Metoda całkowitego odbicia promieniowania rentgenowskiego (Total Reflection X-Ray Fluorescence - TXRF) oparta jest na analizie promieniowania charakterystycznego emitowanego przez pierwiastki pod wpływem promieniowania rentgenowskiego. TXRF jest szybkim i wygodnym narzędziem do analizy ciekłych próbek. Uogólniona krzywa kalibracji pozwala na równoczesny pomiar wielu pierwiastków, również wtedy, gdy poziom ich stężeń różni się znacząco. Dla oznaczanych (o Z>19) pierwiastków możliwa jest analiza stężeń na poziomie mg/kg, choć zakres ten może być niższy dla czystych materiałów o nieskomplikowanej matrycy - takich jak woda czy tez odczynniki organiczne. Próbki wody są analizowane bezpośrednio, w przypadku pozostałych materiałów wymagane jest ich rozpuszczenie.
W pracy opisano podstawy fizyczne metody, stosowaną aparaturę, oraz sposoby przygotowania próbek. Omówiono sposób analizy ilościowej, kalibrację oraz dobór standardu wewnętrznego. Przedstawiono wyniki analizy składu pierwiastkowego naturalnych wód lodowcowych, płynów ustrojowych na przykładzie analizy osocza oraz płynu mózgowo-rdzeniowego u osób chorych na stwardnienie boczne zanikowe. Zbadano wpływ mikoryzy na przyswajalność metali u roślin hodowanych na podłożu hałdowym. Opisano również zastosowanie metody do badania zabytkowych monet srebrnych. Podano weryfikację metody za pomocą materiałów odniesienia.
Application of Total Reflection X-ray Fluorescence phenomenon In X-ray fluorescence analysis.
Method of Total Reflection X-Ray Fluorescence - TXRF is based on the analysis of the characteristic radiation emitted by the elements after their irradiation with the X-rays. TXRF is a simple and fast method for the analysis of the liquid samples. The calibration allows simultaneous analysis of all the elements present in the sample, also in the case when their levels of concentration are markedly different. The elements ( Z>19) can be analysed on the level of mg/kg, or even lower for the clean materials with uncomplicated matrix like water or organic compounds. For the liquid samples the method can be applied directly, any other samples have to be dissolved first. The fundamentals, instrumentation and the sample preparation methods are described in the work as well as the results of the analysis of the natural glacial waters and some body fluids; the influence of the mycorrhiza on the uptake of the metals in plants growing on the dump soil and also the method's application for the investigation of the historical silver coins is presented. The results were verified with the use of the Certified Reference Materials.
