Jednostkowe ceny i koszty w wielorodzinnym budownictwie mieszkaniowym na tle wybranych wielkości i relacji ekonomicznych

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S ______________________ FOLIA OECONOMICA 92. 1989______

* J e r z y Walewicz

JEDNOSTKOWE CENY I KOSZTY W WIELORODZINNYM BUDOWNICTWIE MIESZKANIOWYM NA TLE WYBRANYCH WIELKOŚCI

I R E L A C JI EKONOMICZNYCH

1. Wstęp

W l a t a c h sie d em d ziesią tych - n a s t ą p i ł w P o l s c e poważny wzrost i- lo ś c io w y c h rozmiarów budownictwa m ieszkaniowego. L ic z b a mieszkań oddanych do uZytku w z ro s ła od 194,2 t y 3 . - w 1970 r . do 283,6 tys. - w 1978 г . , co oznacza, że wskaźnik l i c z b y mieszkań oddanych do użyt­ ku na 1000 mieszkańców w zró sł w ty c h samych l a t a c h z 6,0 do 8 , 1 1 . Rok 1978 p r z y n i ó s ł n a jw ię k s z e j a k d o ty ch cz a s w o k r e s i e powojennym rozm ia ry budownictwa mieszkaniowego w P o l s c e , zarówno w l i c z b a c h bezwzględnych Ja k i w p r z e l i c z e n i u na 1000 mieszkańców. Począwszy od roku 1979 rozm iary budownictwa mieszkaniowego z a c z ę ły s i ę zmniej­ sza ć. P r z y c z y n i ł y s i ę do tego bardzo trudne warunki r e a l i z a c j i z a ­ dań budowlanych w całym pierwszym k w a r t a l e 1979 r . (w yjątk ow o c i ę ż ­ ka zima) oraz n a s i l a j ą c e s i ę , zwłaszcza od roku 19Ü0, z j a w is k a k r y ­ zysowe u gospodarce. Już w roku 1980 l i c z b a mieszkań oddanych do u- żytku zm alała do 217,1 t y s . , co d a je 6,1 mieszkań na 1000 osób2 . W ty c h warunkach rozpoczęto wprowadzanie w ż y c i e , między innymi rów­ n ie ż w b u dow nictw ie, zasad reformy g o s p o d a r c z e j. Zmienione z o s t a ł y w budownictwie m. i n . zasady u s t a l a n i a cen, co w y r a z i ł o s i ę przede wszystkim wprowadzeniem od 1 s t y c z n i a 1984 r . zasady o b l i g a t o r y j n e ­ go k o sz to ry s o w a n ia szczegółowego i o p a r c i a k a l k u l a c j i k o s z to ry s o w e j na k a t e g o r i i tzw. "kosztów u z a s a d n io n y c h ". Obowiązek szcz eg ó łow e­

*

D r, a d iu n k t w Z a k ł a d z i e Ekonomiki Budownictwa i I n w e s t y c j i UL. 1 Rocznik S t a t y s t y c z n y GUS" 1981, t a b . 31 (6 6 6 ) s. 489 i ta b . I I , s . L V I .

2

go k o sz to ry s o w a n ia n a le ż y obecnie do wykonawcy ro b ó t, choć może on też z l e c i ć sp orząd zen ie szczegółowego k o sz to ry s u właściwemu b iu ru projektow enu lub i n n e j je d n o s t c e z a jm u ją c e j s i ę usługami p r o j e k t o ­ wo -kosztorysowymi .

W n in ie js z y m opracow aniu, po omówieniu czynników k s z t a ł t u j ą c y c h poziom kosztów p r o d u k c ji budowlanej oraz czynników k s z t a ł t u j ą c y c h ceny i k o sz ty budownictwa mieszkaniowego, przeprowadzona z o s t a n ie a n a l i z a cen i kosztów jednostkowych w w ielorod zinn ym budownictwie mieszkaniowym ( j e s t to w c a ł o ś c i budownictwo u s p o ł e c z n i o n e ) . Za po­ równywalną je d n o s tk ę e fe k t u użytkowego w a n a l i z a c h cen i kosztów budownictwa mieszkaniowego p rzyjm u je s i ę powszechnie 1 m^ p o w ie r z ­ c h n i użytkowej (1 m^ p. u . ) . Ponieważ z uwagi na zmiany cen c z y n n i ­ ków p r o d u k c j i , a n a l i z a dynamiki jednostkowych cen i kosztów w l i c z ­ bach bezwzględnych j e s t bardzo u tr u d n io n a , posłużeno s i ę w s k a źn ik a ­ mi odnoszącymi jednostkowe ceny i k o sz ty do n a s t ę p u ją c y c h w i e l k o ś c i ekonomicznych:

- dochód narodowy wytworzony w p r z e l i c z e n i u na 1 mieszkartca k r a j u w c ią g u roku;

- p r z e c i ę t n e m ie się c z n e wynagrodzenie w gospodarce u s p o ł e c z n i o ­ n e j (razem z nagrodami z zakładowego funduszu n a g ró d );

- dochody nominalne l u d n o ś c i ogółem na 1 mieszkańca w c ią g u r o ­ ku;

- wkłady oszczędnościowe w PKO i NBP na 1 mieszkańca wg stanu na 31 X I I ;

- sprzedaż w uspołecznionym handlu d e ta lic z n y m rynkowym na 1 mieszkańca w c ią g u roku;

Porównanie z tymi w ie lk o ś c i a m i powinno p o z w o lić na w ła ś c iw ą i obiektywną ocenę tempa zmian jednostkow ych cen i kosztów w budow­ n i c t w i e mieszkaniowym. A n a liz a ta d o ty c z y ć będ zie zarówno c a ł o ś c i w ie lo r o d z in n e g o budownictwa mieszkaniowego w P o l s c e ja k również na tym t l e - budownictwa w województwie łódzkim i obejmować będzie l a ­ ta 1975-1985. V/ o d n i e s i e n i u do województwa łó d z k ie g o , jednostkowy dochód narodowy5 p r z y j ę t y z o s t a n ie w t e j samej w i e l k o ś c i ja k d la c a łe g o k r a j u , n ato m ia s t p o z o s t a ł e w i e l k o ś c i l i c z o n e są o d rę b n ie d la P o l s k i i d la województwa łó d z k ie g o . Z powodu braku odpowiednich da­ nych w r o c z n ik a c h s t a t y s t y c z n y c h , d la wcjewódźtwa łó d z k ie g o zam iast W t e k ś c i e będzlemy operować skróconymi nazwami poszczególnych w i e l k o ś c i ekonom icznych, np. p r z e c i ę t n a p ł a c a , jednostkowe dochody l u d n o ś c i , jednostkowe wkłady oszczędnościo we i t d .

jednostkowych dochodów l u d n o ś c i p r z y j ę t o przychody roczne na 1 o so­ bę w gospodarstwach domowych p rac o w n ic zy c h .

Ola u zysk anid odpowiedzi na p y t a n i e , czy zmiany ccn i kosztów jednostkow ych w w ie lo ro d z in n y m budow nictw ie mieszkaniowym mogą mieć związek z wynikami ekonomicznymi p r z e d s i ę b i o r s t w wykonawczych - w kortcowej c z ę ś c i opracowania p rze d sta w ion o zostaną wybrane w s k a ź n ik i i r e l a c j e ekonomiczne i l u s t r u j ą c e r e z u l t a t y gospodarcze o siąg ane przez 5 kombinatów r e a l i z u j ą c y c h w o s t a t n i c h l a t a c h 95-99X w ie lo r o - ' dzinnego budownictwa mieszkaniowego w województwie łódzkim . Są to : Kombinat Budownictwa Ogólnego " J e d y n k a " , Łódzki Kombinat Budowlany " P ó ł n o c " , Łódzki Kombinat Budowlany "W schód", Łódzki Kombinat Bu­ dowlany " P o ł u d n i c " i Łódzki Kombinat Budowlany "Z a c h ó d ". Bazę po­ równawczą s ta n o w ić będą dane z a c z e r p n i ę t e z "Roczników S t a t y s t y c z ­ nych GUS" lub też o b l ic z o n e na ic h p od staw ie w s k a ź n ik i d o ty c z ą c e o- gółu u sp o łe c z n io n y c h p r z e d s i ę b i o r s t w budowlano-montażowych (b r a k j e s t m o ż liw o ś c i u z y sk a n ia niezbędnych danych wyodrębnio nych t y l k o d l a p r z e d s i ę b i o r s t w r e a l i z u j ą c y c h budownictwo m ie sz k a n io w e ). A n a l i ­ za tyc h wskaźników i r e l a c j i obejmuje l a t a 19B5 i 1978. Rok 1905 j e s t o s t a t n im , d la k tó re g o dysponujemy o b e c n ie niezbędnymi danymi lic z b o w y m i, n a to m ia s t za bazę o d n i e s i e n i a p r z y j ę t o rok 1978, p o n ie ­ waż wtedy rozm ia ry budownictwa mieszkaniowego b y ł y j a k d o ty ch cz a s n a j w i ę k s z e , a zadania tego budownictwa b y ł y re a liz o w a n e w s to s u n k o ­ wo k o rz y s t n y c h warunkach a tm o sfery c z n y c h oraz przed n a s i l e n i e m s i ę z j a w is k kryzysow ych w gospodarce.

Warto t u t a j dodać, że po załamaniu w roku 1980, w i e l k o ś ć budow­ n ic t w a mieszkaniowego w P o l s c e w następ n ych l a t a c h utrzym yw ała s i ę w g r a n i c a c h 186-196 tys. mieszkart (najm niej w roku 1982 t j . 186,1 tys. m ieszkart). W 1985 r . zbudowano 189,6 t y s . mieszkart, c z y l i 5,1 m ie sz­ kart na 1000 osób. J e s t to l i c z b a z b l iż o n a do l i c z b y mieszkań odda­ nych do użytku w roku 1968 (189 ,3 t y s ) 4 . Spadek l i c z b y mieszkań od­ danych do użytku w województwie łó dzkim b y ł s z c z e g ó l n i e poważny. W l a t a c h 1975-1979 l i c z b a ta wahała s i ę od 12 866 (r o k 1976) do 11 602 ( r o k 1979). Wyroku 1985 oddano do użytku w województwie łódzkim t y l k o 5363 m ie sz ka n ia ( J e s t to 41, I X i l o ś c i mieszkań oddanych do użytku w roku 1976, k i e d y to wybudowano ic h n a j w i ę c e j ) 5 . Według wstę­

A Na p od sta w ie "Roczników S t a t y s t y c z n y c h GUS" 1971 i 1986. 5 Na p od staw ie "Roczników S t a t y s t y c z n y c h Woj. Ł ó d z k ie g o " 1981 i 1986.

pnych danych w roku 1986 w województwie łódzkim l i c z b a mieszkań oddanych do użytku u le g ła .d a ls z e m u z m n ie js z e n iu do 4304 ( j e s t to 34,1% l i c z b y mieszkań oddanych do użytku w roku 1976)6 . Tak w ię c o i l e w 1976 r . w województwie łódzkim w p r z e l i c z e n i u na 1000 ludnoś- c i oddano do użytku 11,8 mieszkań, to w roku 19B6 już t y l k o 3,8 mioszk3ń7 . Tak znaczne o b n iż e n ie rozmiarów budownictwa m ie s z k a n io ­ wego w województwie łódzkim spowodowało, że o i l e w roku 1978 wskaź­ n ik l i c z b y osób o c z e k u ją c y c h na m ieszkania s p ó ł d z i e l c z e (c z ło n k o w ie i p e ł n o l e t n i kandydaci ze zgromadzonymi w kładam i) w y n o s i ł 6,77 osób na 1 m ieszkanie s p ó ł d z i e l c z e oddane do użytku ( d l a w c z e ś n ie js z y c h l a t brak j e s t d a n y c h ), to w roku 1985 wskaźnik ten w zró sł do 24,28

8 osób na 1 m ie sz kanie .

)

2. C z y n n ik i w p ływ a jące na poziom kosztów p r o d u k c j i budowlanej

Jednym z podstawowych wskaźników i l u s t r u j ą c y c h kształtowanie sit} kosztów p r o d u k c j i b u do w lanej, jes t wskaźnik poziomu kosztów o b l i c z a ­ ny ja k o stosunek procentowy p o n ie s io n y c h kosztńw do w a r t o ś c i wy­ tw orzon ej p r o d u k c j i . Wskaźnik ten .s ta n o w i n a j b a r d z i e j uog óln io ny wyraz związku j a k i zachodzi między kosztami a cenami w budownic­ t w i e , j e s t w ię c n a j o g ó ln ie j s z y m m ie rn ik ie m wyników gospodarczych osią g a n y c h przez p r z e d s i ę b i o r s t w a budowlane. W y n iki te z a le ż ą od szeregu różnorodnych czynników , k t ó r e , zdaniem J . O b e rs k ie g o 9 , moż­ na ro z p a try w a ć z гóźлych punktów w id z e n ia , a m. .in , j a k o :

- d z i a ł a j ą c e na wysokość i z ró ż n ic o w a n ie poziomu kosztów; - d z i a ł a j ą c e zarówno na k o sz ty j a k i na ceny;

- obiektywne i sub iektyw ne ( n i e z a l e ż n e i z a le ż n e od d e c y z j i p r z e d s i ę b i o r s t w a ) ;

- wymierne i trudno w ym ierne .

I

1

lla p od staw ie danych W yd z ia łu Budownictwa Urzędu M i a s t a Ł o d z i. 7 O b liczon o na p od sta w ie danych W yd ziału Budownictwa Urzędu M ia s ta Łodzi i "Roczników S t a t y s t y c z n y c h Woj. Łó d z k ie g o " 1981 i 1986.

f 8

O b liczon o na p odstaw ie danych W ojew ódzkiej S p ó ł d z i e l n i M ie s z ­ k a n io w e j w Łodzi i "Roczników S t a t y s t y c z n y c h Woj. L-ódzkieqo" 1979 i 19Ü6.

9

J . O b e r s k i , C z y n n ik i w p ływ a jące na r o z p i ę t o ś ć k o sz­ tów p r z e d s i ę b i o r s t w a budownictwa ogólnego, Warszawa 1974, s. 12.

t

Z ró ż n ic o w a n ie cen w budownictwie noże występować z .r ó ż n y c h p r z y ­ c z yn . Cena na produkt budowlany j e s t w dużym s to p n iu u z a le ż n io n a m. i n . od ko nkretnych warunków d z i a ł a l n o ś c i danego p r z e d s i ę b i o r s t w a . N i e z a l e ż n i e od te g o , na z ró ż n ic o w a n ie poziomu cen w p ły w a ją : sposób wyceny robót budowlanych, s t r u k t u r a rodzajowa budownictwa, r o z w i ą ­ z a n ie p ro jek to w e o b iek tó w , metody budowy i t p . Obecnie ob o w iązu jący system u s t a l a n i a cen w b u do w nictw ie , z a k ł a d a ją c y obowiązek s p o r z ą ­ d z a n ia szczegółowego k o s z to ry s u przez wykonawcą r o b ó t , n i e s t w o r z y ł m o ż liw o ś c i w y e lim in o w an ia wpływu czynników su b ie k tyw n ych na poziom cen; chodzi tu głó w nie o ekonomiczną i o r g a n i z a c y jn ą sprawność dzia­ ł a n i a p r z e d s i ę b i o r s t w a . Z k o l e i z ró ż n ic o w a n ie w k o sz ta c h będą z z a ­ sady powodować te c z y n n i k i , k t ó r e n i e są uwzględniono w e o n i e , a w ię c np. w ie l k o ś ć p r z e d s i ę b i o r s t w a , dynamika p r o d u k c j i , stopiert j e j k o n c e n t r a c j i i t p .

Do czynników wymiernych w p ły w a jąc y c h nfa poziom kosztów można z a ­ l i c z y ć : 1) w i e l k o ś ć p r z e d s i ę b i o r s t w a ; 2) dynamikę p r o d u k c j i ; 3) w i e l k o ś ć p la c u budowy; 4) t e r y t o r i a l n y zak res d z i a ł a n i a ; 5) poziom cen; 6) s t r u k t u r ę rodzajową budownictwa; 7) metody budowy; / 0) wydajn ość p r a c y ; 9) c y k l e budowy. Z czynników t y c h , t r z y p ie rw s z e ja k o ob iektyw n e i d z i e w i ą t y j a ­ ko sub ie k tyw ny w pływ ają na z ró ż n ic o w a n ie w k o s z t a c h , c z w e rty ja k o ob iek tyw n y i ósmy ja k o su b ie k ty w n y zarówno na z ró ż n ic o w a n ie w k o s z ­ t a c h j a k i w cenach , zaś p i ą t y , s z ó s ty i siódmy ja k o ob iektyw n e na z ró ż n ic o w a n ie w c e n a c h 10.

B a d a n ia przeprowadzone przez Oborskiego w ykazały znaczny wpływ dynam iki p r o d u k c j i na wysokość i z ró ż n ic o w a n ie poziomu kosztów, przy czym s z c z e g ó l n i e i s t o t n e zn a cze n ie ma wpływ, j a k i na w zrost kosztów w yw iera o s ł a b i e n i e dynam iki p r o d u k c j i . B a d a n ia te n i e p o t w i e r d z i ł y n a to m ia s t dużego wpływu na poziom kosztów, p rzypisyw anego dość po­ w szechnie takim czynnikom obiektywnym j a k w i e l k o ś ć p r z e d s i ę b i o r s t w a

i w i e l k o ś ć p la c u budowy. Wpływ tyc h czynników na zró ż n ic o w a n ie po­ ziomu kosztów j e s t n i e w ą t p l i w y , a l e chyba dotychczas z b y t n io p r z e ­ c e n ia n y ,

3. C z y n n ik i k s z t a ł t u j ą c e ceny 1 k o sz ty budowTrict-wa nieszkanlowiBgo

Omówione uprzednio c z y n n i k i w pływ ają na k o sz ty p r o d u k c j i n i e z a ­ l e ż n i e od rod za ju budownictwa. Natom iast do n a jw a ż n ie js z y c h c z y n n i ­ ków, które k s z t a ł t u j ą ceny i k o sz ty budownictwa mieszkaniowego n a l e ­ ży z a l i c z y ć :

' 1) wysokość budynków;

2) t e c h n o lo g ii} i system r e a l i z a c j i ;

3) u kła d f u n k c jo n a l n y (b u d ynk i k la tk o w e , k o ry t a rz o w e , punkto­ w e);

4) r o d z a j zabudowy ( o s i e d l o w a , rozp roszona, plombowa); 5) r o d z a j dokum entacji ( p o w t a r z a l n a , in d y w i d u a l n a ) ; 6) ro d z a j fundamentów ( z w y k ło , s p e c j a l n e ) ;

7) ja k o ś ć mieszkań, ic h s t r u k t u r a , układ f u n k c j o n a l n y , sposób wykończenia i wyposażenia;

0) ogólną s t r u k t u r ę cen c h a r a k t e r y z u j ą c ą r e l a c j ę między cenami r o b o c i z n y , m a te ria łó w i towarów konsumpcyjnych oraz r e l a c j ę między kosztam i utrzym ania a poziomem p ł a c 11.

W uspołecznionym w ielorod zinn ym budownictwie mieszkaniowym, do­ minują od szeregu l a t w z a s a d z ie dwie wysokości budynków: 5 oraz 11 k o n d y g n a c ji. W o s t a t n i c h l a t a c h z a r y s o w a ła s i ę t e n d e n c ja do pewnego wzrostu u d z i a ł u budynków 11-kondygnacyjnych, a obok n ic h również budynków 12-kondygnacyjn ych, C z ę ś c i e j też - zwłaszcza w dużych o- środkach m i e js k i c h - wykonuje s i ę budynki wysokie (o 14, 16 i w i ę ­ c e j k o n d y g n a c ja c h ). N a jta ń s z e w r e a l i z a c j i są budynki 5-kondygnacyj- ne. Budynki "w y ż sz e wymagają i n s t a l a c j i dźwigów osobowych, przy czym cena budynku z dźwigiem j e s t o ok oło 6% wyższa od ceny budynku bez dźwigu, 8udynki n i s k i e (do 4 k o n d y g n a c ji ) są droższe o 20 do 30% od budynków 5-ko nd yg nacyjnych ’ 2 przede wszystkim d l a t e g o , że k o sz ty

11 Z. W o ł o c h o w i c z , C z y n n ik i k s z t a ł t u j ę c e ceny i kosz­ t y , " B i u l e t y n - In f o r m a c ja o B u d o w n ic tw ie " 1977, nr 7-0..

12 Ib id e m .

r e a l i z a c j i stanu zerowego r o z k ł a d a ją s i ę na m niejszą l i c z b ę kondy­ g n a c j i nadziemnych. Z k o l e i budynki wysokie są bardzo d r o g ie z uwa­ g i na konieczność sto so w ania s p e c j a l n y c h urządzeń t e c h n ic z n y c h za­ p e w n ia ją c y c h sprawne fun kcjon ow anie i n s t a l a c j i .

Badania r e l a c j i kosztów w różnych te c h n o lo g i a c h i systemach kon- strukcyjno-montażowych prowadzi od w i e l u l a t m. i n . zespół k i e r o w a ­ ny przez W. Olszew skiego w I n s t y t u c i e O r g a n i z a c j i , Z a rz ą d z a n ia i E- konomiki Przemysłu Budowlanego "ORGBUO" (dawny I n s t y t u t O r g a n i z a c j i i M e c h a n iz a c ji Bud o w nictw a). W yn ik i badań prowadzonych w l a t a c h 1971-1975 w skazu ją, że wprowadzane wtedy nowe, f a b r y c z n e systemy o wysokim s to p n iu u p rz em ysłow ie nia (syste m s z c z e c i ń s k i i W-70) b y ł y zn aczn ie droższe od systemów poprzednio stosowanych. Wśród powszech­ n i e stosowanych systemów uprzemysłowionego budownictwa m ie sz k a n io ­ wego, stosunkowo n i s k i m i kosztami w y r ó ż n ia ł s i ę j e d y n i e system OWT- -67 o p a r ty na p o lig o n o w e j p r o d u k c ji elementów p refa b ryk o w a nych . Na t l e powszechnie stosowanych w k r a j u systemów uprzem ysłow ionych, ko­ r z y s t n i e p r z e d s t a w i a ł y s i ę r e g io n a ln e systemy w ielko b lok ow e oraz w n ie c o mniejszym s to p n iu w i e l k o p ł y t o w e 15.

J e ś l i chodzi o k s z t a ł t o w a n i e s i ę cen i kosztów budynków m ie sz­ k a ln y c h w z a le ż n o ś c i od układu fu n k c jo n a ln e g o , rod za ju zabudowy, ro­ dzaju dokum entacji i rod za ju fundamentów, to o g ó ln i e można s t w i e r - d z i ć , że n a jt a ń s z e są budynki k latko w e na zwykłych fundamentach, wznoszone w zabudowie o s i e d l o w e j , na p od staw ie dokum entacji s y s t e ­ mów c e n t r a l n y c h . Wpływ tyc h czynników na cenę j e s t jednak sto su n k o ­ wo n i e w i e l k i , a przeprowadzone badania w skazu ją, że cena z a le ż y głó w nie od t e c h n o l o g i i r e a l i z a c j i i w ysokości budynku. N i e z a l e ż n i e od układu fu n k c jo n a ln e g o , rod za ju zabudowy, dokum entacji i funda­ mentów, zawsze cena budynku 5-kondygnacyjncgo j e s t n iż s z a n iż budyn­ ku 11-kondygnącyjnego, zaś eona budynków z w i e l k i c h bloków jes t niż­ sza od ceny budynku w ie lk o p ły to w e g o ( d o t y c z y to p i e r w s z e j połowy la t s i e d e m d z i e s i ą t y c h ) 14. Wpływ t e c h n o l o g i i r e a l i z a c j i budynków m iesz­ k a ln y c h na koszt i cenę w l a t a c h 1975-1985 bę d zie z i l u s t r o w a n y da­ nymi liczbowym i w d a l s z e j c z ę ś c i n i n i e j s z e g o op racow an ia.

W. O l s z e w s k i , K oszty w nowych systemach budownic­ twa, " I n w e s t y c j e i Budownictwo" 1976, nr 10.

14

4. Ceny 1 k o sz ty jednostkowe w w ielorodzinnym bud ow nictw ie mieszkaniowym w l a t a c h 1975-1995

Ceny i ko sz ty jednostkowe w ie lo ro d z in n e g o budownictwa m ieszka­ niowego w P o l s c e oraz w województwie łódzkim p rze d sta w ion e z o s t a ł y w tab . 1.

Z z a c z e r p n ię t y c h w n i e j danych w ynik a, że zarówno ceny ja k i k o sz ty jednostkowe l i c z o n e ś re d n io w s k a l i k r a j u , s y s te m a ty c z n ie w z r a s t a ł y w całym badanym o k r e s i e 1975-1985. Do roku 1981 zarówno ko sz t ja k i cena jednostkowa w z r o s ły około 2 - k r o t n i e , n ato m ia st w l a t a c h następ n ych wzrost ten u l e g ł gwałtownemu p r z y s p i e s z e n iu t a k , że w końcu badanego okresu t j . w roku 1985 jednostkowa cena b y ła 8,7 raz y wyższa, zaś jednostkowy koszt własny - 6,9 razy wyższy niż w roku 1975. Szybszy w o s t a t n i c h l a t a c h wzrost cen od wzrostu kosz­ tów p o z w o lił p rze d sięb io rstw o m wykonawczym o s ią g a ć rentow ność, po­ cząwszy od 1982 r . W poprzednich l a t a c h w ie lo r o d z in n e budownictwo mieszkaniowe b y ło z r e g u ły n ie re n to w n e . W yjątek stanowi rok 1979, k ie d y to w związku z bardzo trudnymi warunkami r e a l i z a c j i zadań bu­ downictwa w I k w a r t a l e , ceny jednostkowe u s t a lo n e z o s t a ł y na s t o ­ sunkowo wysokim poziom ie, d z i ę k i czemu p r z e c i ę t n y poziom kosztów w y n ió s ł n ie c o p o n iż e j 100*.

W województwie łódzkim w roku wyjściowym badanego o k re s u , a w ięc w 1975, p r z e c i ę t n y koszt własny b y ł z b l iż o n y do ś r e d n i e j w a r­ t o ś c i o g ó l n o p o l s k i e j , n atom ia st jednostkowa cena b y ła w województwie

• ł

łódzkim o 8,5% wyższa. G e ne ra ln a te n d e n c ja zmian cen i kosztów j e d ­ nostkowych j e s t tu jednak podobna j a k w s k a l i c a łe g o k r a j u , choć tempo wzrostu o g ó ln i e b i o r ą c j e s t w o ln ie jsz e. Do roku 1981 jednostko­ we ceny i k o sz ty w z r o s ły o około 80%, zaś w całym o k r e s i e 1975-1985 cena w z ro s ła 7,7 r a z y , zaś ko sz t jednostkowy 6,5 raży. W wojewódz­ tw ie łódzkim s z c z e g ó ln i e gwałtowny b y ł jednak (w porównaniu z c a ­ ł o ś c i ą k r a j u ) wzrost cen i kosztów j a k i n a s t ą p i ł w roku 1982. B y ł ' to w zrost ok oło 2-krotny w s k a l t jednego roku, podczas gdy w s k a l i k r a j u wzrost ten b y ł zn a czn ie n iż s z y ( d l a kosztu jednostkowego w y n ió s ł on około 40%, zaś d la ceny je d n o s tk o w e j około 64%.), Wolniej­ szy n iż w s k a l i c a łe g o k r a j u wzrost cen i kosztów w województwie ł ć d z k i n spowodował, że w l a t a c h 1976-1981 zarówno jednostkowa cena j a k i ko sz t b y ł y w y ra ź n ie n iż s z e od ś r e d n ic h krajow ych (np. w 1980 r . jednostkowa cena b y ł a w województwie łódzkim n iż s z a o 12,3%,

^ T a b e l a 1 ~ Jednostkowe ceny i koszty и wíelnrodzinnyn budownictwie mieszkaniowym w latach 1975-1985

Polska Województwo łódzkie

cena sprzedażna koszt własny cena sprzedażna koszt własny poziom

Lata _{w zł/m2 wskaźnik}

w zł/n2 wskaźnik poziom

kosztów w zł/m2 wskaźniki w zł/m2 wskaźniki kosztówu X

pow. użyt. r. 1975 = 100 pow. użyt. r . 1975 = 100 w X pow. użyt. r. 1975 = 100 Polska = 100 pow. użyt. r. 1975 = 100 Polska = 100 1975 _{3 136} 100,0 3 614 100,0 115,2 3 404 100,0 108,5 3 596 100,0 99,5 105,6 1976 3 822 121,9 4 121 114,0 107,8 3 759 110,4 98,4 3 712 103,2 90,1 98,8 1977 4 317 139,6 4 796 132,7 111,1 4 171 122,5 96,6 4 017 111,7 83,8 96,3 197B 4 666 . 148,8 5 331 147,5 114,3 4 426 130,0 94,9 4 385 121,9 82,3 99,1 1979 6 037 192,5 5 946 164,5 98,5 5 595 164,4 92,7 5 058 140.7 85,1 90,4 1900 6 213 198,1 6 366 176,2 102,5 4 887 143,6 78,7 4 827 134,2 75,8 98,8 1981 6 341 202,2 7 312 202,3 115,3 6 126 180,0 96,6 6 587 183,2 90,1 107,5 1982 10 423 332,4 10 258 283,8 98,4 13 509 396,9 129,6 12 292 341,8 119,8 91,0 1983 16 989 541,7 15 469 426,8 91,1 19 062 560,0 112,2 Г8 026 501,3 116,5 94,6 1984 21 671 691,0 19 501 539,6 90,0 21 375 627,9 98,6 20 362 566,2 104,4 95,3 1985 27 215 867,6 24 015 686,6 91,2 26 200 769,7 96,3 23 282 647,4 93,8 88,9

Ź r ó d ł o : O bliczenia i opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych w In stytu cie O rganizacji, Za­ rządzania i Ekonomiki Przemysłu Budowlanego "0RG8UD".

Ce ny i k o sz ty w w ie lo ro d z in n ym b u d o w n ic tw ie m ie sz k an io w ym

zaá jednostkowy koszt aż o 24,2% n iż s z y od ś re d n ic h w a r t o ś c i k r a j o ­ w y c h ). W 1982 r . cena jednostkowa w województwie łódzkim b y ł a o 30% wyższa, zaś koszt w łasny o 26% wyższy od odpowiednich średnich k r a ­ jow ych. Z w o ln ie n ie tempa w zrostu cen i kosztów jednostkowych w l a ­ ta c h następnych d oprow adziło do togo, że w końcu badanego ok resu, jednostkowe ceny i k o sz ty w ie lo r o d z in n e g o budownictwa m ieszkaniowe­ go b y ł y ponownie n iż s z e od odpowiednich w i e l k o ś c i og ó ln o kra jo w y c h . Warto je s z c z e odnotować, że w województwie łódzkim w 1980 r . na­ s t ą p i ł o o b n iż e n ie zarówno jednostkowych cen ja k i kosztów, co n ie w y s t ą p i ł o w s k a l i o g ó l n o p o l s k i e j . Cena jednostkowa w województwie łódzkim w 1980 r . b y ła o 12,7% n i ż s z a , zaś koszt jednostkowy o 4,6% n iż s z y n iż w roku 1979. B y ł o to spowodowane faktem, że w 1980 r . odnotowano wyjątkowo wysoki u d z i a ł n a jt a ń s z y c h w r e a l i z a c j i budyn­ ków 5-kondygnacyjnych (62,3% o g ó ln e j p o w ierzc h n i użytk ow ej budyn­ ków oddanych do u ż y t k u ) , zaś niemal d o k ła d n ie połowę (50,04% po­ w i e r z c h n i użytkow ej budynków) 3 t a n o w iły budynki z r e a liz o w a n e w n a j ­ tań szych w 1980 r . systemach konstrukcyjno-montażowych t j . W-70 i Wk-70. Dla ty c h systemów w 1980 r . jednostkowy ko sz t własny b y ł o 10,9% n iż s z y od p r z e c ię tn e g o iw 1980 r. i o 15,0% od p r z e c ię tn e g o w r o ­ ku 197915. B a r d z i e j szczegółowe dane na temat k s z t a ł t o w a n i a s i ę jednostkowych kosztów w ie lo r o d z in n e g o budownictwa mieszkaniowego w z a l e ż n o ś c i od t e c h n o l o g i i r e a l i z a c j i oraz systemu konstrukcyjno-mon- tażowego z a w i e r a ją tab . 2 i 3.

W tab . 2 p rze d sta w ion o ogólnokrajow e dane d otyczą ce p r z e c i ę ­ tnych kosztów jed n ostkow ych . Z danych tyc h w ynik a, że zdecydowanie n a jd r o ż s z ą t e c h n o lo g i ą budownictwa w ie lo ro d z in n e g o j e s t t e c h n o lo g i a tra d y .c y jn a udoskonalona ( t e c h n o l o g i a t r a d y c y j n a w o s t a t n i c h l a t a c h w z a s a d z ie n i e j e s t już stosowana w budow nictw ie usp o łscznionym , w tym także w w ielorod zinn ym budow nictw ie mieszkaniowym). Wyjątkowo n i s k i ko sz t w łasny budynków z r e a liz o w a n y c h w t e j t e c h n o l o g i i w 1981 r . wynika z f a k t u , że b y ła to n i e w i e l k a l i c z b a budynków w y ł ą ­ c z n ie 5 - k o nd yg na cyjnych . Na uwagę z a s łu g u j e f a k t , że trudne wa­ r u n k i r e a l i z a c j i zadań budowlanych w I połow ie 1979 r . s z c z e g ó ln i e s i l n i e o d b i ł y s i ę na ko sz ta c h budynków re a liz o w a n y c h w l a t a c h 1979- -1980 w ł a ś n i e w t e j t e c h n o l o g i i . N i e w i e l e tańsze od budynków t r a ­ d y c y jn y c h są budynki s z k i e l e t o w e i m o n o lity c z n e . Dane j a k i e

uzyska-Ob liczon o na p od staw ie danych uzyskanych w ł ó d z k i c h kombi­ n ata c h budowlanych.

Koszty jednostkowe wielorodzinnego budownictwa mieszkaniowego w Polsce w zależności od technologii r e a liz a c ji i systemu konstrukcyjno-montażowego

z ł/ n Ą . u._______ średnia ogółem = 100 Technologie 1975 1976 1977 1978 1979 i9eo ₁₉₈₁ 1982 1983 1984 1985 Wskaźnik: r . 1985 .,nn r . 1975 100 średnio of/ółem l 3614 4121 4796 5331 5946 6366 7312 10258 15469 19501 24815 _686,6 100,0 100,6 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Wielkopłytowa: z tego systemy: 3523 3939 95,6 4490 5073 5466 5714 6823 9934 16285 19444 25361 _719,9 ' 97,5 93,6 95,2 91,9 89,8 93,3 96,8 105,3 99,7 102,2 OWT 3369 3959_96,1 4443 5017 5529 -5761 6808 9870 15264 10699 21715 644,6 93,2 92,6 94,1 93,0 90,5 93,1 96,2 98,7 95,9 87,5 W-70 i Wk-70 3961 4532 5248 5675 6359 6966 7969 10523 15405 19072 24231 611,7 109,6 110,0 109,4 106,5 107,0 109,4 109,0 102,6 99,6 97,8 97,6 szczeciński 3955 4249 .4920 5813 6470 6646 7412 10572 15941 18639 22769 575,7 109,4 103,1 102,6 109,0 100,8 104,4 101,4 103,1 103,1 95,6 91,В s Wielkoblokowa 3834 4156 4589 4842 4793 5887 7833 11201 16533 19998 26276 680,0 101,9 100,8 95,7 90,8 80,6 92,5 107,1 109,2 106,9 102,5 105,9 Szkieletowa i mono­ lityczn a _122,94443 _117,64845 _128,56163 _125,76700 _114,56808 _105,66723 _118,08631 _117,612061 19916_128,7 29065_{149,0 133,1}33029 743,4 Tradycyjna i trad y­

cyjna udoskonalona 4267 5422 5780 8219 10855 10294 5102 13358 20042 26132 34076 798,6

118,1 131,6 120,5 154,2 102,6 161,7 69,8 130,2 129,6 134,0 137,3

Ź r ó d ł o : Obliczenia i opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych w In stytu cie O rganizacji, Zarządzania i Ekonomiki Przemysłu Budowlanego "ORGBtĆ)".

Ce ny i k o sz ty w w ie lo ro d z in n ym b u d o w n ic tw ie m ie sz k an io w ym _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 1 3 3

no w I n s t y t u c i e O r g a n i z a c j i , Za rz ą d za nia i Ekonomiki Przemysłu Bu­ dowlanego "0RG8UD" i k t ó r ę wykorzy3teno w te b . 2, n ie z a w ie r a ły o so­ bnych i n f o r m a c j i d l a t e c h n o l o g i i s z k i e l e t o w e j i d la t e c h n o l o g i i mo­ n o l i t y c z n e j . Oane przed staw ion o w t a b . 2 są n ie t y l k o wypadkową danych d la t y c h dwóch t e c h n o l o g i i , a l e również d la różnych wysokoś­ c i budynków. Można w ięc j e d y n i e p rz y p u s z c z a ć , że s z c z e g ó l n i e wy­ s o k i koszt jednostkowy budynków s z k i e l e t o w y c h i m o lit y c z n y c h w r o ­ ku 1984 (o b l i s k o połowę, t j . о 49X wyższy od śre d n ie g o ogółem) zwią­ zany może być z dużym u działem n a jd r o ż s z y c h budynków t j . o wysokoś­ c i ponad 12 k o n d y g n a c ji, bądź też zo zwiększonym udziałem d r o ż s z e j z tych dwóch t e c h n o l o g i i (dane zaw arte w w ie l u innych opracowaniach wskazują na to , że t e c h n o l o g i a m o n o lity c z n a j e s t droższa od s z k i e

-1 6

l e t o w e j ) ; może to być też wynikiem jednoczesnego d z i a ł a n i a obu tyc h czynników.

N ajw ię k szy u d z i a ł w w ie lorod z inn ym budownictwie mieszkaniowym ma w ciąż j e s z c z e t e c h n o lo g i a w i e l k o p ł y t o w a , choć j e j u d z i a ł w ostat­ n ic h l a t a c h zm alał z 78,3% w 1980 r . ( k i e d y to b y ł n a j w i ę k s z y ) do 7 0 , 3X w roku 19851 ' . 'P r z e c i ę t n y ko sz t Jednostkowy budynków w i e l k o ­ p ły to w y c h j e s t zazwyczaj o k i l k a p ro c e n t n iż s z y od ś r e d n i e j ogółem. W o s t a t n i c h l a t a c h można zauważyć t e n d e n c ję do względnego d ro ż e n ia budynków w ie lk o p ły to w y c h w stosunku do budynków r e a liz o w a n y c h w i n ­ nych t e c h n o l o g i a c h . Spośród o g ó ln o p o ls k i c h systemów w ie lk o p ły to w y c h zdecydowanie najtańszym j e s t system OWT. P r z e c i ę t n y koezt jednostko­ wy w s ys te m ie OWT j e s t n iż s z y od ś re d n ie g o ogółem w całym o k r e s i e

1975-1985 (od 87,5% ś re d n ie g o kosztu ogółem w roku 1985 do 98,7% ś re d n ie g o kosztu ogółem w roku 1983). W o s t a t n i c h t r z e c h latach ba­ danego okresu (1983-1985) w systemach W-70 i Wk-70, zaś w o s t a t n i c h dwóch l a t a c h (1904-1985) w s ys te m ie s z c z e c iń s k im - p r z e c i ę t n y koszt jednostkow y o s i ą g n ą ł w i e l k o ś ć n iż s z ą od ś re d n ie g o ogółem, podczas gdy we w s z y s tk ic h p op rzed nich l a t a c h p r z e k r a c z a ł on poziom ś re d n i d l a w s z y s t k ic h t e c h n o l o g i i i systemów. Odwrotną t e n d e n c ję można za­ obserwować j e ś l i chodzi o t e c h n o l o g i ę w ie lk o b lo k o w ą . Oo roku 1980 budynki w ielkoblokow e b y ł y w zg lęd n ie t a n i e (n p . w 1979 r . i c h koszt jednostkow y b y ł o 19,4X n iż s z y od ś r e d n i e g o ) , n a to m ia s t w o s t a t ­ n ic h p i ę ę i u l a t a c h ic h k o sz t jednostkow y b y ł o 2 ,5 - 9 ,2 * wyższy bd

świadczą o tym m. i n . , dane publikowane c o r o c z n ie na temat cen i kosztów jednostkow ych przez C e n t r a ln y Związek S p ó ł d z i e l n i Bu­ downictwa Mieszkaniowego.

ś r e d n ie g o kosztu ogółem. P otw ierd zeniem ty c h wniosków są w s k a ź n ik i dynamiki podane w o s t a t n i e j kolumnie ta b . 2. Wskazują one, że o i l e koszt jednostkow y budynków tradycyjnych w zrósł w latach 1975-1985 około 8 - k r o t n i e , zaś budynków s z k i e le t o w y c h i m o n o lity c z n y c h b l i s k o 7,5- - k r o t n i e , to d la og ó lno krajo w ych systemów w ie lk o p ły to w y c h wzrost kosztu jednostkowego b y ł zn aczn ie w o l n i e j s z y ( ś r e d n i o b i o r ą c b y ł to wzrost około 6 - k r o t n y ) . W ska ź nik i te świadczą również o tym, że wy­ mienione w tab . 2 ogó lno krajo w e systemy w ie lk o p ły to w e są w y ra ź n ie tań sze od systemów l o k a l n y c h (ro z p a tr y w a n y c h ł ą c z n i e w s k a l i c a łe g o k r a j u ) .

Dane na to n at k s z t a ł t o w a n i a s i ę kosztów jednostkow ych w i e l o r o ­ dzinnego budownictwa mieszkaniowego w województwie łódzkim z a l e ż n i e od systemu konstrukcyjno-montażowego p rze d sta w io n e z o s t a ł y w tab. 3.

J a k widać tempo wzrostu kosztów jednostkow ych w l a t a c h 1975-1905 b y ło w województwie łódzkim n ie c o w o l n i e j s z e ( b y ł to ś r e d n io b i o r ą c w zrost około 6 , 5 - k r o t n y , podczas gdy w s k a l i k r a j u - wzrost około 6 , 9 - k r o t n y ) ; Należy tu dodać, że w i e lo r o d z in n e budownictwo m ie sz ka ­ niowe w województwie łódzkim re a liz o w a n e j e s t niem al w y łą c z n ie w tech no log ii w i e l k o p ł y t o w e j (w s k a l i k r a j u ko sz t jednostkowy budynków w ie lk o p ły to w y c h w zrósł 7,2 r a z y ) . Tylk o n i e l i c z n e budynki (n p . w ś r ó d m i e j s k i e j D z i e l n i c y M ies zk a n io w ej w Ło d z i ) b y ł y r e a liz o w a n e w systemie URT. W województwie łó dzkim , podobnie j a k w s k a l i c a łe g o k r a j u , do n a j t a ń s z y c h systemów w ie lk o p ły to w y c h n a le ż y system OWT stosowany na ty n t e r e n i e od 1976 r . z c h w i l ą uruchom ienia f a b r y k i domów w S r e b r n e j k o ło Ł o d z i . J e d y n i e w roku 1980 budynki r e a l i z o w a ­ ne w s ys te m ie OWT b y ł y droższe od budynków w in n y c h systemach w i e l ­ k o p ły to w y c h , n ato m ia s t w l a t a c h 1979 oraz 1981-1984 b y ł y one tańsze aż o k i l k a n a ś c i e p ro c e n t (od 11,9* w roku 1982 do 14,0% w 1984 r . ) .

Względne o b n iż e n ie ko sztu jednostkowego obserwujemy w o s t a t n i c h l a t a c h j e ś l i chod zi o system s z c z e c i ń s k i . Po w ysokich k o sz ta c h r e a ­ l i z a c j i budynków w tym s y s te m ie w l a t a c h 1977-1981, w roku 1982 k o s z ty te b y ł y o 14,1% n iż s z e n iż ś r e d n i o w p o z o s t a ł y c h system ach. W s ys te m ie Dąbrowa - stosunkowo t a n i n w l a t a c h s i e d e m d z i e s i ą t y c h , k o sz t jednostkow y b y ł w 1980 r , aż o 40% wyższy od ś re d n ie g o ogó­ łem, n a s t ę p n ie u l e g ł on względnemu o b n iż e n iu do poziomu około 92% ko sz tu ś re d n ie g o ogółem w roku 1982. W l a t a c h 1983-1985 k o sz t ten wahał s i ę n i e z n a c z n ie wokół poziomu ś re d n ie g o ko sztu ogółem. J e ś l i ch od zi o grupę systemów wywodzących s i ę z systemu W-70 (w tym s y ­ stem Wł-82 będący wynikiem ł ó d z k i e j m o d e r n iz a c ji systemu Wk-70), to

Koszty jednostkowe wielorodzinnego budownictwa mieszkaniowego w woj. łódzkim w latach 19t5-19B5 w zależności od systemu konstrukcyjno-montaźowego

zł/m 2 p. u._______ średnia ogólnra = 100

Polska = 100

Wskaźnik dynamiki obliczono biorąc zs podstawę rok 1976. **

Wskaźniki porównawcze (Polska = 100) obliczono przyjmując za podstawę: dla systemu "Dąbrowa" - techno­ lo g ię wielkopłytowy ogółem, zaś dla systemu "URT-75" - budynki szkieletowe i monolityczne o wys. ponad 11 kon­ dygnacji.

Ź r ó d ł o : Obliczenia i opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych w łódzkich kombinatach budow­ lanych . Systemy 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1905 Wskaźnik: — —r ^^-100 ]9 7 5 1UU Średnio ogółem _100.03596 3712 4017 .4385 505B 4R27 6587 1/292 18026 20362 23282 100.11 100:0 100.0 100.0 100.0 100.0 100,0 100,0 100.0 100,. 0 647,4 99,5 90,1 83,В 02,3 85,1 75,8 90,1 119,8 116,5 104,4 93,8 • ■* 35.41 2-9.14. 4054 4384 5215 5747 10835 15642 17509 226^2

•

0WT - 95,4 97,4 92,5 86.7 108.0 87.3 88.2 102.5 93.6 104.2 638,9 CS 89,9 88,1 80,1 79,3 90,5 84,4 109,8 102,5 93,6 104,2 2 31Q.5. 3990 4408 -5122 .54.66 4301 6388 14098 18996 21003 22854 O) W-70, Wk-70 i Wł-82 94.7 107.5 109.7 116.8 108.1 89.1 97.0 114.7 105,4 103,1 98j2 671,2 Q 85,9 88,0 84,0 90,3 86,0 61,7 80,2 133,9 120,6 123,3 94,3 «-»•O N 3587 3593 4605 4896 567В 6365 7152 10563 17719 '20562 22569 Szczeciński 99.7 96.8 114.6 111.7 112,3 131.9 108.6 85.9 09.3 101,0 96,9 629,2 90,7 84,6 93,6 84,2 87,8 95,8 96,5 99,9 111,2 110,3 99,1 *•*

:ш .

2622

j m 368.2. 4428 6741 .7306 11361 17914 20017 24049 103.3 Dąbrowa 101.2 98.0 103.6 84.0 87.5 139.7 110.9 92.4 99,4 98,3 660,9 - 103,3 92,4 92,7 72,6 81,0 118,0 107,1 114,4. 110,0 102,9 94 ;8 URT-75** _— * - - - 198.69586 - - - 36305_178.3 34918_150,0 -* 128,8 130,2 122,1

po wahaniach poziomu jednostkowego ko sztu w o k r e s i e 1975-1981, w i a ­ tach następnych obserwujemy system atyczne o b n iż a n ie s i ę względnego poziomď tego ko sz tu . 0 i l e w 1902 r . b y ł on o b l i s k o 15S wyższy od śre d nie g o ogółem, to w roku 1985 z m n ie js z y ł s i ę już do poziomu о 2X niższego od t e j w i e l k o ś c i .

Chociaż w województwie łódzkim p r z e c ię t n y ko sz t jednostkowy j e s t d la w ię k s z o ś c i l a t badanego okresu (poza la ta m i 1982-1984) zdecydo­ wanie n iż s z y od a n a lo g ic z n e j w i e l k o ś c i o g ó ln o k r a jo w e j, to jednak dla żadnego ze stosowanych w województwie łódzkim systemów koszt j e d ­ nostkowy n ie z n a jd u je s i ę w całym o k r e s ie 1975-1985 p o n iż e j g r a n ic y wyznaczonej poziomem a n a lo g ic z n e j w i e l k o ś c i o g ó ln o k r a jo w e j. S y t u a ­ c j a taka m ia ła m ie js c e t y l k o w la t a c h 1975-1901 i t y l k o j e ś l i ch o­ dzi o systemy: OWT, W-70 i pochodne oraz system s z c z e c i ń s k i . Gwał­ towny wzrost kosztów jednostkowych w l a t a c h 1982-1983 z o s t a ł jednak w końcowych dwóch l a t a c h badanego okresu (1984-1985) zn aczn ie za­ hamowany, a koszty jednostkowe d la systemów: szczeciń skieg o oraz W - 7 0 (Wk-70, Wł -82) w roku 1905 znów o s ią g n ę ły poziom n iż s z y od ś r e d n i e j o g ó ln o k r a jo w e j.

Dla systemu OWT podobna s y t u a c j a z a i s t n i a ł a już w roku 1984, a l e w roku 1985 koszt Jednostkowy w zrósł w województwie łódzkim aż o 2 9 ,2%, podczas gdy w s k a l i k r a j u wzrost jednostkowego kosztu w tym s ystem ie w y n ió s ł t y l k o 1 6 , IX . W związku z tym, c h o cia ż w roku 1984 koszt jednostkowy budynków OWT b y ł w województwie łódzkim n i ż ­ szy o 6,4 X, to w roku 1985 b y ł o 4,2X wyższy n iż ś r e d n io w k r a j u . L oka ln y łó d z k i system Dąbrowy wypadał stosunkowo k o r z y s t n i e na t le w s z y s tk ic h innych stosowanych w P o l s c e systemów w ie l k o p ł y t o w y c h , a l e t y l k o do 1979 r . i ponownie w roku 1985. Wskaźnik kosztu je d n o s t k o ­ wego o b lic z a n y d la systemu Dąbrowa w stosunku do budynków w i e l k o ­ p ły to w y c h w P o l s c e ogółem, m iał n a j n i ż s z ą , a w ię c n a j k o r z y s t n i e j s z ą w a rto ś ć w roku 1978 ( 7 2 , 6 % ) , zaś n ajw yższą , a w ięc n a j b a r d z i e j n i e ­ ko rz y s tn ą w a rtość w roku 1980 ( 1 1 8 , O S). Po wahaniach w l a t a c h 1981- -1902 wskaźnik ten n a s t ę p n ie stopniowo z m a la ł, aż do poziomu 94,8* w 1985 r .

5. Zmiany jednostkowych cen i kosztów w ie lo ro d z in n e g o budownictwa mieszkaniowego na t l e wybranych w i e l k o ś c i ekonomicznych

8adanie dynamiki zmian jednostkow ych cen i kosztów w i e l o r o d z i n ­ nego budownictwa mieszkaniowego j e s t bardzo u tru d n io n e przez f a k t

c i ą g ł e g o wzrostu cen czynników p r o d u k c j i budowlanej (w z ro s t p ł a c , cen m a te ria łó w budowlanych, stawek za maszynogodzinę p rac y urządzeń budowlanych i t p . ) . D lateg o toż do oceny dynamiki zmian j e d n o s t k o ­ wych cen i kosztów w ykorzystano m. i n . w ý n ik i a n a l i z y porównawczej wskaźników dynamiki cen i kosztów zn wskaźnikami dynamiki wybranych w i e l k o ś c i ekonomicznych. W skaźniki t e zarówno w o d n i e s i e n i u do c a ­ łeg o k r a j u j a k i województwn łó d z k ie g o przedstaw iono w t a b . 4.

Ja k o podstawową w ie lk o ś ć porównawczą d la cen i kosztów wybrano dochód narodowy wytworzony w c ią g u roku i l i c z o n y w cenach b i e ż ą ­ cych ńa 1 mieszkańca k r a j u . W ie lk o ś ć t ę , ja k o s y n t e t y c z n y m ie rn ik efektów gospodarczych danego roku d l a c a łe g o k r a j u , p r z y j ę t o w i- d e n t y c z n e j w i e l k o ś c i zarówno w o d n i e s i e n i u d la k r a j u ja k o c a ł o ś c i j a k i w o b l i c z e n i a c h d o ty czą cy ch województwa łó d z k ie g o (c h o d z i tu tak że o w s k a ź n ik i zawarte w tab . 5 i 6 ) . N atom iast p o z o s t a ł e w i e l ­ k o ś c i ekonomiczne l i c z o n o od ręb nie d la c a łe g o k r a j u i d la wojewódz­ twa ł ó d z k i e g o . Poza jednostkowym dochodem narodowym są to n a s tę p u ­ j ą c a w i e l k o ś c i :

- p r z e c i ę t n e , wynagrodzenie m iesięcz no w gospodsrce u s p o ł e c z n i o ­ n e j razem z nagrodami z zakładowego funduszu n a g r ó d );

- dochody nominalne ogółem lu d n o ś c i (w c ią g u roku ) na 1 m iesz­

kańca; '

- w k ł a d y oszczędnościowe w PKO i NQP na 1 mieszkańca wg stanu na 31 X I I ;

- s p r z e d a i w uspołecznionym handlu d e ta lic z n y m rynkowym w cią g u roku w cenach bieżących ^n a 1 m ieszkańca.

Ponieważ r o c z n i k i s t a t y s t y c z n e województwa łó d z k ieg o n i e podają danych o dochodach nominalnych l u d n o ś c i , w tym przypadku w ykorzy­ sta n o zawarte w tyc h r o c z n ik a c h dane d o ty czą ca przychodów rocznych na 1 osobę w prac ow niczych gospodarstwach domowych.

Dane zawarte u ta b . 4 świadczą o tyra, że tempo wzrostu tych w i e l k o ś c i ekonomicznych b y ło w l a t a c h 1975-1985 w województwie łó d z ­ kim bardzo z b l iż o n e do tempa ic h wzrostu w s k a l i k r 3 j u . R o z b ie ż n o ś ­ c i w iększe n iż rzędu k i l k u p ro ce n t z d a r z a j ą s i ę j e d y n i e s p o r a d y c z ­ n i e w p ojed ynczych l a t a c h , np. w l a t a c h 1982 i 1905 - j e ś l i chodzi o dochody nominalne lu d n o ś c i i w roku 1982 - je ś l- i chodzi o p r z e ­ c i ę t n ą p ł a c ę .

G e n e r a l n i e jed n ak n a l e ż y s t w i e r d z i ć , że jednostkowe ceny i k o sz ty w ie lo r o d z in n e g o budownictwa mieszkaniowego zarówno w w o je ­ wództwie łódzkim j a k i w s k a l i c a łe g o k r a j u r o s ł y z n a c z n ie s z y b c i e j

' T a b e . l a A W ska ź niki dynam iki cen i kosztów jed nostkow ych w ie lo r o d z in n e g o budownictwa

mieszkaniowego oraz wybranych w i e l k o ś c i ekonomicznych ( rok 1975 * 100). P o l s k a ofiółcm

w o j. ł ó d z k i e

Wyszczególnienie 1976 1977 1978 1979 1900 1981 1982 1983 1984 1985

2

Cena sprzedażna 1 m powierzchni użytko­ 121,9 139.6 148.8 192.5 198,1 202.2 332.4 541.7 691.0 867.8

wej 110,4 122,5 130,0 164,4 143,6 180,0 396,9 560,0 627,9 769,7

Koszt własny 1 m^ powierzchni użytkowej 1Г4.0 132,7 147.5 164,5 176.2 202,3 283,8 428,0 539,6 686,6

103,2 l i i , 7 121,9 140,7 134,2 183,2 341,8 501,3 566,2 647,4

Dochód narodowy wytworzony na 1 miesz­

kańca kraju 117,1 126,2 137,4 130,4 141,2 151,7 330,7 408,3 490,8 282,4

Przeciętne wynagroozenie w gospodarce 109.4 117.5 124.9 136.1 154,4 196.5 297.2 369,9 418,7 511.2

uspołecznionej 110,2 118,0 124,0 1*5,2 155,6 197,2 287,1 366,8 430,1 510,7

Dochody nominalne ludności na 1 miesz­ 112,2 125.0 135.5 140.0 164.2 213.0 353,2 433.0 511.7 622.0

kańca* 111,3 123,6 133,0 146,8 163,9 210,9 319,6 409,9 505,6 602,4

Wkłady oszczędnościowe w PKO i MBP na 1 108,9 118.5 129.3 142.0 152.1 202.7 255,7 310.3 359,3 479,5

mieszkańca 114,6 127,4 135,1 148,4 157,0 206,1 252,8 309,0 362,4 486,0

Sprzedaż w uspołecznionym handlu deta­ 113,7 126.8 135.8 144.6 154.4 166.9 296.9 389,9 467,0 546,9

licznym rynkowym na 1 mieszkańca 115,7 126,3 132,7 141,8 156,5 165,1 300,7 390,2 472,4 545,2

W woj. łódzkim - przychody na 1 osobę w gospodarstwach domowych pracowniczych; dla r . 1977 - dane szacun­ kowe.

Ź r ó d ł o : O bliczenia i opracowanie własne na podstawie danych z "Roczników Statystycznych GUS", "Roczni­ ków Statystycznych Woj. Łódzkiego oraz danych z tab. 1.

Ce ny i k o sz ty w w ie lo ro d z in n ym b u d o w n ic tw ie m ie sz k a n io w ym _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 1 3 9

od jednostkowego dochodu narodowego i p o z o s t a ł y c h porównywanych w ie l­ k o ś c i ekonomicznych. Pewne w y j ą t k i dotyczą t y l k o początkowych l a t badanego okresu (1975-1985) i to przede wszystkim województwa łódz­ k i e g o . Wzrost cen jednostkowych b y ł w y ra ź n ie szybszy od wzrostu jed­ nostkowych kosztów (z w ła sz c z a po roku 1981), zaś w województwie łódzkim wzrost cen i kosztów b y ł o g ó ln i e b i o r ą c w o l n i e j s z y n iź w s k a l i k r a j u ( w y j ą t e k s ta n o w ią tu l a t a 1982 i 1983, k i e d y to w zrost cen i kosztów jednostkowych w województwie łódzkim b y ł s z c z e g ó ln i e g w a łto w n y). O g ólnie b i o r ą c , w s k a l i c a łe g o k r a j u wzrost ceny sprze-

2

dażnej 1 m p o w ie rz c h n i użytk ow ej w l a t a c h 1975-1985 b y ł o 26% 2

w iększy n iż wzrost kosztu własnego l m p. u . , o 49% w iększy od w zrostu jednostkowego dochodu narodowego, 70% w iększy od wzrostu p r z e c i ę t n e j p ł a c y , o 40% w iększy od wzrostu jednostkowych dochodów l u d n o ś c i , o 81% w iększy od w zrostu jednostkowego wkładu oszczędnoś­ ciowego oraz o 59% w iększy od je d n o s tk o w e j sprzedaży d e t a l i c z n e j . Z k o l e i w zrost jednostkowego kosztu własnego b y ł w s k a l i k r a j u o 18% w iększy od wzroetu jednostkowego dochodu narodowego, o 34% większy od wzrostu p r z e c i ę t n e j p ł a c y , o 10% w iększy od wzrostu j e d n o s t k o ­ wego dochodu l u d n o ś c i , o 43% w iększy od wzrostu jednostkowego w k ła ­ du oszczędnościowego oraz o 2é% więkezy od wzrostu je d n o s tk o w e j sprzedaży d e t a l i c z n e j . Tak w ięc wzrost jednostkowych cen i kosztów (zátówno w s k a l i c a łe g o k r a j u , ja k i w n ie c o mniejszym s to p n iu w województwie łó d zk im ) b y ł w l a t a c h 1975-1985 w y ra ź n ie w ię kszy od wzrostu w s z y s tk ic h rozp atryw an yc h tu w i e l k o ś c i ekonomicznych i l u ­ s t r u j ą c y c h zarówno uzysKane w y n ik i gospodarcze danego ro k u , dochody s p o łe c z e ń s tw a , ja k i jeg o skło nn ość do oszczęd zan ia oraz w i e l k o ś ć k o n s u m p c ji.

Można w ięc w sposób obiek tyw ny s t w i e r d z i ć , że budownictwo miesz­ kaniowe w ł a t a c h 1975-1985 zn a czn ie p od roż ało i n ie o s ią g n ę ło j e d ­ nego z podstawowych celów j a k i e p r z y ś w i e c a ł y jego uprzemysłowieniu, zakładającem u sto pnio we o b n iż e n ie kosztu jednostkowego, a w ięc i c e n y . Taki w ła ś n ie r e z u l t a t p ow inien być o s i ą g n i ę t y p rzy przechodze­ n iu na przemysłową, w i e l k o s c r y j n ą p rod uk cję w y p i e r a j ą c ą dawne j t r a ­ d y c y jn e metody w y tw a r z a n ia .

Omawiane wyżej w i e l k o ś c i ekonomiczne wykorzystano także do o b li­ c z e n ia wskaźników porównawczych cen i kosztów jednostkow ych w ła

-/

tac h 1975-1985. W skaźniki te o b l ic z o n e w o d n i e s i e n i u do cen j e d ­ nostkowych zarówno d l a c a łe g o k r a j u ja k i województwa łó d z k ieg o zaw ie ra tab . 5.

Wskaźniki porównawcze cen jednostkowych na t le wybranych w ielkości ekonomicznych (w zł/ z ł) Polska opółem » woj. łódzkie Wyszczególnienie 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 Wskaźnik: JL—1281. ion r. 1975 1U0 Jednostkowy dochód narodowy i2,59 12,09 11,54 11,62 9,053 8,971 9,448 12,53 9,490 8,942 8,449 67,11 2

Cena 1 m pow. użyt­ kowej Przeciętna płaca 11,60 1,248 12,30 1,120 11,94 1,065 12,25 1,047 9,768 0,882 11,40 0,972 9,779 1,213 9,666 1,116 8,458 0,852 9,065 0,756 8,777 0,735 75,66 58,89 ■ — - v

Cena 1 m pow. użyt­ kowej Jednostkowe dochody ludności 1,097 10,06 1,095 9,264 1,057 9,138 1,047 9,166 0,903 7,734 1,189 8,340 1,203 10,60 0,794 10,70 0,719 8,044 0,752 7,453 0,728 7,214 66,36 71,71 Cena 1 ni pow. użyt­

kowej Jednostkowe wkłady oszczędnościowe 8,348 2,342 8,416 2,093 8,418 2,017 8,538 2,036 7,458 1,728 9,532 1,798 9,705 2,349 6,723 1,802 6,110 1,342 6,721 1,218 6,534 1,295 78,27 55,29 ... 2 ... ...

Cena 1 m pow. użyt­ kowej Jednostkowa sprzedaż detaliczna 2,624 6,501 2,722 6,064 2,684 5,988 2,726 5,933 2,368 4,891 2,869 5,066 3,005 5,364 1,671 5,806 1,448 4,679 1,514 4,393 1,654 4,097 63,03 63,02

---

---Cena 1 m pow. użyt­ kowej 6,994 7,324 7,208 7,136 6,031 7,625 6,416 5,298 4,873 5,261 4,954 70,83 Ź r ó d ł o : Jak w tab. 4. Ce ny i k o sz ty w w ie lo ro d z in n ym b u d o w n ic tw ie m ie sz k an io w ym __ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 1 4 1

J e ś l i chodzi o w s k a ź n ik i porównawcze je d n o s tk o w e j ceny, odno­ szące s i ę do c a łe n o k r a j u , to g e n e ra ln a t e n d e n c ja d l a l a t 1975-1905 p o l e g a ł a na stopniowym p og arszaniu s i ę ( o b n iż a n iu 3 i q ) tyc h wskaź­ ników, przy czym w y ją te k s ta n o w ią l a t a 1981-1902, k ie d y to w a r t o ś ­ c i tyc h wskaźników ponownie w z r o s ł y , o s i ą g a j ą c w n i e k t ó r y c h przypad­ kach poziom z b l iż o n y do w a r t o ś c i z początku badanego okresu (w yn ika to z dużego wzrostu p ła c i dochodów lu d n o ś c i w tych l a t a c h ) .

Rela-2

c j a między jednostkowym dochodem narodowym a ceną l m p. u. zma­ l a ł a w l a t a c h 1975-1985 o około 1/3, co oznacza, że o i l e w r o ­ ku 1975 w artość jednostkowego dochodu narodowego odpowiadała c e n ie

2 2

12,6 m p. u . , to w 1905 r . odpowiadała e o n ie ju ż t y l k o 8,45 m p. u. p r z e c ię tn e g o budynku w ie lo r o d z in n e g o .

J e s z c z e n i e k o r z y s t n i e j zm ien iła, s i ę w badanych l a t a c h r e l a c j a między p r z e c i ę t n ą p ła c ą i c e n ą 1 m p. u. ( r e l a c j a ta zm alała o o-k o ło 41%). 0 i l e w roo-ku 1975 s i ł a nabywcza p r z e c i ę t n e j p ł a c y

mic-2

s i ę c z n e j odpowiadała c e n ie 1,25 m p. u . , to w 1985 r . odpowiadała 2

ona już t y l k o c e n ie 0,735 m p. u. p r z e c ię tn e g o budynku w ielorod zin­ nego. N a j b a r d z i e j z w s z y s tk ic h badanych r e l a c j i z n a l a ł a r e l a c j a mię- dzy jednostkowymi wkładami oszczędnościowymi a ceną 1 m p. u. (o p raw ie 45%). C h a r a k t e r y s t y c z n y j e s t też f a k t , że aż o 37% zm alała r e l a c j a między jadnostkov;ą sprzedażą d e t a l i c z n ą w handlu u

społecz-2

nionym i ceną 1 m p. u, Wzrost u d z i a ł u handlu prywatnego w o g ó l ­ n e j sprzedaży d e t a l i c z n e j j a k i n a s t ą p i ł w badanych l a t a c h (z 0,9% w 1975 r . do 2, 5J6 w 1985 r . ) 10 n ie ma t u t a j is t o t n e g o z n a c z e n ia . Ja k wynika z poprzednio omawianego w skaźn ika, n ie można też p rz y p is yw a ć ! stosunkowo w o l n ie js z e g o wzrostu sprzedaży d e t a l i c z n e j t r u d n e j s y ­

t u a c j i z a o p a tr z e n io w e j oraz i s t n i e n i u dużego nadmiaru środków f i ­ nansowych u l u d n o ś c i (w stosunku do podaży tow arów ), ponieważ po­ winno to z n a le ź ć odpowiednie o d b i c i e w w i e l k o ś c i wkładów oszczęd ­ nościowych (w zw ięk sz o n ej s k ło n n o ś c i do o s z c z ę d z a n ia ).

W t e j samej t a b e l i podane są także w a r t o ś c i analogicznych wskaź­ ników porównawczych d l a województwa łó d z k i e g o . W tym przypadku r e l a c j a między jednostkowym dochódem narodowym з ceną 1 m p. u. z m alała w l a t a c h 1975-1905 o ok oło 1/4 (24,3455), a w ię c w mniejszym s to p n iu n iż w s k a l i c a łe g o k r a j u . Również p o z o s t a ł e badane w s k a ź n i­ k i zm a la ły w województwie łódzkim w s to p n iu w y ra ź n ie mniejszym n iż w s k a ź n ik i o g ó ln o k ra jo w e . Chociaż g e n e ra ln a te n d e n c ja zmian tych

wskaźników j e s t w województwie łódzkim podobna j a k w s k a l i ' c a łe g o k r a j u , to jednak stopniow e i c h p o g a rs z a n ie s it; u leg a t u t a j znacznie s i l n i e j s z y m zakłócen iom , a w największym s to p n iu d o ty czy to r e l a c j i

2 między • jednostkowym dochodem narodowym i ceną l m p. u.

A n a lo g ic z n e w s k a ź n ik i porównawcze d la c a łe g o k r a j u i d la w o je ­ wództwa łó d z k i e g o , a l e o b l ic z a n e w stosunku do jednostkowego k o sz­ tu własnego, z o s t a ł y podane w ta b . 6.

O g ólnie można s t w i e r d z i ć , że zmiany wskaźników za w a rtych w ta b . 6, choć p r z e b i e g a j ą w tym samym k ie ru n k u co zmiany wskaźników z ta b . 5, są jednak w y ra ź n ie s ła b s z o . Tak na p r z y k ł a d , j e ś l i cho­ dzi o w s k a ź n ik i o b l i c z a n e d la c a łe g o k r a j u , r e l a c j a między

jedno-2

stkowym dochodem narodowym i średnim kosztem własnym 1 m p. u. w w ie lo ro d z in n y m b udow nictw ie mieszkaniowym - zm alała w l a t a c h 1975- -1985 o o|<oło 15%, zaś r e l a c j a między p r z e c i ę t n ą p ła c ą i kosztem 1 mA p. u. zm alała o około 25%. N a j b a r d z i e j zm alała r e l a c j a między jednostkowym Wkładem oszczędnościowym i kosztem 1 m p. u. (o oko­ ło 30%), zaś w najmniejszym s to p n iu - a n a lo g ic z n a r e l a c j a d o ty c z ą c a dochodów nominalnych l u d n o ś c i (z m a la ła o n i e c a ł e 10%). Podobnie ja k

2

w przypadku wskaźników d o ty c z ą c y c h ceny 1 m p. u . , również i tu g e n e ra ln a te n d e n c ja p o l e g a j ą c a na stopniowym p o g a rs z a n iu s i ę omawia­ nych r e l a c j i , z o s t a ł a zakłócona i c h p rze jś c io w ym wzrostem związanym przew ażnie z szybkim wzrostem p ł a c i dochodów lu d n o ś c i w l a t a c h

1981-1902. /

A n a lo g ic z n e w s k a ź n ik i o b l ic z o n e d l a jednostkow ych kosztów w ł a ­ snych w ie lo r o d z in n e g o budownictwa mieszkaniowego w województwie łódzkim t y l k o do 1983 r . z m ie n ia ją s i ę w tym samym na ogół k ie ru n k u co w s k a ź n ik i o g ó ln o k ra jo w e , przy czym zmiany są w tym przypadku w olnie jsz e, co wynika z n ie c o s ła b s z e g o tempa w zrostu ś r e d n ic h

kosz-2 \

tów *1 n p. u, W r e z u l t a c i e , np. r e l a c j a między jednostkowym do-2

chodem narodowym a kosztem 1 m p. u. zm a la ła w l a t a c h 1075-1985 tyl-2 ko o ok oło 10%, zaś r e l a c j a między p r z e c i ę t n ą p ła c ą a kosztem 1 m p. u. o ok oło 11%. N a j b a r d z i e j z m a la ła r e l a c j a między jednostkowymi wkładami oszczędnościowymi i kosztem 1. m p. u. ( o ok oło 25%), zaś w najm niejszym s to p n iu z m a la ła r e l a c j a między jednostkowymi

przycho-2 darni w gospodarstwach domowych p rac o w n ic zy c h i kosztem 1 m p. u. (o około 7 % ). W dwóch o s t a t n i c h l a t a c h badanego okresu w s z y s t k i e rozp atryw an e r e l a c j e u l e g a ł y w województwie łódzkim s to p n io w e j po­ p r a w i e , czego n i e s tw ie rd z o n o w s k a l i o g ó ln o k r a jo w e j ( j e d y n i e r e ­ l a c j a między jednostkowymi wkładami oszczędnościowymi a kosztem

Wskaźniki porównawcze kosztów jednostkowych na tle wybranych w ielkości ekonomicznych Polska ogółem woj. łódzkie Wyszczególnienie 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 19B5 r . 1905 , nn Wskaźnik: r. 1975'100 Jednostkowy dochód narodowy _{10,92 11,22 10,39 10,19 9,191 8,755 8,193 12,73 10,42 9,937 9,267 84,86} 2 Koszt l m pow. użytkowej 10,98 12,45 12,40 12,37 10,80 11,55 9,095 10,62 8,944 9,516 9,877 89,95 Przeciętna płaca 1,003 1,039 0,958 0,917 0,896 0,949 1,052 1,134 0,936 0,840 0,806 74,42 Koszt 1 m pow. użytkowej 1,039 1,109 1,097 1,057 0,990 1,204 1,118 0,872 0,760 0,789 0,819 18,83

Jedn. dochody lud­

ności 8,733 8,592 8,225 8,023 7,853 8,140 9,195 10,87 8,834 8,282 7,911 90,59

Koszt 1 m pow.

użytkowej 7,902 8,522 8,741 8,618 0,250 9,650 9,100 7,388 6,461 7,055 7,352 93,04

Jedn. układy oszczę­

dnościowe_*> 2,033 1,941 1,815 1,702 1,755 1,755 2,037 1,031 1,474 1,354 1,420 69,85

Koszt 1 m‘ pow.

użytkowej 2,484 2,756 2,787 2,752 2,619 2,905 2,795 1,037 1,531 1,590 1,861 74,92

Jedn. sprzedaż deta­

liczna 5,641 5,624 5,390 5,193 4,966 4,944 4,652 5,900 5,138 4,882 4,493 79,65 Koszt 1 pow. użytkowej 6,620 7,417 7,484 7,205 6,672 7,720 5,967 5,823 5,154 5,523 5,575 84,21 Ź r ó d ł o : Jak w tab. 4. Je rz y W a le w ic z

2

l n p. u. w roku 1985 m in im a ln ie s i ę p o p r a w iła . S y t u a c j a ta j e s t wynikiem poważnego o s ł a b i e n i a tempa wzrostu jednostkowych kosztów budownictwa mieszkaniowego w województwie łódzkim w l a t a c h 1984-1985, po o k r e s i e gwałtownego ic h wzrostu w l a t a c h 19B2-1983.

Przeprowadzona a n a l i z a cen i kosztów jednostkowych w i e l o r o d z i n ­ nego budownictwa mieszkaniowego p o z w o l i ł a wykazać, że w l a t a c h 1975- -1985 n a s t ą p i ł o znaczne podrożenie tego budownictwa, n i e z n a j d u j ą ­ ce u z a s a d n ie n ia żadnymi względami ob iektyw n ym i, o czym świadczą zwłaszcza r e z u l t a t y a n a l i z y wskaźników porównawczych o b lic z o n y c h przy w y k o rz y s ta n iu w i e l k o ś c i ekonomicznych o b r a z u ją c y c h w y n ik i gos­ podarcze k r a j u i w i e l k o ś ć dochodów s p o łe c z e ń stw a . Prawidłowością po­ winno być stopniowe p o t a n i e n i e budownictwa, co w p r a k ty c e oznacza, że jednostkowe ceny i k o sz ty w budownictwie - j e ś l i rosną - to po­ winny rosnąć w o l n i e j od w i e l k o ś c i ekonomicznych p r z y j ę t y c h tu za bazę porównawczą, a dotyczy to głó w nie dwóch w i e l k o ś c i t j . j e d n o s t ­ kowego dochudu narodowego i p r z e c i ę t n e j p ł a c y .

( i . C h a r a k t e r y s t y k a r e z u l t a t ó w nospodarczych łó d z k ic h konhinat.ów budowlanych

I

Zobaczmy t e r ą z , ja k na t l e omówionych powyżej zmian cen i kosz­ tów jednostkowych w ie lo r o d z in n e g o budownictwa mieszkaniowego kszta ł­ to w a ły s i ę w y n ik i ekonomiczne o siąg ane przez p r z e d s i ę b i o r s t w a wyko­ nawcze. Problem ten z o s t a ł szczegółowa zbadany na podstaw ie danych d o ty c z ą c y c h p i ę c i u wymienionych w c z e ś n ie j kombinatów budowlanych. J a k już wspomniano we w s t ę p i e , do a n a l i z y porównawczej wybrano dwa l a t a , t j . rok 1978, k ie d y to rozm iary budownictwa mieszkaniowego b y ły ja k dotąd n a jw ię k s z e oraz rok 1985, t j . o s t a t n i d la któreg o dostępne są niezbędne dano lic z b o w e .

W tab. 7 przed staw ion b podstawowe dane H czhow e w yko rz ystane do a n a l i z y porównawczej. C h a r a k t e r y z u j ą one p o t e n c j a ł wykonawczy 5 ba­ danych łó d z k ic h kombinatów budowlanych na t l e ogółu u s p o łe c z n io n y c h p r z e d s i ę b i o r s t w budowlano-montażowych w P o l s c e . Podano tan m. i n . dane d otyczące w a r t o ś c i majątku t rw a łe g o w roku 1978 i 1905, k t ó r e n ie są bezpośrednio porównywalne z uwagi na przecenę środków t r w a ­ ły c h dokonaną z d n ien 1 I 1983 r . D la te g o też od l i c z b b ezw zg lę­ dnych, większą w a rto ś ć in fo rm a c y jn ą mają w s k a ź n ik i względne podane

Niektóre dane charakteryzujące potencjał wykonawczy wielorodzinnego budownictwa mieszkaniowego w woj łódzkim w latach 1978 i 1985.

L.p.

Uspeiecznrone przed­ siębiorstw a budowla­

no-montażowe w Polsce

W tym: łódzkie kombinaty budowlane Wyszczególnienie

miary licz b y bezwzględne udział w X

1978 1985 1978 1985 1978 1985

1. Majątek trwały brutto min z ł

• 202 674 792 681 1 027,5 5 353,8 0,507 0,675

2. Majątek trwały netto min z ł 134 373 453 414 617,8 3 251,0 0,460 0,717‘

3. Stopi eil zużycia środków

trwałych % 33,7 42,8 39,9 38,3 X X

4. Liczba zatrudnionych ogółem tys. osób 1 097,1 925,4 7,477 6,169 0,682 0,667

5 .1 . Pcw. użytkowa budynków od­ danych do użytku (bez bu­ dynków dla przemysłu i

rolnictw a) tys. m p.u.2 15 466* 9 920* 586,947 289,070 3,795 2,914

5.2. w tym: budynków mieszkal­

nych tys. ra p.u.2 10 625 7 395 542,158 240,735 5,103 3,255

5.3.

_{■ iS-łr-”}

X 68,7 74,5 92,4 03,3 X X

6. Wielkość wydatkowanego fundu­

szu wynagrodzeń osobowych min zł 68 573 243 084 446,329 1 615,468 0,651 0,665

7. średnie wynagrodzenie roczne zł 62 504 262 680 59 694 261 864 95,5 99,7

Uane szacunkowe

Ź r ó d ł o : Obliczenia i opracowanie własne na podstawie "Roczników Statystycznych GUS" 1979 i 1986 oraz materiałów sprawozdawczych łódzkich kombinatów budowlanych.

1 Д 6 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

w dwóch o s t a t n i c h kolumnach. Dane zawarto w ta b . 7 w skazu ją, że w l a t a c h 1978-1905:

- w yraź nie w z ró s ł u d z i a ł badanych p i ę c i u kombinatów łó d z k i c h w c a ł o ś c i majątku trw a łe g o ogółu u sp o łe c z n io n y c h p r z e d s i ę b i o r s t w bu­ dowlano-montażowych w P o l s c e (d o ty c z y to zarówno majątku trw a łe g o b r u t t o j a k i n e t t o ) , przy czym s t o p i e ń z u ż y c ia tego majątku n ie c o zm alał (z 39,9 do 3 8 ,3 * ) i j e s t ob ecn ie w y ra ź n ie n iż s z y od ś r e d n i e ­

go w P o l s c e ( 4 2 , 8 % ) ; ■

- u d z i a ł ł ó d z k i c h kombinatów w ogólnym z a t r u d n i e n i u p o z o s ta ł niem al bez zmian (o k o ło 0 , 7 * ) , mimo, że z a t r u d n i e n i e w l i c z b a c h bezwzględnych zm alało o około 17,5%;

- u d z i a ł p i ę c i u łó d z k i c h kombinatów w p o w ie rz c h n i użytkow ej wy­ konanych budynków zm alał w badanych l a t a c h o p raw ie 1/4, w tym w p ow ierzch ni użytkowej budynków m ie sz ka ln yc h o ponad 1/3 t j . z 5,10 do 3,26*;

- nieznaczny wzrost u d z i a ł u łó d z k i c h kombinatów w ogólnym fu n ­ duszu wynagrodzeń osobowych, p o z w o l i ł na z b l i ż e n i e w 1985 r . p r z e ­ c i ę t n e j p ła c y do poziomu niem al równego p r z e c i ę t n e j k r a j o w e j (w

1.978 r . b y ła ona w łó d z k i c h kombinatach o 4 ,5 * n iż s z a od p rz e c ię tn e j w k r a j u ) .

Szczegółowe w s k a ź n ik i i r e l a c j e ekonomiczne charakteryzujące wy­ n i k i d z i a ł a l n o ś c i p i ę c i u badanych kombinatów łó d z k i c h w l a t a c h 1970-1985 z o s t a ł y p rze d sta w io n e w ta b . 8.

Dla o b l i c z e n i a w ię k s z o ś c i z n ic h posłużono s i ę w i e l k o ś c i a m i względnymi, t j . u działem t y c h kombinatów w a n a l o g i c z n e j w i e l k o ś c i d o t y c z ą c e j ogółu u sp o łe c z n io n y c h p r z e d s i ę b i o r s t w budowlano-montażo­ wych w P o l s c e ( b y ł o to konieczne z uwagi na zmiany cen czynników p r o d u k c j i b u d o w la n e j). W skaźniki i r e l a c j e zaw arte w t a b . 8 pozw ala­ j ą na sfo rm ułow anie n a s t ę p u ją c y c h wniosków:

1. P ie rw s z a p ara wskaźników (p o z . 1 .1 . - 1 . 2 . ) św iad czy o w y ra ­ źnym w z r o ś c ie te c h n ic z n e g o u z b r o j e n i a p r a c y , zarówno lic z o n e g o w stosunku do majątku tr w a łe g o b r u t t o j a k i n e t t o . J e s t to przede wszystkim r e z u lt a te m oddania do użytku w 1979 r . nowej " f a b r y k i do­ mów" d la LKB "Wschód" prży u l . Lodowej w Ło d z i .

2. Następne dwie p ary wskaźników (p o z. 2.1 - 3 . 2 ) i n f o r m u j ą , iż rzeczowa wydajność p rac y w łó d z k i c h kombinatach budowlanych zm alała w l a t a c h 1978-1985 o ponad 40* j e ś l i chodzi o w s k a ź n ik i o b l ic z o n e na p od staw ie l i c z b bezwzględnych. N atom iast w porównaniu ze ś r e d n i ­ mi w i e l k o ś c i a m i kra jo w y m i, względny wskaźnik rze czo w ej w y d a jn o ś c i