A C T A U N I V E R S I T A T I S L. O D Z I E N S I S FO LIA O E C O N O M IC A 202, 2006
M a r ia G r z e la k
\J u s ty n a W ik to ro w ic z*
P O D AT EK OD T O W A R Ó W I USŁUG W RO LN I C TW I E
W POLSCE I W UNII EU R O P E J S K IE J.
AN AL IZ A P O R Ó W N A W C Z A
i. U W A G I W S T Ę P N E P o p r z e z p o l i t y k ę p o d a t k o w ą s t y m u l o w a ć m o ż n a b ą d ź o s ł a b i a ć p e w n e p r o c e sy g o s p o d a r c z e . P o d o b n ą f u n k c ję polni s y s t e m p o d a t k o w y w r o l n i c t w i e . Z e k o n o m i c z n e g o p u n k t u w i d z e n i a o p o d a t k o w a n i e r o l n i c t w a j e s t e l e m e n t e m p o d z i a łu d o c h o d u r o l n i c z e g o . Z e s p e c y f ik i f u n k c j o n o w a n i a i n d y w i d u a l n y c h g o s p o d a r s t w r o ln y c h w y n i k a j e d n a k , ż e u s ta le n ie , w j a k i e j c z ę ś c i d o c h ó d ten m a c h a r a k t e r k a p i t a ł o w y , a w i ę c w y n i k a z z a a n g a ż o w a n i a z i e m i i in n y c h m a t e r i a l n y c h ś r o d k ó w p r o d u k c j i , a w j a k i e j j e s t e k w i w a l e n t e m p r a c y , j e s t n i e z w y k l e t r u d n e 1. W U E z a p o lity k ę p o d a t k o w ą w sto s u n k u d o r o ln ic tw a o d p o w i e d z i a l n e s ą p o s z c z e g ó ln e p a ń s tw a c z ło n k o w s k ie . N ie istnieje o d r ę b n y s y s t e m dla r o ln ic tw a, ale rolnic y tra k to w a n i s ą o d m i e n n i e o d p o z o s ta ł y c h g r u p z a w o d o w y c h . S t o s o w a n e s ą z a r ó w n o po d atk i d o c h o d o w e , j a k i p o d a tk i od m a ją t k u r o ln ic z e g o . W P o lsc e z kolei p r o d u k c ja r olna g o s p o d a r s t w in d y w id u a ln y c h b y ła i p o z o s ta j e z w o l n i o n a z p o d a tk u d o c h o d o w e g o , c o w y n i k a z niewielkiej skali p ro d u k c ji w ię k s z o ś c i g o s p o d a rs tw . Je d y n ie d z i a ły s p e c ja ln e p ro d u k c ji rolnej" o p o d a t k o w a n e s ą na z a s a d a c h o g ó ln y c h . P o d s t a w o w ą f o r m ą o p o d a t k o w a n i a p o ls k ic h r o ln ik ó w był i p o z o s ta j e p o d a t e k rolny.' Dr, ad iu n k t w K atedrze Statystyki Ekonom icznej i S p o łeczn ej, U n iw e rsy tet Ł ódzki. 1 Szerzej p atrz: H. P. W a l d , Taxation o f A g ricu ltu ra l L a n d in U n d erd evelo p ed E co n o m ie s, H arvard U niversity Press, C am b rid g e 1950 ora/. M. H. K h a n , A g ricu ltu ra l Taxation in the D e veloping C ountries: A S u rv e y o f Issues a n d P o licy, „A gricultural E co n o m ies” 2001, No. 3, (A m sterdam ), s. 3 1 5 -3 2 8 .
2 D ziały sp e c ja ln e p ro d u k cji rolnej w edług ustaw y to: upraw y w szk larn iac h i og rzew an y ch tunelach folio w y ch , u p raw y g rzybów i ich grzy b n i, upraw y roślin in v itro , ferm ow a hodow la i chów d robiu rzeźn eg o i n ieśnego, w y lęg arn ie drobiu, hodow la i chów z w ierząt futerkow ych i lab o rato ry jn y ch , hodow la dżd żo w n ic, en tom ofagów , hodow la jed w a b n ik ó w , p ro w ad zen ie p asiek oraz hodow la i ch ó w innych zw ierząt poza g ospodarstw em rolnym (por. J. M a k o w s к a. U stawa o p o d a tku d o ch o d o w ym o d o só b fizyczn ych w działach sp ecja ln ych p ro d u k c ji ro ln e j w 2002 ro k u , „R ad a ” 2002, n r 1). ’
Z a r ó w n o w k r a j a c h Unii E u ro p e j s k i e j , j a k i w P o l s c e z n a c z n a s p e c y f i k a w y r ó ż n ia p o d a t e k o d w a r to ś c i d o d a n e j . W y n i k a to m. in. z c h a r a k t e r u p r o d u k c j i r o ln e j, jej s e z o n o w o ś c i o r a z z w i ą z a n e j z ty m r o z b i e ż n o ś c i w c z a s i e m i ę d z y n a k ł a d a m i a p r z y c h o d a m i z e s p r z e d a ż y p r o d u k t ó w r o l n y c h . N a l e ż y p r z y ty m p o d kr e ślić , że, w p r z e c i w i e ń s t w i e d o in n y c h ty p ó w p o d a t k ó w , p o d a t e k o d w a r t o ś c i d o d a n e j p o d l e g a p r o c e s o w i h a r m o n i z a c j i w o b r ę b i e s t r u k t u r u n i j n y c h , d o k t ó rych - w z w i ą z k u z i n t e g r a c j ą z U E - m u s i a ł o się d o s t o s o w a ć r ó w n i e ż p o l s k i e r o ln ic tw o . N a j w a ż n i e j s z y m k r o k i e m w ty m k i e r u n k u b y ł o o b j ę c i e r o l n i k ó w s y s t e m e m V A T - o w s k i m w e w r z e ś n i u 2 0 0 0 r., p r z y j e d n o c z e s n y m p o z o s t a w i e n i u m o ż l i w o ś c i w y b o r u r y c z a ł t o w e j f o r m y z w r o t u p o d a t k u V A T , p ł a c o n e g o p r z y z a k u p i e ś r o d k ó w p r o d u k c j i i d ó b r k a p i t a ł o w y c h , r e m o n t a c h itp. R o z w a ż a n i a d o t y c z ą c e w y m i e n i o n y c h z a g a d n i e ń s t a n o w i ć b ę d ą p r z e d m i o t a n a l i z y n i n i e j s z e g o a r ty k u ł u . 2. P O D A T E K V A T W R O L N I C T W I E K R A J Ó W UNI I E U R O P E J S K I E J S y s t e m o w ą r e g u l a c j ę p o d a t k u od w a r to ś c i d o d a n e j w U n ii E u r o p e j s k i e j s t a n o w i ą p r z e p i s y VI D y r e k t y w y R a d y z 17 m a ja 1977 r . ' D y r e k t y w a ta p r z e w i d u j e w o d n i e s i e n i u d o r o l n i c t w a ( p o d o b n i e j a k d o m a ł y c h p r z e d s i ę b i o r s t w i b i u r p o d r ó ż y ) p r o c e d u r y s p e c j a l n e . P a ń s t w a c z ł o n k o w s k i e m o g ą w s t o s u n k u d o r o l n i k ó w ( p o d m i o t ó w z a j m u j ą c y c h się d z i a ł a l n o ś c i ą r o ln ic z ą ) z a s t o s o w a ć s y s t e m r y c z a ł t o w y . W VI D y r e k t y w i e n ic o k r e ś l o n o j e d n a k d e f in i c ji d z i a ł a l n o ś c i r o l n i c z ej, a le w s k a z a n o n a p e w n e e l e m e n t y , k tó r e u s t a w o d a w c y p o s z c z e g ó l n y c h k r a j ó w c z ł o n k o w s k i c h w t w o r z o n y c h s a m o d z i e l n i e d e f i n i c j a c h p o w i n n i u w z g l ę d n i ć . D z i a ł a l n o ś ć r o ln ic z a - w m y ś l ty c h w s k a z ó w e k - o b e j m u j e pię ć s f e r p r o d u k c ji : w y t w a r z a n i e p l o n ó w , h o d o w l ę , l e ś n i c t w o , r y b o ł ó w s t w o o r a z d z i a ł a l n o ś ć p o l e g a j ą c ą na p r z e t w a r z a n i u p r z e z r o l n i k a p r o d u k t ó w p o c h o d z ą c y c h w g ł ó w n e j m i e r z e z j e g o w ła s n e j p r o d u k c ji . O s o b n o u k s z t a ł t o w a n a z o s t a ł a lista u słu g r o l n i c z y c h o b j ę t y c h r ó w n i e ż w s p ó l n o t o w y m s y s t e m e m r y c z a ł t o w y m , co j e d n a k p o c z ą t k o w o n ie z n a l a z ł o o d z w i e r c i e d l e n i a w p o l s k i c h r o z w i ą z a n i a c h p r a w n y c h . O p o d a t k o w a n i e r o l n i c t w a p o d a t k i e m od w a r t o ś c i d o d a n e j w U E n a s t ę p u j e d w o j a k i m t r y b e m . C z ę ś ć p r o d u c e n t ó w r o l n y c h p o d l e g a o p o d a t k o w a n i u w e d ł u g tzw. z a s a d o g ó l n y c h m o d e l u V A T o w s k i e g o , p o z o s t a ł a c z ę ś ć o b j ę t a jest sy slc
-1 D yrektyw a R a d y 3HK/77/EW G w sp ra w ie h a rm o n iza cji p r z e p isó w p a ń s tw c zło n ko w skich d o tyczących p o d a tk ó w o b ro to w ych w spólny system p o d a tku u d w a rtości d o d a n ej - u jednolicona p o d sta w a w ym iaru, „O fficial Jo u rn a l" 13.06.1977, No. 145.
4 P raw o p o d a tko w e. O pra co w a n ie analityczne, Л. D ębiec (red.), U rząd K om itetu Integracji E uropejskiej, W arszaw a 1998, s. 61.
m e m p o d a t k u r y c z a ł t o w e g o
[flat rate com pensation).
T e n s z c z e g ó l n y s p o s ó b r o z l i c z a n i a się z l ls k u s e in j e s t j e d y n i e u z u p e ł n i e n i e m o g ó l n e g o s y s t e m u V A T - - o w s k i e g o . U p r o s z c z o n y s y s t e m p o d a t k u od w a r t o ś c i d o d a n e j d la r o l n i k ó w o p a r ł y jest n a d w ó c h z a ł o ż e n i a c h : 1) ta k ie u k s z t a ł t o w a n i e z a s a d s t o s o w a n i a p o d a t k u w o b e c c z ę ś c i p r o d u c e n t ó w r o l n y c h , k t ó r e p o z w a l a ł o b y w y e l i m i n o w a ć t r u d n o ś c i , j a k i e m o g ą p o w s t a w a ć w p r z y p a d k u o b j ę c i a r o l n i k ó w o p o d a t k o w a n i e m w e d ł u g z a s a d o g ó l n y c h ; 2 ) z a p e w n i e n i e r o l n i k o m c z ę ś c i o w e j r e f u n d a c ji p o d a t k u o d w a r t o ś c i d o d a n e j z a p ł a c o n e g o p r z y z a k u p i e ś r o d k ó w d o p r o d u k c j i r o ln e j , a w i ę c m a s z y n r o l n i c z y c h , p a s z , n a w o z ó w , p a l i w itp., j a k r ó w n i e ż in n y c h t o w a r ó w i u s łu g . S t o s o w a n i e s y s t e m u z r y c z a ł t o w a n e g o n ie jest o b l i g a t o r y j n e . K o m i s j a E u r o p e j s k a p o z o s t a w i ł a p o s z c z e g ó l n y m k r a j o m c z ł o n k o w s k i m w y b ó r s y s t e m u o p o d a t k o w a n i a r o l n i c t w a . C o w ię c e j , j e ś li d a n y kraj z d e c y d o w a ł b y się n a s y s t e m r y c z a ł t o w y , to n ie m u s i o n m i e ć c h a r a k t e r u p o w s z e c h n e g o , a n a w e t w y m a g a się, a b y p a ń s t w a W s p ó l n o t y z a p e w n i ł y r o l n i k o m p o d l e g a j ą c y m s c h e m a t o w i z r y c z a ł to w a n e g o o p o d a t k o w a n i a o p c j ę w y b o r u m i ę d z y ty m s c h e m a t e m a r o z l i c z a n i e m się z V A T - u na z a s a d a c h o g ó l n y c h , a w i ę c n a z a s a d a c h f u n k c j o n u j ą c y c h w o d n ie s ie n iu d o p o z o s t a ł y c h p o d m i o t ó w g o s p o d a r c z y c h . N a l e ż y r ó w n i e ż z w r ó c i ć u w a g ę n a m o ż l i w o ś ć c a ł k o w i t e g o w y ł ą c z e n i a p r z e z d a n e p a ń s t w o c z ł o n k o w s k i e p e w n y c h „ k a t e g o r i i " r o l n i k ó w z s y s t e m u r y c z a ł t u , np. p r o d u c e n t ó w , k tó r y c h s k a la d z i a ł a l n o ś c i jest n a ty le s z e r o k a , ż e p o d k a ż d y m w z g l ę d e m m o g ą b y ć t r a k t o w a n i na r ó w n i z p o z o s t a ł y m i p o d m i o t a m i p ł a t n i k a m i V A T - u 5. S p o ś r ó d k r a jó w „ P i ę t n a s t k i ” s y s t e m r y c z a ł t o w y n ie f u n k c j o n u j e o b e c n i e je d y n i e w D a n ii, F in la n d i i, P o r tu g a lii i S z w e c ji. O t r z y m a n i e z r y c z a ł t o w a n e g o z w r o t u p o d a t k u j e s t b e z p o ś r e d n i ą k o n s e k w e n c j ą w y ł ą c z e n i a r o l n i k ó w r y c z a ł t o w y c h z m o ż l i w o ś c i d o k o n a n i a o d l i c z e ń p o d a t ku n a l i c z o n e g o . Z g o d n i e z z a ł o ż e n i a m i , z r y c z a ł t o w a n a r e k o m p e n s a t a p o w i n n a w y r ó w n y w a ć p o d a t e k o d w a r t o ś c i d o d a n e j z a p ł a c o n y w z w i ą z k u z p o n i e s i o n y m i n a k ł a d a m i , p r z y c z y m p o z i o m z w r o t u p o w i n i e n b y ć tak w y w a ż o n y , a b y k w o t a o t r z y m y w a n a p r z e z r o ln ik a n ic p r z e w y ż s z a ł a k w o t y V A T - u w c z e ś n i e j p r z e z n ie g o w y d a t k o w a n e j , g d y ż z a k ł ó c a ł o b y to k o n k u r e n c y j n o ś ć m i ę d z y p o s z c z e g ó l n y m i k r a ja m i c z ł o n k o w s k i m i o r a z o b n i ż a ł o b y w p ł y w y d o b u d ż e t u U n ii'’. W ty m5 E. T c h o r z e w s k a , P odatek o d to w a ró w i u.sltig V A T a p o d m io ty ro ln icze w ybrane p ro b le m y , S G G W , W arszaw a 1999.
11 W art. 25 VI D y rektyw y napisano, iż ryczałtow y z w rot V A T -u nie m oże być w y ższy niż V A T zap łaco n y w śro d k ach produkcji. P rzykładem m oże być p róba w p ro w ad zen ia w 1984 r. przez N iem cy p o d w y ższo n ej o 3 pkt proc. staw ki podatku ry c za łto w e g o w celu zrek o m p en so w a nia rolnikom strat. K om isja nic zg adzała się na takie ro zw iązan ie, arg u m en tu jąc po stan o w ien iam i art. 25 VIII D yrektyw y. N iem cy z ap ro p o n o w a ły w ów czas, że w y lic z ą w ielk o ść p oniesionej w ten sposób straty p rzez budżet U nii i d o k o n a ją do budżetu w yró w n u jącej ją w p łaty . Na takie rozw
ią-c e lu p r a w o w s p ó l n o t o w e u s ta la s p o s ó b w y z n a ią-c z a n i a s ta w k i z r y ią-c z a ł t o w a n e g o z w r o t u p r z y w y k o r z y s t a n i u d a n y c h m a k r o e k o n o m i c z n y c h . P r z e d z a w y ż a n i e m z w r o t ó w p o d a t k u m a r ó w n i e ż z a b e z p i e c z a ć m e c h a n i z m r e l a t y w i z a c j i r e k o m p e n s a t 7. W e w s z y s t k i c h k r a ja c h c z ł o n k o w s k i c h , r o l n i c y z d z i a ł ó w s p e c j a l n y c h r o l n ic tw a (np. h o d o w c y k w i a t ó w ) s ą z o b l i g o w a n i d o d o k o n a n i a r e je s tr a c ji i tr a k t o w a n i s ą na z a s a d a c h o g ó l n y c h . W W i e l k i e j B ry ta n ii i D a n ii z kolei r e je stra c ji p o d l e g a j ą w s z y s c y p r o d u c e n c i ro ln i, k tó r y c h s p r z e d a ż p r z e k r o c z y o k r e ś l o n y p u ła p . R ó w n i e ż w B elgii o g ó l r o l n i k ó w z o b l i g o w a n y c h j e s t d o d o k o n a n i a r e j e stracji ( n i e z a l e ż n i e o d w ie l k o ś c i o b r o t ó w ) , j e d n a k p e ł n y z w r o t p o d a t k u p ł a c o n e g o w ś r o d k a c h p r o d u k c j i m o g ą o t r z y m a ć t y lk o ci, k t ó r z y w y b i o r ą o g ó l n e z a s a d y o p o d a t k o w a n i a V A T - e m . W y p ł a t a r e k o m p e n s a t n a r z e c z r o l n i k a o d b y w a się w UF. w e d ł u g j e d n e g o z d w ó c h m o d e l i 1': - p o p r z e z n a b y w c ę p r o d u k t ó w c z y u s ł u g r o l n y c h - w p r z y p a d k u te g o m o d e lu p o d a t n i k , k t ó r e m u ro ln ik r y c z a ł t o w y s p r z e d a ł s w o j e t o w a r y lub u słu g i , z o b o w i ą z a n y j e s t p o w i ę k s z y ć c e n ę z a k u p u o k w o t ę z r y c z a ł t o w a n e g o z w r o t u , a n a s t ę p n i e w y p ł a c o n ą w ten s p o s ó b r e k o m p e n s a t ę m o ż e o d l i c z y ć - j a k p o d a t e k n a l i c z o n y - o d s w e g o p o d a t k u n a l e ż n e g o ; w s p o s ó b b e z p o ś r e d n i p r z e z o d p o w i e d n i e o r g a n y p u b l i c z n e - m o d e l ten s t o s o w a n y jest w ó w c z a s , g d y s p r z e d a ż p r o d u k t ó w r o l n y c h d o k o n y w a n a jest p r z e z r o l n i k a r y c z a ł t o w e g o n a r z e c z o s ó b p r a w n y c h , n i e p o d l e g a j ą c y c h o p o d a t k o w a n i u , d z i a ł a j ą c y c h w in n y m p a ń s t w i e c z ł o n k o w s k i m , w k t ó r y m nie s ą o n e u p r a w n i o n e d o z w o l n i e n i a p o d a t k o w e g o lu b g d y k o n t r a h e n t e m r o l n i k a r y c z a ł t o w e g o j e s t p o d a t n i k , m a j ą c y s ie d z i b ę w i n n y m p a ń s t w i e c z ł o n k o w s k i m U nii lub p o d a t n ik z s i e d z i b ą z l o k a l i z o w a n ą c a ł k o w i c i e p o z a t e r e n e m Unii. R o l n i c y o p o d a t k o w a n i n a z a s a d a c h o g ó l n y c h m a j ą m o ż l i w o ś ć d o k o n y w a n i a o d l i c z e ń p o d a t k u n a l i c z o n e g o o d n a l e ż n e g o . J e s t to o c z y w i ś c i e s y t u a c j a k o r z y s t na d la r o l n i k a , k tó r y w t e n s p o s ó b z y s k u j e m o ż l i w o ś ć o d z y s k a n i a V A T - u z a p ł a c o n e g o p r z y z a k u p i e ś r o d k ó w d o p r o d u k c j i r o ln e j , w t y m r ó w n i e ż w y m a g a j ą c y c h z n a c z n y c h n a k ł a d ó w ś r o d k ó w t r w a ły c h . U j e m n y m n a s t ę p s t w e m p o b o r u V A T - u w r o l n i c t w i e n a o g ó l n y c h z a s a d a c h j e s t o b a r c z e n i e r o l n i k ó w f o r m a l n y m i o b o w i ą z k a m i z w i ą z a n y m i z r o z l i c z a n i e m p o d a t k u , ta k i m i jak w y s t a w i a n i e i
zanie K om isja w yraziła o sta te cz n ie zgodę. Jest to d ow ód na to, że zry cz ałto w an a staw ka V A T-u p ozw ala nic tylko na zw rot ro lnikom podatku p łaconego w środkach pro d u k cji, ale m oże rów nież służyć ja k o form a su b sy d io w an ia rolnictw a.
Л. W a s i I c w s к a. P o d a tek V A T i d o c h o d o w y iv w ybranych kra ja ch , [w :] R a ch u n ko w o ść rolnicza w obec w yzw ań X X I w ieku. W arszaw a 2000, m ateriały k o n feren cy jn e, s. 165.
s J. K i s z к a, O p o d a tko w a n ie ro lnictw a p o d a tkie m o d w a rtości d o d a n ej, „P raw o Unii E uro p ejsk iej” 2000, n r 5.
p r z e c h o w y w a n i e f a k tu r, s k ł a d a n i e d e k l a r a c ji p o d a t k o w y c h , p r o w a d z e n i e r e j e s tr ó w itp.4 J a k j u ż p o d k r e ś l a n o , o p o d a t k o w a n i e r o l n i c t w a p o d a t k i e m o d w a r t o ś c i d o d a nej p o d l e g a s z c z e g ó l n e j h a r m o n i z a c j i . J e d n a k i w z a k r e s i e te g o p o d a t k u p o z i o m i s p o s ó b n a l i c z a n i a j e s t z r ó ż n i c o w a n y w o b r ę b i e UH. K o n s t r u k c j a t e g o p o d a t k u j e s t p o d o b n a , w s z c z e g ó ł a c h j e d n a k p o j a w i a j ą się is t o tn e r ó ż n i c e m i ę d z y p o s z c z e g ó l n y m i k r a ja m i. N a l e ż y tutaj w y m i e n i ć w y s o k o ś ć s t a w e k p o d a t k u i ich lic zb ę , j a k r ó w n i e ż d y w e r s y f i k a c j ę listy p r o d u k t ó w o b j ę t y c h p o s z c z e g ó l n y m i s t a w k a m i . S p o ś r ó d k r a j ó w c z ł o n k o w s k i c h U E , lin i o w y V A T f u n k c j o n u j e j e d y n ie w D a n ii i S z w e c j i , stą d r ó w n i e ż p r o d u k t y r o ln e o p o d a t k o w a n e s ą l a m t ą s a m ą 2 5 - p r o c c n t o w ą s t a w k ą V A T - u . W n ie k t ó r y c h k r a j a c h „ P i ę t n a s t k i ” u m o ż l i w ia j ą c y c h r o l n i k o m w y b ó r r y c z a łtu , s ta w k a V A T - u p r z y z a s a d a c h o g ó l n y c h j e s t n ie c o w y ż s z a n iż p r z y r y c z a ł c i e ( s y t u a c j a ta k a m a m i e j s c e w e F ra n c ji, w H i s z p a n i i , H o l a n d i i ) , w in n y c h n a t o m i a s t s ta w k i te p o z o s t a j ą n a ty m s a m y m p o z i o m i c (np. w A u s t r i i , B elgii, G re c j i, L u k s e m b u r g u c z y w e W ł o s z e c h ) . Z k o le i w N i e m c z e c h s t a w k a r y c z a ł t o w e g o z w r o t u V A T - u p r z e k r a c z a n a w e t 0 2 p k t p ro c . s t a w k ę p o d a t k u p r z y z a s a d a c h o g ó l n y c h . N a p o d k r e ś l e n i e z a s ł u g u j e fakt, iż p o m i m o te g o , ż e VI D y r e k t y w a w y r a ź n i e o k r e ś la , iż s t a w k a o b n i ż o n a n ie m o ż e b y ć n iż s z a niż 5 % , a s t a w k a z e r o w a m o ż e и - , ,hvć s t o s o w a n a w y ł ą c z n i e w o d n i e s i e n i u d o e k s p o rtu , n i e k t ó r e k r a j e c z l o n k o w - i * * 3 < i e U nii n ie s p e ł n i a j ą ty c h w y m o g ó w . S t a w k ę z e r o w ą n a w i ę k s z o ś ć p r o d u k t ó w £**4T)lnych s t o s u j ą n i e k t ó r e k raje , m. in. I rla n d ia i W i e l k a B r y t a n i a ( w o d n i e s i e n i u * ' —cto r o l n i k ó w r o z l i c z a j ą c y c h się na z a s a d a c h o g ó l n y c h , d la r o l n i k ó w r y c z a ł t o - 'y c h s t a w k a r y c z a ł t o w e g o z w r o t u u s t a l o n a z o s t a ł a n a 4 % w W i e lk i e j B r y ta n ii 1 4 , 2 % w Irla n d ii). P o d o b n a s y t u a c j a m a m ie j s c e w P o rtu g a lii , g d z i e w o d n i e s i e niu d o r o l n i c t w a w y s t ę p u j ą o b n i ż o n e s ta w k i: 5 % n a ś w i e ż e o w o c e i w a r z y w a , m i ó d , w i n o s t o ł o w e , 12% na s u s z o n e o w o c e i c i ę te k w i a t y , z a ś n a w s z y s t k i e p o z o s t a ł e p r o d u k t y r o l n e s t o s u j e się s t a w k ę z e r o w ą ( n ie u m o ż l i w i a się p r z y ty m r o l n i k o m w y b o r u r y c z a ł t o w e g o s y s t e m u V A T - o w s k i e g o ) . W n i e k t ó r y c h p a ń s t w a c h U nii - r ó w n i e ż , p o m i m o z a le c e ń VI D y r e k t y w y - s t o s o w a n e s ą z w o l n i e nia p r z e d m i o t o w e , w o d n i e s i e n i u d o p e w n y c h g r u p p r o d u k t ó w (np. p r o d u k t ó w z w i e r z ę c y c h w e F r a n c ji , p r o d u k t ó w n i e p r z e t w o r z o n y c h w H i s z p a n i i ) , lu b p o d m i o t o w e (np. w o b e c g r u p p r o d u c e n c k i c h w e F r a n c j i ) 10. P o d o b n i e j a k s t a w k i na p r o d u k t y r o ln e , r ó w n i e ż s ta w k i n a ś r o d k i p r o d u k c j i r olnej z r ó ż n i c o w a n e s ą w p o s z c z e g ó l n y c h p a ń s t w a c h c z ł o n k o w s k i c h . W w i ę k
-D yrektyw a R a d y z 16.12.1 W ! r. u zupełniająca w spólny system p o d a tku o d w artości d o d a nej i zm ien ia ją ca D yrektyw ą 77/iH H/EW G w sp ra w ie zn iesien ia g ra n ic p o d a tk o w v eh , „O fficial Jo u rn al" 3 1 .12.1991, No. 376.
s z ó ś c i k r a j ó w c z ł o n k o w s k i c h U n ii, s ta w k i te k s z t a ł t o w a n e s ą w e d ł u g n a s t ę p u j ą c y c h s c h e m a t ó w : 1) s t o s u j e się z e r o w ą s t a w k ę V A T - u n a p r o d u k t y p o c h o d z e n i a r o l n i c z e g o , o b n i ż o n ą n a p r o d u k t y p o c h o d z e n i a p r z e m y s ł o w e g o , t y p o w e d la p r o d u k c j i rolnej (np. p e s t y c y d y ) , a s t a n d a r d o w ą n a p o z o s t a ł e w y r o b y i u s łu g i (np. w W ie lk ie j B ry ta n ii i Irla n d ii) ; 2) t y p o w e ś r o d k i p r o d u k c j i ro ln ej (za w y j ą t k i e m m a s z y n i u r z ą d z e ń ) o p o d a t k o w a n e s ą s t a w k ą o b n i ż o n ą , z w y k l e w takiej w y s o k o ś c i , j a k n i e p r z e t w o r z o n e p r o d u k t y r o ln e , a p o z o s t a ł e w y r o b y i usługi o p o d a t k o w a n e s ą s t a w k ą s t a n d a r d o w ą (np. w e F ra n c ji ); 3 ) ś r o d k i p r o d u k c j i p o c h o d z e n i a r o l n i c z e g o ( p a s z e , n a s i o n a itp.) o p o d a t k o w a n e s ą s t a w k ą o b n i ż o n ą ( r ó w n i e ż na p o d o b n y m p o z i o m i e , j a k n i e p r z e t w o r z o n e p r o d u k t y ro ln e ) , a ś r o d k i p r o d u k c j i p o c h o d z e n i a p r z e m y s ł o w e g o ( p e s t y c y d y , n a w o z y , m a s z y n y ) o p o d a t k o w u j e się s t a w k ą s t a n d a r d o w ą (np. w H is z p a n ii , N i e m c z e c h ) ; 4 ) w s z y s t k i e ś r o d k i p r o d u k c j i t y p o w e d la p r o d u k c j i r o ln e j (w ty m m a s z y n y i u r z ą d z e n i a ) , a t a k ż e e n e r g i a , p a l iw a ( p o z a b e n z y n ą ) o p o d a t k o w a n e s ą s t a w k ą o b n i ż o n ą (np. w P o r tu g a lii ) ; 5) s t o s u j e s ię z r ó ż n i c o w a n e s ta w k i o b n i ż o n e n a p o s z c z e g ó l n e g r u p y ś r o d k ó w p r o d u k c ji o r a z s t a w k ę s t a n d a r d o w ą n a w y r o b y o g ó l n e g o z a s t o s o w a n i a , j a k b e n z y n a c z y w ę g ie l (np. w L u k s e m b u r g u , w e W ł o s z e c h ) ; 6 ) lin i o w y V A T o b o w i ą z u j e n a w s z y s t k i e (np. w D a n ii ) b ą d ź w i ę k s z o ś ć ś r o d k ó w d o p r o d u k c j i ro ln ej (np. w F in la n d i i, g d z i e s t a w k ą o b n i ż o n ą o p o d a t k o w a n e s ą p a s z e ); 7) z a k u p i d z i e r ż a w a z i e m i s ą z w y k l e z w o l n i o n e z V A T - u lu b o p o d a t k o w a n e s t a w k ą z e r o w ą . Z r ó ż n i c o w a n i e s t a w e k V A 'ľ - u na p r o d u k t y r o l n e i ś r o d k i d o p r o d u k c j i p o w o d u j e , ż e s k a l a o b c i ą ż e ń z ty tu łu te g o p o d a t k u w k r a ja c h U E je st s il n i e z r ó ż n i c o w a n a w r ó ż n y c h t y p a c h g o s p o d a r s t w . W tab. 1 z a p r e z e n t o w a n o , u ś r e d n i o n e dla w s z y s t k i c h g o s p o d a r s t w w g r u p a c h , s a l d o V A T - u , w y n i k a j ą c e z e s p r z e d a ż y i z a k u p ó w ś r o d k ó w p r o d u k c j i , l i c z o n e w e d ł u g n a s tę p u j ą c e j f o rm u ł y : s a l d o V A T - u = V A T n a l e ż n y + r y c z a ł t o w y z w r o t V A T - u + - V A T n a l i c z o n y ( ! ) P o z y c j a „ s a l d o ł ą c z n i e ” s t a n o w i s a ld o V A T - u p o m n i e j s z o n e o V A T n a l i c z o ny, p ł a c o n y p r z y z a k u p a c h i n w e s t y c y j n y c h : s a l d o ł ą c z n i e = s a ld o V A T - u - V A T o d i n w e s t y c j i (2) 11 T am że.
T a b l i c a 1
P rzeciętne roczne saldo V A T -u w ro ln ictw ie (w euro na go sp o d arstw o ) w w y b ran y ch krajach UE w 2000 r. (w edług profilu produkcji)
Kraj W y szczeg ó ln ien ie Profil p rodukcji
I II III IV V VI VII VIII
B elgia saldo V A T-u 1 784 863 1 854 1 843 2 618 1 679 3 205 1 643 V A T od inw estycji 985 136 1 028 1 708 1 200 1 192 2 184 2 038
sa ld o łącznic 799 727 826 135 1 418 487 1 021 - 3 9 5
N iem cy saldo V A T -u 1 363 4 904 6 314 2 374 6 468 2 800 3 182 2 338 V A T od inw estycji 1 807 1 409 1 633 1 657 2 815 1 673 1 943 I 848
sa ld o łącznic -4 4 4 3 495 4 681 717 3 653 1 127 1 239 490
G recja saldo V A T-u 81 39 -2 6 -110 -45 -5 5 -1 5 8
V A T od inw estycji 8 48 6 30 6 12
sald o lą c /n ic - 8 9 - 8 7 - 3 2 - 1 4 0 -5 1 - 6 7 -1 5 8
H iszpania saldo V A T-u - 5 7 752 416 - 1 7 0 -839 424 - 1 1 0 -1 4 9 V A T od inw estycji 248 84 88 243 83 101 153 125
sa ld o łącznic - 3 0 5 668 328 - 4 1 3 - 9 2 2 323 - 2 6 3 -2 7 4
Francja saldo V A T-u 4 5 12 12 0 6 8 5
V A T od inw estycji 0 0 0 0 0 0 0 0
sa ld o łącznic 4 5 12 12 0 6 8 5
W iochy saldo V A T-u - 7 0 - 4 1
.
2 0 0 0V A T od inw estycji 3 - 2 2 - 1
saldo łączn ic - 1 0 0 - 6 -1 - 2 0 0 -1
L uksem burg saldo V A T -u - - 5 447 7 051 - 12 843 5 153
V A T od inw estycji - - 2 973 5 221 1
sa ld o łączn ie - - 2 474 1 830 - _ 12 843 5 152
H olandia saldo V A T-u 2 259 5 435 595 3 714 7 284 4 477 3 930 V A T od inw estycji 2 625 621 773 3 204 3 878 2 561 3 613
sa ld o łącznie - 3 6 6 4 814 - 1 7 8 510 3 406 - 1 916 317
A ustria saldo V A T-u 2 152 3 214 1 938 4 299 2 140 2 471 2 934 V A T od inw estycji 1 942 2 111 2 198 2 553 2 4 7 1 2 803 2 804
sald o łącznic 210 - 1 103 -2 6 0 1 746 -3 3 1 - 3 3 2 130
Portugalia saldo V A T-u - 7 9 ■130 -6 7 -1 0 4 -I 115 - 5 6 -6 8 - 8 0
V A T od inw estycji 19 79 14 21 293 7 6 7
sa ld o łącznic - 9 8 -2 0 9 -81 - 1 2 5 -1 408 - 6 3 - 7 4 - 8 7 U E -15 sa ld o V A T -u 127 1185 216 538 I 585 162 898 631 V A T od in w estycji 15 210 63 508 983 117 646 582 sa ld o łączn ic 112 975 153 30 602 45 252 49
U w a g a : I - V: g o sp o d arstw a specjalistyczne: 1 u p raw y p olow e, II - o g ro d n ictw o , III p lantacje trw ałe, IV - hodow la w ypasow a, V - p rodukcja zw ierzęca w o p arciu o pasze treściw e; V I—VIII: g o sp o d arstw a ró żnokierunkow e: VI - z różnym i up raw am i, VII - z ró żn o k icru n k o w y m uży tk o w an iem zw ierząt, VIII łączące uży tk o w an ie zw ierząt i u p raw y polow e: 0 saldo bliskie zero.
Ź r ó d ł o : Farm A ccountancy Data N etw ork (FA D N ) (w w w .e u ro p a .e u .in t/c o m m /ag ric u ltu re/rica ) oraz w łasne ob liczen ia.
Ja k w y n i k a z d a n y c h z a w a r t y c h w tab. 1. ś r e d n i o w U E n a j b a r d z i e j o b c i ą ż o ne z ty tu ł u V A T - u s ą g o s p o d a r s t w a s p e c j a l i z u j ą c e się w p r o d u k c j i z w i e r z ę c e j w o p a r c i u o p a s z e t r e ś c i w e (V ). G o s p o d a r s t w a te d u ż o i n w e s tu ją . D l a t e g o w o s t a t e c z n y m r o z r a c h u n k u n a j w y ż s z e ł ą c z n e sa ld o V A T - u o s i ą g n ę ł y w 2 0 0 0 r. g o s p o d a r s t w a o g r o d n i c z e (II). N a j m n i e j s z e k w o t y łą c z n e g o s a l d a V A T - u o d n o to w u j e się z k o le i w p r z y p a d k u g o s p o d a r s t w z a j m u j ą c y c h się h o d o w l ą w y p a s o w ą ( g ł ó w n i e z u w a g i na w y s o k i p o z i o m in w e s ty c ji).
W a r t o r ó w n i e ż z w r ó c i ć u w a g ę na fakt, iż o b c i ą ż e n i a te r ó ż n i ą się z n a c z n i e w p o s z c z e g ó l n y c h k r a j a c h U n ii. D la p r z y k ł a d u , r o ln ic y z a j m u j ą c y się p r o d u k c j ą z w i e r z ę c ą w o p a r c i u o p a s z e t r e ś c i w e w H o la n d i i, N i e m c z e c h , B e lg ii c z y A u str ii o d p r o w a d z a j ą d o b u d ż e t u z n a c z n e k w o t y z ty tu łu V A T - u , p o d c z a s g d y r o ln ic y 0 tej s a m e j s p e c j a l i z a c j i w P o rtu g a lii i H is z p a n ii o t r z y m u j ą w y s o k i e z w r o t y V A T - u . W y n i k a to g ł ó w n i e z faktu , iż p r o d u k c j a z w i e r z ę c a j e s t w t y c h d w ó c h o s t a t n i c h k r a j a c h o p o d a t k o w a n a z n a c z n i e sła bie j n iż ś r o d k i d o p r o d u k c j i , p o d c z a s g d y w N i e m c z e c h c z y H o la n d i i p r o d u k t y h o d o w l i s ą o p o d a t k o w a n e t a k ą s a m ą s t a w k ą , j a k ś r o d k i d o p r o d u k c ji ( t y p o w e dla p r o d u k c j i r o ln e j , w ty m z w ł a s z c z a p a s z e tr e ś c iw e ) .
O b c i ą ż e n i a z ty tu ł u V A T - u s ą ta k ż e z r ó ż n i c o w a n e z e w z g l ę d u na w i e l k o ś ć e k o n o m i c z n ą g o s p o d a r s t w (por. tab. 2). Ś re d n io w U E o b c i ą ż e n ia z ty tułu V A T - u s ą n a j m n i e j s z e w m a ł y c h g o s p o d a r s t w a c h z w r o t z ty tu ł u V A T - u o t r z y m u j ą r o ln ic y u ż y t k u j ą c y g o s p o d a r s t w o m a ł e lub ś r e d n i o m a łe , z a ś w p r z y p a d k u g o s p o d a r s t w b a r d z o m a ł y c h s a ld o jest b li s k i e zera. N a t o m i a s t w o d n i e s i e n i u d o w i ę k s z y c h g o s p o d a r s t w , o b c i ą ż e n i a r o s n ą w r a z z e w z r o s t e m ich w i e l k o ś c i . W a r to p r z y ty m z w r ó c i ć u w a g ę n a z r ó ż n i c o w a n i e t y c h ż e o b c i ą ż e ń w p o s z c z e g ó l n y c h k r a ja c h c z ł o n k o w s k i c h . B e n e f i c j e n t a m i z ty tu łu V A T - u s ą r o l n i c y G r e c j i , W i o c h 1 P o r tu g a lii , p r z y c z y m k o r z y s t a j ą p r z e d e w s z y s t k i m g o s p o d a r s t w a d u ż e . W k r a ja c h , ta k i c h j a k L u k s e m b u r g , H o l a n d i a i N i e m c y w p ł a t y z ty t u ł y V A T - u r o s n ą w m i a r ę z w i ę k s z a n i a g o s p o d a r s t w a , p o d c z a s g d y np. w A u s t r i i , p o m i m o w y s o k i e g o d o d a t n i e g o s a ld a V A T - u z ty tu łu b i e ż ą c e j d z i a ł a l n o ś c i , a z u w a g i na w y s o k i p o z i o m i n w e s t o w a n i a , r o ln ic y o t r z y m u j ą z w r o t y p o d a t k u . R ó ż n i c e m i ę d z y p o s z c z e g ó l n y m i k r a ja m i U E d o t y c z ą n ie t y lk o s ta w e k V A T - u , ale r ó w n i e ż a d m in is tra c ji c z y p r o c e d u r z w ią z a n y c h z e s t a w k ą ry c z a łto w ą . W W i e l k i e j B r y t a n i i np. r o z l i c z a n i e z V A T - u n a s t ę p u j e w c y k l u r o c z n y m , j e d y n i e o s o b y z w y c z a j o w o o t r z y m u j ą c e z w r o t y V A ’f - u (tzw .
repaym ent traders
), w ty m w ł a ś n i e r o ln ic y , m o g ą się r o z li c z a ć w c y k l u m i e s i ę c z n y m 12. R o l n ik , k tó r y w y b i e r z e o p c j ę s ta w k i r y c z a ł t o w e j V A T - u ( S R ), p o w i n i e n z ł o ż y ć p o d a n i e o w y d a n i e u p r a w n i e n i a d o n a l i c z a n i a tej s ta w k i, c o s k u t k u j e r e j e s t r a c j ą w s y s t e m ie S R . W p r z e c i w i e ń s t w i e d o r o z w i ą z a ń p o l s k i c h , f a k tu r ę V A T - o w s k ą w y s t a w ia r o ln ik s p r z e d a j ą c y p r o d u k t y ro ln e. N a b y w c a r ó w n i e ż m o ż e w y s t a w i ć12 .1. C z a p l a , J. D ą b r o w s k i , Z. K r z y ż a n o w s k a , P o d a tki iv Unii E u ropejskiej i w p o lsk im ro ln ictw ie, ľ'AI’A, W arszaw a 2000, s. 12.
T a b 1 i с a 2
Przeciętne ro czn e saldo V A T -u w rolnictw ie w w y b ran y ch krajach U E w 2000 r. (w tys. euro) (w ed łu g w ielkości g ospodarstw a w ESU)
Kraj W y szczeg ó ln ien ie
W ielkość gospodarstw a (w ESU)
poniżej 4 4 -8 8 16 16-40 40 100 pow yżej
100
'
średnioBelgia sald o V A T -u - 732 1 810 3 350 1 894
V A T od inw estycji - - - 528 1 677 3 187 1 505
sald o bieżn ie - 204 133 163 389
N iem cy sald o V A T-u 510 1 578 3 316 5 252 2 626
V A T od inw estycji - 646 1 129 2 264 3 636 1 514 sald o liiezn ic - - 1 3 6 449 1 052 1 616 1 112
G recja sald o V A T-u -14 -4 3 -64 - 1 7 8 - 2 8 6 - 5 9
V A T od inw estycji 6 10 23 59 212 19
saldo łączn ic - 2 0 - 5 3 - 8 7 -2 3 7 -4 9 8 - 7 8
H iszpania sald o V A T -u 192 141 163 197 275 1 021 194
V A T od inw estycji 11 44 95 181 311 495 88
sa ld o hjcznic 181 97 68 16 - 3 6 526 106
Francja sald o V A T-u 13 19 3 1 8
V A T od inw estycji - - 0 0 0 0 0
sa ld o łącznic 13 19 3 I 8
W iochy sald o V A T-u - 3 - 8 0 _2 - 4 - 1 2 - 4
V A T od inw estycji 15 8 8 13 16 31 12
saldo łącznic - 1 8 - 1 6 -8 - 1 5 - 2 0 - 4 3 - 1 6
L uksem burg sald o V A T-u - 1 571 4 513 7 505 16 841 6 999
V A T od inw estycji 1 423 2 760 4 798 10 934 3 991 saldo b)cznic - 148 1 753 2 707 5 907 3 008 1 lolandia sald o V A T-u - 873 2 823 7 268 4 249
V A T o d inw estycji - 770 1 586 3 615 2 044
sa ld o hjcznic 103 1 237 3 653 2 205
A ustria sald o V A T -u - 1 437 2 505 4 2 1 0 - 2 348
V A T od inw estycji - - 1 675 2 750 4 6 0 6 - 2 502 sald o łączn ic - - - 2 3 8 - 2 4 5 - 3 9 6 -1 5 4 Portugalia saldo V A T-u 53 - 7 7 - 1 2 1 - 1 8 0 - 2 2 1 - 7 0 5 -80
V A T od inw estycji 35 47 81 98 164 305 48
sald o Itłcznic -8 8 -1 2 4 -2 0 2 -2 7 8 -3 8 5 -1 010 - 1 2 8 U E -15 saldo V A T -u 20 18 117 378 922 2 000 368
V A T od im vcstycji 17 20 128 303 690 I 235 234
sa ld o leczn ic 3 - 2 -11 75 232 765 134 U w a g a : o z n ac ze n ie g o spodarstw : poniżej 4 ESU bardzo m ale, 4 - 8 ESU - m ale, 8 -1 6 ESU - śred n io m ale, 1 6 -4 0 ESU średnio duże, 4 0 -1 0 0 ESU ■ duże, pow y żej 100 ESU - bardzo duże; 1 ESU je s t ró w n o w ażn e n ad w y żce bezpośredniej w w yso k o ści 1200 eu ro ; 0 - saldo b liskie zera.
t a k ą fa k tu rę , j e d n a k w c z e ś n i e j m u s i z w r ó c i ć s ię d o u r z ę d u p o d a t k o w e g o o p o z w o l e n i e na u ję c ie w f a k t u r z e z a p ł a c o n e g o p o d a t k u . R o l n ik , k tó r y w y b r a ł o p c j ę r y c z a ł t u m u s i i tak p r o w a d z i ć n o r m a l n ą k s i ę g o w o ś ć s w o je j d z i a ł a l n o ś c i . Na z a s a d y o g ó l n e m o ż e p r z e j ś ć nie w c z e ś n i e j n iż p o r o k u k o r z y s t a n i a z S R. P r a w o d o k o r z y s t a n i a z S R m o g ą p r z y t y m c o f n ą ć o r g a n a p o d a t k o w e , j e ś l i u s ta lą , że p o d m i o t u z y s k u j e z n a c z n i e w i ę k s z ą w a r t o ś ć z w r o t u z t y tu ł u S R n iż u z y s k i w a ł b y p r z y w y b o r z e z a s a d o g ó l n y c h V A T - u . P o w t ó r n e o t r z y m a n i e le g o u p r a w n i e n i a m o ż l i w e j e s t p o u p ł y w i e trz e c h lat o d m o m e n t u w y c o f a n i a się z s y s t e m u SR. R y c z a ł t o w y s y s t e m r o z li c z a n i a V A T - u n ie c i e s z y s ię p o p u l a r n o ś c i ą w ś r ó d b r y t y js k ic h r o l n i k ó w . P o w a ż n ą b a r i e r ą j e s t b o w i e m fakt, ż e s t a w k a r y c z a ł t o w a m o że b y ć n a l ic z a n a j e d y n i e p r z y s p r z e d a ż y p o d m i o t o m b ę d ą c y m p ła tn ik a m i V A T - u , p o d c z a s g d y z n a c z n a c z ę ś ć p r o d u k c ji w n i e k t ó r y c h g o s p o d a r s t w a c h s p r z e d a w a na jest i n n y m r o l n i k o m . Jeśli k u p u j ą c y t a k ż e r o z l i c z a j ą s ię w s y s t e m i e S R lub z u w a g i na n i e w i e l k i e o b r o t y nie r o z l i c z a j ą się w c a l e z V A T - u , s p r z e d a j ą c y traci m o ż l i w o ś ć n a l i c z e n i a S R , a ty m s a m y m j e d y n ą m o ż l i w o ś ć u z y s k a n i a r e k o m p e n sa ty z a V A T p ł a c o n y p r z y z a k u p i e ś r o d k ó w p r o d u k c j i . M o ż e to j e d n o c z e ś n i e s p r z y j a ć o g r a n i c z a n i u „ s z a re j s t r e f y ” . O p c j a S R w y d a j e się w y g o d n a d la p o d m i o t ó w , k t ó r e c a ł o ś ć lu b w i ę k s z o ś ć s w o je j p r o d u k c j i ( b ą d ź u s ł u g ) s p r z e d a j ą p o d m i o t o m r o z l i c z a j ą c y m się z V A T - u na z a s a d a c h o g ó l n y c h lu b k t ó r e c h c ą u n i k n ą ć w y s i ł k u , j a k i w y m a g a p r o w a d z e n i e p ełn ej r a c h u n k o w o ś c i V A T - u 1 W I r la n d ii z k o le i r o ln ic y z o b o w i ą z a n i s ą d o r e je s tr a c ji d la c e l ó w p o d a t k o w y c h , jeśli p r z y c h o d y z d z i a ł a l n o ś c i r o ln ic z e j z w i ą z a n e j z z a w i e r a n i e m u m ó w ( in n y c h n iż u s łu g i i n s e m i n a c y j n e , c h ó w i h o d o w l a z w i e r z ą t ) p r z e k r a c z a j ą o k r e ś lo n y p r ó g ( w 2 0 0 0 r. b y ł o to 15 tys. f u n t ó w ro c z n ie ) . D o d a t k o w o ro ln ik z o b o w i ą z a n y jest d o r e je s tr a c ji, j e ś li j e g o z a k u p y w e w n ą t r z U nii p r z e k r a c z a j ą 32 tys. f u n tó w ( p r ó g u s t a l o n y na 2 0 0 0 r.) łu b g d y jest o d b i o r c ą p e w n y c h u s ł u g z z a g r a nicy. R o l n i c y , k t ó r z y nie z a r e j e s t r u j ą się ja k o p ła t n i c y V A T - u o t r z y m u j ą s ta tu s r o l n i k a r y c z a ł t o w e g o 14. W Da ni i k a ż d y r o d z a j g o s p o d a r s t w a o b j ę t y j e s t o p o d a t k o w a n i e m V A T , jeśli je g o d o c h ó d p r z e k r o c z y o k r e ś l o n y p r ó g (w 2 0 0 0 r. b y ł o to 2 0 tys. k o r o n ) . J e d y n ą r ó ż n i c ą w s to s u n k u d o in n y c h p o d a t n i k ó w j e s t p ó ł r o c z n y cy k l z w r o t ó w V A T - u ( w in n y c h d z i e d z i n a c h n iż r o l n i c t w o s ą to c y k l e k w a r t a l n e ) . W A u s t r i i r o l n i k m a w y b ó r m i ę d z y r y c z a ł t e m a z a s a d a m i o g ó l n y m i . C o isto tn e , r ó w n i e ż p o d a t e k d o c h o d o w y p o b i e r a n y j e s t w f o r m i e r y c z a ł t u z a l e ż n e g o od w i e l k o ś c i g o s p o d a r s t w a 15. 11 T am że, s. 10-15. 1,1 T am że, s. 15-16.
15 P olityku A u strii w kw estii stru k tu r g o sp o d a rki ży w n o śc io w e j, „Z ag ad n ien ia E konom iki R olnej” 1998, n r 2.
W H i s z p a n i i , w r o l n i c t w i e z a s t o s o w a n o s p e c j a l n y s y s t e m V A T - o w s k i ( S R A L F ) , k t ó r y o k r e ś la ! s t o p ę o p o d a t k o w a n i a s p r z e d a ż y na 4 % . W o b e c r ó ż n o r o d n o ś c i s t r u k t u r p r o d u k c y j n y c h i z y s k u b r u tto w p o s z c z e g ó l n y c h r e g i o n a c h i r o d z a j a c h d z i a ł a l n o ś c i , o p o d a t k o w a n i e n e t to p o s z c z e g ó l n y c h g o s p o d a r s t w j e s t b a r d z o z r ó ż n i c o w a n e 1 W F i n l a n d i i r o ln ic y m a j ą r ó w n i e ż w y b ó r m i ę d z y r y c z a ł t e m a z a s a d a m i o g ó l n y m i . R o l n i c y s ą t e ż u p o w a ż n i e n i d o o t r z y m a n i a z w r o t u V A T - u o d z a k u p u ś r o d k ó w p r o d u k c j i d o k o n a n e g o p o 1 .0 7 .1 9 9 4 r. ( p o w p r o w a d z e n i u V A T - u ) 17. W S z w e c ji z k o le i nic w p r o w a d z o n o s y s t e m u r y c z a ł t o w e g o . O p o d a t k o w a n i u V A T - e m p o d l e g a j ą w s z y s t k i e p r o d u k t y , w ty m u p r a w a z b ó ż i i n n y c h p r o d u k t ó w r o ś l i n n y c h , a t a k ż e l e a s i n g r o ln ic z y , p r a w o d o e k s p l o a t a c j i p r o d u k t ó w n a t u r a l n y c h ( z ie m i, k a m i e n i a itp.) o r a z u ż y t k o w a n i a l a s ó w s. 3. P O D A T E K V A T W P O L S K I M R O L N I C T W I E P rz e d 1993 r., a w i ę c w o k r e s ie , g d y w P o ls c e f u n k c j o n o w a ł p o d a t e k o b r o to w y , o b c i ą ż a j ą c y ty lk o t o w a r y k o n s u m p c y j n e , p r o d u k t y r o l n e n ie b y ły o b j ę t e p o d a t k i e m ot! o b r o tu . C z ę ś ć ś r o d k ó w d o p r o d u k c ji r o ln e j , k t ó r e m o g ł y s t a n o w i ć t a k ż e p r z e d m i o t k o n s u m p c j i , o b c i ą ż o n a b y ł a p o d a t k i e m o b r o t o w y m i w takiej f o rm i e p ła c ił y g o g o s p o d a r s t w a . R o l n ik n ie m ia ł p r z y t y m p r a w a , j a k i e p r z y s ł u g i w a ł o i n n y m p o d m i o t o m , d o s k l a d a n i a o ś w i a d c z e n i a , ż e t o w a r y te n a b y w a z p r z e z n a c z e n i e m d o p r o d u k c j i ro ln ej ( p r a w o t a k ie m i a ł y n a t o m i a s t u s p o ł e c z n i o n e g o s p o d a r s t w a r o ln e ) . P rz y w p r o w a d z e n i u V A T - u w P o ls c e , w 1993 r. nie o b j ę t o ty m p o d a t k i e m r o l n i k ó w . S p r z e d a ż p ł o d ó w r o l n y c h z w o l n i o n o o d V A T -II, co w y ł ą c z a ł o r o l n i k ó w o d w s z e l k i c h o b o w i ą z k ó w , w y n i k a j ą c y c h z p r z e p i s ó w d o t y c z ą c y c h te g o p o d a t k u , a le j e d n o c z e ś n i e z e w z g l ę d ó w e k o n o m i c z n y c h nie b y ło d la n ic h k o r z y s t n e . R o l n i c y p o z b a w i e n i zo s tali w ten s p o s ó b p r a w a d o o d l i c z e n i a p o d a t k u V A T , j a k i p ła cili w c e n a c h t o w a r ó w i u s ł u g n a b y w a n y c h dla p o t r z e b p r o w a d z e n i a p r o d u k c j i r o ln e j ( p a li w , c z ę ś c i z a m i e n n y c h , e n e r g i i , w ę g la , p a s z , ś r o d k ó w o c h r o n y r o ś lin , m a s z y n itp.). W e d ł u g s z a c u n k ó w M i n i s t e r s t w a R o l n i c t w a , o b c i ą ż e n i a f is k a l n e r o l n i c t w a z le g o ty tu ł u w a h a ł y się na p o z i o m i e ok. 1,5 m ld zł r o c z n i e 14. W p r o w a d z e n i e V A T - u na n i e p r z e t w o r z o n e p r o d u k t y r o ln e n ie m i a ł o w i ę c n a c e lu n a ł o ż e n i a d o d a t k o w e g o o b c i ą ż e n i a f i s k a l n e g o na
10 ľo litvla i H iszp a n ii w kw estii stru k tu r rolnych p r z e d przyxtCfpieniem d o W spó ln o ty, „Z a g ad nienia E konom iki R o ln ej" 1998, nr 2.
11 P. T a i p a I u s, V A T in E n la rg ed E uropean Union. F inland, „V A T M onitor” 1995, n r 1-2. 18 J. K. I e e r u p, V A T in E n la rg ed E uropean Union. Sw ed en , „V A T M on ito r" 1945, nr 1-2.
R. 1. D z i e m a n o w i c z, P odatek V AT u' roln ictw ie e u ro p ejskim , „Z ag ad n ien ia E kono mi ki R olnej” 1999, n r 6.
r o l n i k ó w , a l e m i a ł o u m o ż l i w i ć r o l n i k o m , j a k o p r o d u c e n t o m , o d z y s k a n i e p ł a c o n e g o p r z e z n ic h p o d a t k u V A T . O d p o c z ą t k u w p r o w a d z e n i e V A T - u w r o l n i c t w i e w z b u d z a ł o w i e l e k o n t r o w e r s ji. W ś r ó d p o l i t y k ó w g e n e r a l n i e is t n ia ł o p r z e k o n a n i e o k o n i e c z n o ś c i o b j ę c i a r o l n i k ó w t y m p o d a t k i e m , s p o r y to c z y ł y się n a t o m i a s t w o k ó ł k o n c e p c j i , w e d ł u g k t ó r y c h r e f o r m a ta m i a ł a b y b y ć p r z e p r o w a d z a n a . P o c z ą t k o w o z w o l e n n i k o m p r e f e r e n c j i n a w si u d a ł o się w S e j m i e p r z e f o r s o w a ć w p r o w a d z e n i e z e r o w e j s ta w k i V A T - u n a n i e p r z e t w o r z o n e p r o d u k t y r o ln e . P r o j e k t len z o s t a ł n a s t ę p n i e o d r z u c o n y p r z e z S e n a t , k t ó r y w p r o w a d z i ł s t a w k ę 3 - p r o c e n t o w ą . O s t a t e c z n i e u s t a w a z m i e n i a j ą c a p r z e p i s y
Ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o po da tku od
tow arów i usług oraz o podatku akcyzow ym
20 z o s t a ł a p r z e z S e j m u c h w a l o n a 20 lip c a 2 0 0 0 r . ( D z l J 2 0 0 0 , n r 68, p o z . 8 0 5 ), a w e s z ł a w ż y c i c 4 w r z e ś n i a 2 0 0 0 r. W t e n s p o s ó b d o p o l s k i e g o s y s t e m u p o d a t k u V A T w p r o w a d z o n o p r z e w i d z i a n ą w VI D y r e k t y w i e k o n s t r u k c j ę tz w . z r y c z a ł t o w a n e j f o r m y z w r o t u V A T - u d la r o l n i k ó w o r a z d o k o n a n o o p o d a t k o w a n i a s p r z e d a ż y n i e p r z e t w o r z o n y c h p r o d u k t ó w r o l n y c h 3 - p r o c e n t o w ą s t a w k ą V A T - u . J e d n y m z p o d s t a w o w y c h z a g a d n i e ń , j a k i e r o z w a ż a ł u s t a w o d a w c a p r z e d w p r o w a d z e n i e m o m a w i a n y c h r o z w i ą z a ń , b y ły w y s o k o ś c i s t a w e k p o d a t k u . W c e l u z m i n i m a l i z o w a n i a k o s z t ó w p r o d u k c j i r o l n e j , a t y m s a m y m z a p o b i e ż e n i u p o d w y ż s z a n i u c e n ż y w n o ś c i , p r z y w p r o w a d z a n i u p o d a t k u V A T , w 1 9 9 3 r. p o s t a n o w i o n o o b j ą ć p o d s t a w o w e ś r o d k i d o p r o d u k c j i r o ln e j j e g o o b n i ż o n ą s t a w k ą ( 7 % ) . J e d n a k z g o d n i e z a k t a m i w y k o n a w c z y m i d o u s t a w y 21, p o c z ą w s z y o d lipca 1993 r. d o 1 m a j a 2 0 0 4 r., n a p o d s t a w o w e ś r o d k i d o p r o d u k c j i ro ln e j o b o w i ą z y w a ł a s t a w k a 0 - p r o c e n t o w a . S t a w k a ta b y ł a j e d n a k n i e z g o d n a z p r z e p i s a m i u n ijn y m i. H a r m o n o g r a m z m i a n s t a w e k , p r e z e n t o w a n y n a p o s i e d z e n i u R a d y M i n i s t r ó w w l ip c u 2 0 0 0 r., p r z e w i d y w a ł o p o d a t k o w a n i e z d n i e m 1.01.2 001 r. d ó b r k a p i t a ł o w y c h , a w i ę c m a s z y n , u r z ą d z e ń i n a r z ę d z i d l a g o s p o d a r k i r o ln e j o r a z c i ą g n i k ó w r o l n i c z y c h s t a w k ą p r z e j ś c i o w ą w w y s o k o ś c i 12 % , a od 1 .0 1 .2 0 0 2 r. s t a w k ą s t a n d a r d o w ą ( 2 2 % ) . V I D y r e k t y w a n i e p r z e w i d u j e b o w i e m s t a w k i o b n i ż o n e j d la ż a d n y c h d ó b r k a p i t a ł o w y c h , p o z o s t a ł e ś r o d k i do p r o d u k c j i r o ln e j ( n a w o z y , p e s t y c y d y , p a s z e itp.) m o g ą b y ć o b j ę t e s t a w k ą o b n i ż o n ą . W s p o m n i a n y h a r m o n o g r a m z m i a n p r z e w i d y w a ł o b ję c ie ich s ta w k ą 3 - p ro c e n to w ą o d 1.07.2001 r., a n a s tę p n ie 7 - p r o c e n t o w ą , o d 1 . 0 1 .2 0 0 2 r .22 P o d o b n e z w y ż k i s t a w e k V A T - u p l a n o w a n e b y ł y w o d n i e s i e n i u d o u s ł u g z w i ą z a n y c h z r o l n i c t w e m , o p o d a t k o w a n y c h s t a w k ą 7 - p r o c e n t o w ą . H a r m o n o g r a m z m i a nU staw a z d n ia 8 sty czn ia 1993 r. o p o d a tku o d to w a ró w i u słu g o ra z o p o d a tk u a k cy zo wym, DzU 1993, n r I I, poz. 50 z późn. zm.
R o zp o rzą d zen ie M in istra F in a n só w z dnia 2 2 .1 2 .1 9 9 9 r. w sp r a w ie w y ko n a n ia niektórych p rz ep isó w u sta w y o p o d a tk u o d to w a ró w i usłu g oraz o p o d a tk u a k cy zo w y m , DzU 1999, nr 109, poz. 1245 z późn. zm.
p r z e w i d y w a ł ich p o d w y ż s z e n i e d o 12% , o d 1.07.2 001 r., a o d 1 .0 1 .2 0 0 2 r. d o 2 2 % : \ N a t o m i a s t u s łu g i z w i ą z a n e z p r o d u k c j ą z w i e r z ę c ą i p r o d u k c j ą r o l n ą (np. w z a k r e s i e p r a c p o l o w y c h , o g r o d n i c z y c h , c h e m i z a c j i r o l n i c t w a , g o s p o d a r k i n a sie n n e j , o b s ł u g i p r o d u k c j i z w i e r z ę c e j , w y p o ż y c z a n i a m a s z y n o r a z s p r z ę t u r o l n i c z e g o i o g r o d n i c z e g o ) m i a ł y b y ć z w o l n i o n e z p o d a t k u V A T . J a k w i a d o m o , p la n ten n ie z o s t a ł z r e a l i z o w a n y w o k r e ś l o n y c h , w n im , t e r m in a c h . N o w e l i z a c j a u s t a w y o p o d a t k u o d t o w a r ó w i u s ł u g o r a z o p o d a t k u a k c y z o w y m , z w i ą z a n a z e z m i a n ą k la s y fi k a c ji w y r o b ó w p o d l e g a j ą c y c h V A T - o w i z S W W ( S y s t e m a t y c z n y W y k a z W y r o b ó w ) na P K W i U ( P o l s k a K la s y f i k a c j a W y r o b ó w i U s łu g ) , n ie s p o w o d o w a ł a z m ia n w g r u p a c h p r o d u k t ó w z w i ą z a n y c h z p r o d u k c j ą r o ln i c z ą . O z n a c z a to, ż e w d a l s z y m c i ą g u z w o l n i o n e z V A T - u p o z o stały m. in. u s łu g i w z a k r e s i e r o l n i c t w a c z y w y n a j e m m a s z y n i u r z ą d z e ń r o l n i c z y c h . S t a w k ą z e r o w ą /. k o le i o p o d a t k o w a n o ś r o d k i p r o d u k c j i t y p o w e d la p r o d u k c j i ro ln e j , a w i ę c np. n a w o z y s z t u c z n e i s k ła d n ik i c h e m i c z n e m i e s z a n e k p a s z o w y c h ( S W W 123), ś r o d k i o c h r o n y ro ślin ( S W W 1 246), p r e p a r a t y w e t e r y n a ry jn e ( S W W 1348), w y r o b y w e t e r y n a r y j n e z t w o r z y w s z t u c z n y c h ( S W W 1369- -7 3 ), w a p n o ( S W W 1431), n a w o z y w a p n i o w e i w a p n i o w o - m a g n e z o w e ( S W W 1432), w y r o b y s i e c i o w e ( S W W 2 0 2 4 ) , o t r ę b y p a s z o w e ( S W W 2 4 1 9 - 2 ) , ś ru ty z b o ż o w e i r o ś lin s t r ą c z k o w y c h ( S W W 2 4 1 9 - 3 i 2 4 1 9 - 4 ) , p a s z e p r z e m y s ł o w e ( S W W 2 6 ) , z w y ł ą c z e n i e m k a r m y d la p s ó w i k o t ó w , a t a k ż e p r o d u k t y u t y l i z a c y j n e , z w y ł ą c z e n i e m ż e l a t y n y ( S W W 2 6 2 4 ) , s z n u r e k d o m a s z y n r o l n i c z y c h . S t a w k a z e r o w a f u n k c j o n o w a ł a r ó w n i e ż w o d n i e s i e n i u d o m a s z y n , u r z ą d z e ń i n a r z ę d z i r o l n i c z y c h , z a l i c z o n y c h d o g r u p y S W W 0 8 2 (z p e w n y m i w y j ą t k a m i ) , a ta k ż e p r z y c z e p c i ą g n i k o w y c h r o l n i c z y c h ( S W W 1 0 2 6 - 6 ) i c i ą g n i k ó w r o l n i c z y c h ( S W W 1031-1 i 1 031-2) o r a z z e s p o ł ó w i c z ę ś c i c i ą g n i k ó w r o l n i c z y c h ( S W W 1039). S t a w k ą p r z e j ś c i o w ą ( 3 - p r o c e n t o w ą ) o b j ę t o - jak p o d k r e ś l a n o - n i e p r z e t w o r z o n e p r o d u k t y ro ln e. W o d n i e s i e n i u d o p o z o s t a ł y c h p r o d u k t ó w , o s z e r s z y m z a s t o s o w a n i u n iż p r o d u k c j a r o ln a (np. m a t e r i a ł y b u d o w l a n e , e n e r g ia , p a l iw a itp.), o b o w i ą z y w a ł y s ta w k i 7- lub 2 2 - p r o c e n t o w e .
Ustawa z dnia I I m arca 2004 r. o podatku od tow arów i usług2',
o b o w i ą z u j ą c a od I m a j a 2 0 0 4 r., p o z o s t a w i ł a 3 - p r o c e n t o w ą s t a w k ę V A T - u na n i e p r z e t w o r z o n e p r o d u k t y r o ln e p r z y p o d w y ż s z o n e j d o 5 % s t a w c e z r y c z a ł t o w a n e g o z w r o t u p o d a t k u . P o d w y ż s z o n e z o s t a ł y r ó w n i e ż s ta w k i n a p o d s t a w o w e ś r o d k i d o p r o d u k c j i r o ln e j , t a k i e j a k n a w o z y , p a s z e itp. - z 0 d o 3 % , n a c i ą g n i k i i m a s z y n y r o ln ic z e - z 0 d o 2 2 % , a t a k ż e n a m a t e r i a ł y b u d o w l a n e - z 7 d o 2 2 % . S z c z e g ó l n e m i e j s c e z a j m u j ą p r o d u k t y o p o d a t k o w a n e s t a w k ą p r z e j ś c i o w ą ( 3 % ) . S t a w k a ta o b o w i ą z y w a ć b ę d z i e d o 3 0 k w i e t n i a 2 0 0 8 r. P o d l e g a j ą j e j c z y n n o ś c i z w i ą z a n e z o d p ł a t n y m i d o s t a w a m i t o w a r ó w , o d p ł a t n y m ś w i a d c z e n i e m u s łu g , im p o r t e m ' T am że.t o w a r ó w , w e w n ą t r z w s p ó l n o t o w y m n a b y c i e m t o w a r ó w z a w y n a g r o d z e n i e m na t e r y t o r i u m P o ls k i, w z a k r e s i e t o w a r ó w i u s ł u g w y m i e n i o n y c h w z a ł ą c z n i k u do u s t a w y ( s ą to p r o d u k t y r o l n e p o c h o d z e n i a r o ś l i n n e g o i z w i e r z ę c e g o , n a w o z y s z t u c z n e , p e s t y c y d y , m l e k o , ż e l a t y n a , s z n u r e k d o m a s z y n r o l n i c z y c h o r a z u słu g i z w i ą z a n e z r o l n i c t w e m , l e ś n i c t w e m i r y b o łó w s tw e m ) " ^ . W i e l e z r e g u la c ji w p r o w a d z o n y c h „ s ta r ą ” u s t a w ą o p o d a t k u o d t o w a r ó w i u s ł u g o r a z o p o d a t k u a k c y z o w y m p o z o s t a j e n a d a l w m o c y . D z i e l ą o n e r o l n i k ó w n a ty c h , k t ó r z y r o z l i c z a j ą się z f i s k u s e m n a z a s a d a c h o g ó l n y c h o r a z r o l n i k ó w r y c z a ł t o w y c h 26. U s t a w a p o z o s t a w i a p r z y ty m p r a w o w y b o r u p r z e z r o l n i k a s p o s o b u , w j a k i b ę d z i e r o z l i c z a ł p o d a t e k V A T . W y b ó r taki j e s t j e d n a k o b a r c z o n y p e w n y m i w a r u n k a m i - n ie k a ż d y ro ln ik m o ż e p r z e j ś ć n a z a s a d y o g ó ln e . P r z y j m u j e się, iż w c h w il i w e j ś c i a w ż y c ie r e g u la c ji d o t y c z ą c e j V A T - u w r o l n i c t w ie w s z y s c y r o l n i c y m a j ą s ta tu s r o l n i k ó w r y c z a ł t o w y c h , z w y j ą t k i e m ty c h , k tó r z y w r o k u 2 0 0 0 p r o w a d z i l i księ g i r a c h u n k o w e 27. Ci o s ta tn i n ie m o g ą w y b r a ć r y c z a łtu - s ą r o l n i k a m i - p o d a t n i k a m i o p o d a t k o w a n y m i na z a s a d a c h o g ó l n y c h . R o ln ik r y c z a ł t o w y n ie jest p o d a t n i k i e m V A T - u i k o r z y s t a p r z y s p r z e d a ż y s w o i c h p r o d u k t ó w r o l n y c h z e z w o l n i e n i a o d te g o p o d a t k u , a le r ó w n o c z e ś n i e m a m o ż l i w o ś ć o t r z y m a n i a c z ę ś c i o w e g o , r y c z a ł t o w e g o z w r o t u p o d a t k u n a l i c z o n e g o w d o k o n y w a n y c h z a k u p a c h . R o l n i k r o z l i c z a j ą c y się na z a s a d a c h o g ó l n y c h n a t o m i a s t j e s t z a r e j e s t r o w a n y m p o d a t n i k i e m V A T - u i m a m o ż l i w o ś ć o d l i c z e n i a p e łn e j k w o t y z ty t u ł u p o d a t k u V A T , p ł a c o n e g o p r z y d o k o n y w a n y c h p r z e z s ie b ie z a k u p a c h t o w a r ó w i u słu g . P r z y j r z y j m y się bliż e j o b u w y r ó ż n i o n y m p r z e z u s t a w ę k a t e g o r i o m r o l n i k ó w . R o l n i k i e m r y c z a ł t o w y m j e s t p o d m i o t , k tó ry d o k o n u j ą c s p r z e d a ż y w y p r o d u k o w a n y c h p r z e z s i e b i e p r o d u k t ó w r o ln y c h k o r z y s t a z e z w o l n i e n i a od p o d a t - k i r \ Z w o l n i e n i e , o k t ó r y m m o w a w d e f in ic ji, n ie m a z a s t o s o w a n i a d o d z i a ł a l n o ści h a n d l o w e j , z a k t ó r ą u w a ż a się o d s p r z e d a ż w s t a n i e n i e p r z e t w o r z o n y m n a b y ty c h w c z e ś n i e j p r o d u k t ó w r o l n y c h 24. R o l n i k i e m r y c z a ł t o w y m jest, i n n y m i s ł o w y , ten, kto n ie m a o b o w i ą z k u p r o w a d z e n i a k s ią g r a c h u n k o w y c h i nie z r e z y g n o w a ł z p r z y s ł u g u j ą c e g o m u z w o l n i e n i a z V A T - u w z a k r e s i e s p r z e d a ż y w y t w o r z o n y c h p r z e z s ie b ie p r o d u k t ó w r o ln y c h . R o l n ik r y c z a ł t o w y o t r z y m u j e o d n a b y w c y w y p r o d u k o w a n y c h i s p r z e d a w a n y c h p r z e z s i e b i e p r o d u k t ó w r o l n y c h k w o t ę z r y c z a ł t o w a n e g o z w r o t u p o d a t k u , d o l i c z o n ą d o c e n s p r z e d a w a n y c h
25 T am że, art. 146.
'1f1 J. Z u b r z y c k i, VA T iľ ro ln ic tw ie , „P rzegląd P odatk o w y ” 200 0 , n r 9.
’ ' Л. S z e l ą g ó w s k a, L. G o r a j , P o d a tek o d to w a ró w i usin g (VA T) w roln ictw ie, w yd. 2 w edług stanu p raw n eg o na dzień 1.01.2001 r., M R iR W , lE R iG Ż , W arszaw a 2001.
s U staw a o p o d a tk u o d to w a ró w i usłu g : dii. 20.07.20110 r., D zU 2000, nr 68, poz. 805 art. 7 ust. I , pkt 7.
39 T. T r a t k i e w i c z, V AT w rolnictw ie, leśn ictw ie i ryb o łó w stw ie, „V ad em ecu m P rzed się biorcy i P o d atn ik a” 2000, vol. 76, nr 9.
R
I Lk
p r o d u k t ó w . J e s t to d la n i e g o r e k o m p e n s a t a z ty tu łu p o d a t k u z a p ł a c o n e g o p r z y z a k u p i e ś r o d k ó w p r o d u k c j i 1". Je że li n a t o m i a s t r o l n i k r y c z a ł t o w y s p r z e d a j e p r o d u k t y in n e n i ż w y m i e n i o n e w z a ł ą c z n i k u 8 d o „ s t a r e j ” u s t a w y ( je g o o d p o w i e d n ik ie m j e s t z a ł ą c z n i k 2 n o w e j u s t a w y ) b ą d ź te ż p r o d u k t y p o c h o d z ą c e z im p o r tu lub o d s p r z e d a ż y w s t a n i e n i e p r z e t w o r z o n y m n a b y t y c h w c z e ś n i e j p r o d u k t ó w r o l n y c h , w ó w c z a s p o d l e g a o p o d a t k o w a n i u s t a w k ą 3 % . Z w o l n i e n i e o d p o d a t k u m a c h a r a k t e r p r z e d m i o t o w o - p o d m i o t o w y , m a z a t e m m i e j s c e j e d y n i e w ó w c z a s , g d y s p e ł n i o n e s ą o b y d w i e p r z e s ła n k i , tzn. że s p r z e d a ż d o k o n y w a n a j e s t p r z e z r o l n i k a r y c z a ł t o w e g o , a j e j p r z e d m i o t e m j e s t j e d e n z p r o d u k t ó w w y m i e n i o n y c h w c y t o w a n y m z a ł ą c z n i k u . U s t a w a o p o d a t k u od t o w a r ó w i u s łu g , o b o w i ą z u j ą c a o d 1 m a ja 2 0 0 4 r., r o z s z e r z a d e f in i c ję r o l n i k a r y c z a ł t o w e g o . O b e c n i e z a r o l n i k a r y c z a ł t o w e g o u z n a j e się p r o d u c e n t a r o l n e g o d o k o n u j ą c e g o d o s t a w y p r o d u k t ó w r o l n y c h , p o c h o d z ą c y c h z w ła s n e j d z i a ła ln o ś c i ro ln ic z e j lu b ś w i a d c z ą c e g o u słu g i r o l n i c z e (art. 2 p k t 1 9 - 2 1 ) . N o w a d e f in i c ja p o z w a l a z a t e m n a o b j ę c i e z w o l n i e n ie m z o p o d a t k o w a n i a , o p r ó c z p r o d u k t ó w r o ln y c h , t a k ż e u s ł u g r o l n i c z y c h o r a z , w k o n s e k w e n c j i , z e z w a l a na s t o s o w a n i e d o t y c h r o d z a j ó w d z i a ł a l n o ś c i z r y c z a ł to w a n e g o z w r o t u p o d a t k u 11. R o l n i k r y c z a ł t o w y z w o l n i o n y j e s t z w y s t a w i a n i a f a k tu r V A T - o w s k i c h , p r o w a d z e n i a e w i d e n c j i s p r z e d a ż y i z a k u p ó w t o w a r ó w i u s łu g , s k ł a d a n i a w u r z ę d z i e s k a r b o w y m d e k l a r a c j i V A T - 7 o r a z d o k o n a n i a z g ł o s z e n i a r e j e s t r a c y j n e g o dla p o t r z e b V A T - u . Z k o le i p o d a t n i k V A T - u , b ę d ą c y n a b y w c ą p r o d u k t ó w r o l n y c h o d r o l n i k a r y c z a ł t o w e g o j e s t o b o w i ą z a n y w y s t a w i ć f a k tu r ę , d o k u m e n t u j ą c ą z a k u p tycli p r o d u k t ó w , o z n a c z o n ą j a k o „ F a k t u r a V A T R R ” . P o w i n i e n o n to u c z y n i ć w d w ó c h e g z e m p l a r z a c h , o r y g i n a ł w r ę c z a j ą c s p r z e d a w c y - r o l n i k o w i . J e s t to w i ę c s z c z e g ó l n e r o z w i ą z a n i e , n a k ł a d a b o w i e m o b o w i ą z e k w y s t a w i e n i a f a k t u r y d o k u m e n t u ją c e j s p r z e d a ż na k u p u j ą c e g o , a n ie na s p r z e d a w c ę . K w o t ę z r y c z a ł t o w a n e g o z w r o t u p o d a t k u o b l i c z a się w a n a l o g i c z n y s p o s ó b , j a k k w o t ę p o d a t k u n a l e ż n e g o . W k w o c i e n a l e ż n e j ( c e n i e b r u t t o ) z ty t u ł u s p r z e d a ż y t o w a r ó w z a w a r t a j e s t b o w i e m k w o ta p o d a t k u n a l e ż n e g o , z a ś w k w o c i e n a l e ż n o ś c i za s p r z e d a n e p r z e z r o ln ik a r y c z a ł t o w e g o p r o d u k t y r o l n e z a w a r t a j e s t k w o t a z r y c z a ł t o w a n e g o z w r o t u p o d a t k u . N ie m o ż n a j e d n a k z r y c z a ł t o w a n e g o z w r o t u p o d a t k u u t o ż s a m i a ć z p o d a t k i e m V A T n a l e ż n y m od s p r z e d a ż y t o w a r ó w lu b u s łu g , o b l i c z a n y m p r z e z p o d a t n i k ó w r o z l i c z a j ą c y c h się n a z a s a d a c h o g ó l n y c h .S. T o t t i c z y k, V A T w ro ln ictw ie, DIFIN , W arszaw a 2000, s. 32.
11 A . Ł o b a ż c w i c z , ľ r o s to I zw ięźle co now ego w p o d a tk u VAT? U staw a w raz z ko m p le tem a któ w w ykonaw czych. Stan p ra w n y na 1.05.21)04 /•., S cientific P u blishing G ro u p , G dańsk 2004, s. 49.
