Michał Kobusiewicz
Smolno Wielkie, gm. Kargowa, woj.
zielonogórskie, St. 2 i 3, AZP 59-17/3 i
5
Informator Archeologiczny : badania 24, 5-6
injorm alor Archeologiczny 5
Państwowe Muzeum Archeologiczne w W arszawie P olska A kadem ia N auk In sty tu t Historii K ultury M aterialnej Zakład Epoki Kam ienia ________ B adaniam i kierował m gr Andrzej J , Tomaszewski (PMA) przy w spółu dziale mgr H aliny Królik (IHKM)i m gr E. Danielczyk (PMA). Finansow ały PMA i IHKM PAN. Trzeci sezon nowej kam panii. S tanow iska zw iązane z eksploatacją 1 przetw arzaniem h em atytu w epoce kam ienia.
Prace koncentrow ały się n a tym sam ym wycinku rezerwatu archeologicznego, co b ad a n ia w dwóch poprzednich sezonach.
System atyczne dolkow anle (900 dołków) ujawniło 2 nowe koncentracje m ateriału. Pracam i wykopaliskowymi objęto w cześniej eksplorow ane koncentracje (Rydno 1/88-90 i Rydno 11/89- 90) oraz 3 nowe (Rydno 1 — Ш /90).
Wykop Rydno 1/88-90 poszerzono n a w schód o 4 m3 osiągając skraj krzemienicy. Wydoby to nieliczny przepalony m ateriał wiążący się z kompleksem z tylczakam l łukowymi.
Wykop 11/89-90 poszerzono łącznie o 28 m5 n a północ, zachód i południe obejm ując kraw ędzie krzemienicy. Pozyskano 162 dalsze zabytki krzem ienne, w większości przepalone, w tym 12 rdzeni 1 fragmentów oraz 15 narzędzi, głownie tylców i drapaczy, zgodne ta k so n o micznie z wydobytymi tu w ubiegłym roku.
Wykop Rydno 1/90 (32 m 2) objął w schodnią, ocalałą partię zniszczonej przez piaskow nię krzem ienicy Jyleżakow ej’ i dostarczył 134 wytworów krzem iennych, często przepalonych. W śród m ateriału znalazły się 3 rdzenie i kilkanaście narzędzi, głównie drapaczy. Obserwowano zabarw ienie aedym entów hem atytem w postaci niewielkich i nieregularnych plam.
Wykop Rydno 11/90 (36 m 2) objął koncentrację m ateriału (2455 artefaktów kam iennych, 30 fragm entów ceramiki) w kontekście nleckowatego obiektu (3 x 2 ,5 x 0,3 m) przesyconego proszkiem hem atytowym . Z obiektem tym wiążą się bezpośrednio przepalone wytwory krze m ienne, ty p o -1 technologicznie .tyleżakowe", oraz rozdrobnione kości. Wyróżniono kilkanaście rdzeni i ponad 80 narzędzi, w śród których zdecydowanie dom inują rylce (ponad 40), a m niej Jest drapaczy (13) 1 pazurów (6). Mniej liczna, nieprzepalona część m ateriału kam iennego (m.in. kilka okazów z obsydianu) reprezentuje w większości, ta k ja k 1 ceram ika, późniejsze, neolityczne osadnictw o w tym m iejscu.
Wykop Rydno Ш /90 (10 m 3) ujawnił fragm ent większej krzem ienicy „tylczakowej". Wydo byto 44 5 zabytków krzem iennych, w tym 1 rdzeń oraz ponad 40 narzędzi, głównie rylców 1 drapaczy.
W całym, pozyskanym w tym roku, m ateriale dom inuje krzem ień czekoladowy (także „cze kolada" narzutowa), nato m iast mniej liczne s ą wytwory z krzem ienia kredowego i jurajskiego.
M ateriały przechowywane s ą w PMA i IHKM PAN.
Badania, m .in. wykopów Π/ 9 0 i Ш /9 0 , będą kontynuowane.
Sm olno W ielkie, gm. Kargo wa woj. zielon ogórsk ie S t. 2 1 3 AZP 5 9 - 1 7 /3 1 6_________
B adania prowadził doc. d r hab, Michał Kobusiewicz. Finansow ał WKZ w Zielonej Górze oraz IHKM PAN. Pierwszy sezon b ad ań . S tanow iska mezolityczne.
Stanow isko 2
Stanow isko położone Jest n a zachodniej krawędzi Gniłej Obry, około 2 km л а północ od szosy Poznań-Zielona Góra. Dostarczyło ono około 4 tys. zabytków krzem iennych w ystęp u ją cych w tzw. układzie bezkrzemienicowym na obszarze całego wykopu o powierzchni 42 n r . M ateriał krzem ienny występował do głębokości około 80-90 cm od powierzchni, p r/y czym najbardziej intensyw nie nieco powyżej, poniżej oraz w obrębie gleby kopalnej. Gleba kopalna, do Drze rysująca się zarówno w planie płaskim , ja k 1 w profilu wykopu występowała n a głębo kości około 50 cm (strop gleby), a jej m iąższość w ahała się od 10 do prawie 20 cm. W części w schodniej wykopu, przylegającym do załomu terasy, gleba ta była niekiedy dość silnie zaburzona procesam i o trudnym do w yjaśnienia charakterze: w tej części w arstw a tej gleby była również najgrubsza. Pośród całości m ateriału wyróżniono 225 okapów wydzielonych, w tym 66 rdzeni i ich fragmentów oraz 159 narzędzi i ich fragmentów. Typo’oglcznle m ateriał ten je s t mezoli tyczny, wieKu atlantyckiego. Pośród narzędzi klasycznie mezoli tycznych wydzie lono również nieliczne okazy o pokroju paleolitycznym. Z osadnictw em paleolitycznym łączą się również być może niektóre rdzenie i niewielka część pólsurowca. Na przedłużeniu wykopu głównego założono wykop torfowy o powierzchni 6 m . W wykopie tym zarejestrow ano czytelną sekw encję różnego rodzaju torfów spoczywających n a piaskach podłoża n a głębokości około 1,8 m. W wykopie nie natrafiono n a m ateriał archeologiczny, nato m iast wystąpiły w n im węgle
Polska A kadem ia N auk In sty tu t H i storii K ultury M aterialnej Z akład Ar cheologii W ielkopolski w Poznaniu
S k a r ły « k o -K a m ie n n a , w oj, k ie le c k ie Z espól sta n o w isk „Rycino" w rejonie dawnego now ego M łyna AZP 8 0 -6 6
6 Paleolit t mezolit
drzewne, n ad ające się do datow ania C-14, najpraw dopodobniej związane z je d n ą z faz o sad n i czych w ystępujących n a terasie.
Stanow isko 3
Położone Jest n a malej w yspie-ostańcu około 200 m n a wschód od stanow iska Smolno Wielkie 2, M aterial w liczbie około 250 krzemieni zwykłych oraz 32 wydzielonych występowa! w p róchnicy do głębokości 40-45 cm w mało charakterystycznym układzie.
Bezpośrednio pod próchnicą zalegały piaski podłoża.
Chronologicznie wiązać należy go z osadnictw em mezoli tycznym, być może atlantyckim . W wykopie uchw ycono również palenisko z okresu rzymskiego, o średnicy około 1 m.
Badania na ty ch stanow iskach zakończono. Materiały znajdują się w ZAW IHKM PAN w Poznaniu.
M uzeum Archeologiczne w Krakowie
B adania prowadzili; d r A nna D agnan-G inter, m gr Elżbieta Chochorow- sk a (MA), m gr Sławomir Dryja. K onsultacja geologiczna —doc. d r hab. Maciej Pawlikowski (AGH). Finansow ało Muzeum Archeologiczne w K ra kowie. B adania o charakterze weryflkacyjno-ratowniczym. Drugi sezon bad an . Obozowisko mezolityczne.
K ontynuow ano prace wykopaliskowe na stanow isku 1 w Ściejowicach. Wykop (11/90) był bezpośrednim naw iązaniem i poszerzeniem wykopu 11/89 w k ierunku zachodnim . Przebadano dalsze 42 m2 obszaru stanow iska. Uzyskano około 4 tysięcy artefaktów krzem iennych. Ponadto wydobyto niew ielką ilość źle zachowanego, okruchowego m ateriału ceram icznego, który zalegał w w arstw ach przypowierzchniowych.
W odsłoniętym w trakcie eksploracji stanow iska profilu stw ierdzono obecność dwóch p o ziomów glebowych; współczesnej próchnicy i starszej gleby, je d n a k w yraźnie młodszej od badanego obozowiska dolnego poziomu glebowego i w obrębie ciemnego p iasku bezpośrednio pod nim zalegającego.
Analiza poziomego rozm ieszczenia wyrobów krzem iennych w odsłoniętej części stanow iska, w ydaje się w skazyw ać n a jednokrzem ienicowy układ przestrzenny obozowiska.
W inw entarzu krzem iennym znaczącą g rupę stanow ią narzędzia, wŚTÓd których najliczniej reprezentow ane są zbrojnikl. Pokrój typologiczno-techniczny m ateriałów krzem iennych oraz frekwencja poszczególnych grup wyrobów ( d u ż y u d z i a ł narzędzi) św iadczą o podomowym ch arak terze stanow iska.
M uzeum Archeologiczne i E tn o g ra ficzne w Lodzi
Badania prowadził d r Krzysztof Cyrek z M uzeum Archeologicznego i E t nograficznego w Łodzi. Finansow ał WKZ w Sieradzu. Czwarty sezon bad ań . Obozowisko i pracow nia krzem ieniarska z paleolitu schyłkow e go, obozowisko z mezolitu 1 osada z późnej epoki b rązu.
J a k wykazały czteroletnie b ad a n ia archeologiczne i geomorfologiczne stanow isko zajm uje sp o rą część cypla współczesnej terasy nadzalewowej, U Jej podnóża odkryto kopalne sta ro rz e cza, będące św iadectw em póżnopłejstoceńskiego (data 14C: 10710 ±180 BP) i holoceńskiego rozwoju doliny Warty. W trakcie tegorocznych b ad a ń powiększono przebadaną powierzchnię do 260 m 2 oraz do 12 liczbę dobrze uchw ytnych, schyłkowopaleoli tycznych krzemienie. Każda z nich charakteryzow ała się w spółobecnością domowych i pracow nianych elementów. Krze m ienicom towarzyszyły składy rdzeni i półsurow ca oraz silnie zniszczone Jamy kulturow e o trudnej do odczytania morfologii i niejasnej funkcji.
Szereg danych przem aw ia za tym, że m am y tu do c e n ie n ia z obozowiskami i pracow niam i przydomowymi kultu ry św iderskiej, wielokrotnie zakładanym i n a omawianym cyplu, co w s u mie utworzyło stanow isko o powierzchni ok. 10000 m2.
Na podstaw ie wyników analizy techniczno-typologicznej oraz chronologii innych stanow isk z tego rejonu, stanow isko w T roninach należy um ieścić w okresie od schyłku AJlerödu do początku holocenu.
Badania na stanow isku zostały zakończone.
I Turkowice, gm. Werbkowice woj. zamojskie patrz epoka brązu
T r o n in y , gm . P ą tn ó w w oj. sierad zk ie S t. 5 AZP 8 0 - 4 5 /5 Ś ciejow ice, gm. L iszki woj. krakow skie St. 1 AZP 103- 5 5 /1 3 5 _____________________
