W
2015 roku dwa mi dzynarodowe towa-rzystwa International Communication Association (ICA) oraz International Associa-tion for Media and CommunicaAssocia-tion Research (IAMCR) zorganizowa y doroczne kongresy, kt rych cel stanowi a prezentacja aktualnych bada , teorii i koncepcji w zakresie studi w nad mediami i komunikacj spo eczn .Tematem kongresu ICA pt. Communica-tion Across the Life Span by a analiza pro-ces w komunikacji w oparciu o zmieniaj ce si czynniki kontekstowe. W odpowiedzi na proponowane pytania badawcze organizato-rzy zach cali w stolicy Portoryko do dysku-sji oraz wymiany pogl d w na temat medi w i komunikacji, ze szczeg lnym uwzgl dnie-niem roli rozwoju technologicznego, ruch w spo ecznych i aktywizmu medialnego, a
tak-e zmian w gospodarctak-e i polityctak-e spo tak-eczntak-ej oraz post pu medycznego. Zaproponowano, by omawiane problemy analizowa w opar-ciu o zagadnienia dotycz ce stopnia, w ja-kim zmieniaj ca si rzeczywisto medialna wp ywa na postrzeganie r l spo ecznych, to samo ci, norm, zachowa i do wiadcze wsp czesnego cz owieka.
Kongres IAMCR, kt ry odby si pod ty-tu em Hegemony or Resistance The Am-biguous Power of Communication , obra za sw j cel analiz proces w komunikacji w oparciu o kategorie lokalnych spo
eczno-ci i post puj cych proces w globalizacji. Organizatorzy za o yli, e tak sformu owany temat przyczyni si do podj cia dyskusji nad zr nicowanymi sposobami wsp czesnej komunikacji oraz mo liwo ci wzmocnienia pozycji jednostek i grup lokalnych. W r d podstawowych pyta badawczych znalaz y si te, kt re dotyczy y sposob w, w jaki nowoczesne formy komunikowania wp y-waj na spo ecze stwo, zar wno pod k tem wspierania proces w demokratycznych, jak i szerzenia tre ci maj cych charakter ma-nipulacji. Dodatkowo zastanawiano si , do jakiego stopnia wsp czesne dziennikarstwo i rozw j medi w spo eczno ciowych mog stanowi narz dzia dla rozwoju spo ecze -stwa obywatelskiego oraz mechanizmy opo-ru wobec mi dzynarodowych korporacji.
W obu przypadkach tematy kongres w zosta y skonstruowane tak, aby analizowa te tematy z uwzgl dnieniem wysokiego poziomu
interdyscyplinarno ci oraz r norodno ci me-tod badawczych.
Wp yw nowych technologii
na spo ecze stwo i media
Program kongresu ICA zosta tradycyjnie opra-cowany w oparciu o sesje dyskusyjne w ramach ka dej z 2 sekcji badawczych, kt re dzia aj w ramach stowarzyszenia. Dzi ki temu g wny temat konferencji m g by analizowany z r -nych perspektyw od historii komunikowania poczynaj c, przez komunikowania globalne i zmian spo eczn , do komunikowania mi -dzygrupowego, organizacyjnego oraz studi w nad j zykiem. Najwi ksz liczb sesji dysku-syjnych zorganizowa a w tym roku grupa bada-czy zajmuj cych si wp ywem technologii oraz komunikowaniem masowym i politycznym. Dodatkowo, w trakcie kongresu zorganizowa-no kilka sesji tematycznych i kilkadziesi t sesji sponsorowanych, kt re by y po wi cone m.in. studiom etnogra cznym, partycypacji politycz-nej, relacjom mi dzy mediami a wiatem po-lityki oraz kulturze dziennikarskiej w r nych krajach wiata (Rosja, Chiny, Portoryko).
Kongres ICA w San Juan rozpocz a sesja plenarna pt. Do Communication Technologies De ne a Generation , w trakcie kt rej prele-genci podj li si zde niowania poj cia poko-lenie w kontek cie technologii komunikacyj-nych. W dyskusji, kt ra by a moderowana przez Amy Jordan z Annenberg School for Communi-cation (USA), wzi y udzia Sun Sun Lim (Na-tional University of Singapore, Singapur), Jean Burgess (Queensland University of Technology, USA), Patti Valkenburg (University of Amster-dam, Holandia) oraz Zizi Papacharissi (Uni-versity of Illinois, USA). Ka da z prelegentek, prezentuj c obszary swoich bada i zaintere-sowa , zastanawia a si nad sposobem, w jaki wsp czesne media kszta tuj system warto ci, postaw i zachowa przedstawicieli r nych po-kole . Specjaln uwag po wi cono te czynni-kom, kt re wp ywaj na r nice w sposobie ko-rzystania z medi w w ramach zr nicowanych
grup wiekowych. Wielo prezentowanych opinii uniemo liwi a wypracowanie uniwersal-nej de nicji pokolenia, na co zwr cono uwag , m wi c o konieczno ci doprecyzowania siatki poj ciowej i prowadzenia dalszych bada we wskazanym zakresie.
Do dyskusji o roli nowych medi w i techno-logii odwo ywano si kilkakrotnie w trakcie ob-rad poszczeg lnych sekcji badawczych, w tym na przyk ad i tych, kt re by y organizowane przez grup badaczy polityki medialnej. W ra-mach obrad sekcji Communication Law and Policy dyskutowano na przyk ad o kwestiach zwi zanych z prywatno ci w sieci, rosn cej roli proces w governance oraz o konieczno ci tworzenia ram prawnych dla rozwoju spo e-cze stwa sieciowego. Stanowi y one tematy wyst pie m.in. Nataschy Just (University of Zurich, Szwajcaria), Hilde van den Bulck (Uni-versity of Antwerp, Belgia), Katharine Sarika-kis (University of Vienna, Austria) oraz Desa Freedmana (Goldsmiths, University of London, Wielka Brytania).
Dodatkowych informacji dostarcza y studia empiryczne po wi cone samoregulacji i etyce dziennikarskiej, z uwzgl dnieniem specy ki zawodu w m odych demokracjach i krajach o ograniczonym poziomie wolno ci s owa. W sesji zatytu owanej News and Journalism in Authoritarian, Postcon ict, and Emerging Democracy Regimes Marc Christian Wilhelm Jungblut i Abit Hoxha (Ludwig Maximilians University in Munich, Niemcy) prezentowali problem autocenzury w krajach by ej Jugos a-wii. Ana Kashelashvili (Georgian Institute of Public Affairs, Gruzja) skupi a si na analizie dziennikarskich umiej tno ci, kt re zosta y uznane za najbardziej kluczowe w opiniach gruzi skich dziennikarzy. Sesja pt. Journalistic Autonomy and Perceived In uences , w trakcie kt rej swoje wyst pienia prezentowali m.in. Henrik Ornebring (Karlstad University, Szwe-cja), Thomas Hanitzsch (Ludwig Maximilians University in Munich, Niemcy), Peter Maurer (University of Vienna, Austria) i Lutz Hagen
(TU Dresden, Niemcy), dotyczy a bada dzien-nikarzy w oparciu o zasad autonomii w miej-scu pracy oraz przejrzysto , odpowiedzialno i gotowo do podj cia dialogu z kreatywn i interaktywn publiczno ci .
Edukacja dziennikarska w uj ciu
por wnawczym
Tematem sesji, kt ra w trakcie kongresu ICA w 2015 roku zosta a zorganizowana przez Pol-skie Towarzystwo Komunikacji Spo ecznej (PTKS), by y zmieniaj ce si wizje i koncepcje roli edukacji i szkole dziennikarzy. Sesja pt. Journalism Education in the Digital Media-scapes mia a na celu analiz wyzwa i szans stoj cych przed instytucjami kszta c cymi przysz ych dziennikarzy w kontek cie profesjo-nalizacji, odpowiedzialno ci i r l zawodowych oraz dyskusj o jako ci edukacji dziennikar-skiej w zr nicowanych systemach medialnych. W trakcie spotkania prelegenci zastanawiali si w szczeg lno ci, jaki jest obecny stan dysku-sji na temat edukacji dziennikarskiej i w jakim stopniu system kszta cenia przyczynia si do promowania norm i zasad etycznych.
Sesji Polskiego Towarzystwa Komunikacji Spo ecznej przewodniczy a prof. dr hab. Iwona Hofman Prezes PTKS z Uniwersytetu Ma-rii Curie-Sk odowskiej w Lublinie. Spotkanie rozpocz o wyst pienie Wolfganga Donsbacha (TU Dresden, Niemcy), kt ry, powo uj c si na badania dotycz ce kryzysu partycypacji i spad-ku zaufania do medi w, podkre li rol dzienni-karzy w kszta towaniu spo ecze stwa. Dokonu-j c przegl du wybranych koncepcDokonu-ji, m wca za-uwa y , e we wsp czesnym de niowaniu roli dziennikarza najwa niejsze jest uwzgl dnienie kryteri w, takich jak dok adno , aktualno tematu oraz tworzenie informacji z uwgl dnie-niem konieczno ci wyja nienia kontekstu. Zda-niem Donsbacha autorytet dziennikarza jest bu-dowany g wnie w oparciu o stopie , w jakim przedstawiciele zawodu wyja niaj przyczyny oraz konsekwencje poszczeg lnych informacji i zdarze . Praktyczne aspekty funkcjonowania
instytucji kszta c cych dziennikarzy stanowi y temat wyst pienia Petera Grossa (University of Tennessee w Knoxville, USA). Dokonuj c szczeg owego przegl du program w nauczania, sposob w zarz dzania instytucjami kszta -c -cymi oraz poten-cjalnego wp ywu eduka-cji na jako dziennikarstwa w Stanach Zjedno-czonych i Rumunii, Gross argumentowa , e wszelkie r nice obserwowane mi dzy jaki-mikolwiek krajami powinny by analizowane z uwzgl dnieniem cech charakterystycznych dla systemu edukacji oraz rynku pracy. Zasadnicz konkluzj wyst pienia by o stwierdzenie, e na kszta t i jako systemu edukacji dziennikar-skiej wp ywa w najwi kszym stopniu czynnik kulturowy. Analiza por wnawcza roli edukacji dziennikarskiej w Rosji, Szwecji i Polsce sta-nowi a przedmiot bada Gunnara Nygrena (So-dertorn University, Szwecja). Nygren w swoim przem wieniu skupi si na analizie oczekiwa i motywacji student w dziennikarstwa oraz przedstawicieli zawodu. Wyniki przeprowa-dzonych studi w empirycznych wskaza y na istotne r nice mi dzy poszczeg lnymi kra-jami (np. akceptacja wp ywu politycznego na media w Rosji vs. wysoki poziom niezale
no-ci medi w w Szwecji). Pr buj c zde niowa potencja edukacji dziennikarskiej w trzech omawianych przypadkach, Nygren odwo a si do roli proces w socjalizacji oraz r nic pokoleniowych w rozumieniu profesjonalizmu i etyki. Sesj zako czy o wyst pienie Micha a G owackiego (Uniwersytet Warszawski), kt ry dokona przegl du sposob w postrzegania roli edukacji przez dziennikarzy w Polsce. W trakcie spotkania zosta zaprezentowany wiosenny nu-mer Central European Journal of Communica-tion (vol. , no. 1, Spring 2015) o cjalnego czasopisma PTKS.
Innowacje w mediach i wymiary
partycypacji w erze cyfrowej
Program kongresu IAMCR zosta opracowa-ny w oparciu o dzia alno 15 sekcji badaw-czych dzia aj cych w ramach
stowarzysze-nia. Opr cz sesji plenarnych, kt re podczas spotkania w Montrealu odbywa y si ka dego dnia, problemy zwi zane z g wnym tematem konferencji by y omawiane w oparciu o studia nad publiczno ci i technologi , polityk ko-munikacyjn , histori medi w, komunikowanie mi dzynarodowe, edukacj medialn , a tak e komunikowanie partycypacyjne, polityczne i ekonomiczne. Dodatkowo, w trakcie kongre-su IAMCR oby o si kilka sesji tematycznych, kt re zosta y stworzone we wsp pracy z gru-pami roboczymi, kt re zajmuj si m.in. komu-nikacj kryzysow , etyk proces w komuni-kowania, komunikowaniem o zdrowiu, kultur popularn oraz mediami publicznymi. Sesje tematyczne zorganizowano tak e z udzia em przedstawicieli organizacji mi dzynarodowych oraz praktyk w medi w w Kanadzie.
Kongres IAMCR zosta zainaugurowany w obecno ci przedstawicieli w adz lokalnych, w adz Universit du Qu bec Montr al oraz przewodnicz cej IAMCR Janet Wasko (Uni-versity of Oregon, USA). W trakcie pierwszego dnia konferencji mow przewodni wyg osi Indrajit Benerjee, kt ry zaprezentowa wyniki bada UNESCO na temat komunikacji w in-ternecie w oparciu o kryteria dost pu, prywat-no ci, zasad etycznych i wolprywat-no ci s owa na
wiecie. W kolejnych sesjach plenarnych swoje wyst pienia prezentowali m.in. Serge Proulx (Universit du Qu bec Montr al, Kanada), David Lyon (Queen s University, Kingston, Ontario, Kanada) oraz Martin Alfredo Becerra (University of Buenos Aires, Argentyna). Te-matyka poszczeg lnych paneli dotyczy a ko-lejno przyk ad w inwigilacji w mediach online, decentralizacji w adzy w mediach oraz cech charakterystycznych wsp czesnych u ytkow-nik w internetu.
W trakcie obrad organizowanych przez przedstawicieli sekcji Communication Policy and Technology analizowano na wiele spo-sob w procesy innowacji w mediach. W sesji pt. Digital Intermediary Innovation Michael Latzer i Natascha Just (University of Zurich,
Szwajcaria) zaprezentowali wyniki bada empirycznych po wi conych procesom zarz -dzania w sieci za po rednictwem algorytm w. Dokonuj c pr by de nicji i typologii zjawiska, autorzy zwr cili uwag na szanse i zagro enia wynikaj ce z rozwoju nowych technologii. W podobnym tonie wypowiedzia a si Rachel O Dwyer (Trinity College Dublin, Irlandia), kt ra analizowa a procesy innowacji w oparciu o przyk ady nansowania spo eczno ciowego. Aphra Kerr (Maynooth University, Irlandia) zwr ci a z kolei uwag na warunki organiza-cyjne, kt re mog stymulowa innowacje we wsp czesnych mediach. Powo uj c si na wy-niki analizy og osze o prac w wybranych me-diach spo eczno ciowych, autorka podkre li a rol kultury organizacyjnej, kt ra opiera si na zaufaniu, pasji, mobilno ci i elastyczno ci.
Zmianom dokonuj cym si w ekosyste-mach cyfrowych po wi cono panel pt. Media Industries in the Digital Age . Sesj rozpocz o wyst pienie Joao Damsceno Martins Ladeira (Unisinos, University of Vale dos Sinos, Bra-zylia) i Leonardo De Marchi (USP, University of Sao Paulo, Brazylia), kt re dotyczy o zmian na rynku fonogra cznym i telekomunikacyjnym w Brazylii. Koncepcj p ynno ci wsp -czesnych medi w zaprezentowali Lizzie Jack-son (Ravensbourne, Wielka Brytania) i Micha G owacki (Uniwersytet Warszawski), kt rzy przejawy omawianych proces w analizowali na trzech g wnych p aszczyznach:
cznej, instytucjonalnej i w oparciu o procesy produkcji. Sposobom dzielenia si zawarto ci w internecie by po wi cony referat Sandry Rodriguez (University of Montreal, Kanada), w kt rym autorka podj a pr b systematyzacji proces w decentralizacji w oparciu o poziom zaufania, jako interakcji oraz kwestie etycz-ne. Sesj zako czy o wyst pienie Fenwicka Roberta McKelveya (Concordia University, Kanada), w kt rym zaprezentowano wyniki analiz technik kontroli internetu. Przywo uj c kilka r nych rozumie poj cia kontroli, autor zwr ci uwag na wielo podstaw
teoretycz-nych, z uwzgl dnieniem ekonomii politycznej komunikowania, roli infrastruktury oraz teorii krytycznej.
odele medi w pu licznych
Du uwag w trakcie konferencji IAMCR po-wi cono problemopo-wi medi w publicznych. Analizie przypadk w krajowych w kontek cie dostosowania si do nowych medi w i techno-logii by y po wi cone zar wno sesje grupy ro-boczej dzia aj cej w strukturach stowarzyszenia, jak i wyst pienia pokonferencyjne, kt re
zosta-y zorganizowane w ramach spotkania PANAM pt. Governance and Public Service Media in Knowledge Societies (1 1 lipca 2015). Oso-by prezentuj ce wyniki bada w wi kszo ci przypadk w skoncentrowa y si na rozwi zaniach i mechanizmach, za po rednictwem kt -rych zadania programowe medi w publicznych mog by realizowane w nowym rodowisku medialnym. Wielokrotnie podejmowano tak e dyskusj na temat szans i potencjalnych ogranicze wynikaj cych z dostarczania spo ecze -stwu tre ci o charakterze misyjnym w ramach tradycyjnych medi w audiowizualnych (radio i telewizja) oraz na platformach online.
W sesji IAMCR zatytu owanej Cross-country views on current public service media values and practices Anne-So e Vanhaeght i Karen Donders (Free University of Brussels, Belgia) zwr ci y uwag na r nice w sposo-bie de niowania zasad interakcji, wsp two-rzenia i interakcji z u ytkownikami w oparciu o dokumenty i strategie czterech europejskich nadawc w: BBC (Wielka Brytania), France T l visions (Francja), VRT (Belgia) i NPO (Holandia). Analizie por wnawczej sposobu postrzegania roli interakcji przez nadawc w publicznych w Finlandii i Izraelu by o po wi -cone wyst pienie Oranit Klein-Shagrir (Hadas-sah Academic College, Izrael) i Heidi Keinonen (University of Turku, Finlandia). Wyzwania stawiane nadawcom publicznym w odpowie-dzi na procesy konwergencji stanowi y temat wyst pie Stanis awa J drzejewskiego
(Akade-mia Leona Ko mi skiego) oraz Marii Michalis (University of Westminster, Wielka Brytania). W trakcie sesji analiz por wnawcz regulacji w zakresie medi w publicznych zaprezentowa Dirk Arnold (WWU Munster, Niemcy), kt rego propozycja podzia u europejskich modeli regu-lacji medi w na: minimalistyczny (np. Estonia, Litwa, Polska), lekkiego dotyku (np. Austria, Niemcy, Wielka Brytania), interwencjonistycz-ny (np. Belgia, Dania, Francja) i klientelistycz-ny (Bu garia, Grecja, W gry) wywo a a dysku-sj w r d uczestnik w.
W kolejnych sesjach skoncentrowano si na prezentacji modeli poza Europ (Indie, Bra-zylia, Meksyk), podkre laj c rol kultury oraz systemu politycznego w procesie ewolucji medi w pa stwowych w stron medi w pu-blicznych. Kilka wyst pie dotyczy o te dzia-alno ci medi w publicznych na platformach mobilnych oraz postrzegania kategorii s u by publicznej przez dziennikarzy. Gregory Ferrell Lowe (University of Tampere, Finlandia) i Alan G. Stavitsky (University of Nevada, Reno, USA) zaprezentowali na przyk ad badania, kt re ak-centowa y problemy z realizacj etosu medi w publicznych w procesie tworzenia i dystrybucji informacji. Na konieczno wypracowania no-wych klasy kacji modeli medi w publicznych zwr ci a z kolei uwag Minna Aslama Horo-witz (University of Helsinki, Finlandia). Autor-ka zaproponowa a list potencjalnych typologii w oparciu o nast puj ce wska niki/kryteria: po-ziom demokracji, urynkowienia i usieciowienia rynku medialnego oraz respektowanie praw cz owieka.
Problem zarz dzania medi w publicznych stanowi g wny temat sesji plenarnych, kt -re odby y si w ramach konfe-rencji PANAM. Spotkanie otworzy y prezentacje Indrajit Ba-nerjee (UNESCO), Marcosa Dantasa (Brazy-lia) i Luisa Albornoza (Argentyna), w trakcie kt rych prelegenci skupili si na koncepcjach proces w zarz dzania. Na szczeg ln uwag zas ugiwa o wyst pienie Robin Mansell (Lon-don School of Economic, Wielka Brytania),
kt ra w oparciu o wieloletnie badania w zakre-sie rozwoju spo ecze stwa informacyjnego za-prezentowa a koncepcj zarz dzania w oparciu o dwa modele: dominuj cy oraz krytyczny/ al-ternatywny. Typologia zosta a oparta na kilku wska nikach, ze szczeg lnym uwzgl dnieniem sposobu dystrybucji informacji, postrzegania roli uczestnik w oraz poziomu centralizacji/ decentralizacji w podejmowaniu kluczowych decyzji w nowych mediach. Dyskusji nad kon-kretnymi przyk adami realizacji idei gover-nance w mediach publicznych s u y y sesje zorganizowane w oparciu o dzia alno grup warsztatowych. Jedna z nich, w ramach kt -rej swoje wyst pienia prezentowali Jonathan Hutchinson (University of Sydney, Australia),
Hamilton Cheng (PTS, Tajwan) i Micha G o-wacki (Uniwersytet Warszawski), zwr ci a uwag na konieczno otwierania si medi w publicznych na kreatywn publiczno w kon-tek cie wsp decydowania, wsp tworzenia i wdra ania rozwi za opartych na otwartej formie innowacji. W podobnym tonie wyzwa-nia dla medi w publicznych analizowali Nico-le Gonser, Markus Grammel i Johann Grundl (FHWien University of Applied Sciences of WKW, Austria) oraz Lizzie Jackson (Ravens-bourne, Wielka Brytania). Spotkanie w Mont-realu zako czy a dyskusja z udzia em Janet Wasko (University of Oregon, USA), kt ra podsumowa a przebieg obrad w ramach kon-ferencji PANAM i IAMCR.
