obrady a co najważniejsze wydali pożyteczne materiały, które mogą stanowić ważny przy czynek do szczegółowszego określenia roli i za dań OH P w nowej rzeczywistości politycznej i społecznej, w pogłębiających się zjawiskach patologicznych wśród młodzieży, wobec po stępującej destrukcji życia rodzinnego i zrzuca nia z siebie przez rodziców na społeczeństwo najważniejszego obowiązku, który do nich na leży, tj. obowiązku wychowania swych dzieci.
Sądzić należy także, że OHP i ich decy denci dostrzegą potrzebę systematycznych prac badawczych i naukowego wsparcia pracy nad wychowaniem młodzieży i powołają w tym celu odpowiednie centrum naukowe.
Jan Hellwig
1 J. Hellwig, 40-lecie OHP. Konferencja naukowa w Głuchołazach, 26-28.03.1998 r. „Biuletyn Historii Wychowania” 1998, nr 1-2(7-8), s. 76-78.
Słownik pedagogów polskich, pod red. Wandy Bobrowskiej-Nowak
i Danuty Dryndy, Katowice 1998, ss. 243
Słownik pedagogów polskich to wydawnic two, którego inicjatywę i ostateczny kształt zawdzięczamy pracownikom Katedry Podstaw Pedagogiki i Historii Wychowania Uniwersyte tu Śląskiego. Tam bowiem przebiegały prace koncepcyjne i organizacyjne nad Słownikiem. Idea tego typu opracowania, jak piszą we Wstępie Redaktorki W. Bobrowska-Nowak i D. Drynda, powstała w toku prowadzonych w Katedrze badań nad dziejami polskiej myśli wychowawczej. Poparli ją pedagodzy i histo rycy wychowania z większości ośrodków nau kowych, którzy są autorami zamieszczonych biogramów. To dowodzi słuszności powstania takiego opracowania, z jednej strony, z drugiej zaś, podnosi rangę wydawnictwa gwarantując wysoki poziom publikacji.
N a strukturę Słownika składa się 250 haseł biograficznych pedagogów nieżyjących. Przyjęta tutaj została szeroka definicja pedagoga, gdyż na liście osób umieszczonych w tym opracowaniu znajdują się nie tylko pedagodzy sensu stricte, ale i filozofowie, etycy, socjolodzy, psycholodzy, teolodzy, a nawet lekarze, którzy w swojej twórczości i działalności zajmowali się proble matyką pedagogiczną. Przy czym wzięto pod uwagę te osoby, które niezależnie od swej podstawowej specjalizacji przyczyniły się swoimi pracami w istotny sposób do rozwoju nauk o wychowaniu. Ponadto dodatkowym kryterium doboru było wyższe wykształcenie z pedagogiki lub dyscyplin współdziałających z pedagogiką.
Słownik obejmuje czasy od drugiej połowy XVIII wieku do 1996 roku. W uzasadnionych przypadkach sięgano do wcześniejszych lat, sprzed I połowy XVIII wieku. Zaopatrzony jest także w Bibliografię w wyborze zamieszczoną na końcu publikacji, w której znajdziemy informa cje o podstawowych pracach wykorzystanych przez autorów biogramów.
Tego Słownika, jak i każdego innego, nie można traktować jako źródła systematycznej wiedzy o przedmiotowej rzeczywistości. Należy on do wydawnictw o charakterze informacyj nym i to jest podstawowa jego funkcja, którą spełnia. Lecz spełnia także funkcję integracyjną wewnątrz nauk o wychowaniu, jak i w stosun ku do dyscyplin pokrewnych. Jako publikacja słownikowa o charakterze historyczno-biogra- ficznym stanowi doskonałe uzupełnienie innych tego typu pozycji (słowników, encyklopedii, leksykonów) dostępnych na naszym rynku wy dawniczym.
W sumie Słownik pedagogów polskich jest opracowaniem, które przez pryzmat biografii zarysowuje dzieje polskiej pedagogiki, ukazując jej twórców i przedstawicieli, a przede wszyst kim jej różnorodne źródła i powiązania z in nymi dyscyplinami wiedzy. Dzięki temu wido czny jest udział innych specjalistów w kształ towaniu problematyki badawczej z zakresu pe dagogiki i jej metodologii badań.
Wykorzystując biogramy można także po znać najważniejsze idee polskiej myśli
wycho-wawczej, ich rozwój i ewolucję na przestrzeni dziejów. Można szukać odpowiedzi na pytanie o związki polskiej pedagogiki z europejską myślą wychowawczą. A zapoznając z najważ niejszymi przejawami indywidualnego rozwoju poszczególnych myślicieli możemy stworzyć zarys portretu środowiska pedagogów pol skich.
Traktując niniejszą recenzję jako głos w dyskusji (do czego zachęcają Redaktorki) nad publikacją, pozwalam sobie na kilka uwag, które naturalnie mają charakter dyskusyjny.
Bowiem skoro już z opisu struktury i zało żeń Słownika wynika, iż polską pedagogikę tworzyli także przedstawiciele innych dyscyp lin, może wskazane byłoby przy następnej edy cji zaangażować do współpracy także innych specjalistów, nie tylko pedagogów i historyków. To przysporzyłoby wielu trudności, zwłaszcza natury organizacyjnej, ale być może byłoby z korzyścią dla opracowania.
Druga uwaga dotyczy w pewnym sensie struktury biogramów. Jeśli przyjmujemy, że
Słownik odzwierciedla aktualny stan wiedzy o historii pedagogiki i jej rozwoju, czy nie lepiej byłoby pod każdym biogramem podać źródła wiedzy o pedagogu? To miałoby znaczenie dla następnego wydania, w którym widoczna była by aktualizacja wiedzy.
Trzecie spostrzeżenie odnosi się do pomi niętego podczas korekty błędu dotyczącego daty urodzenia i ukończenia studiów M. Węg- lewicza (s. 215-216). To jednak przy tego typu wydawnictwach jest nie do uniknięcia.
W sumie to zbiorowe dzieło polskiego środowiska naukowego jest cenną inicjatywą świadczącą o jego aktywności w sferze działań na rzecz rozwoju nauk o wychowaniu. Jest także przykładem starań o zachowanie dyscyp liny metodologicznej wyrażającej się w konsek wencji wobec przyjętych założeń projektu ba dawczego. To niewątpliwie zawdzięczamy nie tylko autorom biogramów, ale Redakcji Słow
nika.
Władysława Szulakiewicz
Noty
Erfolg. Niedergang. Neuanfang. 100 Jahre Verband Deutscher
Sondarschulen — Fachverband für Behinderten — Pädagogik. Im
Aftrag des Verbandes herausgegeben von Andreas Möckel mit
Beiträgen von Herwig Baier, Elrich Bleidick, Bodo Bröse, Sieglind
Ellgar-Rüttgard, Clemens Hillenbrand, Gustav Kanter, Christian
Lindmeier, Andreas Möckel, Norbert Myschker, Bruno Prändl,
Franz Rumpler, Ditmar Schmetz, Otto Speck, Ursula Stinkes,
Norbert Stoellger, Peter Wachtel. Ernst Reinhardt Verlag
München - Basel 1998, ss. 602
Z okazji obchodów 100-lecia Niemieckie go Towarzystwa Szkół Specjalnych (Verband Deutscher Sonderschulen) — zawodowej organi zacji pedagogów specjalnych ukazała się praca
zbiorowa pod powyższym tytułem. Książka jest zarysem historycznym kształtowania się ruchu pedagogicznego począwszy od konferencji do tyczących pracy z idiotami (Die Konferenz für
