Zapis aktywnoœci tektonicznej wielkich stref uskokowych w sk³adzie materia³u
detrytycznego basenów sedymentacyjnych (neogen, p³n. Wietnam)
Anna Œwierczewska*, Anna Wysocka**, S³awomir Ilnicki**, Nguyen Q. Cuong*
Strefa uskokowa Rzeki Czerwonej (SURC) jestwielk¹, kontynentaln¹ stref¹ przesuwcz¹ w po³udnio-wo-wschodniej Azji, rozci¹gaj¹c¹ siê od Tybetu po Morze Po³udniowochiñskie i oddzielaj¹c¹ blok indo-chiñski od bloku po³udniowoindo-chiñskiego. Tworzy j¹ kilka masywów metamorficznych, z których masyw Day Nui Con Voi (DNCV) oraz po³udniowo-zachodnie zakoñcze-nie masywu Ailao Shan znajduj¹ siê w pó³nocnym Wiet-namie. Do 17 milionów lat temu strefa ta wykazywa³a ruch lewoskrêtny, którego wielkoœæ przesuniêcia szaco-wana jest na kilkadziesi¹t (Rangin i in., 1995), kilkaset kilometrów (np.: 550–900 km, Leloup i in., 1995). Od 5 milionów lat strefa ta ma charakter prawoprzesuwczy, o przesuniêciu kilkunastu kilometrów (Leloup i in., 1995). Na terytorium Wietnamu SURC przecina najczêœciej serie metaosadowe i rozga³êzia siê na dwa g³ówne usko-ki: uskok Rzeki Czerwonej i uskok Rzeki Chay, rozdzie-lone gnejsowo-amfibolitowym masywem DNCV. Metamorfizm tego masywu jest wi¹zany z etapem ruchu lewoskrêtnego SURC. Wzd³u¿ obu uskoków ograni-czaj¹cych masyw znajduje siê kilka basenów wype³nio-nych oligoceñsko(?)-mioceñskimi kontynentalnymi ska³ami klastycznymi.
W obrêbie poszczególnych basenów sk³ad frakcji ¿wirowej wykazuje du¿e zró¿nicowanie. Jednak¿e we wszystkich basenach lokalne Ÿród³o materia³u jest dobrze udokumentowane. W czterech basenach znale-ziono klasty gnejsów pochodz¹cych z masywu DNCV, w jednym zaœ z masywu Ailao Shan. Znaleziono tak¿e klasty amfibolitów z masywu DNCV. Sk³ad detrytycz-nych granatów wskazuje, ¿e w obszarach Ÿród³owych znajdowa³y siê ska³y od facji amfibolitowej po zieleñ-cow¹. Powy¿sze dane sugeruj¹, ¿e depozycja, przynajm-niej w czêœci basenów, zasz³a po wyniesieniu na powierzchniê gnejsowo-amfibolitowego masywu DNCV oraz wyklucza istnienie znacznego przesuniêcia wzd³u¿ SURC w tym czasie. Ze wzglêdu na nieprecyzyj-nie okreœlony wiek wype³nieprecyzyj-nieñ basenów nieprecyzyj-nie mo¿na stwierdziæ, czy ograniczone wystêpowanie klastów z DNCV wynika z ró¿nego wieku analizowanych ska³, czy jest odbiciem zmian kierunków transportu w obrê-bie basenu.
Uskok Cao Bang-Tien Yen (UCB-TY), równoleg³y do SURC, znajduje siê w pó³nocno-wschodnim Wietnamie. Przecina on mezozoiczne i paleozoiczne serie osadowe, piroklastyczne i wulkaniczne. Wyniki badañ struktural-nych wykazuj¹, ¿e równie¿ w tej strefie wyraŸnie siê zapi-sa³ ruch lewoprzesuwczy. Wzd³u¿ UCB-TY wystêpuj¹ trzy baseny wype³nione mioceñsko-plioceñskimi ska³ami kla-stycznymi (ryc. 1 i 2).
W wymienionych basenach sk³ad materia³u detrytycz-nego wskazuje na lokalizacjê obszaru Ÿród³owego w
naj-bli¿szym otoczeniu basenów. Zmiany sk³adu dobrze koreluj¹ siê ze zró¿nicowaniem budowy geologicznej obrze¿enia basenów. Mog¹ byæ dobrym wskaŸnikiem kie-runków transportu osadu. Tym samym brak jest dowodów znacz¹cego wp³ywu przesuwczej aktywnoœci UCB-TY na zmiany w sk³adzie materia³u detrytycznego, deformacje ska³ mioceñskich zaœ œwiadcz¹ o jego postsedymentacyjnej aktywnoœci.
Literatura
LELOUP P.H., LACASSIN R., TAPPONNIER P., SCHÄRER U., DALAI Z., XIAOHAN L., LIANGSHANG Z., SHAOCHENG J. & TRINH P.T. 1995 — The Ailao Shan-Red River shear zone (Yunnan, China), Tertiary transform boundary of Indochina. Tectonophysics, 251: 3–84.
RANGIN C., KLEIN M., ROQUES D., Le PICHON X.L. & TRONG L.V. 1995 — The Red River fault system in the Tonkin Gulf, Vietnam. Tectonophysics, 243: 209–222.
308
Przegl¹d Geologiczny, vol. 55, nr 4, 2007
*Instytut Nauk Geologicznych PAN, ul. Senacka 1, 31-002 Kraków, ndswierc@cyf-kr.edu.pl
**Wydzia³ Geologii, Uniwersytet Warszawski, ul. ¯wirki i Wigury 93, 02-089 Warszawa; anna.wysocka@uw.edu.pl
Ryc. 1. Polimiktyczny zlepieniec o spoiwie piaszczysto-ilastym (miocen, basen That Khe zwi¹zany ze stref¹ uskokow¹ Cao Bang-Tien Yen)
Ryc. 2. Utwory ¿wirowe i piaszczyste, dobrze widoczne oboczne zazêbianie facji oraz amalgamacja ³awic. Wewnêtrzna struktura for-my akumulacyjnej o charakterze dystalnego sto¿ka aluwialnego (miocen, basen Cao Bang zwiazany ze stref¹ uskokow¹ Cao Bang-Tien Yen). Obie fot. A. Wysocka
