazd szynowy – tramwaj.

:raz ze wzrostem tempa Ůycia ludzie bardziej ceniĉ swyj czas.

6tarajĉ siĘ jak najmniej poŒwiĘcaý go na czynnoŒci – ich zda- niem – niepotrzebne bĉdŬ nieprzyjemne. =atem najchĘtniej wy- braliby Œrodek transportu, ktyry najszybciej dowiezie ich do celu.

:spyâczeŒnie szybkoŒý przewozu oraz koszty sĉ dla wiĘkszoŒci najwaŮniejszymi kryteriami wyboru Œrodka transportu. 3odstawo- wymi kryteriami, wzglĘdem ktyrych oceniana jest atrakcyjnoŒý transportu publicznego przez mieszkaĽcyw, sĉ

¡ czas przejazdu;

¡ czas oczekiwania na przesiadkĘ;

¡ czĘstotliwoŒý, z jakĉ kursujĉ Œrodki komunikacji publicznej;

¡ odlegâoŒý od przystanku.

:iele miast, w tym .rakyw, ma na uwadze potrzeby rozwiĉ- zania problemyw komunikacyjnych. : przeciwnym razie, jak wskazujĉ prognozy, utrudnienia bĘdĉ siĘ pogâĘbiaý. &zĘŒý roz- wiĉzaĽ skupia siĘ tylko na minimalizowaniu skutkyw, nie elimi- nujĉc przyczyn. 6ĉ to dziaâania doraŬne, ktyre mogĉ przynieŒý poŮĉdany eIekt w krytkim okresie czasu. -ednak skutki te nie sĉ dâugotrwaâe. 3rzykâadem jest moŮliwoŒý bezpâatnego przejazdu komunikacjĉ, gdy zanieczyszczenie powietrza przekroczy normy pod warunkiem posiadania dowodu rejestracyjnego pojazdu.

&zĘŒý osyb skorzysta z tego rozwiĉzania, ale gdy tylko przejazdy stajĉ siĘ znyw pâatne, osoby te przesiadajĉ siĘ z powrotem do swoich samochodyw.

3roblemu zatoryw drogowych nie da siĘ rozwiĉzaý tylko przez rozbudowĘ ulic. &zĘsto zwiĘkszenie przepustowoŒci jednego wĘzâa nie powoduje rozâadowania zatoryw, nawet jeŒli to jest ,,wĉskie gardâoµ, poniewaŮ wiĘcej osyb planuje jechaý tĉ trasĉ i okazuje siĘ, Ůe rozbudowa nie byâa wystarczajĉca. -eŮeli uda siĘ uniknĉý tego problemu, wywczas Åwĉskie gardâoµ powstaje na pobliskim skrzyŮowaniu. :ydaje siĘ, Ůe dobrym rozwiĉzaniem jest zminimalizowanie liczby samochodyw osobowych wjeŮdŮa- jĉcych do miasta.

3asaŮerowie dbajĉ nie tylko o czas przejazdu i stan Œrodo- wiska, ale takŮe o bezpieczeĽstwo i komIort podczas podryŮy.

7endencja ta jest wyraŬnie widoczna, jeŒli przeŒledzimy, jakie pojazdy zostaây zakupione przez ostatnie kilkadziesiĉt lat przez jednostki miejskie. 2becnie normĉ staây siĘ klimatyzacja, ogrzewanie, miejsce na wyzek dzieciĘcy bĉdŬ inwalidzki z pasami bezpieczeĽstwa.

=e wzglĘdu na swoje poâoŮenie w kotlinie uprzemysâowienie, ogrzewanie wielu budynkyw piecem wĘglowym oraz wzrost liczby samochodyw .rakyw boryka siĘ ze smogiem. : ostatnich kilku- nastu latach wzrosâa ŒwiadomoŒý, Ůe zdrowie ludzi jest ŒciŒle zwiĉzane z czystym Œrodowiskiem. 7aka postawa mieszkaĽcyw niejako zmusza sprawujĉcych wâadzĘ do podejmowania inicjatyw, ktyre ograniczĉ emisjĘ szkodliwych substancji. -ednym ze sposobyw jest promowanie zrywnowaŮonych Œrodkyw transportu.

7HOHPDW\NDWUDQVSRUWX

7ermin telematyka pojawiâ siĘ wraz z rozwojem inIormatyki, te- lekomunikacji i multimediyw, a co za tym idzie – nadejŒciem ery spoâeczeĽstwa inIormacyjnego. 7ermin ten zaczĘto stosowaý w ryŮnych gaâĘziach gospodarki, stĉd telematyka medyczna, ochrony Œrodowiska, Ànansowa, operacyjna, budowlana, pocz- towa, biblioteczna. Zastosowanie telematyki w nowoczesnym

(3)

LQWHOLJHQWQHV\VWHP\WUDQVSRUWRZH

transporcie wygenerowaâo termin Åtelematyka transportowaµ, ktyry obejmuje systemy pozwalajĉce wpâywaý na zachowania uczestnikyw ruchu drogowego, a takŮe urzĉdzenia techniczne w pojazdach i na trasie przewozu. Telematyka transportowa polega na transmisji danych i ich analizie >@.

Telematyczne systemy transportowe wykorzystujĉ ryŮne urzĉ- dzenia, oprogramowania i aplikacje, np.:

¡ sieci komyrkowe *60;

¡ Internet sieci :$1 – rozlegâe, sieci /$1 – lokalne;

¡ bazy danych drogowych;

¡ systemy nawigacji satelitarnej *36;

¡ systemy âĉcznoŒci radiowej;

¡ czujniki, detektory, kamery, radary, sterowniki, bĘdĉce urzĉ- dzeniami monitorowania ruchu drogowego;

¡ zmienne tablice Œwietlne inIormujĉce kierowcyw i podryŮnych >@.

5olĉ systemyw telematycznych jest wspomaganie uczestnikyw ruchu i umoŮliwienie im podejmowania wâaŒciwych decyzji.

6ystemy telematyki transportowej uâatwiajĉ sterowanie ruchem pojazdyw, zwiĘkszajĉ pâynnoŒý ruchu oraz bezpieczeĽstwo uŮyt- kownikyw ruchu, zmniejszajĉ negatywne wpâywy na Œrodowisko.

1a przykâad moŮna organizowaý objazdy odcinkyw przeciĉŮonych czy zablokowanych dziĘki przekazywaniu RQOLQH danych o sytuacji na drogach oraz przekazywaniu, rywnieŮ RQOLQH, decyzji podjĘ- tych zgodnie ze strategiĉ sterowania. .ierowcy otrzymujĉ pole- cenia w Iormie znakyw drogowych drogĉ radiowĉ oraz systemem

*60 i *36. 3rzy wprowadzaniu do uŮytku systemyw telematycznych naleŮy zwryciý uwagĘ na interIejs czâowiek-maszyna 00I. Z jednej strony minimalizuje to ryzyko pomyâki prowadzĉcych, z drugiej zaŒ ludzie powinni mieý moŮliwoŒý nadzorowania systemyw sterowania >@.

1a duŮych skrzyŮowaniach w .rakowie instaluje siĘ urzĉdze- nia wyposaŮone w specjalistyczne oprogramowanie do zbierania danych, ich przetwarzania i wydawania poleceĽ urzĉdzeniom wy- konawczym na podstawie uzyskanych wynikyw. 2programowa- nie mierzy natĘŮenie ruchu i dobiera optymalne czasy trwania cykli sygnalizacji Œwietlnej w celu maksymalnego upâynnienia ruchu na skrzyŮowaniach objĘtych sterowaniem. 1atĘŮenie ruchu jest mierzone przy uŮyciu pĘtli indukcyjnych instalowanych w jezdni oraz nowoczeŒniejszĉ metodĉ przez wideodetektory.

3omiaryw dokonuje siĘ na wlotach poszczegylnych skrzyŮowaĽ, a do analizy brane sĉ dane ze wszystkich sĉsiadujĉcych ze sobĉ skrzyŮowaĽ – tak, aby na caâym ciĉgu komunikacyjnym, w skâad ktyrego wchodzĉ te skrzyŮowania, byâa zapewniona pâynnoŒý ruchu. Ze wzglĘdu na duŮe natĘŮenie ruchu w .rakowie dĉŮy siĘ do uprzywilejowania transportu publicznego, aby jego przejazd przez zatâoczone ulice odbywaâ siĘ w miarĘ pâynnie. 0oŮna ten cel realizowaý na kilka sposobyw. 1a niektyrych skrzyŮowaniach w .rakowie, posiadajĉcych torowisko tramwajowe, zainstalowano sterowniki, ktyre, uzyskujĉc inIormacje o nadjeŮdŮajĉcym tramwaju, analizujĉ je pod wzglĘdem zgodnoŒci z rozkâadem jazdy i na tej podstawie tramwaj otrzymuje pierwszeĽstwo priorytet przejazdu przez skrzyŮowanie.

6ystemy telematyczne przekazujĉ rywnieŮ inIormacje dla po- dryŮnych o sposobach i warunkach podryŮy: dane o sieci ulicznej w transporcie indywidualnym, dane o liniach transportu publicznego, rozkâady jazdy, taryIy, dane o zatorach, opyŬnieniach w komunikacji zbiorowej >@.

Do realizacji zadaĽ systemyw telematycznych potrzebna jest aktualna i wiarygodna inIormacja, ktyra jest otrzymywana dziĘki instalowaniu na infrastrukturze transportowej wyspecjalizowa- nych elementyw technicznych, m.in.:

¡ licznikyw pojazdyw;

¡ kamer;

¡ obserwacji satelitarnych;

¡ stacji pogodowych;

¡ urzĉdzeĽ do transmisji informacji;

¡ systemyw komputerowych przetwarzajĉcych informacje;

¡ urzĉdzeĽ informujĉcych typu znaki zmiennej treŒci, sterowanie Œwiatâami >@.

: .rakowie przy pl. :szystkich őwiĘtych zainstalowano nawet kamerĘ do obserwacji pojazdyw wjeŮdŮajĉcych do strefy ograniczonego ruchu wraz z detekcjĉ numeryw rejestracyjnych pojazdyw i porywnywaniem z bazĉ pojazdyw uprawnionych do wjazdu do takiej strefy.

5ozwiĉzania telematyczne stosuje siĘ w celu:

¡ poprawy bezpieczeĽstwa ludzi i Œrodowiska;

¡ zwiĘkszenia efektywnoŒci transportu publicznego i uâatwienia sterowania ruchem pojazdyw;

¡ ekonomizacji budowy infrastruktury;

¡ usystematyzowania rozwoju, m.in. wdraŮania strategii rozwo- jowych miasta >@.

0oŮna stwierdziý, Ůe telematyczne systemy transportowe stanowiĉ nowe, zintegrowane podejŒcie do rozwiĉzywania problemyw transportowych w .rakowie. 3rzyczyniajĉ siĘ do zwiĘk- szenia dostĘpnoŒci i mobilnoŒci transportu publicznego, ryw- noczeŒnie minimalizujĉc jego negatywne oddziaâywanie, takie jak korki na drogach, wypadki, duŮe zuŮycie energii, zanieczyszczenie Œrodowiska naturalnego, koszty budowy infrastruktury.

Zastosowanie telematyki koncentruje siĘ na infrastrukturze i pojazdach, za poŒrednictwem ktyrych inteligentne systemy transportowe wpâywajĉ na zachowanie siĘ ludzi.

,QWHOLJHQWQHV\VWHP\WUDQVSRUWRZH

: r. na I őwiatowym .ongresie w dziedzinie systemyw transportowych w 3aryŮu zostaâa zdeÀniowana koncepcja wy- korzystujĉca nowoczesne rozwiĉzania technologiczne w zarzĉ- dzaniu ruchem miejskim. 3ierwszy raz uŮyto nazwĘ inteligentne systemy transportowe. Zgodnie z ustaleniami z .ongresu IT6 oznacza systemy, ktyre stanowiĉ szeroki zbiyr ryŮnych technologii telekomunikacyjnych, informatycznych, automatycznych i pomiarowych, jak rywnieŮ technik zarzĉdzania stosowanych w transporcie w celu zwiĘkszania bezpieczeĽstwa uczestnikyw ruchu, zwiĘkszenia efektywnoŒci systemu transportowego oraz ochrony zasobyw Œrodowiska naturalnego >@.

.omisja (uropejska w .omunikacie Å3lan wdroŮenia inteligentnych systemyw transportowych w (uropie, &20

µ z dnia grudnia r. przedstawiâa obszary dziaâaĽ, w ktyrych w pierwszej kolejnoŒci naleŮy zajĉý siĘ wdraŮaniem rozwiĉzaĽ wchodzĉcych w skâad IT6. 3lan wymienia obszaryw:

. 2ptymalne wykorzystanie danych dotyczĉcych dryg, ruchu i podryŮy.

. &iĉgâoŒý usâug IT6 w zakresie zarzĉdzania ruchem i transportem towarowym w europejskich korytarzach transportowych i konurbacjach.

. %ezpieczeĽstwo i ochrona w transporcie drogowym.

. Integracja pojazdu z infrastrukturĉ transportowĉ.

. %ezpieczeĽstwo i ochrona danych oraz kwestie odpowiedzialnoŒci.

. (uropejska wspyâpraca i koordynacja w zakresie IT6 >@.

-est to bardzo ogylny zarys. 1iemniej jednak wyznacza kierunki w zarzĉdzaniu transportem. :iele gmin w 3olsce, takŮe gmina miejska .rakyw, zaczĘâo juŮ wprowadzaý takie rozwiĉzania. -ako podstawowe korzyŒci wymienia siĘ:

(4)

LQWHOLJHQWQHV\VWHP\WUDQVSRUWRZH

¡ zwiĘkszenie przepustowoŒci sieci ulic o –;

¡ poprawĘ bezpieczeĽstwa ruchu drogowego zmniejszenie liczby wypadkyw o –;

¡ zmniejszenie czasyw podryŮy i zuŮycia energii o –;

¡ poprawĘ jakoŒci Œrodowiska naturalnego redukcja emisji spa- lin o –;

¡ poprawĘ komfortu podryŮowania i warunkyw ruchu kierowcyw podryŮujĉcych transportem zbiorowym oraz pieszych;

¡ redukcjĘ kosztyw zarzĉdzania taborem drogowym;

¡ redukcjĘ kosztyw zwiĉzanych z utrzymaniem i renowacjĉ nawierzchni;

¡ zwiĘkszenie korzyŒci ekonomicznych w regionie >@.

7DEOLFHG\QDPLF]QHMLQIRUPDFMLSDVDŮHUVNLHM

$by prawidâowo zaplanowaý przejazd, trzeba mieý dostĘp do kluczowych informacji. 1iewĉtpliwie do takich naleŮĉ: godzina odjazdu, czas przejazdu, ewentualnie dane, gdzie i na jakĉ li- niĘ naleŮy siĘ przesiĉŒý. 6tandardem sĉ umieszczane na przystankach rozkâady jazdy. 1iestety, czĘsto nie pokrywajĉ siĘ one z rzeczywistoŒciĉ. $utobusy oraz tramwaje z ryŮnych powodyw, np. wystĘpowania zjawiska kongestii, przyjeŮdŮajĉ opyŬnione.

2czekujĉcy nigdy nie mogli mieý pewnoŒci, jak dâugo jeszcze bĘdĉ musieli czekaý. 2becnie ludzie oczekujĉ, Ůe informacja bĘdzie podawana w czasie rzeczywistym, co wymaga, Ůeby byâa jak najczĘŒciej aktualizowana. : tym celu stosowane sĉ np. systemy *36, znajdujĉce siĘ w pojazdach. 3rzekazujĉ one sygnaâ o swojej lokalizacji do centrum zarzĉdzania, dziĘki ktyremu informacje sĉ aktualizowane na tablicach D3I >@. : r. Zarzĉd Infrastruktury .omunalnej i Transportu w .rakowie ZI.iT zaczĉâ realizowaý elementy IT6, m.in. przez wprowadzanie 6ystemu In- formacji 3asaŮerskiej 3I6 ang. 3DVVDQJHU,QIRUPDWLRQ6\VWHP), w ktyrego skâad wchodzĉ tzw. tablice dynamicznej informacji pasaŮerskiej D3I ang. '\QDPLF3DVVDQJHU,QIRUPDWLRQ). 6ĉ to montowane na przystankach tramwajowych tablice, ktyre sâuŮĉ do wyŒwietlania aktualnych komunikatyw i godzin odjazdu tramwajyw. 1a samej gyrze znajduje siĘ oÀcjalna nazwa przystanku, poniŮej wypisane sĉ nazwy kolumn: linia, przystanek docelowy, odjazd. 3oniŮej na wyŒwietlaczu /(D prezentowane sĉ informacje. : starszych modelach wyŒwietlacz liczyâ linijki, w nowszych

. 6tarszy model przedstawia zdjĘcie nr . 2djazd moŮe byý wy- Œwietlany w formie liczby minut, jakie pozostaây do pojawienia siĘ pojazdu na tym przystanku przy czym liczba minut wyraŮona jest liczbĉ naturalnĉ ryŮnĉ od zera bĉdŬ w formie godziny). *dy pojazd podjeŮdŮa na przystanek, wyŒwietlajĉ siĘ symbole Å!!!!µ.

&zcionka tych informacji ma min. mm. 3onadto sâupy, na ktyrych zamontowane sĉ wyŒwietlacze, wyposaŮone sĉ w przycisk, po naciŒniĘciu ktyrego wszystkie wyŒwietlane informacje sĉ gâo- Œno odczytywane taki model po raz pierwszy zostaâ zamonto- wany w .rakowie w r.). Istnieje moŮliwoŒý, aby informacja o tramwaju w przedostatniej linii zmieniaâa siĘ co s. 2statnia linia przeznaczona jest na aktualnĉ godzinĘ oraz komunikaty dot. awarii, darmowej komunikacji w danym dniu bĉdŬ innych, istotnych z punktu widzenia pasaŮeryw, informacji. 0oŮe ona byý wyŒwietlana statycznie albo byý przewijana ze staâĉ prĘdkoŒciĉ.

Istnieje takŮe moŮliwoŒý wyŒwietlania kilku komunikatyw z -se- kundowym odstĘpem.

3ierwsze tablice zaczĘây pojawiaý siĘ w zwiĉzku z budowĉ .ra- kowskiego 6zybkiego Tramwaju linii nr w r. 1astĘpnie w r. umieszczono je takŮe w 6tarym 0ieŒcie. 3odjĘto takŮe decyzjĘ o montowaniu tablic na powstajĉcych liniach tramwajowych. : r. zaczĘto instalowaý D3I na pozostaâych przystan-

kach. Zgodnie z podjĘtĉ wtedy decyzjĉ w tablice dynamicznej informacji pasaŮerskiej majĉ byý wyposaŮone przystanki tramwajowe na wszystkich trasach; wyjĉtek stanowiĉ linie do 3leszowa i Walcowni. Tam informacja jest umieszczona tylko na przystanku koĽcowym. 1a trasie linii wymieniono tablice na nowsze mo- dele. 8Ůywane zostaây zamontowane na przystankach, z ktyrych korzysta mniej pasaŮeryw. 2becnie w .rakowie znajduje siĘ po- nad tablic >, , @. .rakyw – jako jedno z pierwszych miast w 3olsce – w takim stopniu rozbudowaâ i wprowadziâ D3I do powszechnego uŮytku. -est to rozwiĉzanie, ktyre uâatwia prze- bycie trasy z punktu $ do % w najkrytszym czasie. 8moŮliwia takŮe efektywniejsze wykorzystanie alternatywnych tras. Zaletĉ takiego rozwiĉzania jest takŮe prezentowanie przewoŬnika i or- ganizatora transportu jako przedsiĘbiorstw zorientowanych na klienta. Wadĉ sĉ poniesione koszty. 3asaŮerowie nie odczuwali braku tablic D3I, gdy wczeŒniej ich nie byâo. 0uszĉ one dziaâaý bez zarzutu. W sytuacji, gdy wskazujĉ inny czas oczekiwania niŮ jest rzeczywisty, powodujĉ frustracjĘ pasaŮeryw i szkodzĉ wize- runkowi komunikacji miejskiej.

$SOLNDFMHXâDWZLDMĉFH]DNXSELOHWXLSODQRZDQLHSRGUyŮ\

3asaŮerowie powinni mieý moŮliwoŒý zakupu biletyw w jak najmniej uciĉŮliwy dla nich sposyb. ZwiĘksza to przychody. 2soby posiadajĉce .rakowskĉ .artĘ 0iejskĉ ..0) majĉ zapisany na elektronicznym noŒniku bilet wraz z datĉ waŮnoŒci oraz in- formacjĉ o rodzaju biletu. Za pierwszym razem konieczne jest udanie siĘ do 3unktu 6przedaŮy %iletyw 36%). 2d poczĉtku

r. na kartach drukowane jest zdjĘcie, dziĘki czemu nie ma potrzeby wydawania przez 03. 6.$. dodatkowej legitymacji poŒwiadczajĉcej toŮsamoŒý. Dla studentyw i doktorantyw niektyrych uczelni wyŮszych istnieje moŮliwoŒý zapisania biletu okresowego na legitymacji studenckiej. DziĘki temu nie trzeba mieý przy sobie kart. W przyszâoŒci celem ..0 jest zintegro- wanie takŮe innych usâug wykonywanych przez *minĘ 0iejskĉ .rakyw, takich jak parkowanie w 6trefie 3âatnego 3arkowania czy korzystanie z usâug niektyrych instytucji kulturalnych >@.

.olejnych zakupyw biletyw na ..0 moŮna dokonywaý albo w 36%, albo w biletomatach, albo RQOLQH przez stronĘ doâado- waĽ e%ilet. 0oŮna na niej dokonaý pâatnoŒci, ale w celu zapisu biletu na karcie ..0 niezbĘdne jest udanie siĘ do biletoma- tu. 6ĉ one zamontowane przy przystankach oraz w wiĘkszoŒci tramwajyw i autobusyw. W r. nad urzĉdzeniami umiesz- czonymi na zewnĉtrz budowane sĉ zadaszenia, aby podczas deszczu i Œniegu pasaŮerowie mogli komfortowo z nich korzy- staý. W biletomatach moŮna dokonaý zakupu takŮe biletyw podlegajĉcych skasowaniu, dziĘki czemu nie trzeba przychodziý na przystanek duŮo wczeŒniej i szukaý kiosku. Za bilety jedno- przejazdowe moŮna pâaciý mobilnie, a zakupiony bilet okazaý w przypadku kontroli na noŒniku elektronicznym. $plikacje to 6ky&ash, mo%I/(T, m3ay czy i0.$; âĉczĉ one w sobie takŮe moŮliwoŒci zakupu innych usâug, np. biletyw kolejowych, opâat za parkowanie itp.

1iektyre osoby korzystajĉce z komunikacji miejskiej w .rakowie wprowadzajĉ nowe rozwiĉzania uâatwiajĉce poruszanie siĘ po mieŒcie. W Internecie dostĘpna jest mapa âĉczĉca ogylnodo- stĘpne dane z ZI.iT-u oraz mapĘ miasta, dziĘki czemu moŮna Œledziý w czasie rzeczywistym, w jakim poâoŮeniu znajdujĉ siĘ obecnie tramwaje. -uŮ bĘdĉc w domu, moŮna siĘ dowiedzieý, czy pojazd wyjechaâ z pĘtli. Dziaâa to na podobnej zasadzie jak D3I. Zaletĉ jest fakt, Ůe do sprawdzenia tej informacji nie trzeba znajdowaý siĘ na przystanku.

(5)

LQWHOLJHQWQHV\VWHP\WUDQVSRUWRZH

Dla wielu miast polskich, rywnieŮ dla .rakowa, dziaâa apli- kacja internetowa pod nazwĉ Å-akdojade.plµ www.jakdojede.

pl). -ej dziaâanie polega na wyŒwietleniu moŮliwych, kilku naj- szybszych, poâĉczeĽ pomiĘdzy zadanymi punktami. DziĘki tej aplikacji moŮemy dowiedzieý siĘ rywnieŮ, jaki jest spodziewany czas podryŮy oraz zdobyý informacje o liczbie i miejscu prze- siadek. -est ona przydatna zwâaszcza na trasach, na ktyrych dany uŮytkownik rzadko siĘ przemieszcza. 1iewĉtpliwie dziĘki takiemu rozwiĉzaniu skraca siĘ czas oczekiwania pasaŮeryw na przystanku, co zachĘca do korzystania z komunikacji publicznej oraz zmniejsza zjawisko kongestii. 2soby, ktyre nie chcĉ korzystaý z nowych technologii, mogĉ nadal wykorzystywaý tradycyjne sposoby zakupu biletu oraz sprawdzaý rozkâad jazdy na przystankach.

,QWHOLJHQWQHVNU]\ŮRZDQLD

6ygnalizacja Œwietlna powoduje zatrzymanie w ruchu odbywa- jĉcym siĘ w danym kierunku. 6powalnianie jadĉcych pojazdyw, a pyŬniej czas potrzebny do wznowienia ich ruchu, wydâuŮajĉ stracony czas. 3odczas ruszania spalanie jest wiĘksze niŮ podczas pâynnej jazdy, co prowadzi do wzrostu zanieczyszczeĽ.

ZwiĘksza siĘ takŮe prawdopodobieĽstwo kolizji. Inteligentne skrzyŮowania majĉ na celu takie sterowanie sygnalizacjĉ Œwietl- nĉ, aby ruch byâ moŮliwie jak najpâynniejszy. Zaletĉ takiego roz- wiĉzania jest takŮe moŮliwoŒý nadania pierwszeĽstwa danej gru- pie pojazdyw – najczĘŒciej sĉ to pojazdy komunikacji miejskiej.

0oŮna faworyzowaý rywnieŮ pieszych, rowerzystyw, pojazdy jadĉce z danego kierunku itp. ZaleŮy to od woli decydenta i po- lityki transportowej prowadzonej przez wâadze miejskie. Innym podejŒciem do zarzĉdzania transportem jest pryba minimaliza- cji âĉcznego czasu wszystkich uczestnikyw ruchu. 2znacza to, Ůe Ůadna grupa nie ma pierwszeĽstwa zaâoŮonego z gyry przed innymi. To, jak zostanĉ przeâĉczone Œwiatâa, zaleŮy od natĘŮenia ruchu. Tam, gdzie jest najwiĘksza iloŒý oczekujĉcych, tam dâuŮej bĘdzie Œwieciý siĘ zielone Œwiatâo.

W .rakowie najczĘŒciej pierwszeĽstwo otrzymujĉ pojazdy szy- nowe. Widaý to zwâaszcza na skrzyŮowaniach, gdzie jest osob- ne przejŒcie przez torowisko i przez jezdniĘ. őwiatâo zielone na przejŒciu dla pieszych przez torowisko jest wâĉczone przez wiĘk- szoŒý czasu i nie zaleŮy od Œwiatâa przy przejŒciu przez jezdniĘ ani od tego, czy sĉ piesi oczekujĉcy na przejŒcie. W momencie dojeŮdŮania tramwaju do przejŒcia sygnalizator zaczyna Œwie- ciý siĘ na czerwono. 3ojazd szynowy nie musi zatem czekaý na swoje Œwiatâo zielone. 3odczas zmiany Œwiateâ na niektyrych skrzyŮowaniach upâywa kilka sekund, w czasie ktyrych wszyscy uŮytkownicy majĉ czerwone Œwiatâa. Decydujĉ tutaj kwestie bez- pieczeĽstwa. .ierowcom zdarza siĘ przejechaý skrzyŮowanie juŮ po zapaleniu czerwonego Œwiatâa. 3iesi rywnieŮ nie sĉ chĘtni czekaý i wchodzĉ na przejŒcia w ostatniej chwili.

3odczas planowania ustawieĽ sygnalizacji Œwietlnej, majĉcej usprawniý ruch, naleŮy zwryciý uwagĘ na to, ktyre kierunki sĉ ze sobĉ kolizyjne. 6ytuacjĉ niedopuszczalnĉ jest, aby czerwone Œwiatâo byâo w momencie, gdy kierunek jazdy jest bezkolizyjny ze wszystkimi, ktyre w danym momencie majĉ zielone. Zasadĉ jest, Ůe jak najwiĘksza liczba kierunkyw powinna mieý moŮliwoŒý przejazdu w jednym czasie >@.

Innym rozwiĉzaniem jest montaŮ przy przejŒciach dla pieszych przyciskyw. 3o ich naciŒniĘciu w niedâugim czasie powinno za- paliý siĘ zielone Œwiatâo dla pieszych. WzglĘdy bezpieczeĽstwa wymagajĉ jednak, aby zmiana nie byâa natychmiastowa. -est to dobre rozwiĉzanie na obszarze, gdzie piesi sporadycznie chcĉ

przejŒý przez jezdniĘ. 3owoduje to wiĘkszĉ przepustowoŒý ruchu samochodowego oraz moŮliwoŒý ekonomiczniejszej jazdy dla kierowcyw.

&iekawym eksperymentem byâo wyâĉcznie sygnalizacji Œwietl- nej w okolicy 3lant. 3anuje tam wzmoŮony ruch pieszy oraz komunikacji zbiorowej. -ak wskazuje ZI.iT, liczba kolizji i wypadkyw spadâa >@. Wynika to z faktu, Ůe zarywno piesi, jak i kierow- cy, sĉ ostroŮniejsi, gdy nie dziaâa sygnalizacja. 6topniowo byâa ona wyâĉczana na kolejnych skrzyŮowaniach. 3ozwala to takŮe usprawniý ruch pieszych i komunikacji zbiorowej, co – zgodnie z politykĉ miasta – jest pozytywnĉ zmianĉ. 0oŮna z tego wysnuý wniosek, Ůe w pewnych przypadkach nieopâacalne jest stosowa- nie drogich technologii. /udzie zazwyczaj zachowujĉ siĘ w sposyb inteligentny i bardziej dla nich korzystny niŮ jest w stanie to zapewniý system automatyczny.

,QIRUPDFMHQDWHPDWDNWXDOQHJRVWDQXGUyJ

WaŮnym elementem IT6 jest bieŮĉca informacja na temat aktual- nego stanu dryg. .ierowca, ktyry ma wiedzĘ na temat natĘŮenia ruchu, moŮe korzystniej zaplanowaý swyj przejazd. 1ie zwiĘksza ponadto zjawiska kongestii na najbardziej uczĘszczanej trasie.

1ajczĘŒciej taka informacja przedstawiana jest kierujĉcym za pomocĉ zmieniajĉcych treŒý tablic. Zazwyczaj podawane sĉ na nich: aktualna temperatura, ostrzeŮenia pogodowe np. Åuwaga, Œliskoµ) czy informacje o trwajĉcych remontach. 0a to na celu poprawĘ bezpieczeĽstwa, a takŮe uâatwienie kierowcom zaplano- wania objazdu, gdy wiedzĉ, ktyra trasa jest zamkniĘta.

1a drogach gâywnych pozamiejskich, np. drodze z .rakowa do Zakopanego, âatwo zmierzyý czas przejazdu na danym odcin- ku. 3odawany on jest na wyjeŬdzie z .rakowa. .ierowcy, znajĉc odlegâoŒý, mogĉ z âatwoŒciĉ wyliczyý Œredniĉ szybkoŒý. -est ona zwiĉzana z zagĘszczeniem pojazdyw bĉdŬ wypadkiem lub kolizjĉ.

W mieŒcie rywnieŮ znajdujĉ siĘ tego typu tablice, ale jest ich bardzo maâo. 6ĉ zamontowane na drodze od 5onda 0ogilskiego do 3lacu &entralnego. 1a tej trasie ruch jest stosunkowo duŮy i odbywa siĘ zwâaszcza po gâywnej drodze. W innych lokalizacjach montaŮ tego typu tablic byâby kosztowny i maâo efektywny, gdyŮ w mieŒcie samochody jeŮdŮĉ po wielu trasach i jest duŮo skrzy- ŮowaĽ. .onieczne zatem byâoby wyliczanie czasyw wielu pojazdyw i odrzucanie tych, ktyre po drodze skrĘcĉ. Informacja ta nie byâaby przydatna takŮe dla wielu kierowcyw, ktyrzy nie zmierzajĉ do danego punktu.

3raktykĉ znanĉ od czasyw wynalezienia poâĉczeĽ bezprzewo- dowych jest informowanie prowadzĉcych zarywno pojazdy szyno- we, jak i spalinowe, o awariach, kolizjach i wypadkach. Tramwaje i autobusy kierowane sĉ na objazdy. 0imo iŮ taka forma komunikacji pomiĘdzy centralĉ a prowadzĉcymi ogranicza siĘ gâywnie do przypadkyw wymagajĉcych niestandardowego zachowania, jest to praktyka bardzo istotna. DziĘki takiemu rozwiĉzaniu zostaje ograniczone zjawisko kongestii. Wpâywa to korzystnie nie tylko na komunikacjĘ zbiorowĉ, ale takŮe indywidualnĉ.

3RGVXPRZDQLH

Na podstawie scharakteryzowanej literatury oraz przeprowa- dzonej analizy moŮna przedstawiý nastĘpujĉce wnioski:

¡ wymagania pasaŮeryw dotyczĉce Œwiadczonych usâug przewozo- wych sĉ coraz wiĘksze. &hcĉ, aby podryŮ byâa tania, szybka, bez- pieczna, komfortowa oraz przyjazna dla Œrodowiska. 0iastu, ktyre nie sprosta tym wymaganiom, grozi emigracja mieszkaĽcyw;

¡ wâadze miejskie .rakowa promujĉ korzystanie z komunikacji zbiorowej oraz roweryw. -ednoczeŒnie ich dziaâania zmierza-

(6)

LQWHOLJHQWQHV\VWHP\WUDQVSRUWRZH

jĉ do ograniczenia ruchu samochodowego. -est to sposyb na zmniejszenie zjawiska kongestii w mieŒcie oraz usprawnienie ruchu;

¡ coraz wiĘkszĉ rolĘ odgrywajĉ nowoczesne technologie, ktyre majĉ za zadanie wspomyc planowanie i zarzĉdzanie ruchem w mieŒcie;

¡ duŮĉ inwestycjĉ jest nadawanie priorytetu pojazdom komunikacji publicznej. Do dziaâaĽ podejmowanych w tym celu na- leŮĉ m.in. budowanie inteligentnych skrzyŮowaĽ. DziĘki nim pojazdy komunikacji zbiorowej mogĉ mieý zielone Œwiatâo w momencie zbliŮania siĘ do skrzyŮowania. 6kraca siĘ czas przejazdyw. W .rakowie inteligentne skrzyŮowania wymagajĉ poprawy uwzglĘdniajĉcej takŮe ruch pieszy i rowerowy;

¡ jednoczeŒnie miasto przedstawia kierowcom moŮliwoŒci ob- jazdyw czy ewentualnych utrudnieĽ w ruchu za pomocĉ tablic o zmiennej treŒci;

¡ wiĘkszoŒý dziaâaĽ zwiĉzanych z IT6 ma wartoŒci informacyjnĉ, natomiast ostatecznĉ decyzjĘ majĉ podejmowaý pasaŮerowie;

¡ powstajĉce aplikacje rozszerzajĉ moŮliwoŒci uŮytkownikyw.

Tradycyjne formy zostajĉ w sposyb stopniowy zastĘpowane nowoczesnymi. WaŮne jest, aby spoâeczeĽstwo miaâo czas na przystosowanie siĘ do zmiany;

¡ inteligentne skrzyŮowania powinny byý zsynchronizowane ze sobĉ tak, aby komunikacja miejska miaâa zielone Œwiatâo na kolejnych skrzyŮowaniach.

%LEOLRJUDÀD

. %roŮyna (., 6\VWHP'\QDPLF]QHM,QIRUPDFML3DVDŮHUVNLHM

ZNRPXQLNDFMLPLHMVNLHM²DQDOL]DXŮ\WHF]QRŒFLL]DGRZROHQLD

SDVDŮHUyZQDSU]\NâDG]LH.=.*23, „Autobusy – Technika, (ksploatacja, 6ystemy Transportoweµ , nr .

. '\QDPLF]QDLQIRUPDFMDSDVDŮHUVND: http://kmkrakow.pl/

informacje-o-systemie-kmk/infrastruktura/-dynamiczna- -informacja-pasazerska.html dostĘp: ..).

. Dyr T., $SOLNDFMD2Q7LPHÀUP\3L[HOMDNRLQVWUXPHQWNUHRZD

QLD]UyZQRZDŮRQHMPRELOQRŒFLZPLDVWDFK, „Autobusy – Technika, (ksploatacja, 6ystemy Transportoweµ , nr .

. Dyr T., .RQNXUHQF\MQDL]DVRERRV]F]ĘGQDPRELOQRŒýZPLD

VWDFK, „Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Trans- portoweµ , nr –.

. Dyr T., .ozâowska 0., .RV]W\NRQJHVWLLZ8QLL(XURSHMVNLHM,

„Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportoweµ

, nr –.

. ,QWHOLJHQWQHVNU]\ŮRZDQLD: http://serwisy.gazetaprawna.pl/

transport/artykuly/,inteligentne-skrzyzowania.html dostĘp: ..).

. ,QWHOLJHQWQH6\VWHP\7UDQVSRUWRZH²NRU]\ŒFL]]DVWRVRZDQLD:

http://samorzad.infor.pl/tematBdnia/,Inteligentne- Systemy-Transportowe-korzysci-z-zastosowania.html dostĘp:

..).

. .osobucki á., 5R]NâDGMD]G\DNDOHQGDU], „.omunikacja 3u- blicznaµ , nr .

. .UDNRZVND.DUWD0LHMVND: http://www.kkm.krakow.pl/ do- stĘp: ..).

. .UDNyZ2VWDWQLDV\JQDOL]DFMDZFHQWUXP]RVWDQLHZ\âĉF]R

QD: http://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/krakow- ostatnia-sygnalizacja-w-centrum-zostanie-wylaczona-.

html dostĘp: ..).

. 0odelewski .., &]\PMHVW,76": http://www.itspolska.pl/?pa- ge dostĘp: ..).

. Neumann T., :\NRU]\VWDQLHV\VWHPyZWHOHPDW\NLQDSU]\

NâDG]LHZ\EUDQ\FKSU]HGVLĘELRUVWZWUDQVSRUWXGURJRZHJR,

„Autobusy – Technika, Eksploatacja, Systemy Transportoweµ

, nr .

. Nowacki *. red.), 7HOHPDW\NDWUDQVSRUWXGURJRZHJR, Wydaw- nictwo Instytutu Transportu Samochodowego, 0iasto .

. 2gyrek 3., Dybaâa %., %LOHWRPDW]HSVXW\"1LHSâDFLV]NDU\

:.UDNRZLHWRQDUD]LHPDU]HQLH: http://www.gazetakrakow- ska.pl/wiadomosci/krakow/a/biletomat-zepsuty-nie-placisz- kary-w-krakowie-to-na-razie-marzenie,/ dostĘp:

..) .

. 3U]\VWDQNLQDWHUHQLH.UDNRZD: http://kmkrakow.pl/infor- macje-o-systemie-kmk/przystanki-na-terenie-krakowa.html dostĘp: ..).

. 7UDPZDMHZ.UDNRZLH: https://pl.wikipedia.org/wiki/Tramwa- jeBwB.rakowie dostĘp: ..).

. 8U]ĉG0LDVWD.UDNRZD:\G]LDâ*RVSRGDUNL.RPXQDOQHM

0RELOQRŒý]UyZQRZDŮRQD²SRGUĘF]QLNGODSUDNW\NyZRSUD

FRZDQ\QDSRGVWDZLHPDWHULDâyZV]NROHQLRZ\FKSURMHNWX

7UDQVSRUW/HDUQLQJ, broszura 8rzĘdu 0iasta .rakowa, .ra- kyw .

. Wasiak M., 5HNRUGRZ\URNGOD.UDNRZD6WROLFĘ0DâRSRO

VNLRGZLHG]LâRSUDZLHPOQWXU\VWyZ: https://krakow.tvp.

pl//-mln-osob-odwiedzilo-krakow-w--roku dostĘp: ..).

. Wydro .., 7HQGHQFMHUR]ZRMRZHWHOHPDW\NLWUDQVSRUWX, Wy- dawnictwo Instytutu Transportu Samochodowego, Warszawa

.

$QDO\VLVRILQWHOOLJHQWWUDQVSRUWV\VWHPVRQWKHH[DPSOH

RI WKH FLW\ RI .UDNRZ

7KHREMHFWRIUHVHDUFKLVXUEDQWUDQVSRUWLQ.UDNRZ7KHURDG

XVHUVDUHGULYHUVDQGSDVVHQJHUVRIFRPEXVWLRQYHKLFOHVUDLOYH

KLFOHVHOHFWULFYHKLFOHVDQGWKRVHSRZHUHGE\PXVFOHSRZHUDV

ZHOODVSHGHVWULDQV(YHU\RQHKDVWKHULJKWWRXVHSXEOLFURDGV

EXWXQGHUFHUWDLQFRQGLWLRQV7KHFLW\·VJRDOLVWRSURYLGHVXFKLQ

IUDVWUXFWXUHDQGHQDFWODZVWKDWZLOOHQDEOHWKHPWRFRH[LVW7KH

0DQDJHPHQW%RDUGRI0XQLFLSDO,QIUDVWUXFWXUHDQG7UDQVSRUWLV

WDVNHGZLWKSURYLGLQJVXFKRUJDQL]DWLRQRIWUDIÀFLQFOXGLQJSXEOLF

WUDQVSRUWWKDWWKHFLW\ZLOOEHSDVVDEOHDQGSDVVHQJHUV·UHTXLUH

PHQWVDUHPHW7KHMRXUQH\VVKRXOGEHVPRRWKDQGZLWKRXWPD

MRUGLVWXUEDQFHV$QLQQRYDWLYHVROXWLRQLQWKHÀHOGRIWUDQVSRUW

VHUYLFHVLQSDVVHQJHUWUDIÀFLVWKHXVHRI,QWHOOLJHQW7UDQVSRUW

6\VWHPV,76

.H\ZRUGV Intelligent Transport Systems, telematics, Cracow.

$XWRU]\

dr inŮ. 0DULXV]1LHNXU]DN – Akademia *yrniczo-+utnicza w .rakowie, Wydziaâ Zarzĉdzania

dr inŮ. (ZD.XELĽVND-DEFRĽ – Akademia *yrniczo-+utnicza w .rakowie, Wydziaâ Zarzĉdzania

inŮ. $JQLHV]ND%D]LRU – A*+ Akademia *yrniczo-+utnicza w .rakowie, Wydziaâ Zarzĉdzania

(7)

Międzynarodowe Targi Metod i Narzędzi do Wirtualizacji Procesów

2-4.10.2018

www.exposilesia.pl Centrum Targowo-Konferencyjne

Braci Mieroszewskich 124 | 41-219 Sosnowiec

tel.: +48 32 788 75 19 | +48 510 030 472; 510 031 684 | toolex@exposilesia.pl