Henryk Bogacki
"Rola tradycji w interpretacji
teologicznej : analiza współczesnych
przeglądów
dogmatyczno-ekumenicznych",
Wacław Hryniewicz, Lublin 1976 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 46/4, 224-225
224 R E C E N Z J E
teo lo g iczn y m , k tóry zn a m io n u je za cie śn ia n ie się do k w e s tii a n a lizy język a, lo g ik i i w e r y fik a c ji, przy u n ik a n iu szerszej w iz ji św ia ta , b y tu i h istorii zb aw ien ia.
k s. C z e s ł a w B a r t n i k , L u b li n W a cła w H R Y NIEW IC Z OM I, R ola T r a d y c j i w i n t e r p r e t a c j i te o lo g ic z n e j. A n a liza w s p ó ł c z e s n y c h p o g l ą d ó w d o g m a t y c z n o - e k u m e n i c z n y c h , L u b lin 1976, K a to lic k i U n iw e r sy te t L u b elsk i, str. 350.
C elem ro zp ra w y je s t u k a za n ie w k o n tek ście ek u m en iczn y m fu n k c ji T ra d y cji jako zasad y h erm en eu ty czn ej. A u tor stw ierd za , że w ie le e le m e n tó w tak u jętej p ro b lem a ty k i T ra d y cji zostało już o p racow an ych p rzez teo lo g ó w ró ż n y ch w y zn a ń ch rześcija ń sk ich . B rak jed n ak sy n tezy , zb iera ją cej rozproszone p ogląd y w jed n ą ca ło ść tra k tu ją cą w p ro st o T rad ycji pod k ą tem in terp re ta c ji teologiczn ej. A utor zam ierza sca lić te e le m e n ty , ukazać ich w za jem n e p o w ią za n ia , a n iek ied y p rzyn ajm n iej w sk azać na k ie r u n e k d a lszy ch p o szu k iw ań .
Ks. W. H r y n i e w i c z u k a zu je rolę T rad ycji w in terp reta cji teologiczn ej w o p arciu o b ad an ia p rzep row ad zon e po II w o jn ie św ia to w e j p rzez teo lo g ó w zasad n iczych w y zn a ń ch rześcija ń sk ich . Z w ie lk ie g o zesp o łu zagad n ień autor w y b r a ł cztery , isto tn e d la p rob lem u : fu n k cja T ra d y cji w e w sp ó łczesn ej rein - terp reta cji p raw d teo lo g iczn y ch ; n o rm a ty w n o ść T ra d y cji — obok P ism a ś w . — w in terp reta cji teo lo g iczn ej; T rad ycja jako sp raw d zian in terp reta cji te o lo g icz n ej; T rad ycja jako czy n n ik za ch o w a n ia to żsa m o ści p raw d w ia r y w in terp re ta cji teo lo g iczn ej. O czy w iście w y m ie n io n e zagad n ien ia są ś c iś le ze sobą z w ią zane, a n a w et n ierzad k o sta n o w ią ty lk o in n e sfo r m u ło w a n ie p od sta w o w eg o p rob lem u w yrażon ego w ty tu le rozp raw y. W ychodząc b o w iem od w y k a za n ia , że T rad ycja i rein terp reta cja teo lo g iczn a pozostają ze sob ą w śc isły m zw iązk u , ks. W. H r y n i e w i c z w y k a z u je ten zw ią zek w e d łu g trzech zasad n iczych fu n k c ji T rad ycji: norm y, sp ra w d zia n u oraz czy n n ik a za ch o w a n ia tożsam ości.
R ozdział I za jm u je się rela c ją m ięd zy T rad ycją a rein terp reta cją te o lo giczn ą p ojm ow an ą jako w sp ó łc z e sn a in terp reta cja d a w n ie jsz y c h sfo rm u ło w a ń teo lo g iczn y ch c z y li a k tu a ln a in terp reta cja w c z eśn iejszy ch in te r p r e ta c ji praw d w ia r y (s. 37— 86). A u to r w y k a zu je, że p om ięd zy w ła ś c iw ie p o jętą T rad ycją a rein terp reta cją is tn ie je n iero ze rw a ln y zw iązek , g d y ż p rzek a zy w a n ie w ia ry pop rzez T ra d y cję je s t m o ż liw e je d y n ie za pom ocą in terp reta cji, zaś in te r p retacja jest n ie do p o m y ślen ia bez p o śred n ictw a ż y w e j T rad ycji.
W rozd ziale II au tor p od d ał a n a lizie p ogląd y te o lo g ó w na fu n k cję nor m a ty w n ą T rad ycji i P ism a św . w in terp reta cji teo lo g iczn ej (s. 87— 142). N a jej p o d sta w ie stw ie r d z ił u w sp ó łczesn y ch teo lo g ó w ch rześcija ń sk ich ten d en cję do b ardziej in teg ra ln eg o u jm o w a n ia n orm atyw n ej fu n k c ji T ra d y cji w jej śc i sły m zw ią zk u z P ism em św . U teo lo g ó w k a to lick ich i p r a w o sła w n y c h zazn a cza s ię g łęb sze u jęcie w z a je m n e j rela c ji m ięd zy d ogm atem a P ism em św ., n a to m ia st teo lo g o w ie e w a n g e lic c y d okonują rew a lo ry za cji fu n k c ji T radycji.
T rad ycja jako sp ra w d zia n in terp reta cji teo lo g iczn ej sta n o w i te m a t III rozdziału (s. 143— 222). W śc isły m zw ią zk u z całą w sp ó ln o tą K ościoła ży w a T rad ycja p ełn i fu n k c ję sp ra w d zia n u w p ro cesie w sz e lk ie g o in terp reto w a n ia p raw d w iary. F u n k cja ta p rzy słu g u je całej w sp ó ln o cie K ościoła, obdarzonej zm y słem w ia ry , ja k k o lw ie k w zróżn icow an y sposób i w jed n o ści z m a g iste rium K ościoła. N a u cza n ie a u to r y ta ty w n e K ościoła jak o czyn n ik czu w a ją cy nad pop raw n ością in terp reta cji teo lo g iczn ej n ie n aru sza n ad rzęd n ej ro li P i sm a św .
Choć T rad ycja w raz z P ism em św . jest norm ą i sp ra w d zia n em in terp re ta c ji teo lo g iczn ej, sta n o w i ró w n ież w o d n iesien iu do sam ej treści praw d w ia ry czy n n ik zach ow an ia ich to żsa m o ści w toku rein terp reta cji (rozdział IV , s. 223— 300), T radycja łą czy b o w iem w sob ie tożsam ość i rozw ój, ciągłość i zm ianę. M odele in terp reta cji trzeb a sta le na now o k orygow ać i d o p ełn ia ć n ie ty lk o
R E C E N Z J E
225
w ś w ie tle św ia d ectw a P ism a św ., a le ró w n ież w ś w ie tle p óźn iejszej T ra d y cji oraz ak tu aln ej w ia r y K ościoła.
P o d ejm u ją c ta k tru d n y tem a t ks. W. H r y n i e w i c z m u sia ł zająć się w ę z ło w y m i za g a d n ien ia m i d zisiejszej m eto d o lo g ii teo lo g iczn ej i ek lezjo lo g ii. O bfitość p u b lik a cji na te tem a ty sta n o w iła dla au tora p o w a żn y p rob lem , k tóry p o tra fił n a leży cie rozw iązać. A u tor w y k a z u je zd u m iew a ją cą zn ajom ość lite r a tu ry teo lo g iczn ej za o sta tn ich trzy d zieści la t, p rzeja w ia w ie lk ą orien tację i u m iejętn o ść d ostrzeżen ia zagad n ień oraz u ch w y cen ia z w ią zk ó w p om ięd zy p o szczeg ó ln y m i n u rtam i teo lo g iczn y m i ro zw ija ją cy m i się w ło n ie g łó w n y ch w y zn a ń ch rześcijań sk ich .
K s. W. H r y n i e w i c z d ostrzega k o n ieczn ość sta łej rein terp reta cji ch rze ścija ń stw a , a le ró w n o cześn ie zd a je so b ie sp raw ę z n ieb ezp ieczeń stw , jakie n ie s ie z sobą ten proces. D la teg o rozu m ie n iep ok ój w y stę p u ją c y zw łaszcza w K o ściele k atolick im i p ra w o sła w n y m , w y w o ła n y ra d y k a ln y m i próbam i r e in terp reta cji teologiczn ej. O b iek ty w n ie p ra w d y B oże są n iezm ien n e i zach o w u ją za w sze sw o ją treść, k tóra jed n a k sta le u ob ecn ia się w zm ien n y m , h isto ryczn ym k o n tek ście lu d zk iej eg zy sten cji, w y m a g a n o w y ch sfo rm u ło w a ń i p e ł n iejszeg o zrozum ienia. Jed n ość i cią g ło ść T rad ycji n ie w y m a g a pow tarzan ia p ierw o tn y ch fo rm u ł, a le dopuszcza n o w e sfo rm u ło w a n ia , bardziej od p o w ia d a jące n o w ej sy tu a c ji k u ltu ro w ej i jej p rob lem atyce. Z n aczen ie ek u m en iczn e tego rodzaju w n io sk ó w je s t o czy w iste.
N a leży z w ie lk im u zn an iem p o d k reślić o sią g n ięcia ks. W. H r y n i e w i c z a , k tó ry p od ejm u jąc ta k trudną p rob lem atyk ę d ok on ał trafn ej a n a lizy p ogląd ów teo lo g ó w g łó w n y ch w y zn a ń ch rześcija ń sk ich , od k rył za sa d n icze nur ty w rozw oju m y śli teo lo g iczn ej o d n o śn ie w za jem n y ch z w ią zk ó w m ięd zy T rad ycją i rein terp retacją oraz p o tra fił u jąć w y n ik i w sp o istej sy n te z ie . N ie m ożna au tora obarczać o d p o w ied zia ln o ścią za to, że słu sz n e p o stu la ty d o ty czące fu n k c ji T rad ycji w rein terp reta cji dotąd n ie zn a la zły zad o w a la ją ceg o za sto so w a n ia w o d n iesien iu do k o n k retn y ch zagad n ie^ teologiczn ych .
ks. H e n r y k B o g a c k i SJ, W a r s z a w a PRO ORIENTE. K o n z i l i a r i t ä t u n d K o l l e g i a l i t ä t als S t r u k t u r P r in z ip i e n d e r K i r che. — Das P e t r u s a m t in ö k u m e n i s c h e r S ich t. — C h r is tu s u n d sein e K i r c h e — ch risto lo g is c h e u n d e k k le s io lo g isc h e A s p e k t e , In n sb ru ck -W ien -M ü n ch en 1975, T y ro lia -V er la g , s. 267.
K ard. F ran z K ö n i g za ło ży ł w W ied n iu w r. 1964 in s ty tu c ję pod n azw ą Pro O riente jak o ośrodek k o n ta k tó w ek u m en iczn y ch m ięd zy k a to lik a m i i ch rześcija n a m i K o ściołów w sch o d n ich tak p r a w o sła w n y ch , jak „ p rzed ch alce- d oń sk ich ”. Z w ie lu różn ych sp otk ań w m in io n y m d z iesięcio leciu na p od k re śle n ie za słu g u je p iętn a ście sy m p o zjó w ek u m en iczn y ch oraz p ięć k o n feren cji teologiczn ych . P ro O riente ro zw ija ożyw ion ą d ziałaln ość w y d a w n iczą . W n i n iejszy m to m ie op u b lik ow an o m a te r ia ły trzech p ierw szy ch k o n feren cji te o lo giczn ych : K o n z i l i a r i t ä t u n d K o ll e g i a l i t ä t als S t r u k t u r p r i n z i p i e n d e r K i r c h e (6— 7 m arca 1970 r.), D as P e t r u s a m t in ö k u m e n i s c h e r S ic h t (13— 14 listo p a d a 1970 r.), C h r is tu s u n d seine K i r c h e — ch ristologisch e u n d e k k le s io lo g isc h e A s p e k t e (23— 24 k w ie tn ia 1971 r.).
T em a tem w y m ien io n y ch k o n feren cji b y ły zatem w a żk ie za g a d n ien ia e k le zjologiczn e, k tóre dotąd n ajb ard ziej d zielą ch rześcijan . W p raw d zie m ię d z y k a to lik a m i a p ra w o sła w n y m i w y stę p u je sto su n k o w o n ajm n iej różn ic, jed n ak że w ie le k w e stii, szczeg ó ln ie h iera rch io lo g iczn y ch , w y m a g a w y ja śn ie n ia i uzgod nienia.
U czestn ik a m i k o n feren cji b y li — szczeg ó ln ie ze stron y k a to lick iej — w y b itn i p r z ed sta w iciele teo lo g ii (np. G. H a s e n h ü t t l , J. N e u m a n n , R. S c h n a c k e n b u r g , W. d e V r i e s , J. B l a n k ) . O p u b lik ow an e w y k ła d y są n a jczęściej k ró tk im i sy n teza m i p o g lą d ó w teo lo g iczn y ch p releg en ta ju ż w cze
