Zapowiedzi wydawnicze.
Biuletyn Polonistyczny 18/4 (58), 64-68
ZAPOWIEDZI WYDAWNICZE
Tadeusz Bieńkowski: Antyk w lit e r a t u r z e i ku ltu rze s ta ro p o ls k ie j CW$0- -1750). Główne problemy i kierunki r e c e p c ji. Ossolineum.
Książka wymienia i charakteryzuje różne aspekty oddziaływania ku ltury antycznej na lit e r a t u r ę i ku ltu rę polską okresu renesansu i baroku. Ha t l e procesów r e c e p c ji antyku w renesansowej i barokowej Europie i.n a podłożu t r a d y c ji zainteresowania antykiem w P olsce w okresie średniowiecza ukazana zo s ta ła różnorodność form i przyczyn przejmowania starożytnych t e o r i i , , pog lądów, konwencji lit e r a c k ic h i s ty lis ty c z n y c h w dawnej P o lsce. ^
Kolejne r o z d z ia ły k sią żk i dotyczą r e c e p c ji antyku w szkołach, w p iś miennictwie naukowym i specjalistycznym , w p u blicystyce p o lit y c z n e j i w l i te ra tu rz e . Oddzielne ro z d z ia ły poświęcono antykowi w tw órczości Jana Kocha nowskiego, popu la ryza cji lit e r a t u r y antycznej przez przekłady i przeróbki oraz tzw. sporowi o antyk w P olsce.
Książka przynosi swego rodzaju podsumowanie wyników badań nad re cep cją antyku w P olsce, prowadzonych od p rze szło stu l a t . Korzystając z obserwa c j i , faktów i uogólnień, zgromadzonych przez k ilk a pokoleń badaczy, autor stara s ię wykazać w charakterystyce i ocenie omawianych zjawisk własne sta nowisko metodologiczne, doszukując s ię ideowych i artystycznych przyczyn i następstw tych zjawisk oraz staw iając zawsze p y ta n ie, czy odwoływanie1 s ię do t r a d y c ji antyku w różnych dziedzinach było czynnikiem twórczym, czy* ha mującym rozwój kultury narodowej.
TB
F olk lor la t wojny i okupacji. M ateriały z k o n fe re n c ji naukowej zorgan i zowanej przez IBL PAN w Warszawie 3-4 marca 1975. Pod re d . J.Krzyżanowskie go i B.Górskiego, flfrdawnictwo MON.
Tom zbiorowy, zawierający następujące prace: J.święch, Okupacja - lit e r a t u r a - fo lk lo r
Dygaca, Stare 1 nowe p ie r w ia s tk i w samorodnych pieśniach okresu I I wojny światowej
W.Malko, M elodie p ie ś n i okresu U wojny św iatow ej. Próba charakterysty k i
S.Świrko, Historyczna p ieśń wojskowa w p ie ś n i ars tw ie okupacyjnym i par tyzanckim U wojny światowej
S. Kani a, Z badań nad polską gwarą konspir acyjno-partyzancką la t 1939 -1945
J.Adamowski, Uwagi o programie F e s tiw a li P ie ś n i Partyzanckich w Kraśni ku (1969-1974)
B. Sulima, Lodowe pam iętn iki okresu wojny i okupacji jako "wypowiedzi" o fo lk lo r z e
D.Czubala, Opowieści wspomnieniowe z okresu wojny i okupacji mieszkań ców Lubawce
J.Tacin a, Przyczyn ki do ch arakterystyki p o lsk ich p ie ś n i obozowych z la t 1939-1945
f.G ę b ik , Twórczość f o lk lo r y s ty czna w obozie koncentracyjnym w Gu&an H.Wolny, P ia ś n i, o ra c je i opowiadania z l a t wojny i okupacji na K ie le c - c z y in ie
J.Ondruśz, D robiazgi fo lk lo ry s ty c z n e z okresu okupacji n iem ieckiej na Śląsku Cieszyńskim
E.G órski, Uwagi o polskim f o lk lo r z e l a t wojny i okupacji. 65
-Jadwiga J a g ie ł ło : Polska b a lla d a ludowa. Ossolineum. Poetyka. Zarys En cyklopedyczny .
Ks i ążka przedstaw ia b a lla d ę ludową jako gatunek fo lk lo ry s ty c z n y , odzna cza ją cy s ię n ie t y lk o własnymi cechami, a is również prezentujący właściwy sobie sens. Cechy t e p o z w o liła ujawnić i o k r e ś lić metoda aemiotyczna, jaką zastosowano w pracy do szczegółowych a n a liz : t r e ś c i , typów bohaterów, p rze s t r z e n i św iata balladowego, k o n stru k cji e k o ji i charakteru czasu.
Fundamentalną podstawę c a łe j pracy etanowi gatunkowy model fabu larny. Składa s ię nań sześć fu n k c ji p o s ta c i d z ia ła ją c y c h , o stałym , następczym uk ła d z ie : 1) Postaw ienie zakazu, 2 ) Namawianie do przekroczen ia zakazu, 3) Przekroczen ie zakazu, 4 ) Inform acja o przekroczeniu zakazu, 5 ) Dochodzenie w sprawie winy, 6 ) M yoiśrzenie kary. To charakterystyczne d la każdej b a lla dy mini mum czynności węzłowych, a w ic h szeregu niezbyw alnej fu n k c ji t r z e c i e j i s z ó s te j - stanowi konieczny i zarazem w ystarczający warunek gatunku bal l adowego. Model, jak i w szelk ie p o zo sta łe u ogóln ien ia są rezu ltatem sze
regu szczegółowych an aliz dokonanych bezpośrednio na empirycznym m ateriale bal!' odowym.
Ha system bohaterów balladowych, przedstawiony w książce, зУ-łada s ię s ts ła lic z b a 14 typów p o s ta c i; każda z nich rep rezen tu je dany w zorzec, na który składa s ię z k o le i sta ła lic z b a i jakość określonych cech. W skład systemu wchodzi zespół r ó l balladowych, c z y li wzorców postępowań, k tó re , z
jednej strony, przypisane są danej p o s ta c i, z dru giej zaś strony są z a le ż ne od określonych fu n k cji modelu, Zamknięta lic z b a ty^ów p o sta ci oraz ś c i ś le określony rodzaj r ó l tworzą system ogran iczający i zarazem o k reś la ją cy możliwość? charakterystyk bohaterów w ramach świata balladowego.
Is to ta t r e ś c i balladowej wyraża s ię * dwóch punktach: p rzestępstw ie (k o n flik c ie bohatera ze s p o łe c z n i-лгсы) oraz karze (r e a k c ji społeczeństwa na przestępstw o), ilireść balladowa dotyczy więc funkcjonowania prawa karnej go w świacie balladowym.
Sens ballady zawiera s ię , według au tork i, w tym, i ż je s t ona n o s ic ie l ką norm prawa karnego - rozumianego w sensie lite ra c k im . P r z y ję c ie takiego stanowiska umotywowano w ten sposób, że najbliższym kontekstem d la t r e ś c i balladowej może być model informacyjny sądowego stosowania prawa - funkcjo nujący w świocie pozalitarackim . Preca sugeruje, że pośrednikiem między balladą (gatunkiem folklorystyczn ym ) a rze c zy w is to ś c ią p o z a llte ra c k ą może być model prawny, u ogólniający wiedżę czerpaną z bezpośrednich doświadczeń, Дуб może, i ż właśnie to pośrednictwo stanowi o charakterze stru ktu ry b a l ladowej i j e j gatunkowym sen sie.
Końcowa część k sią żk i omawia wybrane prace fo lk lo ry s ty c z n e dotyczące historyczno-porównawczej t y p o lo g ii fo lk lo r u , przeciw staw iając im prace z zakresu t y p o lo g ii stru ktu ralno-sem iotycznej, by w k o n k lu zji s tw ie r d z ić , i ż t e dwa różne po3tępowenia metodologiczne w końcowym wyniku swych badań do chodzą do momentu koniecznego wzajemnego uzupełnienia s ię w swoLch wyni kach.
.JJ
L itera tu ra polaka i rosyjska przełomu И Х i XX wieku. Pod re d . W .A ieł- dysza, W..Witt, H.F ilip k o w sk iej i H.Górskiego. PIS.
Książka zawiera mat er i ały z p o ls k o -ra d z ie c k ie j k o n fe re n c ji naukowej zorganizowanej przez U L PAN w Warszawie w dniach 11-12 listo p a d a 1974 r . M ateriały te stanowią podsumowanie pewnego etapu badań nad lit e r a t u r ą ww. okresu, prowadzonych w ośrodkach ra d zieck ich (In s ty tu t Słowi ano znawstwa i
B ałkanistyki oraz In s ty tu t L ite ra tu ry Światowej im. ~ M.Gtorkiego) i Ins+ytut Badań L ite ra c k ic h PAH:
Wstęp
D.Markow, 0 n iektórych aspektach typologiczn ych procesu lit e r a c k ie g o końca T T' i początku XX wieku
T.Burek, Idee lit e r a c k ie przełomu X U i X I wieku a ich kontekst społe czny
2 .Wyks, "Potęga żywiołowa pran ia"
W .K iełdysz, Aktywny charakter realizm u (z doświadczeń lit e r a t u r y r o s y j s k ie j początków aX wieku)
W .V itt, 0 typologicznym podobieństwie p o ls k ie j i r o s y js k ie j prosy rea lis t y c z n e j na przełom ie XIX i XX wieku
R .Taborski, Próba system atyzacji dramatu w o k res ie Młodej P o la k i J .J .L ip a k i, Próba geometrycznego modelu nurtów modernistycznych J.Prokop, Poeta i rynek .
S .żó łk ie w s k i. Głos w dysku sji (uwagi o badaniu ku ltury lit e r a c k ie j pr we Łomu XIX i XX wieku)
M.Vyka, Brzozowski i " ż y w io ł r o s y js k i"
A..Piotrowska, Rosyjska -krytyka o p o e z ji Młodej P o ls k i H.Bogomolowa, R o syjsk ie przekłady p o e z ji S ta ffa
A .Lipetow , Problematyka teo retyczn a przełomu epo^- lit e r a c k ic h (s p e c y fi ka lit e r a t u r y i u ję c ia badawoze, dia lek tyk a rozwoju lit e r a c k ie g o , ewolucja a przełom , p ioblen y p e r io d y z a c ji).
AG 67
-Władysław Broniewski w i>oesji p o ls k ie j. Pod re d . M arii Jani on. JfH. Tom zbiorowy, prezen tu jący r e fe r a t y wygłoszone na Międzynarodowej S e s ji Bankowej zorganizowanej p rzez In sty tu t Badań L ite ra c k ic h w dniach 15 -16 grudnia 1972 r . s o k a z ji 75 roczn icy urodzin Władysława Broniewskiego:
M.Janion, Broniewskiego "morze zja w isk "
H.Karwacka, Młodość lit e r a c k a Władysława Broniewskiego £ . Matuszewski, P ierw ia s te k tra g ic zn y w p o e z ji W.Broniewskiego M.Baranowska, Żyw ioły i in s ty tu c je
A. Kowalczyków a, Broniewski w pętach romantycznej t r a d y c ji
H. Ols chowały, W ieszcz ozy robotn ik słowa? (a lb o Czym mógłby byó dla Broniewskiego Brecht?)
W.Choriew, Władysław Broniewski a kultura radziecka S .P o lla k , Broniewski w kręgu p o e z ji r o s y js k ie j
F.Lichodziejewska, Wojenne lo sy w ierszy. (Z zagadnień r e c e p c ji Broniew skiego w latach wojny i oku pacji)
S.Barańczak, Broniewski prawdziwy i Broniewski s akademii "ku czci**. IG
Bożena Wojnowska: Stanisław Ignacy W itkiew icz a modernizm. Kształtow a nie id e i k a ta stro ficzn ych . Ossolineum.
Książka poświęcona je s t omówieniu powiązań między id e o lo g ią k a ta stro fizmu W itkiewicza a świadomością kulturalną modernizmu. Głównym przedmiotem a n a lizy je s t powieść "622 upadki Bunga" oraz tra k ta t e s t e t y c z n o - filo z o fic z - ny "Nowe formy w m alarstw ie".
Spośród trzech rozdziałów składających s ię na ksią żkę pierwszy wskazuje na przesłanki postawy k a t a s t r o fic z n e j, ja k ie zamanifestowały s ię w wyborze tematu oraz w artystycznym ukształtowaniu pow ieści "622 upadki Bunga", a także w innych przejawach ówczesnej postawy tw ó rczej p is a rza , r e a liz u ją c e j modernistyczny wzorzec i mit a rty s ty . W strukturze owego wzoru sutorka od krywa potencjalne elementy autodestrukcyjne stanowiące lo giczn ą podstawę głoszonej przez W itkiewicza te z y o wewnętrznym wyczerpywaniu s ię tw órczości a rty s ty c zn e j. Groteskowa struktura pow ieści ^ s k u je z k o le i in te r p r e ta c ję , która pozwala w j e j światopoglądowym ekwiwalencie dopatrzyć s ię sw o istej antecedencji przeświadczenia o zagrożeniu uznawanej ( t j . m odernistycznej) h ie r a r c h ii w artości przez h ie ra rc h ię k szta łtu ją c ą s ię w ramach współczesnej c y w iliz a c ji przemysłowej.
R ozdział drugi próbuje u s ta lić p ozycję W itkiew icza jako teo retyk a i programodawcy na mapie ówczesnych awangardowych kierunków artystycznych.. Określa pokrewieństwa i ró żn ic e w zapatrywaniach na is t o t ę i budowę d z ie ła artystycznego, r o lę i zadania tw órcy, r e la c ję : a rty s ta - rzeczyw istość współczesna. Tutaj także rozpatrywane są p rzesła n k i f ilo z o f ic z n e k a ta stro fizmu zawarte w systemie o n t o lo g ii.
R ozdział t r z e c i rekonstruuje zasadnicze tw ierd zen ia h i s t o r i o z o f i i oraz p r z y ję tą przez p isa rza normę ku ltury - miarę jego k rytyczn ej oceny współ czesn ości. Rekonstrukcja zmierza do wydobycia powiązań między strukturą mo tywacyjną k rytyk i W itkiewicza a zasadniczymi cechami p re k a ta s tro fic z n e j świadomości k u ltu raln ej modernizmu. Modernistyczny model kultury p o zosta je także podstawowym systemem od n iesien ia dla przeprowadzonej tu próby h is to ryczn ej r e la t y w iz a c ji id ea łu kulturowego p isa rza .
