Kurier Lubelski nr 1 9 2 19 sierpnia 2011 r. | Lublin | 5
FOTOGRAFIA
Gdzie jest ta ulica, gdzie jest ten dom ? Pamięć o Kiełszni
Świętujemy setną rocznicę urodzin Stefana Kiełszni, lubelskiego fotografa dokumentalisty
Krakowskie Przed-
mieście 25,1937 rok.
Stanisław Magierski krząta się po swoim sklepie. O, właśnie wszedł klient. Dwudziestokil- kulatek omiata wzrokiem asor- tyment. Na półkach leżą m.in.
materiały fotochemiczne i arty- kuły dostarczane przez „Agfę".
Wychodzi z aparatem rolleiflex.
To nim udokumentował prze- dwojenny Lublin.
Stefan Kiełsznia mawiał „Nie miałem ciągot do modnego przed wojną artyzmu. W foto- grafowaniu widziałem dosko- nały instrument zatrzymywania czasu". Jego zdjęcia powstawały
„na wieczną rzeczy pamiątkę".
Na co dzień tonął w książkach - w przenośni i dosłownie. Po- dobnym prywatnym księgoz- biorem o fotografii nie mógł się poszczycić nikt więcej w całym przedwojennym Lublinie.
Kiełsznia pracował w księgarni św. Wojciecha, która wówczas mieściła się przy Krakowskim Przedmieściu 40.
To z jego zdjęć znamy mię- dzywojenną ulicę Nową (dzisiaj Lubartowską), Świętoduską, Kowalską, Szeroką, Krawiecką czy Cyruliczną. Fotografował je z niezwykłą precyzją, kawałe- czek po kawałeczku, na zamó- wienie miejskiego konserwatora
zabytków. Utrwalił nieistniejące szyldy-sklepów z czapkami, ar- tykułów żelaznych albo towa- rów bławatnych. Za pomocą „in- strumentu do zachowywania czasu" zatrzymał na zawsze przedwojenne życie Lublina - pogrążonych w rozmowie mieszkańców, bryczki i zaprzęgi na ulicach, szereg anonimo-
wych, przyłapanych w jakimś geście czy sytuacji przechod- niów. To spod jego ręki wyszło jedyne zachowane do dzisiaj zdjęcie domu słynnego Wi- dzącego z Lublina przy Szero- kiej 28.
Według informacji Ośrodka Brama Grodzka-Teatr NN, który powołuje się na relacje samego
Kiełszni wiemy, że wykonał w tamtym okresie mniej więcej sześćset zdjęć. Przetrwało około czterystu negatywów. Co się stało z resztą? Fotograf ze względu na skromne warunki materialne nie wszystkie prace wywoływał. Możliwe, że część zawieruszyła się w czasie oku- pacji. Po wojnie niektóre mu-
siał sam zniszczyć, w obawie przed UB, które regularnie go nachodziło za współpracę z Ar- mią Krajową.
Po raz pierwszy fotografie Stefana Kiełszni ujrzały światło dzienne w 1977 roku. Odkopał je Henryk Gawarecki, znawca przeszłości Lubelszczyzny, au- tor m.in. przewodnika „ O daw-
nym Lublinie". Wiatach 80. tra- fiły na międzynarodową, objaz- dową wystawę pokazującą życie polskich Żydów przed wojną.
Wiele z nich niestety nie wróciło.
Nad archiwum fotograficz- nym Stefana Kiełszni czuwa jego syn Jerzy. Można je oglądać w wirtualnym archiwum Teatru NN: www.kielsznia.teatrnn.pl i w 100. rocznicę urodzin foto- grafa na lubelskim Rynku. Z tej okazji odbędzie się także m.in.
wystawa „Stoffe aus Lublin /Bławatne z Lublina. Run- ning/Lubartowska. Ulrike Grossarth- Stefan Kiełsznia" po- kazuje prace niemieckiej artystki Ulrike Grossarth, która fotogra- fiami Kiełszni się inspirowała.
Szczegółowy program poniżej.
Sylwia Hejno
STEFAN KIEŁSZNIA (1911-1987)
• Fotograf, dokumentalista, członek Lubelskiego Towa- rzystwa Fotograficznego.
Dzięki niemu znamy wygląd Lublina przed przebudową, zwłaszcza dzielnicy żydowskiej.
Jego zdjęcia prezentowaliśmy wiosną w kurierowej kolekcji
„Lublin na starej fotografii".
PROGRAM OBCHODÓW
•Niedziela (21.08) - godz. 17.00, plac Po Farze:
SEKWENCJE: O-TWÓRZ LUB- LIN! - wszyscy chętni foto- grafują Lublin aparatami otworkowymi. Trzeba zgłosić udział: openlublin@gmail.com
•Poniedziałek (22.08) - godz. 15.00, ul. Kowalska 4:
„Performance dla Kiełszni" - próba odtworzenia życia ulicy przedstawionego na przedwo- jennych zdjęciach Lublina Stefana Kiełszni. Wydarzenie przygotowali uczniowe II LO im. Hetmana Jana Zamoy- skiego w Lublinie podczas wcześniejszych warsztatów.
- godz. 16.00, Brama Grodz- ka: „Kiełsznia dzisiaj" - multi- medialna projekcja zdjęć inspirowanych fotografiami Stefana Kiełszni.
- godz. 18.00, Galeria Teatru NN (ul. Grodzka 34):
Otwarcie wystawy „Stoffe aus Lublin/Bławatne z Lublina.
running/Lubartowska". Ulrike Grossarth - Stefan Kiełsznia.
Niemiecka artystka Ulrike Grossarth zainspirowała się przedwojennymi zdjęciami Lublina Stefana Kiełszni.
Stworzyła prace, które zapra- szają widza do zanurzenia się
w symboliczny świat przed- miotów i znaczeń. Tę prze- strzeń nazywa Europejskim Obszarem Pamięci.
- Wystawa w przestrzeni mia- sta: Brama Grodzka - Galeria NN (ul. Grodzka 34); „Sklep pszczelarsko-spożywczy" (ul.
Kowalska 14); Izba Pamięci Żydów Lubelskich (ul.
Lubartowska 8); sklep „Arty- kuły obuwnicze i szewskie"
(ul. Lubartowska 29); sklep
„MIX - Tania Odzież" (ul.
Lubartowska 33); sklep
„Moda Męska" (ul. Lubartow- ska 37), zakład zegarmi- strzowski (ul. Lubartowska 49);
Jesziwa Mędrców Lublina.
Rabini w Jesziwie
