Urszula Macioł-Kisiel
"Środowiskowy program
wychowania zdrowotnego w szkole
podstawowej i ponadpodstawowej",
oprac. Marianna Charzyńska-Gula,
Lublin 1997 : [recenzja]
Nauczyciel i Szkoła 2 (7), 194-196
Urszula Macioł-Kisiel
Recenzja książki pt.
Środowiskowy program
wychowania zdrowotnego w szkole podstawowej
i ponadpodstawowej
napisanej pod redakcją
Marianny Charzyńskiej-Guli
A kadem ia M edyczna w Lublinie, Lublin 1997
Edukacja zdrowotna realizowana w klasach I-III zreformowanej szkoły podsta wowej m a na celu kształtow anie w łaściwych naw yków higienicznych. Proces ten przebiega (w myśl autorów) na zasadzie zajęć zintegrowanych, dzięki którym młody człowiek otrzymuje możliwość łagodnego przejścia od w ychow ania przedszkolnego do w arunków szkolnych. Z ajęcia edukacyjne prow adzi jed en nauczyciel, który w zależności od możliwości grupy planuje nauczanie, dostosow ując czas i przerwy między nimi do aktyw ności dzieci. P racując z uczniem nauczyciel m a za zadanie realizację głów nego celu edukacyjnego, jakim je s t dbanie o jeg o w szechstronny i harm onijny rozwój {Podstawy Program ow e, 1999). Treści prozdrow otne zaw arte w omawianych Podstawach Program ow ych dotyczą głównie zagadnień związanych z: poznaniem w łasnego ciała, d b ało ścią o zdrow ie, higieną w łasn ą i otoczenia, żywieniem i sposobam i odżywiania, podobieństw am i i różnicam i miedzy ludźm i, zrozum ieniem a to leran cją o raz bezpieczeństw em . R ealizując zad an ia edukacji zdrowotnej nauczyciel będzie w zm acniał zachow ania prozdrow otne dziecka, dalej je doskonaląc w procesie dydaktycznym, który dodatkow o będzie w spierał swoim własnym przykładem. Rodzice tworząc pierwsze środowisko wychowawcze kształcą nawyki prozdrow'otne swoich dzieci, m.in. poprzez naukę zasad higieny, odżywiania się, a także zapew niają poczucie bezpieczeństwa oraz w yrabiają u dzieci poczucie własnej w artości i godności. N auczyciel, jak o drugie ogniwo, m a za zadanie uzu pełnić zm agania wychowawcze rodziców oddziałując na dziecko tak, by brało czyn ny udział w przyswajaniu umiejętności i sprawności oraz odczuw ało konieczność w ykorzystyw ania wiedzy i nawyków w zakresie edukacji zdrotownej.
R ecenzow ana praca, n apisana pod red. M arianny C harzyńskiej-G uli, może pomóc nauczycielowi w realizacji zadań istotnych dla wszechstronnego i harm onij nego rozwoju ucznia. K siążka pt. „Środowiskowy program w ychow ania zdrow ot nego” składa się z sześciu zeszytów, a opracow any w niej m ateriał m etodyczny odpow iada pięciu etapom kształcenia ogólnego. Kolejne pozycje — zeszyty p o ru
Urszula Maciot-Kisiel — Recenzjo książki pt. Środowiskowy program. 195
szają następujące zagadnienia: założenia, cele, treści, sposób realizacji program u o ra z scenariusze zajęć do poszczególnych klas. N iew ątpliw ie interesujące dla nauczycieli nauczania początkowego staną się scenariusze zajęć do klas I-III. Publi k acja pod red. M. C harzyńskiej-G uli m a za zadanie usprawnienie pracy w ycho wawczej nie tylko nauczycieli, ale również rodziców i innych osób mających wpływ na kształtowanie zachowań prozdrowotnych u dzieci. Zawarte w pracy treści zostały podzielone na osiem bloków tem atycznych: prom ocja zdrowia, życie w rodzinie, zdrow ie psychiczne, życie bez nałogu, zdrow y styl odżyw iania, bezpieczeństwo w codziennym życiu, higiena osobista i higiena otoczenia oraz ruch w tyciu czło wieka. Każdy z bloków odnosi się do podstawowych sfer życia i aktywności ucznia, tj. uczeń ja k o jednostka, jak o członek rodziny i społeczności szkolnej oraz jako członek społeczności pozarodzinnej i pozaszkolnej. Autorzy scenariusz}' proponują w zm acnianie oddziaływ ań nauczyciela poprzez w spółdziałanie ze środowiskiem szkolnym ucznia, ja k również pozaszkolnym, gdzie ważne miejsce zajmuje rodzina. W zm acnianie (wg zaleceń autorów ) m ożna realizować za pom ocą różnych form i metod, np. listów do rodziców, zadań domowych, spotkań z rodzicami itp.
Problem atyka pierwszej części recenzowanej pracy obejmuje scenariusze zajęć dla klasy pierwszej. Omówione w niej zagadnienia w przystępny sposób przybliżają czytelnikowi kilka propozycji, schematów zajęć dotyczących edukacji zdrowotnej, w których cele i zadania dostosowfane są tematycznie do wieku wychowanka i jego doświadczenia. M aterial wzbogacony zostal o pomoce (np. rysunki, plansze, puzzle, kodeks ucznia itp.), metody pracy (głównie aktywizujące) oraz przykładowe sposoby w zm ocnień przekazu (m eeting rówieśniczy, listy, spotkanie z pielęgniarką itp.) przeznaczone do bezpośredniego w ykorzystania podczas realizacji zadań. Treści zostały pogrupow ane wg wymienionych wcześniej bloków tematycznych.
Część druga — scenariusz zajęć do klasy II m a budowę podobną. Jak w po przedniej części, tak i tu autorzy omawiają zakresy tematyczne, które są kontynuacją i rozwinięciem problem ów poruszonych w klasie pierwszej:
T em aty lekcji — głów ne B lok te m a ty c z n y p r o g ra m u
Tem aty lekcji — uzupełniające Zasady biorytmu dziennego
dziecka. Model zdrowego dnia
Zdrowie psychiczne Co lepiej wybrać: film, grę komputerową, a może spacer?
Bezpieczna zabawa Bezpieczeństwo wżyciu codziennym
Jak bezpiecznie posługiwać się różnymi przedmiotami?
Bezpieczeństwo w życiu codziennym
Bezpieczna droga do szkoły
Aktywność fizyczna w różnych, codziennych sytuacjach
196 Nauczyciel i Szkota 2(7) 1 999
T em aty lekcji — głów ne B lo k te m a ty c z n y p r o g ra m u
T em aty lekcji — uzupełniające Ruch i muzyka Ruch w życiu człowieka
Jak dbać o czystość otoczenia? Higiena osobista i higiena otoczenia
Czy właściwie dbam o swoje zęby?
Skąd się biorą dzieci? Życie w rodzinie Skąd wiadomo, że człowiek jest
chory, albo że jest zdrowy?
Prom ocja zdrowia
Idę z mamą po zakupy! Zdrow y styl odżywiania Czy dymek papierosowy to
dymek dobry czy zły?
Życie bez nałogu
Zdrow ie psychiczne Znaczenie odpoczynku dla zdrowia człowieka
M. Charzyńska-Gula, 1997, s. 201.
Analogiczny układ ja k część pierw sza i druga posiada część trzecia — scena riusze zajęć do klasy III — są one bardzo przydatne przy om aw ianiu i definiowaniu trudnych dla młodego człow ieka pojęć, tj.: zdrowie, w łasne odczucia, kom uniko wanie, odporność organizmu itp.
M oim zdaniem prezentow any w niniejszym artykule poradnik metodyczny, jakim je s t niewątpliwie „Środow iskowy program w ychow ania zdrow otnego” może ułatw ić zainteresowanym dobór treści w realizacji zagadnień-haseł edukacji zdro wotnej, ja k również zasugerować sposób ich przekazyw ania. Z ebrane w publikacji informacje i treści spełniają to zadanie. Po wcześniejszym opracow aniu — dostoso w aniu do potrzeb klasy — m o g ą one w płynąć na skrócenie czasu potrzebnego nauczycielow i na przygotow anie zajęć, a jednoc
2
£Śnie, praw idłow o w ykorzystane, zagw arantują wysoką jakość realizowanych zadań dydaktyczno-wychow awczych. W arto podkreślić w tym miejscu, iż przygotow any w publikacji m ateriał wstępnie przeznaczony był do realizacji w ram ach odrębnego przedm iotu, jak im m iało być wychowanie zdrowotne. Jednakże w związku z nowymi założeniami program ow ym i i proponow aną opcją kształcenia prezentowany m ateriał, po adaptacji do now ych w arunków i niewielkiej m odyfikacji bloków tem atycznych, może być z pow odze niem wykorzystany podczas realizacji treści z zakresu edukacji zdrowotnej w trakcie kształcenia zintegrowanego na pierwszym etapie edukacyjnym.Bibliografia
Podstawy program ow e kształcenia ogólnego dla szkól podstaw ow ych i gim nazjów,
M EN, W arszawa 1999.
M. Charzynska-Gula (red.), Środowiskowy program wychowania zdrowotnego dla
