Swat, Tadeusz
"Pamiętnikarstwo na Warmii i
Mazurach", Stanisława Badowska,
"Pamiętnikarstwo Polskie" nr 2, 1971:
[recenzja]
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1-2, 188-190
1 8 8 R E C E N Z J E I O M Ó W I E N I A
w en cję. O to w w ie lu w y p a d k a c h a u to rz y k o rz y s ta ją ze s ło w n ik a b io g ra ficz n e g o T a d e u sz a O ra c k ieg o , co słu sz n ie z az n a c za ją . I s tn ie je je d n a k p e w n a część b io g ra m ó w
o p a r ta ró w n ie ż n a S ło w n ik u T. O rack ieg o , a le bez o d sy łacza do te j pozycji.
W stęp , p ió ra E d m u n d a O sm ań c z y k a, n a p isa n y je s t b a r w n ą , p ię k n ą p o lszczy zn ą, z w id o c zn y m o d c ie n iem e m o c jo n aln y m . T r a f ia on do serc, do u c zu ć c zy teln ik ó w . E. O sm ań c z y k n ie co fa się p rz e d a k c e n ta m i p o le m ic zn y m i, b ro n ią c z d u ży m z a a n g a ż o w an ie m d z ia łaln o ść i p o lity k ę Z w ią z k u P o la k ó w w N iem czech . U z a s a d n ia n a p rz y k ła d sen s c e n tra liz m u te j o rg a n iz a c ji, „ m a ją c e j b aczy ć n a in te re s y w sz y stk ic h P o la k ó w w N ie m c ze c h i ic h sto w a r z y s z e ń ” w b re w „ re g io n a ln y m k u n k ta to r o m ” , k tó rz y ż ą d a ją c d la s ie b ie w ię k sz e j sam o d z ie ln o ści, d o p ro w a d z a li d o d z ie ln ico w e j d e z in te g ra c ji. W iad o m o b o w ie m , że w o s ta tn ic h p ra c a c h (zw łaszcza W. W rzesiń sk ieg o ) n ie k tó re e le m e n ty p o lity k i Z w ią z k u P o la k ó w w N iem czech p o d d a n e z o sta ły dosyć s u ro w e j o cenie, m . in . za z b y t a r b itr a ln e p o su n ięc ia , n ie u w z g lę d n ia ją c e re g io n a ln y c h p o trz e b i sto su n k ó w . N ie z g ad z a się też E. O sm ań c z y k z z a rz u te m , że Z w ią z e k P o la k ó w w N iem czech b y ł o rg a n iz a c ją z b iu ro k ra ty z o w a n ą . In te re s u ją c e są je g o w sp o m n ie n ia o g en ezie p o w s ta n ia R o d ła — sy m b o lu P o la k ó w w N iem czech (1934), o p ra c y n a d L e k s y k o n e m P o la c tw a w N ie m c ze c h , a ta k ż e o sp o so b ie n a g ra n ia n a p ły ty fr a g m e n tó w z d e b a ty K o n g re su P o la k ó w w N iem czech w B e rlin ie w 1938 r. O d tw o rz o n e n a p ły c ie w y ją tk i te g o n a g r a n ia do łączo n o do k sią ż k i, czym zro b io n o m iło śn ik o m h is to rii p o lsk ic h ziem zac h o d n ic h i p ó łn o cn y ch p ię k n y u p o m in e k .
K sią ż k a p o w s ta ła w n ie z w y k le szy b k im te m p ie . N ic d ziw n eg o p rz e to , że z a k r a d ło się do n ie j n ieco p o m y łe k i n ieścisło ści. O to k ilk a z n ich. S tw ie rd z a E. O sm a ń czyk, że je d y n ie S te fa n Ż e ro m sk i p o d n ió sł m o cn o głos w 1920 r. w s p ra w ie z a p o m n ia n y c h ziem zac h o d n ic h . T y m cz a se m i S e jm U staw o d a w cz y d y s k u to w a ł n a d s p ra w ą p le b iscy tó w , i k o ła w o js k o w e z a m ie rz a ły p rz y jś ć z p o m o cą W a r m ii i M az u ro m (u tw o rzo n o m . in. S tr a ż M az u rsk ą ), p ro te s to w a ły p rz e ciw k o g w a łto m n ie m ie ck im ró w n ie ż lic z n e o rg a n iz a c je sp o łec z n e w c ałej P o lsce.
F e lik s N o w o w iejsk i w p ra w d z ie u ro d z ił się w B arcz e w ie , a le w m ia s te c z k u ty m w czasie p le b is c y tu n ie d z ia ła ł (s. 229). „ G az e ta O ls z ty ń s k a ” n ie z o sta ła zało żo n a p rz e z ro d z in ę P ie n ię ż n y c h (s. 239), lecz p rz e z J a n a L iszew sk ieg o . P o ls k o -K a to lic k ie T o w a rz y s tw o S z k o ln e na W a rm ię p o w sta ło w 1921 r., a n ie w 1931 (s. 236). R e d a k c ja „ G az e ty O ls z ty ń s k ie j” m ie ś c iła się p rz y o b e cn e j u lic y S ta s z ic a w la ta c h 1893— — 1920, a n ie d o p ie ro od 1900 r. J a ro s z y k p ra k ty c z n ie n ig d y n ie p e łn ił fu n k c ji s e k re ta r z a Z w ią z k u P o la k ó w w P r u s a c h W sch o d n ich (s. 240). B a n k L u d o w y w S zczy tn ie p o w sta ł w 1910 r., a nie 1907. W 1907 r. w S z c zy tn ie J a r o s z y k a jeszcze n ie by ło . „ K a le n d a rz d la M a z u ró w ” z w an o p o to czn ie „ żó łty m k a le n d a r z e m ”, a le n ie ze w z g lę d u n a ż ó łtą o p a sk ę (s. 248), w k tó r ą go o w ija n o , lecz ty lk o ze w zg lęd u n a żółte o k ła d k i. T a k p rz y n a jm n ie j tłu m a c z y ła to r e d a k to r k a „ K a le n d a rz a ”, E m ilia S u k e r- to w a -B ie d ra w in a . „ K a le n d a rz e ” tę n ie b y ły w y d a w a n e p rz e z „ M a z u ra ” szc z y cień skiego, lecz n a jp ie rw w W arsz a w ie , a od 1932 r. w o ficy n ie P ie n ię ż n y c h w O lszty nie. K a jk a n ie b y ł c zło n k iem S am o p o m o cy M a z u rs k ie j (s. 250); jeg o sły n n y w ie rs z O o jc zy s ta n a sza m o w o o p u b lik o w a n o p o r a z p ie rw s z y w 1924 r., a n ie 1927 r. (s. 142). E. O sm ań c z y k tr w a p rz y d a w n ie jsz y m p o g lą d z ie o a re sz to w a n iu S e w e ry n a P ie n ię ż n eg o w d n iu 1 w rz e śn ia 1939 r. (s. 257), n ie p a m ię ta ją c o n o w e j w e rs ji tw ie rd z ą c e j, że P ie n ię ż n eg o a re sz to w a n o ju ż 28 s ie r p n ia , w z w ią z k u z czy m d w a os ta tn ie n u m e ry „ G az e ty O ls z ty ń s k ie j” p rz y g o to w a ł W o jciech W aw rzy n e k .
W s u m ie je d n a k są to d ro b n e u s te r k i. A u to ro m , lic z n em u g ro n u ich w s p ó łp ra c o w n ik ó w o ra z W y d a w n ic tw u M in is te rs tw a O b ro n y N a ro d o w e j n a le żą się sło w a w d zięczn o ści za ta k p ię k n ą p u b lik a c ję .
J a n u sz J a s iń s k i
S ta n is ła w a B a d o w s k a , P a m ię tn ik a r s tw o n a W a r m ii i M a zu ra c h , P a m ię tn i-
k a r s tw o P o lsk ie , n r 2, 1971, ss. 131— 139.
W ie lo w iek o w e tr a d y c je p o lsk ieg o p a m ię tn ik a rs tw a , sze ro k i ro z w ó j ru c h u p a m ię tn ik a rs k ie g o w P o lsc e L u d o w e j, a k tu a ln y s ta n i p o trz e b y te g o ty p u p is a r s tw a s p ra w iły , że w p o ło w ie r o k u 1971 p o w o ła n o do życia k w a r ta ln ik r u c h u p a m ię tn ik a r sk ieg o p t. „ P a m ię tn ik a rs tw o P o ls k ie ”. W y d aw c ą p is m a je s t T o w a rz y stw o P r z y j a
R E C E N Z J E I O M Ó W I E N I A 1 8 9
ciół P a m ię tn ik a rs tw a . K o m isja B a d a ń n ad P a m ię tn ik a rs tw e m P o ls k ie j A k a d em ii N a u k o ra z C e n tru m P a m ię tn ik a r s tw a P o lsk ieg o . J u ż w p ie rw sz y m n u m e rz e k w a r ta ln ik a ro zp o częto d ru k c y k lu o p ra c o w a ń p rz e d s ta w ia ją c y c h p a m ię tn ik a rs k i d o ro b e k po szczeg ó ln y ch w o je w ó d z tw i re g io n ó w . W d ru g im zeszycie p is m a zam ieszczo n o a r ty k u ł S ta n is ła w y B a d o w sk ie j n a te m a t r u c h u p a m ię tn ik a rs k ie g o n a W a rm ii i M a z u ra ch .
A u to rk a zw ięźle o m a w ia b o g a ty d o ro b e k re g io n u w ty m w zg lęd zie, ro z p o c zę te ju ż w 1947 r. in ic ja ty w y k o n k u rs o w e , m a ją c e n a celu o rg a n iz o w a n ie m a te ria łó w p a m ię tn ik a rs k ic h , k o n k re tn e d o k o n a n ia i e fe k ty . W d a lsz e j części te j p ra c y a u to rk a k o n c e n tru je się n a o m ó w ie n iu w y d a n y c h d ru k ie m p a m ię tn ik ó w i w s p o m n ie ń d o ty c z ąc y c h w szczególności m ię d z y w o je n n e j h is to rii re g io n u , w a lk i z g e rm a n iz a c ją , o b ro n y p r a w n a ro d o w y c h . J a k w y n ik a z a rty k u łu , te n zw łasz cz a o k re s re p re z e n to w a n y je s t b o g a to w re g io n a ln e j w a rm iń s k o -m a z u r s k ie j m e m u a ry s ty c e . W y d an o d r u k ie m w ie le p a m ię tn ik ó w i w sp o m n ie ń z n a n y c h d ziałaczy ru c h u p o lsk ieg o , n a u c z y cieli szk ó ł p o ls k ic h n a W a rm ii, d z ie n n ik a rz y . Z a a u to r k ą a r ty k u łu w y m ie ń m y , że w sp o m n ie n ia sw e o p u b lik o w a li: F r a n c is z e k K w as, K a ro l P e n to w s k i, J a n B oenigk, J a n B ac z e w sk i, K a ro l M ałłek , M a ria Z ie n ta ra -M a le w s k a , A lo jzy Ś liw a , E m ilia S u - k e rto w a -B ie d ra w in a , W ła d y sła w G ęb ik , F r y d e r y k M iro s ła w L e y k , P a w e ł S ow a, K a z im ie rz J a ro s z y k — a k ty w n i d zia łac z e ru c h u p o lsk ie g o n a W a rm ii i M az u ra c h , b ą d ź te ż d z ia łac z e sp o za k o rd o n u , z ru c h e m ty m in te g r a ln ie z w iązan i. W y d an e d ru k ie m p a m ię tn ik i i w sp o m n ie n ia u z u p e łn ia ją m a te r ia ły u z y sk a n e w w y n ik u o g ło szo n y ch lo k a ln ie k o n k u rs ó w . A u to rk a w y m ie n ia t u in ic ja ty w y p o d e j m o w a n e w ty m w zg lęd zie p rz e z I n s ty tu t M az u rsk i, S ta c ję N a u k o w ą P o ls k ie g o T o w a rz y s tw a H isto ry c zn e g o i O śro d e k B a d a ń N a u k o w y c h im . W . K ę trz y ń sk ie g o o ra z „Słow o n a W a rm ii i M a z u ra c h ” , re g io n a ln y d o d a te k do „S ło w a P o w sz e c h n e g o ”. P o c z y n a n ia te p rz y n io s ły w ie le in te re s u ją c e g o m a te r ia łu , k tó r y w części d o c ze k a ł się ju ż p u b lik a c ji, w części zaś s ta j e s ię p rz e d m io te m n a u k o w e g o o p ra c o w a n ia .
U z u p e łn ia ją c a u to rk ę a rty k u łu , w je g o części d o ty c z ąc e j p a m ię tn ik ó w i w sp o m n ie ń z l a t m ię d z y w o je n n y c h , d o d a jm y , że w ie lk ie z asłu g i w g ro m a d z e n iu tego ty p u m a te ria łó w poło ży ło d z ia ła ją c e w O lsz ty n ie W a r m iń s k o -M a z u rs k ie T o w a rz y s tw o K u ltu ra ln o -S p o łe c z n e . W z b io ra c h K a z im ie rz a P a c e ra g ro m a d z ą ce g o od l a t m a te r ia ły d o ty c z ąc e r u c h u p o lsk ieg o n a m ię d z y w o je n n e j W a rm ii z n a jd u je s ię m ięd zy in n y m i rę k o p is P a m ię tn ik a z m in io n y c h la t u c z e n n ic y szk o ły p o ls k ie j w S k a jb o -
ta c h , M arii S ła w iń s k ie j. W iele re la c ji i w s p o m n ie ń u czn ió w i n a u cz y c ie li szkół p o lsk ic h n a W a rm ii w la ta c h 1929— 1939 z d o łali z e b ra ć czło n k o w ie S tu d e n c k ie g o K o ła N au k o w e g o H is to ry k ó w p rz y U n iw e rsy te c ie M ik o ła ja K o p e rn ik a w T o ru n iu . Te w sp o m n ie n io w e re la c je w o p ra c o w a n iu R o m a n a M arc h w iń sk ie g o u k a z a ły się n a s tę p n ie w p ra c y S z k o ły p o ls k ie n a W a r m ii 1929— 1939. Przegląd, w s p o m n ie ń (O l sz ty n 1970, R o z p ra w y i M a te ria ły O B N im . W. K ę trz y ń sk ie g o n r 32, „ P o je z ie rz e ”). W a r to ró w n ie ż d o d ać, że w z b io ra c h M u ze u m M a z u rs k ie g o z n a j d u je się a u t e n ty c z n y d z ie n n ik J e rz e g o L a n c a , z m a rłe g o tra g ic z n ie n a u c z y c ie la szk o ły p o lsk ie j w P ia s u tn ie . W rę k a c h p r y w a tn y c h p r z e tr w a ł p a m ię tn ik L u d w ik a Ł y d k o , r e d a k to ra „ G a z e ty O ls z ty ń s k ie j” . W 1970 r. ogłoszono o g ó ln o p o lsk i k o n k u rs n a w sp o m n ie n ia osób, k tó re p rz e b y w a ły n a ro b o ta c h p rz y m u s o w y c h w b y ły c h P r u s a c h W sc h o d n ic h w la ta c h 1939— 1945. K o n k u rs te n n ie p rz y n ió s ł co p ra w d a re w e la c y jn y c h w y n ik ó w , n ie m n ie j k ilk a n a śc ie z n a d e s ła n y c h p ra c u z u p e łn ia w ie d zę o ty m m a ło z n a n y m o k re s ie d z ie jó w W a rm ii i M az u r. J u ż p o o d d a n iu p rz e z S. B a d o w s k ą sw e g o a r ty k u łu do d ru k u , tra fiły o ne do O śro d k a B a d a ń N a u k o w y c h .
D a lek o s k ro m n ie j w p ra c y S ta n is ła w y B a d o w sk ie j p rz e d s ta w ia się l i t e r a t u r a p a - m ię tn ik a rs k o -w s p o m n ie n io w a d o ty c z ąc a d z ie jó w W a rm ii i M a z u r po r o k u 1945. A u to r k a w y m ie n ia tu co p ra w d a k ilk a p r a c w y d a n y c h sa m o d z ie ln ie lu b w o p ra c o w an ia c h z b io ro w y c h , o m a w ia e fe k ty k o n k u r s u M o je ży c ie i p ra c a n a W a r m ii
I M a zu ra c h , ogłoszonego w 1964 r. p rz e z O B N im . W. K ę trz y ń sk ie g o w O lszty n ie,
n ie m n ie j w sz y s tk o to je s t le d w ie częścią b o g a te g o d o ro b k u re g io n a ln e j m e m u a ry s ty k i teg o o k re su . G w o li w ięc u z u p e łn ie n ia te j części p ra c y S. B a d o w s k ie j w sp o m n ijm y , że m ie s z k a ń c y W a rm ii i M a z u r u c z e s tn ic z y li w w ie lu k o n k u rs a c h o rg a n iz o w a n y c h c e n tra ln ie , a d o ty c z ąc y c h w sp o m n ie ń z p io n ie rs k ic h l a t d z ia łaln o śc i zaw o d o w e j i s p o łe c zn e j n a w y z w o lo n y ch z ie m ia c h zac h o d n ic h i p ó łn o c n y c h . N a g ro d z o n e i w y ró ż n io n e p ra c e d o c ze k a ły się n a s tę p n ie p u b lik a c ji k s iąż k o w y c h . P rz y k ła d o w o w sp o m
1 9 0 R E C E N Z J E I O M Ó W I E N I A
n ie n ia E u g e n iu sz a B ie law sk ie g o , w ie jsk ie g o n a u cz y c ie la z P u szczy P is k ie j, o p u b li k o w a n o w zb io ro w y ch w y d a w n ic tw a c h : T a k ie będą R z e c z y p o sp o lite (W a rsza w a 1962, LSW ), M o ja w ie ś i ja (W a rsza w a 1964, IW P a x ), S ie d e m d n i ty g o d n ia (W arszaw a 1970, M ON). W w y d a w n ic tw a c h ty c h z n a jd u ją się ró w n ie ż w sp o m n ie n ia in n y ch m ie szk a ń c ó w W a rm ii i M az u r. C ztery osoby z naszeg o w o je w ó d z tw a u czestn iczy ły w o g ó ln o p o lsk im k o n k u rs ie U ro d ze n i n a d O drą, N y s ą i B a łty k ie m . W sp o m n ien ia d z ia łac z y p a rty jn y c h d o ty c z ąc e o rg a n iz a c ji życia p o lsk ieg o n a w y z w o lo n y ch z iem iach W a rm ii i M a z u r z n a jd u ją się w d w u , s k ro m n y c h co p ra w d a , a le w a żn y c h p ra c a c h
P P R na W a r m ii i M a zu ra c h w la ta ch 1945— 1947, (O lszty n 1959) i L u d z ie c zy n u ,
(O lszty n 1962). F ra g m e n ty p a m ię tn ik a k o m u n is ty G u sta w a J a g ie łło d ru k o w a ł „ K a le n d a rz M a z u r i W a r m ii” w 1957 r. Z n a n y d ziałacz k u ltu r a ln y re g io n u , o rg a n iz a to r życia k u ltu ra ln e g o w S ta ry m D zierzg o n iu i B re d y n k a c h A n to n i H a n s o p u b lik o w a ł sw o je w sp o m n ie n ia w zb io ro w e j p ra c y O d r e s ze ls k ic h p ó l (B isk u p iec R eszelsk i 1956, ss. 84— 90). W a rto ró w n ie ż o d n o to w ać, że fr a g m e n ty p a m ię tn ik ó w i w sp o m n ień p io n ie ró w p u b lik o w a n o w m o n o g ra fia c h m ia s t i p o w ia tó w , w y d a w a n y c h cy k liczn ie p rz e z o lszty ń sk ie „ P o je z ie rz e ” (np. P isz. Z d z ie jó w m ia s ta i p o w ia tu , O lszty n 1970). S p o ro m ie js c a p ra c o m ty p u w sp o m n ie n io w e g o p o św ięc a re g io n a ln y m ie sięc z n ik „ W a r m ia i M a z u ry ”. W y m ie ń m y tu p rz y k ła d o w o d ru k o w a n e w ty m p e rio d y k u w sp o m n ie n ia d ru k a rz a F e lik s a T u m u lsk ie g o (1960, n r 11), fra g m e n ty p a m ię tn ik a G u s ta w a L e y d in g a (1965, n r 5). R ó w n ież w y d a w n ic tw o 20 la t p ra cy p u b lic z n y c h b ib lio te k
p o w sz e c h n y c h w o je w ó d z tw a o ls zty ń s k ie g o 1946— 1966 (O lszty n 1966) z a w ie ra w s p o m
n ie n ia o rg a n iz a to ró w b ib lio te k n a W a rm ii i M a z u ra c h . W p ra c y zb io ro w e j D ru k a r
s k im s z la k ie m w y d a n e j w s e tn ą ro c z n ic ę p o w s ta n ia Z w ią z k u Z aw o d o w eg o D ru k a rz y
P o lsk ic h (W a rsza w a 1970) M ich a ł Ż c k p isze o p ie rw szy c h d n ia c h w w y z w o lo n y m O lszty n ie.
W 25 ro czn icę p o w ro tu Z iem Z a c h o d n ic h do P o ls k i w lu ty m 1970 r. p o d p r o te k to ra te m J ó z e fa C y ra n k ie w ic z a ogłoszony z o sta ł p rz e z I n s t y t u t Z a c h o d n i w P o z n a n iu , T o w a rz y s tw o P rz y ja c ió ł P a m ię tn ik a rs tw a i T o w a rz y s tw o R o zw o ju Z iem Z a c h o d nich k o n k u rs n a P a m ię tn ik m ie sz k a ń c a Z ie m Z a ch o d n ic h . O głoszonych o s ta tn io w y n ik ó w teg o k o n k u rs u n ie m o g ła zn ać a u to r k a o m a w ia n eg o a r ty k u łu , w sp o m n ijm y w ięc, że trz e c ie n a g ro d y u z y sk a li w n im : J a n K a w e c k i, Jó z e f K lim a s z e w sk i i A n n a R ic h te r z E łk u , m a z u rsk ie g o p o w ia tu sąsie d n ie g o w o je w ó d z tw a . T rzy in n e osoby z W a rm ii i M a z u r u z y sk a ły ta m h o n o ro w e w y ró ż n ie n ia .
W s u m ie w ięc je s t to ró w n ie ż d o ro b e k n ie m a ły , m a ją c y w ie lk ą w a rto ś ć d o k u m e n ta ln ą d la o b ecn y ch i p rz y szły c h b a d ac z y p o w o je n n y c h d z ie jó w W a rm ii i M a zu r. N ie m n ie j je d n a k , p o w ta rz a m y to za S. B a d o w sk ą „m o żliw o ści k o m p le to w a n ia m a te ria łó w p a m ię tn ik a rs k ic h n ie są jeszcze w O lszty ń sk ie m w p e łn i w y k o rz y s ta n e ”.
T a d e u s z S w a t
C ecy lia V e t u l a n i , P io n ie r z y i z a b y tk i. W sp o m n ie n ia , O lszty n 1972, P o je zierze, ss. 247.
W k o n k u rs ie lite ra c k im n a p a m ię tn ik , ogłoszony p rz e z P r e z y d iu m W o je w ó d z k ie j R ad y N a ro d o w e j w O lszty n ie C ecy lia V e tu la n i u z y sk a ła w y ró ż n ie n ie . P a m ię tn ik te n d o ty czy ł je j o so b isty c h p ro b le m ó w , n ie ro z e rw a ln ie łą c zą c y ch się z p ra c ą n a W arm ii i M a z u ra c h , p rz y s to so w a n ie m się do n o w y c h fa k tó w , ja k ie p rz y n io sło w y zw o len ie, k re u ją c e n o w e s o c ja lis ty c z n e w a rto ś c i u s tro jo w e i sp o łeczn e.
W 1972 r. p a m ię tn ik w n ieco sk ró c o n e j w e rs ji z o sta ł w y d a n y p rz e z w y d a w n ic tw o „ P o je z ie rz e ” . T ra fn y i s u g e s ty w n y t y tu ł k s ią ż k i P io n ie r z y i z a b y tk i z n ak o m icie d o s to so w a n o do tre ś c i p a m ię tn ik a , n a k tó ry s k ła d a ją się n a s tę p u ją c e ro z d z ia ły : P rolog (ss. 7—20); W d ro d ze n a z ie m ie o d z y s k a n e (ss. 21— 37); M u z e u m (ss. 38— 174) i K o n
se r w a c ja z a b y tk ó w (ss. 174—274).
A u to rk a w sp o m n ie ń u ro d z o n a w K ra k o w ie p o c h o d zi ze z n a n e j i z a słu ż o n e j d la n a u k i p o lsk ie j ro d z in y . P rz e d w o jn ą u k o ń c zy ła A k a d e m ię S z tu k P ię k n y c h w W a rs z a w ie i do 1939 r. p e łn iła r o lę n a u c z y c ie lk i r y s u n k u w szk o ła c h ś re d n ic h w sto lic y . K ie d y n a s tą p iła a g re s ja h itle ro w s k a n a P o lsk ę , C ecy lia V e tu la n i m ia ła la t 31. M im o słab eg o z d ro w ia z a a n g a ż o w a ła się do w sp ó łp ra c y z ru c h e m o p o ru . O k u p a c ja , p o d o b n ie ja k n ie m a l w k a ż d e j p o lsk ie j ro d z in ie w w a lcz ą c ej sto licy , w n io sła w je j życie
