Widok Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Współczesne Media XI. Przemoc w Mediach”, Lublin, 9–10 maja

(1)

2019, tom 20, nr 2 (77)

ISSN 2451-1617

Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji

Naukowej „Współczesne Media XI.

Przemoc w Mediach”, Lublin, 9–10 maja

Alena Podviazkina

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin alena.podviazkin@gmail.com

ORCID: 0000-0002-2677-3517

Z

akład Dziennikarstwa Wydziału Politologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lu-blinie od 2008 roku organizuje ogólnopolskie konferencje naukowe w ramach cyklu „Współ-czesne Media”. Jedenasta konferencja z tego cyklu odbyła się 9–10 maja w siedzibie organiza-tora. W konferencji wzięło udział ponad 110 referentów z 21 polskich uczelni, a także badacze z najważniejszych rosyjskich uniwersytetów państwowych – Uniwersytetu im. Łomonosowa w Moskwie i z Petersburskiego Uniwersytetu Państwowego.

Hasłem tegorocznego spotkania była „Przemoc w mediach”. Dyskusja dotycząca różnorod-nego i wieloaspektowego zjawiska przemocy w mediach odbyła się w ramach 4 paneli plenar-nych oraz 12 sekcji tematyczplenar-nych, poświęcoplenar-nych m.in. istocie przemocy (traktowanej także jako narzędzie wykluczania) i formom przemocy w kreacjach medialnych; przemocy w mediach społecznościowych; relacjom zachodzącym między kategorią przemocy a perswazją i krytyką; problemowi wpływu obecności przemocy w mediach na możliwość realizacji przez media ich podstawowych funkcji.

Konferencję otworzyły organizatorki spotkania – prof. dr hab. Iwona Hofman i dr hab. prof. UMCS Danuta Kępa-Figura. Pierwszego dnia odbyły się trzy sesje obrad plenarnych i obrady w czterech sekcjach tematycznych. Sesję plenarną otwierającą konferencję poświęcono zjawi-sku przemocy w języku. Dr hab. prof. UW Anna Cegieła zastanawiała się, czemu służy przemoc językowa w mediach; dr hab. prof. UH SWPS Marek Kochan do oceny przemocy wykorzystał teorię aktów mowy; dr hab., prof. UŚ Jacek Warchala rozważał problem jednej z form przemocy – redefi niowania znaczeń; dr hab. Barbara Sobczak (UAM) przedstawiła wyniki badań na temat hejtu we współczesnej komunikacji medialnej.

Podczas drugiej sesji plenarnej zostały wygłoszone referaty dotyczące następujących zagadnień:

Problem przemocy w mediach: propozycja ze strony duchowości (ks. prof. dr hab. Wojciech

(2)

206

Alena Podviazkina • Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Współczesne Media XI…

https://studiamedioznawcze.eu Studia Medioznawcze 2019, tom 20, nr 2 (77), s. 205–208

(ks. dr hab., prof. UPJPII Michał Drożdż); Przemoc słowna w sieci: jak walczyć z mową

niena-wiści i patologicznymi treściami (adw. Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, Biuro RPO).

Temat pierwszej sekcji – formy przemocy w kreacjach medialnych – został rozwinięty w sze-ściu wystąpieniach, które wygłosili: dr hab. Magdalena Trysińska (UW) – Funkcje przemocy (nie

tylko) językowej w komedii romantycznej „Listy do M”; mgr Agnieszka Sowa (UMCS) – Przemoc domowa i seksualna w amerykańskim serialu telewizyjnym „Big Little Lies”; dr hab. Krzysztof

Kaszewski (UW) – Obrazy przemocy w grach komputerowych – co piszą o nich gracze, a co

resz-ta świaresz-ta?; mgr Аnna Zhavoronkova (Petersburski Uniwersytet Państwowy) – Модернизация категории авторства в современной сербской колумнистике. Речевая агрессия; mgr Renata

Nolbrzak (UŁ) – Przemoc wobec inności w polskim współczesnym reportażu literackim na

wy-branych przykładach; mgr Alena Podviazkina (UMCS) – Gniew jako źródło przemocy w mediach społecznościowych (na przykładzie strony Spotted:Lublin na Facebooku).

Podczas obrad drugiej sekcji, która była poświęcona relacjom zachodzącym między katego-rią przemocy a krytyką, wygłoszono następujące referaty: Dyskurs krytyczny a przemoc

werbal-na w recenzjach fi lmów (dr hab. prof. UR Maria Krauz); Krytyka jako forma agresji czy agresja w krytyce? Płaszczyzny agresji w komunikacji werbalnej na podstawie telewizyjnego programu literackiego „Das literarische Quartett” – próba analizy mediolingwistycznej (dr hab. prof. UR

Anna Hanus); Degradacja werbalna jako forma przemocy w recenzjach naukowych (dr Michał Grech, UWr); Walka na słowa w mediach – język polityki jako narzędzie komunikowania

po-litycznego (dr hab. Alina Balczyńska-Kosman, UAM); Brutalizacja języka we współczesnych mediach – krytyka czy mowa nienawiści? (dr Olga Białek-Szwed, KUL).

W ramach trzeciej sekcji, której hasłem była przemoc w mediach społecznościowych, po-ruszone zostały tematy: Hejt i wulgaryzacja dyskursu medialnego na węgierskich portalach

internetowych (prof. dr hab. László Kálmán Nagy, UJ); Czy kibice potrafi ą komunikować się bez przemocy? (dr hab. Beata Grochala, UŁ); Elementy agresji słownej w strategiach komunika-cyjnych stosowanych w specjalistycznym dyskursie poradniczym online (dr Iwona Szwed, UR); Wulgaryzacja dyskursu medialnego na przykładzie zachowań online użytkowników mediów społecznościowych (dr Ilona Dąbrowska, UMCS); „Psychol, szaleniec, zwyrodnialec, idiota”, czyli o nienawiści w komentarzach internetowych (dr Marcin Pielużek, dr Karolina Lachowska,

UWr); Agresja językowa w komentarzach internetowych (mgr Sara Akram, UMCS).

W czwartej sekcji – „Przemoc a rola mediów” – z referatami wystąpili: dr hab. prof. UŚ Iwona Loewe – Trudne medialne życie czempiona. O warsztacie dziennikarza sportowego; dr hab. prof. UR Wioletta Kochmańska – Sport i jego medialne obrazy wobec przemocy; dr hab. Małgorzata Łosiewicz (UG) – W kręgu przemocy i niemocy. Dlaczego warto analizować niedokończone

spo-tkania mediów z politykami; dr hab. Magdalena Hodalska (UJ) – Dziennikarze na cyfrowej linii frontu pracujący z amatorskimi nagraniami i obrazami przemocy; dr Katarzyna Kopecka-Piech

(UWr) – Desaturacja medialna. Rozwój koncepcji na potrzeby badań życia codziennego; dr Agata Opolska-Bielańska (UW) – Społeczna odpowiedzialność mediów a przemoc w mediach.

Obrady pierwszego dnia zakończyła sesja plenarna poświęcona przejawom przemocy we współczesnej komunikacji medialnej. Na obrady złożyły się cztery wystąpienia: prof. dr. hab. Mirosława Karwata (UW) – Przemoc w mediach – kryteria kwalifi kacji i przesunięcia

katego-rialne; prof. dr. hab. Ignacego Fiuta (AGH) – Komunikowanie pozawerbalne a „mowa nienawi-ści”; dr. hab. Roberta Szweda (KUL) – Mitologizacja przemocy ekranowej. 60 lat badań; dr. hab.

Jacka Wasilewskiego (UW) – „Rozprawa przeciw Wilkowi” w Sądzie Najwyższym jako

narzę-dzie edukacyjne przeciw przemocy.

Drugi dzień konferencji rozpoczęły obrady plenarne, w ramach których referaty wygłosili: dr hab. prof. KUL Małgorzata Gruchoła, dr hab. prof. KUL Justyna Szulich-Kałuża – Społeczne

(3)

207

postrzeganie przemocy w internecie – analiza porównawcza; dr hab. Agnieszka Kula (UAM)

– Przemoc przez powtórzenie; dr hab. prof. UŁ Jacek Makowski – Mowa nienawiści w

komu-nikatach prasowych jako strategia dyskredytacji przeciwników politycznych na przykładzie nie-mieckiej »Alternatywy dla Niemiec«; dr hab. prof. UJ Jan Kreft (UJ) – Co po Google? Od tyranii monopolu do blockchainu.

Drugiego dnia odbyły się także obrady w ośmiu sekcjach tematycznych. Pierwsza z nich zawierała referaty poświęcone obrazom przemocy: Realizacja funkcji torowania i ramowania

wybranych publikacji polskiej prasy opinii w kontekście zamachu w Manchesterze w 2017 r.

(dr Rafał Leśniczak, UKSW); Obrazy przemocy w reportażach społecznych „Dużego Formatu”

„Gazety Wyborczej” w 2018 roku (dr Agata Fijuth-Dudek, UMCS); Medialny wizerunek prze-mocy w rodzinie (dr hab. Marzena Barańska, UJ); Agresja vs. słuszna wojna: obraz medialny walk w Aleppo i Mosulu (mgr Joanna Bednarek, IFiS PAN); Sprawca i ofi ara w polskich mediach – studium przypadku (mgr Marlena Sztyber, UW).

Dwie sekcje były miejscem spotkań badaczy zainteresowanych relacjami zachodzącymi mię-dzy kategorią przemocy a kategorią perswazji. Podczas obrad zostały omówione takie problemy, jak: Metafory w mowie nienawiści – mowa nienawiści w metaforach (dr Bartłomiej Maliszewski, UMCS); „Inny” w MediaPolis. Niepokój jako element komunikacji performatywnej (dr Agniesz-ka WalecAgniesz-ka-Rynduch, UP); Przemoc ikonicza jako ukryta właściwość polskich politycznych

przeglądarkowych gie-metafor (dr Miłosz Babecki, UWM); Techniki manipulacji w programach informacyjnych na przykładzie „Wiadomości” TVP1 (dr Łukasz Szurmiński, UW); Mechani-zmy perswazji w tytułach artykułów pochodzących z serwisów Onet.pl i WP.pl (dr Katarzyna

Maciejak, UW); „Przemocowe” strategie komunikacyjne (na przykładzie wypowiedzi

dotyczą-cych strajku lekarzy) (mgr Barbara Różańska, UR), Gender i Deklaracja LGTB+ – zagrożenie wartości tradycyjnych czy obrona równości i wolności obywatelskiej? (dr hab. Agata Małyska,

UMCS); Стратегия дискредитации в русских и испанских газетных текстах (mgr Fer-nando Videras Sánchez, Uniwersytet im. M. Łomonosowa w Moskwie); Wulgaryzacja dyskursu

politycznego. Analiza wybranych przykładów wypowiedzi polityków i publicystów w serwisie społecznościowym Twitter (mgr Tomasz Knecht, UKSW); Rząd versus opozycja. Obraz sporu politycznego w wybranych magazynach informacyjnych w okresie kampanii wyborczej do PE

(dr Anna Szwed-Walczak, UMCS); Obrazy wrogów politycznych na łamach Polskiej Kroniki

Filmowej w latach 1970–1994 (mgr Łukasz Jędrzejski, UMCS).

Referaty kolejnej sekcji, zatytułowanej Przemoc jako atrakcja medialna, dotyczyły nastę-pujących zagadnień: „Krew na każdej stronie”. Relacje o morderstwach w tygodniku „Tajny

Detektyw” (1931–1934) (mgr Marek Stróżyk, UJ); Przemocowy aspekt łamania tabu (ks. dr

Sła-womir Soczyński, UPJPII); Nagość w kampaniach społecznych (dr Magdalena Pataj, UMCS);

Treści dla dorosłych w serwisie plotkarskim Plotek.pl (dr Karolina Burno-Kaliszuk, UMCS); Kryteria wartości informacyjnej dotyczące przestępczości zorganizowanej w Polsce na wybra-nych przykładach (dr Dominika Popielec, UKW); Przemoc jako atrakcja w polityczwybra-nych talk shows telewizji rosyjskiej (mgr Albert Narbekov, UJ).

Zagadnieniu przeciwdziałania przemocy – tematowi dwóch kolejnych sekcji – poświęcili swoje wystąpienia referenci: dr Katarzyna Drąg (UPJPII) – Wartość dobrego słowa w

kompe-tencjach komunikacyjnych; dr hab. prof. UO Marek Chyliński – Ochrona sygnalistów i dema-skatorów przed dyskryminacją i groźbami w świetle tajemnicy dziennikarskiej; dr Łukasz Paweł

Goniak (UJK) – Odpowiedzialność administratorów portali internetowych za treści

publikowa-ne przez odbiorców. Kilka uwag krytycznych dotyczących najnowszego orzecznictwa polskich sądów; mgr Sara Smyczek (UŚ) – Mowa nienawiści w świetle wyników badań programu INDID MEDIA WATCH. Uwarunkowania prawno-społeczne; mgr Adam Kądziela (UW) – Metody walki

(4)

208

z mową nienawiści w Internecie; mgr Lidia Kniaź (UMCS) – Hashtagiem w przemoc: aktywizm hashtagów wobec problemu brutalności policji względem czarnoskórych mieszkańców USA;

dr Anna Bendrat (UMCS) – Przemoc ukryta w metaforze gniewu: amerykańska reklama w walce

z dyskryminacją; dr Jolanta Kępa-Mętrak (UJK) – O przemocy inaczej. Kampanie przeciwko przemocy; mgr Agnieszka Kamińska (UMCS) – Problem przemocy wobec kobiet w miesięczniku „Zwierciadło”; dr Anna Kalinowska-Żeleźnik (UG), dr Anna Lusińska, dr Sylwia

Kuczamer--Kłopotowska (UG) – Przeciwdziałanie mowie nienawiści w przestrzeni wirtualnej wobec

mniej-szości etnicznych na przykładzie wybranych kampanii społecznych zrealizowanych w ramach „Inkubatora idei: transformacja, demokracja i prawa człowieka”.

W drugim dniu konferencji znalazła swoją kontynuację dyskusja poświęcona relacji zacho-dzącej między przemocą a rolą mediów. Na ten temat swoje referaty wygłosili: dr Anna Lesz-czuk-Fiedziukiewicz (Uniwersytet w Białymstoku), dr Julita Woźniak (UJK) – Kto zabił: hejt

czy szaleniec? Personifi kacja hejtu w przekazach medialnych po zabójstwie prezydenta Gdańska;

mgr Aleksander Zbirański (UMCS) – Mechanizmy obronne społeczeństwa w sytuacji kryzysowej

na przykładzie zabójstwa Pawła Adamowicza w Gdańsku; dr Marcin Sanakiewicz (UMCS) – Dekonstrukcja utopii komunikacyjnej Jürgena Habermasa – projekt dialogu a praktyki medial-ne; dr Paweł Kuciński (UKSW) – Biografi a massmedialna – przemoc reinterpretacji; dr Anna

Granat (UMCS) – Przemoc językowa jako zachowanie towarzyszące graczom (gry cyfrowe); mgr Sylwia Skotnicka (UMCS) – Zjawisko hejtu w dyskursie publicznym.

Uczestnicy ostatniej sekcji rozpatrywali przemoc jako narzędzie wykluczania. Ich referaty dotyczyły następujących problemów: Hejt – uderzenie w godność człowieka (dr Robert Słab-czyński, UR); Przemoc słowna w budowaniu wizerunku imigranta/uchodźcy w polskich

me-diach jako narzędzie walki politycznej (dr Katarzyna Zalas-Kamińska, UWr); Między przemocą symboliczną, a kulturowym konfl iktem. Media tożsamościowe w sprawie kryzysu migracyjnego

(mgr Magdalena Jackowska, UAM); Ksenofobiczna mowa nienawiści wobec cudzoziemców

w cyberprzestrzeni. Refl eksje z monitoringu samorządowej kampanii prezydenckiej w Polsce

(dr Agnieszka Demczuk, UMCS); Dyskurs multimodalny jako przestrzeń wykluczania i

propa-gowania przemocy wobec wykluczanych (dr Dorota Kaczmarek, UŁ).

Referaty wygłoszone podczas XI konferencji z serii „Współczesne media” staną się podsta-wą wieloautorskiej monografi i redagowanej przez Iwonę Hofman i Danutę Kępę-Figurę.