Maria Osek, Anna Milczarek, Alina Janocha
Akademia Podlaska w Siedlcach, Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej
Wpływ różnych proporcji
oleju sojowego i lnianego w mieszankach
dla kurcząt brojlerów na ich wzrost,
wartość tuszki i cechy jakościowe mięsa
An impact of different shares of soybean and linseed oil
in mixtures for broiler chicken on their growth,
carcass value and meat quality characteristics
Słowa kluczowe: kurczęta brojlery, oleje roślinne, wyniki produkcyjne, kwasy tłuszczowe, ocena sensoryczna
Przeprowadzono doświadczenie żywieniowe na pięciu grupach kurcząt brojlerów ROSS 308 (K, 4/2, 3/3, 2/4, 6), które żywiono mieszankami natłuszczanymi olejem sojowym i lnianym w róż-nym udziale: grupa K (kontrolna) — 6% oleju sojowego; 4/2 — 4% sojowego i 2% lnianego; 3/3 — 3% sojowego i 3% lnianego, 2/4 — 2% sojowego i 4% lnianego, 6 — 6% lnianego. Kurczęta z grupy 3/3 uzyskały najwyższą końcową masę ciała i wydajność rzeźną, były najlepiej umięśnione i najmniej otłuszczone. Wyższy (4 i 6%) poziom oleju lnianego w mieszankach powodował pogarszanie się cech organoleptycznych mięśni piersiowych. Najkorzystniejszy dla konsumentów mięsa drobiowego stosunek kwasów wielonienasyconych PUFA n-3 do PUFA n-6 (1 : 4,06 u kogutów i 1 : 3,78 u kurek), odnotowano w mięsie ptaków z grupy 3/3.
Key words: broiler chickens, plant oils, productive results, fatty acids, sensory evaluation A feeding experiment was carried out on five groups of ROSS 308 broiler chickens (K, 4/2, 3/3, 2/4, 6), 30 birds in each group (5 replicates of 6 birds). Starter mixtures (12.69 MJ ME; 224 g crude protein) were fed to the chickens for the first 3 weeks, and they were followed by Grower mixtures (12.95 MJ ME; 202 g crude protein) applied for the next 3 weeks. The mixtures contained wheat and maize (50/50), extracted soybean meal, mineral-vitamin-amino acid supplements as well as soybean and linseed oils. The oils constituted the experimental factor and they were added to the mixtures as follows: group K (control) — 6% soybean oil; 4/2 — 4% soybean oil and 2% linseed oil; 3/3 — 3% soybean oil and 3% linseed oil; 2/4 — 2% soybean oil and 4% linseed oil; and 6 — 6% linseed oil. The highest final body weight was found for the chickens of group 3/3, and it was by 8% higher than the body weight of birds offered mixtures which contained linseed oil only (P ≤ 0.05). The chickens of group 3/3 were also characterized by the highest slaughter performance and their carcasses had the best fleshing and the least fat. When the level of linseed oil in the mixtures exceeded 3% (group 2/4 and 6), there were observed worse organoleptic characteristics of breast muscles. However, their chemical composition was more favourable (more mineral compounds and protein but less fat) compared with group 3/3. As the share of linseed oil in the mixtures increased, there increased the
level of linolenic acid (by 4–14 times) in the muscles of experimental chickens. However, from the standpoint of chicken meat consumers, the most beneficial PUFA (polyunsaturated fatty acids) n-3 : PUFA n-6 ratio (1 : 4.06 for males and 1 : 3.78 for females) was obtained for the meat of group 3/3 birds.
Wstęp
Kurczęta brojlery należą do ptaków cechujących się bardzo szybkim tempem wzrostu, bowiem w ciągu 5–6 tygodni zwiększają swoją masę ciała ponad 60-krot-nie. Do tak szybkiego wzrostu potrzebują pasz o wysokiej koncentracji składników pokarmowych, a zwłaszcza energii. Aby zaspokoić tak duże wymagania ptaków konieczne jest wprowadzenie do mieszanek tłuszczu, który jest najbardziej skon-densowanym i dostępnym źródłem energii. Jak wykazano w badaniach (Balevi i in. 2001, Osek i in. 2001, Pisarski i Malec 2001) dobre efekty uzyskuje się stosując oleje roślinne. W przemyśle paszowym do natłuszczania mieszanek najczęściej używany jest olej sojowy, natomiast rzadko stosuje się inne oleje, jak np. rzepa-kowy czy lniany. Olej lniany spośród wszystkich olejów roślinnych jest naj-bogatszy w niezwykle pożądane przez konsumentów wielonienasycone egzogenne
kwasy tłuszczowe, a zwłaszcza α-linolenowy (C18:3, n-3). Natłuszczenie nim
mie-szanek powoduje korzystne zawężenie stosunku wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 do n-6, bowiem w oleju lnianym stosunek tych kwasów nie przekracza 1 : 0,5, a w oleju sojowym wynosi około 1 : 10 (Wang i in. 2004, Osek i in. 2005, Matyka 2007). Aby pokryć potrzeby energetyczne kurcząt niezbędne jest wprowadzenie do mieszanki co najmniej 5–7% oleju. Po zastoso-waniu takiej ilości oleju lnianego następuje podwyższenie poziomu kwasów PUFA n-3 we frakcji lipidowej mięsa kurcząt, przez co wzrasta jego wartość dietetyczna, ale zazwyczaj pogarszają się wówczas cechy sensoryczne (Osek i in. 2005).
Celem przeprowadzonych badań była ocena wpływu różnych proporcji oleju sojowego i lnianego w mieszankach dla kurcząt brojlerów na wzrost, wartość rzeźną i cechy jakościowe mięsa.
Materiał i metody
Badania przeprowadzono na 150 jednodniowych kurczętach brojlerach ROSS 308, które losowo przydzielono do 5 równolicznych grup (K, 4/2, 3/3, 2/4, 6). W każdej grupie utworzono 5 podgrup po 6 ptaków (3 kurki i 3 koguty), które
utrzymywano w metalowych klatkach o powierzchni 0,56 m2. Odchów kurcząt
prowadzono przez 6 tygodni żywiąc je przez pierwsze 3 tygodnie mieszankami typu Starter (12,69 MJ EM, 224 g białka ogólnego, 12,5 g lizyny), a przez kolejne 3 tygodnie mieszankami Grower (12,95 MJ EM, 202 g białka ogólnego, 11,4 g
lizyny). Mieszanki wyprodukowano według receptur własnych, a w ich skład wchodziły surowce zbożowe: pszenica i kukurydza zmieszane w stosunku 1 : 1, poekstrakcyjna śruta sojowa, dodatki mineralno-witaminowe oraz syntetyczna L–lizyna i DL–metionina. Zawartość energii metabolicznej wyrównano do poziomu zalecanego w NŻD (2005) poprzez wprowadzenie oleju sojowego i lnianego w ilości (łącznie) 6% do obu typów mieszanek, ale w różnych proporcjach. W celu przeciwdziałania procesom utleniania lipidów w mieszankach zawierających olej lniany (Starter / Grower) zastosowano wyższy niż w grupie kontrolnej (45/40
mg·kg-1 mieszanki) poziom witaminy E, który zwiększano proporcjonalnie do
ilości oleju lnianego w mieszankach.
Różnice w składzie mieszanek stosowanych dla kurcząt poszczególnych grup były następujące:
K — kontrolna: 6% oleju sojowego, 45/40 mg·kg-1 witaminy E (ilość wynikająca
z dodanego premixu,
4/2 — 4% oleju sojowego i 2% lnianego, witamina E uzupełniona do 100 mg·kg-1
mieszanki,
3/3 — 3% oleju sojowego i 3% lnianego, witamina E uzupełniona do 150 mg·kg-1
mieszanki,
2/4 — 2% oleju sojowego i 4% lnianego, witamina E uzupełniona do 200 mg·kg-1,
6 — 6% oleju lnianego, witamina E uzupełniona do 250 mg·kg-1.
Olej lniany, który stosowano w doświadczeniu został wyprodukowany metodą tłoczenia „na zimno” w prywatnej tłoczni skonstruowanej przez właściciela w latach sześćdziesiątych, natomiast olej sojowy zakupiono w Wytwórni Pasz.
W trakcie trwania doświadczenia żywieniowego prowadzono kontrolę zmian masy ciała kurcząt ważąc je indywidualnie w dniu rozpoczęcia badań, po 3 tygod-niach odchowu i w dniu zakończenia doświadczenia. Ponadto codziennie ważono ilość spożytej paszy przez kurczęta z poszczególnych podgrup i odnotowywano upadki. Na podstawie ilości spożytej paszy i przyrostów masy ciała ptaków oceniono wskaźniki produkcyjne wyrażone ilością zużytej paszy i składników pokarmowych na jednostkę przyrostu masy ciała. Po zakończeniu doświadczenia żywieniowego z każdej podgrupy wybrano jedną kurkę i jednego koguta (łącznie 10 ptaków z grupy) o masie zbliżonej do średniej dla płci w danej grupie i ubito.
Po oskubaniu i wypatroszeniu, zmierzono odczyn mięśni piersiowych (pH15) za
pomocą pehametru z elektrodą sztyletową, a następnie tuszki poddano chłodzeniu
przez 24 godziny w temperaturze 0–4oC. Po wychłodzeniu, ponownie zbadano
odczyn mięśni piersiowych (pH24) i dokonano rozbioru tuszek zgodnie z metodyką
podawaną przez Ziołeckiego i Doruchowskiego (1989). Następnie pobrano próbki mięśni piersiowych do oznaczeń zawartości składników podstawowych według AOAC (1990), określenia udziału (%) poszczególnych kwasów tłuszczowych we frakcji lipidowej oraz oceny wyróżników smakowych. Skład kwasów tłuszczowych w lipidach mięśni jak też w stosowanych olejach oznaczono metodą chromatografii
gazowej estrów metylowych stosując chromatograf gazowy CHROM-5, wyposa-żony w detektor płomieniowo-jonizujący (powietrze – wodór). Zastosowano kolumnę szklaną o długości 2,5 m z wypełnieniem Silar 5 CP. Temperatura komory
nastrzy-kowej i detektora wynosiła 250oC, a kolumny 192oC. Jako gazu nośnego użyto
azotu, którego przepływ wynosił 30 ml na minutę z wypełnieniem. Ocenę organo-leptyczną według metodyki Baryłko-Piekielnej (1975) przeprowadziła grupa 7 osób. Zebrane w badaniach wyniki opracowano statystycznie za pomocą jednoczyn-nikowej analizy wariancji, a w celu stwierdzenia istotności różnic pomiędzy wartościami średnimi dla grup zastosowano wielokrotny test rozstępu Duncana (Ruszczyc 1981).
Wyniki i dyskusja
Czynnikiem doświadczalnym w przeprowadzonych badaniach były oleje: sojowy i lniany, które różniły się udziałem poszczególnych kwasów tłuszczowych (tab. 1). Stwierdzono, że olej sojowy zawierał w porównaniu z olejem lnianym prawie trzykrotnie więcej kwasu palmitynowego i dwukrotnie — mirystynowego, które zaliczane są do tzw. kwasów hipercholesterolemicznych (OFA). W oleju sojowym stosowanym we wcześniejszych badaniach Osek i in. (2001, 2005) oraz analizowanym przez Matykę i Żelazowską (2006) stwierdzono mniej (2–5%) kwasu palmitynowego. Wymienieni powyżej autorzy wykazali natomiast w tym oleju
Tabela 1 Udział [% sumy] kwasów tłuszczowych w olejach roślinnych
Content [% of sum] of fatty acids in plant oils
Olej — Oil Kwasy tłuszczowe — Fatty acids
sojowy — soybean lniany — linseed
C14:0 mirystynowy — miristic 0,06 0,03 C16:0 palmitynowy — palmitic 13,63 4,87 C18:0 stearynowy — stearic 1,75 1,47 C18:1 oleinowy — oleic 20,05 14,66 C18:2n-6 linolowy — linoleic 60,25 27,70 C18:3n-3 linolenowy — linolenic 4,00 51,01 C20:1 gadoleinowy — gadoleic 0,13 0,21 Inne — Other 0,13 0,05 Neutralne i hipocholesterolemiczne
Neutral or hypocholesterolemic (DFA) 86,18 95,05
Hipercholesterolemiczne — Hypercholesterolemic (OFA) PUFA n-3 / PUFA n-6
13,69 1 : 15
4,90 1 : 0,5 DFA (UFA + C18:0), OFA (C14:0 + C16:0)
więcej (0,46–1,87%) pożądanego z punktu żywieniowego kwasu α-linolenowego niż stwierdzono w badaniach własnych, ale i tak w porównaniu z olejem lnianym jego zawartość we wszystkich przypadkach była ponad dziesięciokrotnie mniejsza. W oleju sojowym dominuje kwas linolowy, którego stwierdzono ponad 2 razy więcej niż w oleju lnianym, co w konsekwencji powoduje, że olej sojowy pod względem zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA) ustępuje olejowi lnianemu tylko o około 15 punktów procentowych niższą ich zawartością. Należy jednak zwrócić uwagę na zdecydowanie gorszy z punktu żywieniowego stosunek wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z grup n-3 do n-6 w analizo-wanym oleju sojowym, który wynosił 1 : 15, a w oleju lnianym 1 : 0,5.
Rodzaj i udział zastosowanych w mieszankach olejów w sposób istotny zróżnicował końcową masę ciała ptaków (tab. 2). Po pierwszych 3 tygodniach odchowu nie udowodniono statystycznie istotnych różnic międzygrupowych, aczkolwiek już wówczas zaobserwowano, że ptaki żywione mieszanką z samym olejem lnianym cechowały się najwolniejszym tempem wzrostu, bowiem ważyły od 22 do 66 g mniej od pozostałych. Po kolejnych 3 tygodniach różnica w masie ciała tych kurcząt była na tyle duża, że została potwierdzona jako statystycznie istotna (P ≤ 0,05) w porównaniu do ptaków otrzymujących mieszanki z 3% udziałem oleju sojowego i 3% oleju lnianego, których masa ciała była najwyższa (2527 g). Kurczęta z pozostałych grup uzyskały bardzo zbliżone (różnica 21–41 g) masy ciała, ale wyższe o ponad 100 g niż ptaków z grupy 6 (P > 0,05). Niższe tempo wzrostu ptaków żywionych mieszankami natłuszczanymi samym olejem lnianym odnotowano we wcześniejszych badaniach Potkańskiego i Torgowskiego (1997), Osek i in. (2005) oraz Bou i in. (2006).
Tabela 2 Wyniki odchowu kurcząt brojlerów — Results of rearing of broiler chickens
Grupa — Group Wyszczególnienie — Item
K 4/2 3/3 2/4 6 SEM Masa ciała — Body weight [g]
początkowa — initial 45 45 46 46 46 0,47
21 dzień — 21 day 730 774 744 751 708 24,19
42 dzień — 42 day 2476ab 2464ab 2527a 2435ab 2330b 53,60
Zużycie na 1 kg przyrostu masy ciała — Conversion per 1 kg of body weight gain
paszy — feed [kg] 1,59b 1,58b 1,62ab 1,60ab 1,66a 0,02
białka ogólnego — crude protein [g] 328b 330b 334b 332b 346a 4,28 energii metabolicznej
metabolizable energy [MJ] 20,30
b
20,40b 20,70ab 20,60ab 21,40a 0,26
Wartości w rzędach oznaczone różnymi literami różnią się istotnie przy a,b — P ≤ 0,05
Wysokość przyrostów masy ciała miała swoje odbicie w ilości zużywanej paszy i składników pokarmowych na jednostkę przyrostu, bowiem ptaki z grupy 6 zużywały ich najwięcej, a różnica jako statystycznie istotna (P ≤ 0,05) została potwierdzona między grupami K i 4/2 a 6, na niekorzyść tej ostatniej.
Rodzaj i udział olejów w mieszankach miał też statystycznie istotny wpływ na wiele wskaźników poubojowych kurcząt (tab. 3). Ptaki, które żywiono mieszankami z udziałem 3% oleju sojowego i 3% oleju lnianego uzyskały najwyższą wydajność rzeźną, różniąc się istotnie (P ≤ 0,01) pod tym względem od kurcząt otrzymujących mieszanki z przewagą oleju sojowego (K i 4/2). Wydajność rzeźna kurcząt żywio-nych mieszankami z samym olejem lnianym była na takim samym poziomie jak
Tabela 3 Wyniki analizy rzeźnej kurcząt brojlerów — Results of slaughter analysis of broiler chicken
Grupa — Group Wyszczególnienie — Item
K 4/2 3/3 2/4 6 SEM
Masa ciała przed ubojem [g] — Weight of body before slaughter
♂ 2733Bb 2647Cc 2843Aa 2660BCc 2730BCc 16,46
♀ 2283Aab
2333Aa 2340Aa 2283Aab 2237Ab 21,81
♂ + ♀ 2508ABb
2490Bb 2592Aa 2472Bb 2483Bb 21,84 Wydajność rzeźna — Dressing percentage [%]
♂ 77,7Bb 77,8Bb 80,4Aa 79,1ABb 80,6Aa 0,36
♀ 78,3ABbc
78,7ABabc 79,8Aa 77,4Bc 79,5 ABab 0,42
♂ + ♀ 78,0B
78,3B 80,1A 78,2B 80,0A 0,35 Udział w tuszce schłodzonej — Share in cold carcass [%]
Mięśni ogółem — Muscles total:
♂ 46,0a 44,5ab 46,3a 43,9b 44,5ab 0,53 ♀ 45,5 47,5 46,5 43,0 43,6 1,32 ♂ + ♀ 45,8a 46,0a 46,4a 43,5b 44,1ab 0,73 w tym — including: piersiowych — breast
♂ 25,9Aa 23,7Bb 25,0ABab 24,2ABb 24,4ABb 0,39
♀ 24,0b 27,4a 26,4ab 24,3b 25,9ab 0,71 ♂ + ♀ 25,0 25,5 25,7 24,2 25,2 0,58 udowych — thigh ♂ 11,9 12,4 12,2 11,7 11,7 0,43 ♀ 12,1 11,4 11,5 11,2 11,1 0,52 ♂ + ♀ 12,0 12,0 11,9 11,5 11,4 0,31 podudzi — drumstick ♂ 8,2 8,5 9,0 8,0 8,4 0,34 ♀ 9,4a 8,7a 8,5a 7,5ab 6,5b 0,57 ♂ + ♀ 8,8a 8,6ab 8,7a 7,8ab 7,5b 0,39
ciąg dalszy tabeli 3 Grupa — Group
Wyszczególnienie — Item
K 4/2 3/3 2/4 6 SEM
Skóry z tłuszczem podskórnym — Skin with subcutaneous fat
♂ 10,4 11,1 10,1 10,1 11,5 0,59
♀ 11,5ab
12,4a 10,5b 11,6ab 12,5a 0,47 ♂ + ♀ 11,0ABab 11,7ABa 10,3Bb 11,0ABab 12,0Aa 0,35
Tłuszczu sadełkowego — Abdominal fat
♂ 1,4 1,7 1,7 1,2 1,7 0,22
♀ 1,5Bb
1,9ABb 1,5Bb 2,5Aa 1,8ABb 0,18
♂ + ♀ 1,5 1,8 1,6 1,9 1,8 0,18
Wartości w rzędach oznaczone różnymi literami różnią się istotnie przy a, b, c — P≤0,05, A, B, C — P≤0,01
Means in rows with different letters differed significantly at a, b, c — P≤0.05, A, B, C — P≤0.01
w grupie 3/3 i dotyczyło to zarówno kurek jak i kogutów. Kurczęta otrzymujące pasze z mieszaniną olejów sojowego i lnianego w równych proporcjach (3/3) były też najlepiej umięśnione (zwłaszcza koguty) i różniły się (P ≤ 0,05) od ptaków z grupy 2/4. Analizując otłuszczenie tuszek kurcząt wykazano duże zróżnicowanie, ale wśród kurek. Najwięcej skóry z tłuszczem podskórnym miały kurki z grup 4/2 i 6, a różnica w porównaniu z tuszkami kurek z grupy 3/3 okazała się statystycznie istotna. Z kolei najwyższy udział tłuszczu sadełkowego stwierdzono u kurek z grupy 2/4, które pod tym względem różniły się od kurek z grupy kontrolnej i 3/3 (P ≤ 0,01) oraz 4/2 i 6 (P ≤ 0,05). Zastosowane żywienie nie miało istotnego (P > 0,05) wpływu na otłuszczenie kogutów, a także na zawartość składników podstawowych w mięśniach piersiowych (tab. 4). Mięśnie kurek z grup 2/4 i 6 były zasobniejsze w związki mineralne niż kurek, które otrzymywały mieszanki z niż-szym (2 i 3%) poziomem oleju lnianego. Wykazano ponadto mniejszą zawartość białka, a większą tłuszczu w mięśniu piersiowym kurek grupy 3/3 i różnica w po-równaniu z pozostałymi grupami okazała się statystycznie istotna (P ≤ 0,05). Rodzaj oleju, a także jego udział nie wpłynął na odczyn mięsa mierzony w 15 minut od uboju ptaków, jak też po 24 godzinach chłodzenia tuszek. Oceniane mięso, zarówno kurek jak i kogutów, było mięsem normalnym, bowiem według kwalifikacji mięsa drobiowego podawanej przez Trojan i Niewiarowicz (1971) mięso normalne to takie, którego pH mierzone w 15 minucie po uboju wynosi 5,9–6,2, natomiast w mięsie wadliwym typu PSE pH < 5,7, a w DFD pH > 6,4.
Wzrastający udział oleju lnianego (2, 3, 4, 6%) miał istotny (P ≤ 0,01) wpływ na profil kwasów tłuszczowych frakcji lipidowej mięśni piersiowych kurcząt
(tab. 5). Najwięcej kwasu α-linolenowego (C18:3 n-3) stwierdzono w mięśniach
kurek i kogutów otrzymujących mieszanki natłuszczone wyłącznie olejem lnianym (6%) i było to około 14 razy więcej niż u ptaków grupy K (kontrolnej).
Wprowa-dzenie tylko 2% tego oleju (grupa 4/2) dało już 4-krotny wzrost kwasu C18:3 n-3
Tabela 4 Cechy fizykochemiczne mięśni piersiowych — Physicochemical charakteristics of breast muscles
Grupa — Group Wyszczególnienie — Item
K 4/2 3/3 2/4 6 SEM
Sucha masa — Dry matter [%]
♂ 25,25 25,82 25,61 25,71 26,05 0,32
♀ 25,59 25,45 25,10 25,60 25,49 0,33
♂ + ♀ 25,42 25,64 25,35 25,65 25,79 0,22
Popiół surowy — Crude ash [%]
♂ 1,18 1,21 1,19 1,22 1,20 0,02
♀ 1,20ab
1,16b 1,16b 1,24a 1,22a 0,01
♂ + ♀ 1,18b
1,19b 1,17b 1,23a 1,21ab 0,01
Białko ogólne — Crude protein[%]
♂ 22,66 23,49 23,31 23,45 23,44 0,35
♀ 23,28a
23,57a 22,44b 23,19a 23,58a 0,22
♂ + ♀ 22,97 23,36 22,87 23,32 23,50 0,22
Tłuszcz surowy — Crude fat [%]
♂ 1,34 1,13 1,50 0,97 1,18 0,22 ♀ 1,13b 0,98b 1,80a 1,00b 1,01b 0,09 ♂ + ♀ 1,23ABb 1,05Bb 1,65Aa 0,99Bb 1,10Bb 0,13 pH15 ♂ 6,36 6,15 6,24 6,38 6,15 0,09 ♀ 6,32 6,23 6,13 6,24 6,38 0,11 ♂ + ♀ 6,34 6,19 6,18 6,31 6,27 0,07 pH24 ♂ 5,98 5,87 5,94 5,98 5,90 0,08 ♀ 6,04 6,01 5,90 5,89 6,00 0,08 ♂ + ♀ 6,00 5,94 5,93 5,94 5,95 0,05
Wartości w rzędach oznaczone różnymi literami różnią się istotnie przy a, b — P ≤ 0,05, A, B — P ≤ 0,01
Means in rows with different letters differed significantly at a, b — P ≤ 0.05, A, B — P ≤ 0.01
(P ≤ 0,01) obniżył poziom kwasu C16:0, który zaliczany jest do
hipercholesterole-micznych oraz kwasu oleinowego i linolowego. Obniżenie się poziomu kwasu
palmitynowego (C16:0) oraz kwasów jednonienasyconych (MUFA) w ciemnym
mięsie kurcząt brojlerów po zastosowaniu w dietach oleju lnianego odnotowali także Bou i in. (2006). Autorzy porównywali wpływ tego oleju z wpływem łoju wołowego i oleju słonecznikowego, wykazując ponadto istotnie większą (P ≤ 0,05)
zawartość kwasu C18:3 n-3 w mięsie kurcząt żywionych dietą z olejem lnianym.
Najkorzystniejszy (1 : 4,06 u kogutów i 1 : 3,78 u kurek) dla konsumentów mięsa drobiowego stosunek kwasów wielonienasyconych PUFA n-3 do PUFA n-6 stwierdzono w mięśniach kurcząt, które żywiono mieszankami natłuszczonymi mieszaniną oleju sojowego i lnianego w równych udziałach (po 3%), natomiast
Udzia ł [% s u m y ] kwas ów t łus zczowyc h w lipidac h m ięś n i p ier siow ych C om po si ti on a n d co nt ent of f a tt y aci d s [ % of sum ] of br eas t mus cl es Kogutki Kurki Wy szczególnien ie Item K 4/2 3/3 2/4 6 SE M K 4/2 3/3 2/4 6 C14:0 0,07 0,06 0,08 0,10 0,11 0,015 0,05 Bb 0,09 ABab 0,08 ABab 0,11 Aa 0,07 C14:1 0,02 0,02 0,02 0,03 0,03 0,005 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02 C16:0 22,19 ABa 21,86 ABb 22,70 Aa 20,71 Bb 17,52 Cc 0,58 23,15 a 21,53 ab 20,86 b 20,99 b 20,13 C16:1 1,36 ab 1,82 a 1,29 b 1,24 b 1,37 ab 0,14 1,39 1,61 1,36 1,69 1,54 C18:0 5,33 ab 4,84 bc 6,44 a 5,33 ab 4,20 c 0,44 5,19 5,15 4,97 4,85 4,99 C18:1 30,88 A 31,14 A 30,89 A 28,75 B 28,37 B 0,27 30,91 Aa 30,88 Aa 30,33 Aab 30,23 Aab 28,03 C18:2 (n-6) 37,91 A 34,08 B 30,33 C 32,35 BC 27,25 D 0,60 37,25 Aa 33,67 Bb 33,04 BC b 30,16 Cb 25,69 C18:3 (n-3) 1,39 E 5,50 D 7,52 C 10,85 B 20,68 A 0,44 1,36 De 6,53 Cd 8,78 BC c 11,40 Bb 19,04 C20:1 0,04 ab 0,04 ab 0,03 ab 0,02 b 0,05 a 0,006 0,05 0,03 0,03 0,03 0,04 C20:2 0,05 0,05 0,04 0,03 0,03 0,008 0,04 0,04 0,03 0,04 0,03 C20:3 (n-3) 0,04 a 0,02 b 0,03 ab 0,02 b 0,01 b 0,006 0,03 0,02 0,02 0,02 0,02 C20:4 (n-6) 0,54 A 0,32 AB 0,31 AB 0,24 B 0,11 C 0,005 0,39 a 0,23 ab 0,20 ab 0,19 b 0,13 C22:0 0,07 Bc 0,11 Bb 0,19 Aa 0,19 Aa 0,12 Bb 0,001 0,06 C 0,08 C 0,17 A 0,14 B 0,16 Inne — Others 0,11 0,13 0,12 0,15 0,15 0,015 0,11 0,12 0,11 0,12 0,11 Razem — Tot al 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 DFA 77,56 b 77,83 b 76,90 b 78,86 ab 82,10 a 0,96 76,63 b 78,18 ab 78,78 ab 78,63 ab 79,53 OFA 22,26 a 21,92 a 22,78 a 20,81 b 17,63 c 0,97 23,20 a 21,62 ab 20,94 ab 21,10 ab 20,20 PUFA n-3/n-6 1:26,89 A 1: 6,23 B 1: 4,06 C 1: 3,00 C 1: 1,32 D 0,45 1:27,08 A 1: 5,18 B 1: 3,78 BC 1: 2,66 C 1: 1,3
najgorszy u ptaków grupy kontrolnej. Powyższe wyniki są zbieżne z uzyskanymi przez innych autorów, którzy stosowali różne kompozycje tłuszczów oceniając ich wpływ na profil kwasów tłuszczowych w mięśniach, skórze z tłuszczem podskór-nym lub tłuszczu sadełkowym (Nguyen i in. 2003, Osek i in. 2004, Rymer i Givens 2006, Ferrini i in. 2008). Rymer i Givens (2006) oceniając wpływ różnych kom-pozycji olejów roślinnych w mieszankach (łącznie 5%) na profil kwasów tłusz-czowych w mięsie białym i ciemnym kurcząt brojlerów Ross i Cobb wykazali, że w 100 g mięśni piersiowych ptaków żywionych mieszanką, do której wprowadzono 4% oleju lnianego i 1% mieszaniny różnych olejów roślinnych było około 140 mg
kwasu C18:3 n-3. Kurczęta otrzymujące mieszankę z udziałem 2% oleju lnianego
i 3% mieszaniny olejów roślinnych, miały w mięśniach około 100 mg tego kwasu, a ptaki grupy kontrolnej (5% mieszaniny olejów) tylko 30 mg.
Tabela 6 Wyniki oceny sensorycznej mięśni piersiowych kurcząt brojlerów [pkt.]
Results of sensory evaluation of broilers breast muscles [scores] Grupa — Group Wyszczególnienie — Item K 4/2 3/3 2/4 6 SEM Zapach — Flavour Natężenie — Intensity 3,6 3,7 3,9 3,6 3,6 0,19 Pożądalność — Desirable 4,1a 3,9ab 4,0a 3,7ab 3,3b 0,22 Soczystość — Juiciness 4,3a 4,4a 4,3a 4,0ab 3,6b 0,20 Kruchość — Tenderness 4,4a 4,5a 4,3ab 4,2ab 3,8b 0,17 Smakowitość — Palatability Natężenie — Intensity 4,1a 4,2a 4,0ab 3,8ab 3,5b 0,17 Pożądalność — Desirable 4,1a 4,3a 4,1ab 4,0ab 3,5b 0,19
Średnia za 4 cechy — Mean of 4 traits 4,2ABa
4,2Aa 4,1 ABa 3,9 ABab 3,6Bb 0,14
Wartości w rzędach oznaczone różnymi literami różnią się istotnie przy a, b —P ≤ 0,05, A, B — P ≤ 0,01
Means in rows with different letters differed significantly at a, b — P ≤ 0.05, A, B — P ≤ 0.01
Pod względem walorów smakowych (zapach, soczystość, kruchość i smako-witość) wyżej oceniono mięśnie kurcząt otrzymujących mieszanki z przewagą oleju sojowego, które w skali pięciopunktowej uzyskały średnią ocenę za wszystkie cechy 4,2 pkt. i było to więcej o 0,3 pkt. niż w grupie 2/4 (P ≤ 0,05) i o 0,6 pkt. niż w grupie 6 (P ≤ 0,01). Przyczynę pogarszania się cech organoleptycznych mięśni pod wpływem zwiększonego udziału oleju lnianego w mieszankach należy upatrywać w istotnie wyższym, ale korzystnym dla konsumentów, poziomie wielo-nienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA) w lipidach mięśni ptaków z tych grup. Podobne zależności odnotowali Barteczko i in. (2004) oraz Osek i in. (2006).
Podsumowanie
Uzyskane w badaniach wyniki upoważniają do zalecania natłuszczania pasz dla kurcząt brojlerów mieszaniną oleju sojowego i lnianego w równym udziale po 3%. Taki sposób natłuszczania najkorzystniej wpłynął na wartość dietetyczną mięsa.
Literatura
AOAC. 1990. Official Methods of Analysis. 15th Edition. Association of Official Analytical Chemists, Washington, DC.
Balevi T., Coskun B., Aktümsek A. 2001. Use of oil industry byproduct in broiler diets. Proc. XV Europ. Symp. Quality of Poultry Meat, Kusadasi Turkey, 9-12 Sept., 179-186.
Barteczko J., Borowiec F., Migdał W. 2004. Wpływ mieszanek z dodatkiem nasion lnu odmian Opal, Omega i Linola na skład chemiczny i cechy sensoryczne mięsa kurcząt brojlerów. Rocz. Nauk. Zoot., Supl., 20: 165-168.
Baryłko-Pikielna W. 1975. Zarys oceny sensorycznej żywności. PWN, Warszawa.
Bou R., Guardiola F., Barroeta A.C., Codony R. 2005. Effect of dietary fat sources and zinc and selenium supplements on the composition and consumer acceptability of chicken meat. Poultry Sci., 84, 7: 1129-1140.
Ferrini G., Baucells M.D., Esteve-Garcia E., Barroeta A.C. 2008. Dietary polyunsaturated fat reduces skin fat as well as abdominal fat in broiler chickens. Poultry Sci., 87, 3: 528-535.
Matyka S. 2007. Towaroznawstwo materiałów paszowych i dodatków paszowych. Wydział Inżynierii Produkcji AR Lublin.
Matyka S., Żelazowska R. 2006. Olej rzepakowy — niedoceniany dietetyczny materiał paszowy. Pasze Przemysłowe, 15 (1): 8-9.
Nguyen C.V., Smulikowska S., Mieczkowska A. 2003. Effect of linseed and rapeseed or linseed and rapeseed oil on performance, slaughter yield and fatty acid deposition in edible parts of the carcass in broiler chickens. J. Anim. Feed Sci., 12: 271-288.
Osek M., Janocha A., Klocek B., Wasiłowski Z. 2001. Wpływ mieszanek zawierających różne tłuszcze na wskaźniki produkcyjne i jakość mięsa kurcząt rzeźnych. Rośliny Oleiste – Oilseed Crops, XXII (1): 153-163.
Osek M., Janocha A., Milczarek A., Klocek B. 2005. Wyniki produkcyjne i poubojowe oraz walory smakowe mięsa kurcząt brojlerów żywionych mieszankami natłuszczanymi różnymi olejami roślinnymi. Rośliny Oleiste – Oilseed Crops, XXVI (2): 541-550.
Osek M., Milczarek A., Janocha A., Turyk Z. 2006. Jakość mięsa kurcząt brojlerów żywionych mieszankami z olejem lnianym i różnym dodatkiem witaminy E. Roczniki Instytutu Przemysłu Mięsnego i Tłuszczowego, XLIV/1: 207-216.
Osek M., Wasiłowski Z., Janocha A. 2004. Wpływ różnych olejów roślinnych na skład podstawowy i profil kwasów tłuszczowych mięsa kurcząt brojlerów. Rocz. Nauk. Zoot., Supl., 20: 235-238. Pisarski R.K., Malec H. 2001. The effect of enriching diets containing rapeseed oil or soybean oil
with fish oil (LYSI) on the profile of fatty acids in breast and leg muscles of broiler chicken. J. Anim. Feed. Sci., 10, Suppl., 2: 261-266.
Potkański A., Torgowski J. 1997. Wpływ dodatku oleju lnianego do mieszanek dla brojlerów kurzych na wyniki produkcyjne i skład kwasów tłuszczowych tłuszczu drobiowego. Natural Fibre – Włókna Naturalne, XLI: 87-96.
Ruszczyc Z. 1981. Metodyka doświadczeń zootechnicznych. PWRiL, Warszawa.
Rymer C., Givens D.I. 2006. Effect of species and genotype on the efficiency of enrichment of poultry meat with n-3 polyunsaturated fatty acids. Lipids, 41, 5: 445-451.
Trojan M., Niewiarowicz A. 1971. Method of identifying of watery broiler chicken meat and observations on the frequency of this anomaly. Post. Drob., 13, 1: 47-50.
Wang Y.W., Sunwoo H., Cherian G., Sim S.J. 2004. Maternal dietary ratio of linoleic acid to α-linolenic acid affects the passive immunity of hatching chicks. Poultry Sci., 83: 2039-2043. Ziołecki J., Doruchowski W. 1989. Metoda oceny wartości rzeźnej drobiu. COBRD, Poznań.
