RECENZJE 232
Ulrike GROSSARTH (wyd.), Stefan Kie)sznia. Ulica Nowa 3. Zdj7cia
lubel-skiej dzielnicy =ydowlubel-skiej z lat 30, Lipsk: Spector Books 2011. ISBN: 978-3-940064-15-8.
Wydany w maju 2011 r. w Lipsku trójjUzyczny (po polsku, niemiecku i angielsku) album stanowi pierwszY obszernY publikacjU zdjUZ lubelskiej dzielnicy [ydowskiej wykonanych w po]owie lat 30 przez lubelskiego fotografa Stefana Kie]szniU (1911-1987). Prezentowana publikacja to praca zbiorowa, której wydawcY jest Ulrike GROSS -ARTH, drezdeaska artystka, performerka, profesor w Hochschule für Bildende Künste Dresden, która, zafascynowana i zainspirowana fotografiami, stworzy]a unikalny pro-jekt artystyczny – wystawU pod tytu]em B)awatne z Lublina. Ulrike Grossarth: sztuka
wspó)czesna i Stefan Kie)sznia: archiwalne zdj7cia przedwojennego Lublina (Kunsthaus
Dresden, 11 czerwca – 19 wrzeenia 2010). Wystawa, bUdYca odzwierciedleniem twór-czego dialogu artystki z prezentowanymi archiwaliami, stanowi]a inspiracjU do wydania albumu, publikacji kompleksowej i niezwykle starannej edytorsko.
Sk]ada siU na niY przede wszystkim 145 czarno-bia]ych fotografii, „odbitek srebro-wych na papierze barytowym” oraz „negatywów ma]oobrazkosrebro-wych”, przedstawia-jYcych – dom po domu – fronty kamienic, uszeregowanych w taki sposób, aby od-tworzyZ przedwojenny uk]ad ulic nieistniejYcej dzielnicy [ydowskiej. DrugY czUeZ albumu stanowiY teksty nawiYzujYce zarówno do prezentowanej kolekcji, jak i arty-stycznego projektu Ulrike Grossarth, inspirowanego fotografiami Stefana Kie]szni.
TopografiU nieistniejYcych miejsc, nazwy ulic i numery kamienic uda]o siU zwery-fikowaZ dziUki staraniom Marcina FEDOROWICZA z Oerodka Brama Grodzka – Teatr NN, który o swej pracy nad zbiorem pisze w rozdziale Krytyczna analiza kolekcji
Stefana Kie)szni. O datowaniu zdj7I (s. 7-12), przyznajYc, [e dopiero kwerenda
po-czyniona w zwiYzku z wystawY i projektem B)awatne z Lublina umo[liwi]a skory-gowanie wielu b]Udnych informacji dotyczYcych zarówno prawid]owego opisania wszystkich zachowanych fotografii, przyporzYdkowania ich do poszczególnych ulic, jak i bardziej precyzyjnego datowania.
Archiwum fotografii Kie]szni przybli[a czytelnikowi Silke WAGNER, historyk sztuki z Drezna, autorka rozdzia]u wstUpnego, odnoszYcego siU do rodzaju prezento-wanych fotografii i kontekstu powstania kolekcji (s. 1-6).
IstotnY czUeZ albumu stanowi rozdzia] dokumentujYcy autorski projekt artystki Ulrike GROSSARTH, która w fotografiach Kie]szni odnalaz]a zarówno pierwiastek miejski – twarze i postaci przechodniów i detale architektoniczne zatrzymane w kad-rze obiektywu – jak i inspiracje do w]asnych dzia]aa artystycznych. Skrzy[owane zwoje tkanin na przedwojennych tablicach reklamowych w „geecie reprezentacji” po-dzia]a]y na artystkU jak „abstrakcyjne cia]a” (s. 16). W swoich pracach przetworzy]a je w alegoryczne obrazy, odzwierciedlajYce tradycyjnY antynomiU miUdzy cia]em a duchem, która zdaniem artystki stanowi]a tak[e podstawU re[imu narodowo-socjalistycznego i by]a jednym z czynników uwalniajYcych spiralU z]a i emierci. SwY ROCZNIKI HUMANISTYCZNE 59:2011 z. 5
RECENZJE 233
twórczoeZ – której fragment prezentowany jest równie[ w albumie (s. 14-15), nato-miast ca]oeZ tworzy wystawU B)awatne z Lublina – artystka pojmuje jako dialog miUdzy nieistniejYcym ewiatem przedwojennego Lublina a tworzeniem ewiadomoeci kultury tego, co istnieje.
Album wpisuje siU tak[e w obszar kultury pamiUci. O Lublinie jako miejscu pa-miUci [ydowskiej traktuje esej autorstwa Moniki ADAMCZYK-GARBOWSKIEJ i Marty KUBISZYN. W tekecie Pami7I w fotografiach: Stefana Kie)szni dokumenty nieistnie-jLcego =ydowskiego miasta (s. 31-51) autorki – przypominajYc historiU [ydowskiego
Lublina, a tak[e przytaczajYc fragmenty tekstów literackich tworzonych w jidysz i po niemiecku (I.B. Singer, J. Glatsztejn, A. Döblin), w których pisarze uwiecznili „ly-dowskie Miasto w Lublinie” (M. Ba]aban) – wskazujY na fakt, ze „[m]ateria zdjUZ Kie]szni to materia [ycia miasta”. WartoeZ tych unikalnych fotografii stanowi ich wielowymiarowoeZ, mo[liwoeZ odczytania ich z dzisiejszej perspektywy, poprzez poszukiwanie „pozafotograficznych” punktów odniesienia.
Album zosta] wydany w stulecie urodzin lubelskiego fotografa. W rozdziale
Skad-rowane dla potomnoMci: Stefan Kie)sznia, fotograf z Lublina, dokumentujYcym
bio-grafiU i drogU zawodowY autora zdjUZ, Dominika MAJUK i Agnieszka WIoNIEWSKA (Oerodek Brama Grodzka – Teatr NN) przybli[ajY czytelnikowi sylwetkU fotografa, szkicujYc tak[e historiU kolekcji. (s. 21-30)
W wieaczYcym publikacjU tekecie Tomasza PIETRASIEWICZA, dyrektora Oerodka Brama Grodzka – Teatr NN, czytamy, [e dziUki zaanga[owaniu Ulrike Grossarth „[…] ten zasób dokumentów fotograficznych otrzymuje godnY oprawU tak[e na przy-sz]oeZ” (s. 53). Ów miUdzynarodowy projekt zyskuje dodatkowy wymiar: poprzez publikacjU unikalnych zdjUZ w Niemczech, udostUpnienie kolekcji szerszej publiczno-eci, uwzglUdnienie kontekstu historyczno-kulturowego, a przede wszystkim uwspó]-czeenienie zbioru dziUki dzia]aniom artystycznym Grossarth, Lublin – jako miejsce pamiUci [ydowskiej – staje siU tak[e miejscem pamiUci europejskiej.
Ma)gorzata Dubrowska Instytut Filologii GermaSskiej KUL
Sylvie GARNIER, Alan D. SAVAGE, Rédiger un texte académique en français, Paris : Ed. Ophrys 2011, ss. 258. ISBN 978-2-7080-1300-1.
Motywem powstania prezentowanej publikacji by]a chUZ wype]nienia luki, jakY dostrzegaZ mo[e u[ytkownik jUzyka francuskiego jako obcego reprezentujYcy za-awansowany poziom bieg]oeci jUzykowej (B2-C1-C2). Luka ta dotyczy oferty mate-ria]ów dydaktycznych adresowanych do uczYcych siU jUzyka francuskiego jako obcego. Jak stwierdzajY autorzy publikacji, choZ na rynku roi siU od ró[norodnych ROCZNIKI HUMANISTYCZNE 59:2011 z. 5
