SUMMARY
A historical outline of the classification of lime-stones and its
new
modifications are discussed in the peiper. A selection of schemes from the point of view of their applicability for petrographers and geolo-gists is also given. The paper summarizes currently u!!ed --textural classifications of limestones and it present!! the author's evaluation of the progress in the limestone classification. In the author's opinion, the present classification of clay rocks is unsatis-factory, however no other -more efCicient orcon-sistent classification is offered.
PE310ME
B CTaTbe P;aH KC'ropmeCIOd oqePK KMCCHtilSlKa~ -IIeC'l8mm:OB, pacCIIOTpeHbl HOBble BaPHaHTI>I
KnaccH-tilHK~ H HX OI~eHKa c TO'iKH 3peHWl DPHl'OP;HOC'l'H
p;ng ~ene:lil: DeTPOrpatilHH H reonorHH. BKpaT.u;e aaaJIH-3HpyIOTCH: cOBpelleHHbIe TeKCTyPin.te K1.lacc~ H3BeCTHIIXOB H npHBOP;JITCJI coo6pazeHHB aBTOpa DO ycoaepmeHcTBOBaHJllO 9'1'HX K1.laccH4lHK~:rdt. KPHTH-'ieCXH paCcMaTPHBae'rCH COBpelleHHaH: KnaccH41HKa~ rnHHHCTbIX DOPO'»;' Cp;HaKO B HaCTom.n;ee BpellJl He DPHBCI1Vl"l'CH upep;nolKeHWl 60nee p~aam.Ho:lil: H
60-nee DOCn~p;OBa'l'em.HoA KnaCCl(cPHKa~ 3'l'HX DOpoP;.
TADEUSZ STRYCHARCZYK, ZOFIA ZAJl\C, ANNA LOTKO
COB-R Pl'ZP..myshJ Kruszyw Budowlanyeh
OCENA PRZYDATNOSCI
SKAI:..
PWNNYCH Zf..02A KRZEMIANKA·
--DLA BUDOWNICTWA
UKD 'G3.II.OO3.1
+
891.322] :552.321.1.:622-1'1'+
no.'I'(438-38 woj. suwalskie -Krzernianka)ZloZe "Krzemianka" jest polOZoDe w regionie su-walskim. W podlozu tego regionu wyst~Pujll skaly krystaliczne tworz~ce masyw norytowo-anortozyto-wy z rudami zelaza 0 -zasobach przemyslowych
za-wieraj~ce domieszki wanadu i tytanu (1). W przy-padku ekspIoatacji tego zloZa zagadnienia racjonal-nej gospodarki kopalinami _ - gl6wml i towarzysz~ cymi - oraz ochrony ~rodowiska przyrodniczego na-bior~ szczeg6lnego znaczenia. Chodzi 0 to, aby kon-flikt mi~c:tzy powstajli\cym przemyslem a zasobami przyrody sprowadzic do minimum.
-Za ~ozwojem Suwalskiego Okr~gu Rud t.eIaza, przy jednoczesnym zachowaniu walorow krojobrazo-wych, przemawiaj~ nast~pujl\ce przeslanki:
- kopaliny zalegaj~ce w zloZu majll duZe zna-czenie dla gospodarki narodowej, w przypadku ich kompleksowego wYkorzystania (4);
- zloze zlokalizowane jest w ~rodowisku 0 ogrom.-nych warto~ciach -przyrodniczych (3).
Z powyzszego wynika, ze inwestycje dIa tego ro-dzaju zamierzen gospodarczych b~dll mialy w naj-bliZsozej przysz!osci zgola ilnny od dotychczasowego charakter, mianowicie w znacznie wi~kszym zakre-sie powlnny decydowac cele -spoleczno:"gospodarcze. Dotychczas dominowaly raczej kryteria czllstkowe, kt6re w inwestycjach surowcowych wywobdll
naj-wi~ej sprzecznosci. Celem niniejs?ego artykulu jest
-Wy'kazanie na podstawie -badan (5, 6), !e surowce skalne wyst~pujllce jako kopalina towarzysUlca s~ wysokowarto§ciowym materialem dla budownictwa.
Tabela 1
SKl..AD MINERALNY 'PROBEK
Rodzaj skaly Skladniki w-% Labradorowo-augi.j Labl'8doryt towegabro L8.brador 82,11 67,0 55,0 90,0' 92,0 9910 Augit diopeydo. wy 4,0 20,0 32,0 11,0 6,0 0,5 Kwaro 3,0 Biotyt 4,0 2,0 1,0 Apatyt 3,0 1,0 3,0 Tytanomagne-tyt 3.0 10,0 9,0 2,0 0,5 Sei-pentyn 0,5 11,0 Talk BADANIA SKA!.
Badano rdzenie z otwor6w wiertnicz.ych. Pierwot-nie -wyodr~bnione dwa rodzaje skel - noryty i anor-tozyty - podczas badafi mineralog!cmo-petrograficz-nych okazaly si~ utworami gabra: noryty uznano _ za typowe labradorowo-augitowe gabro, anortozyty zas zaliczono do labradoryt6w. Wynlki badan przedsta-wiono VI' tab. I-Ill. Parametry techniczne pozwa1ajq na zakwalifikowanie badanych skal do s\Jl'owc6w
o
wysokiej jakosci.-ZASTOSOW ANIE SKAL JAKO KAMIENIA BUDOWLANEGO
Jednym z najwaZniejszych kryteri6w, kt6re opr6cz parametr6w technicznych okreMajll przyda-!no~~ su-rowca skalnego do potrzeb kamieniarskf.chjest wy-gll'ld powierzchni. Charakteryzuje go rysunek po-wierzchni i jej kolorystyka. Badania wYka~ly, ze omswiane surowce nadaj~ si~ do produkcji r6Znych elementow kamieniarskich, gl6wnle ok!adzinowych. Na uwag~ zasluguje szczeg61nie labradoryt, kt6ry pod
wzgl~dem barWY oraz zrlolno~ci przyjmowania i trwa ..
105<"1 poleru jest w kraju surowcem najdoskonalszym. Zagadnieniami nie rozpatrywanymf dotychczas byiy
bloczno~~ zloZa oraz techniczne moZ1iwo~ci
eksploata-cji surowca .ze znacznych gl~boko~ci, konieczne wi~c
b~dzie opracowanie odpowiedniej metody
podziem-nej eksploatacji surowca lika]nego do ce16w kamie-niarskich.
Tabela D SKl..AD CHENnCZNY PROBEK
_ Rodzaj skaly Skladniki La.bradorowo-augi·1 w% Labradoryt towegabro -. , - -SiO~ 46,64 53,29 .R203 34,60 30,25 Fe203 1,19 0,14 A1:z03 33,41 30,11
_
Cao
8,74 11,04 MgO 2,88 0,98 80a 0,86 0,8769
Tabela V SKi.ADNIKI I PARAMETRY MIESZANEK BETONOWYCH.
Marks. heto· S1dadniki nu (parametry")
I
5001 5003 400 Cement kG/m3 327 485 446 Piasek kG/ms 561--m-
"""4s5
Krnszywo 4/10 kG/ms 5982iil
285
10/20 kG/m3 897 1165 1141 Woda 11m3 149 I 173---U8-Konsystenoja .. wiI· ~to. wil· .
gotna pI. gotna.
Stosunek o/w
2:2
2:8 2:8
CiQiar objliltoBOiowy kG/m" 2532 -2549 2515
wicach k. Tarnowa. Ich cele~ bylo zweryfikoV\Tanie ustalonych receptur pod kllt('mprzydatno~ci miesza-onek betonowych. do produkcji prefabrykowanych ele-ment6w ·strunobetonowych 0 dutym wsp6rezynniku dyspersyjnosci zbrojenia. Badaniami ·obj~to takie pa: rametry; jak: konsystencja i urabialn~se mieszankl betonowej i jej zdolnose do zagfiszczama, wytrzyma-: lose betonu poddanego .obr6bce k>rmicznej w pa':Z~ niskoprElinej .oraz nosnosc .prefabrykat6w - koleJ~-. wvch podklad6w strunobetonowych. Uzyskane WYlll-k; potwierdzily zalozenie 0 moZliWOSci zastosowania betan6w 7. tymi kruszywami do konstrultcji sprEizo-. nych.
WNIOSKI
Przepro:wadzone badania skal zalegajElcych W ~o zu "Krzemianka" jako kopalina towarzyszElca
upo'-wazniajq do wysnilcia nasiE:puj&cych wniosk6w: 1. Surowce te - zar6wno gabro labradorowo-augi-towe; jak i· labradoryt - . stano~i~ . wysokiej jakosci. lIurowiec ·dla budownictwa z kamiEmia. Labradoryt zwlaszcza daje si~ doskonale polerowae i ·Die jest zbyt trudny w obr6bce, a przy tym zachowujedlu-gotrwaly polysk. Jest towyjQtkowo efektownyi.cen.., nv material kamieniarski. Powinien. on znalezc za-stosowanie w budownictwie architektonicznym za.., r6W1llo w blokach ·rnonolitycznych, jak i plytach okla-dzinowych. Szczeg6lnie moina go .zalecic do stosowa-nia na: cokoly, polerowane ltc6wki plytowe, portale~ cokoly pomnik6w monumentalnych itp; .
2. Badane ska}y w pelni. nadajll siE: do p.rodukcji kruszyw lamanyeh prz.eznaczonych do.beton6w wyso-·
SUMMARY
The paper presents the results of studies .on igneous rocks ~orming the basenH!nt of Su~alki region. The studies have shown that thes·e rock!!, represented by labradorite-augid:e gablbro. and labra'; dorite, are good construction material for building indu~try. The rocks and especially labradirite are highly attraICtive and valuable stones for the masonry. They may be also used in production of aggregates
for high-quality concrete. . .
These raw materials as well as ores occurring. in deposits in the form of lenses should be exploited taking into account the problem· of natural environ-ment protectia.'l as they occur in the region highly valuable from the point of view of natural -scien-c;es.
Tabela VI PARAMETRY FIZYCZNO-WYTRZYMAl..OSCIOWE BETONOW
Ci/ilzar obj/ilt. Nasiq,. Wytrzy.malo~ Marks. po 28 dniaoh Id.
BIB,
B,
hetonu twardn. kgl wag.
kGI " 3 kGI
R;-Im~ . % cm.
10m
2 I 400 2500 3,6 417I
Mi
0,084 500l- - -
483I ::
...
0,080 2519 3,6 .... )500-2 - 2507 3,6 553 0,080kowartosciowych znajdrijllcycn zastosowanie ·'w· kon-strukcjach· spr~zonych .. ·Motna je l"Dwniez zastosowae VI budownictwle drogo\vym i kol€jowym:.
3 •. Konieczne jellt przeprowadzenie -
.-
d18
zl6zo aurowcach . mineralny~h ,r6zuej uzyte~osci i z~qk!l lizowanych· na terenach 0 duzy.ch wartoscia.ch· przy-: rodniczych - szczeg6lowych prac studiahlYch·na te:'; mat kompleksowego wykorzysfania uI"9bku· oi-az 0;,&rani('zenia do niezbE:dnego min~um :wplywu skl,lt-:; k6w przemyslu na srocJowisko przyrod~i~~ · . .
. 4. WychodZll~ z ialotenia, ~ om~wian.e·. sw-owca
pOwinny bye przedmiotem, zainteres·owania .. Wiellii :·ia~
l~zi naszego budoWDictwa, juz dzis· nale:.ialQ~yprzY7"
st!'lpie de opr.aCDw~nia .program6w.; realizacU wsp61-: nych badan. i poczyp.an· inwestyc_yjnYch. _ .
LI';l'ERATURA
1. Jus k 0 w i a k
O .. -
.
Fundament ki:jsialiczIl}" -zie-mi suwalsko-augustowskiej.·. Przewodriik .XLV
Zjazdu PTG na Ziemi Suwalskp-Auguswwsldej •. Wyd. Geot 1973. .. , .
2. K I u
z
T., E Y~
a n K.-Projektow9llliebeton6~~
Arkady, 1969. . . - . .
3. K 0 z low s ki S. - Problem zagOspodarowa-ma zasob6w przyrody regionu '8uwaIsko-ailgustOwskie-go. PrzewQ<!nik· XLV Zjazdu·PTG
na
ZierruSu-' walsko-Augt!stowskiej .. Wyd.Geotj 1973 .. ' . .4. K r u pin ski B. - Rodzfme surowce mineral ne
vi
gC!lpodai"ce narodcwej PolskL· Sllilsk,· 1971. _. .. 5. Lot k 0 A. - Kompleksowe badallia skalgabro-wych ze zloza Krzemianka pod kEltem wykorzy-:o.
stania ich jako materialu i kruszyw lamanych dla budownictwa i drogownktwa. COB-R -Pr"o~aml'
. Krak6w, 1972. . . .. - .. , . 6. S try c h arc z y k T., Z a j !l c· Z, ... l'rzydatnqa\l skal odpadowych kopalin rud .. cl,.o prodUkcji· ki-i.iO\l szyw budowlahych; COB-R· ·PKB, 1972,
PE3IOM.E
B CTaTbe npe~CTal3JIeHhl ~aHHbIe: HSY'JeHIDI ·Mal'Ma": TOl'eHHbIX DOpO~· (na6pa,llop-asrK'l'9IJbe raMPo. M. ,u6-P~OPJf1'), lJPe,llC'l'aBJIeH~X B cl>YH~ilMeHTe CY~~OB: CKoro perHOH~. 3TH IlOpO~ RBJisIO'l'CH BbIcokQxaqe~ BeHHbIM MaTePH~nOM p;ns ~POHTEi.rrhCT!ia )(~OryT, llP..H:-MelUlTbCS· B Ka"'l:eCTBe 06nHItOBOqHi"~o. ·KaMH8M:liaiIo'jt;;' I1HTeJUI Cneu;mlnbBbIX 6eToHOB. . . ;
Paspa60TKa OiwcaHm.iX. B~OB.· Jieim:dior~:v.CbIPl>f.J H cWlsaHHoro c .STHMH noPO,lla:MH.O:py~eBeH~.:.:itI,)~#a Y'mTbIBaTb Tpe60Ba-iu~B: OXPa:HhlltPHPO~HO:et- cpe.itbt,.~a~ DK 3TM DonesHbxe MCltOnaeMhle inicnpOc'l'p8.HeHDi:.'B
;1#:-rMoHe, XapaKTepMSYIOm;ellcs . BhlCOKm.m· ... iIpHpo.$n>I~