Ryszard Grygiel,Andrzej
Pelisiak,Małgorzata
Rybicka,Krzysztof Gowin,Bogusław
Maryniak
Brześć Kujawski, woj. włocławskie.
Stanowisko 4
Informator Archeologiczny : badania 15, 27-29
BIALCZ STARY, gm . Ś m ig ie l P olsk a A kadem ia Nauk
w oj. le s z c z y ń s k ie Instytut H is to r ii Kultury
Stanow isko 4 M aterialnej
Zakład A r ch eo lo g ii W ielk o p olsk i w Poznaniu
B adania p row ad zili d o c .d r hab. T ad eu sz W lślań sk l 1 dr Lech C zern iak /a u to r sp ra w o zd a n ia /. F in an so w a ł IHKM PAN i WKZ L eszn o . T r z e c i se z o n badań. Osady kultury późnej ce r a m ik i w stęgow ej /" le n d z ie ls k ie j" / z faz Ib-Ш , kultury pucnaiców lejkow atych z faz III-IV, kultury a m for k u listy ch z fazy Ш, kultury łu ży ck iej z Ha C /D , kultury p rze w o rsk iej z p rzeło m u e r , śre d n io w iecz a - X V - XVI w ., cm en ta rzy sk o z I/II ok resu epoki b rązu. C elem badań było d a lsz e s z c z e g ó ło w e rozpoznan ie c z ę ś c i c e n tr a l nej stan ow isk a o ra z son dażow e p ozosta łych , głów n ie w y ż sz y ch p artii stoku doliny. W c z ę ś c i cen traln ej zbadano p o w ierzch n ię 170 m . Odkryto 34 s iln ie skupione jam y glin tankowe kultury późnej c e r a m ik i w stęgow ej z fazy ΙΠ o ra z 10 /s tr a ty g r a fic z n ie w y raźn ie m ło d s z y c h / bardzo płytkich jam gosp od a rczy ch , 2 p alenisk a i fragm ent / 9 m d łu g o ś c i/ chaty słupow ej kultury pucharów lejk ow atych z fazy IU-IV . Ponadto w w a r stw ie ornej i w str o p ie w arstw y kulturowej zn alezion o p ojed yn cze fragm enty ce ra m ik i kultury am for k u listych , łużyckiej i p rze w o rsk iej,
2
Sondażam i / 5 / zbadano łą c z n ie p o w ierzch n ię 130 m . T rzy z n ich zlok alizow an o na południowy w schód od wykopu głów n ego w o d le g ło śc i 7), 115 i 190 m . Nie stw ierd zo n o w nich Śladów osad nictw a n eo lity czn eg o . Odkryto n atom iast: 1 / grób "wannowy" zbudowany z k am ieni, za w ie ra ją c y fragm en t s z k ie le tu lu d zk iego 1 n aczyn ie z I/H o k resu epoki brązu ,
2 / fragm en t b liż ej n ie o k r eślo n ej budowli z XV-XVI w. P o zo sta łe dwa son d aże zlok alizow an o około 230 m na południowy zachód od wykopu g łó w nego na a n a log iczn ej w y e o k o ści w etosunku do dna d olin y. Odkryto tu d a ls z e ślad y osad n ictw a kultury późnej ce ra m ik i w stęgow ej: 1 / ja m ę go sp o d a r czą z fazy Ha o bogatej z a w a r to ś c i ce r a m ik i i k rze m ien ia oraz 2 / bardzo r o z le g ty obiekt /p ó łz ie m la n k ę ? / z fazy II·III, k tóry z a b e z p ie czon o p ozo staw ia ją c do e k sp lo r a c ji w p r z y sz ły m s e z o n ie .
Badania będą kontynuowane.
BRZEŚĆ KUJAWSKI M uzeum A r ch eo lo g ic zn e
w oj, w ło cła w sk ie 1 E tn ograficzn e w Łodzi
Stanowisko 4
Badania p row ad ził dr R y sza rd G r y g ie l /a u to r sp raw ozd an ia/ p rzy u d zia le mgr, A ndrzeja P e llsia k a ,
-28
M ałgorzaty R ybickiej, K rzy szto fa Gowina i B ogu sław a M aiyn iaka. F in an sow ali: WKZ w e W łocław ku, Urząd M iasta i Gminy w B r z e ś c iu Kujawskim oraz M uzeum A r ch eo lo g iczn e i E tn ograficzne w Ł odzi. Kontynuacja badań z lat 19 34 -1 9 3 9 , 1952, 1976 -1980, Osada kultury ce ra m ik i w stęgow ej rytej, osad a i cm en ta rzy sk o grupy b r z e sk o - kujawskiej kultury le n d z ie lsk ie j, ślad y osadnictw a kultury pucharów lejkow atych, kultury am for k u li stych i kultury ceram ik i szn u row ej z późnego n eo litu oraz kultury tr z c in le c k ie j z w c z e sn e g o okresu epoki brązu, osada kultury grobów k loszow ych z w c zesn eg o o k resu la teń sk ie g o i kultury p rzew o r sk iej z e środkow ego ok resu la teń sk ie g o , ślady osadnictw a kultury p rze w o rsk iej z późnego okresu rz y m sk ieg o i śred n io w iecza /X IV w . / ,
Badania kontynuowano w północnej c z ę ś c i stan ow iska. S tw ierd zo no praw ie całkow ity zanik w arstw y kulturow ej, której n a jw ięk szą m ią ż s z o ś ć obserw ow ano d otych czas w szc zy to w ej p a rtii stan ow isk a. P r z e b a dano o b sz a r 950 m 2 , na którym dom inow ała problem atyka n eolityczn a .
Uchwycono północną g ra n icę za się g u osad y kultury ce ra m ik i w stęgow ej ry tej, której p ojedyncze fragm enty naczyń w ystąp iły luźno w w a rstw ie humusu i obiektach kultur p ó źn iejszy ch .
O dkrycie dwóch grobów grupy b rzesk o-k u jaw sk iej kultury le n
d z ie ls k ie j, p o tw ierd ziło p rzy p u szcz en ia o kontynuacji zabudowy m i e s z kalnej na północnej c z ę ś c i stoku w z n ie sie n ia , na którym p ołożone je s t stan o w isk o 4. O dsłon ięto w tym m ie jsc u kolejną chatę trapezow atą ozn aczon ą num erem 56 /w y m ia iy 25 x 8 x 3 m / o ra z d a lsz e trzy groby, k tóre w raz z bogato w yposażonym grob em kobiecym z badań u b ie g ło r o c z nych, tw o r z ą rodzaj m a łeg o cm en ta rzy sk a . Nowoodkryte groby w yposa
żone były w c e r a m ik ę , ozdoby z m ied zi i n aszyjn ik z zębów z w ie r z ę c y c h . Rowy fundam entowe chaty trapezów at ej m iały wyjątkowo cz y teln y p r z e bieg d zięk i dużej ilo ś c i polepy, w ystępu jącej na ca łym p rzeb iegu ich d łu g o śc i. W p rofilach ścian rowów stw ierd zo n o dużej m ią ż s z o ś c i / do 1 m e tr a / w a r stw ę pożarow ą, skąd wydobyto w y raźn ie zachow ane o d c isk i k on stru k cji słupów i p lecion k i. Na podstaw ie sp alon ych b elek w w arstw ie polepy udało s i ę p r z e ś le d z ić p ełną konstrukcję budowy ścian k i działow ej chaty. C a ło ść o b se r w a c ji pozw ala na pełną rek on stru k cję budowy ścia n chaty - w łą cz n ie z zew nętrznym obm azyw aniem i p ob iałem . Z zachow a nych obiektów gosp od arczych , o ta czających ch atę, n ależy w ym ienić p rzed e w szy stk im p racow nię k rze m ien ia rsk ą , zw iązan ą z obróbką sk ó ry . Obok wydobytych k o śc i z w ie r z ę c y c h , n o szą cy c h ślad y n a cięć / s z c z e g ó l n ie na c z a s z k a c h /, pozyskano lic z n y m a te r ia l k rzem ienny o odrębnym ch a ra k terze instru m en tariu m n arzęd ziow ego, w którym w yróżniono s z e r e g w ielok rotn ych składanek, w tym rów nież półsu row ca, z którego
29
wykonane eą n a rzę d z ia , Z tzw . obiektów gllnlankow ych pochodzi duża Ilo ść ce r a m ik i, k rze m ien i 1 z n iszcz o n y c h form n a rzę d z i kam iennych.
t
Siadów o z o s ta ła odnotowana o b ecn o ść, głów n ie p rze z fragm enty naczyń i p o jed yn cze, p łytkie obiekty: kultur pucharów lejk ow atych , a m fo r k u listych 1 ce r a m ik i szn u row ej, z późnego o k resu n eo litu . Rów
n ież z kulturą tr z c in le c k ą w ią ż ą s i ę p ojed yn cze fragm en ty naczyń. B ogato rep rezen tow an e j e s t osad n ictw o z o k resu la te ń sk ie g o , w tym s z c z e g ó ln ie z e środ k ow ego odcinka jeg o rozw oju, w y zn a cza jącego w m a te r ia ła c h b r z e sk ic h g en ez ę kultury p r z e w o r sk ie j. Z tym o k rese m 1 kulturą zw iązan ych je s t 10 jam go sp o d a rczy ch , w tym obiekt o ch arak te r z e m ieszk aln ym /p ó łzlem ta n k a ? / , o w ym iara ch 7 x 10 m 1 g łę b o k o śc i do 2 m, skąd pochodzi duża Ilo ś ć rzad k ich form c e ra m icz n y c h ora z ozdoby 1 n arzęd zia z k o śc i z w ie r z ę c y c h .
j
Siady osadnictw a kultury p rze w o rsk iej w późnym o k r e sie r z y m sk im p otw ierd za ją n ie lic z n e fragm en ty naczyń , luźno zn a lezio n e w w a r stw ie .
M ateriały śre d n io w ieczn e datowane na XIV w iek /c e r a m ik a , sie r p ż e la z n y /, w yzn aczają końcowy etap osad nictw a w ob ręb ie sm ę to w sk le g o półw yspu, odkąd te r e n y te zajm ow ały w y łą cz n ie pola upraw ne.
M ateriały z badań przech ow yw an e s ą w zb io ra ch MAE w Ł odzi. Badania będą kontynuowane.
CZERN1CZYN, gm* H rubieszów U n iw ersytet im . M arli C u
rle-woj. za m o jsk ie Skłodow skiej w L ublinie
Stanow isko 3
Badania p row a d ził m gr A ndrzej K okow ski. F in an so w a ł Urząd W ojewódzki w Z a m o ściu . P ie r w sz y se z o n badań. C m en tarzysk o kultury S trzyżów s k le j. Osada w c zesn o śred n io w iecz n a z ХП-ХШ w.
W tr a k c ie badań p ow ierzch niow ych u zyskano in fo rm acje o przypad kowym odkopaniu w dwóch od ległych od s ie b ie m ie js c a c h grobów w yp osa żonych w n aczyn ia, top ory kam ienne i s z ty le ty k rzem ien n e. W tr a k c ie w spom nianych badań odkryto na p ow ierzch n i j e s z c z e jeden w yorany grób z an alogiczn ym w y p o sa żen iem . Stanow iska le ż ą w górnej p a r tii stoku 1 na k raw ędzi dolln ikl n iew ielk ieg o ciek u w pływ ającego do Bugu - po je g o południowej str o n ie 1 n o sz ą num erację: 3, 4 i 7.
W b ie żą cy m se z o n ie p rzystąp ion o w stęp n ie do badań ratow niczych na stan ow isku nr 3, w m ie jsc u z a g ę s z c z e n ia z n a le z is k w yoryw anych k o śc i
