Leszek Kajzer,J. Kmieciński
Raciążek, gm. Nieszawa, woj.
włocławskie
Informator Archeologiczny : badania 13, 233-234
233
N a jd łu ż e j u ż y tk o w a n y m i n a jle p ie j ' z a c h o w a n y m j e e t k o le jn y , o s ta tn i Ju ż , p o z io m s z ó s t y . W w y k o p ie IX o d s ło n ię to z a b u d o w a n ia z r ę b o w e r o z lo k o w a n e w z d łu ż u lic y o k r ę ż n e j, w e d łu g o p is a n y c h p o w y ż e j z a s a d . U w ag ę z w r a c a z n a k o m ity s t a n z a c h o w a n ia o b ie k tó w . J e d e n z n ic h - z a b u d o w a n ie m i e s z k a ln e - z a c h o w a n e j e e t do w y s o k o ś c i b e lk i n a d p r o ż n e j, a w ię c z c a ły m o tw o r e m d rz w io w y m /1 2 b e le k z r ę b o w e g o w i e ń c a t / . O d n a jd y w a n e w o k ó ł e le m e n ty r o z b ió r k o w e s tw o r z y ły m o ż liw o ś ć p e łn e j r e k o n s t r u k c j i c h a ty , Z p o z io m e m ty m z w ią z a n e s ą c z t e r y w a r s tw y m o s z c z e n ia u lic y , a m i ą ż s z o ś ć w a r s tw y k u ltu ro w e j w y n o si 1 m . O g ó łe m w c ią g u te g o r o c z n e g o s e z o n u b a d a w c z e g o w y e k s p lo r o w a n o c a 800 m 3 w a r s tw y k u ltu ro w e j n a s y c o n e j r e l i k t a m i ś r e d n io w ie c z n e j a r c h i t e k t u r y g r o d o w e j. R ó w n o le g le z o m a w ia n y m i b a d a n ia m i p ro w a d z o n o s t a ł y n a d z ó r a r c h e o lo g ic z n y n ad p r a c a m i z ie m n y m i e k ip b u d o w la n y c h . P r a c e t e s k o n c e n tr o w a n e b y ły w p o łu d n io w y m k r a ń c u s k r z y d ł a w s c h o d n ie g o z a m k u . W t r a k c i e ty c h ro b ó t u d a ło s i ę s t w i e r d z i ć z a s i ę g g r o d u o d s t r o n y w s c h o d n ie j, a ta k ż e c z ę ś c io w o r o z p la n o w a n ie i c h a r a k t e r o b ie k tó w z a le g a ją c y c h p o n iż e j p o m ie s z c z e ń z a m k o w y c h . W t r a k c i e p r a c u z y s k a n o z n a c z n ą i l o ś ć zab y tk ó w ru c h o m y c h , k t ó r e w g łó w n e j m i e r z e u m o ż liw ia ją o k r e ś l e n i e r a m c h ro n o lo g ic z n y c h d la p o s z c z e g ó ln y c h p o z io m ó w . P o d o b n ie j a k w l a t a c h u b ie g fy c h ob o k c e r a m i k i u z y s k a n o z n a c z n ą i l o ś ć p r z e d m io tó w w y k o n a n y c h z su ro w c ó w o r g a n ic z n y c h : s k ó r y , d r e w n a i p r z ę d z y , a ta k ż e z a b y tk ó w m e ta lo w y c h , k o ś c ia n y c h 1 ro g o w y c h . W s tę p n a a n a l i z a p o z w a la d a to w a ć s z e ś ć p o z io m ó w o s a d n ic z y c h p u łtu s k ie g o g r o d u n a o k r e s o d p o c z ą tk u X III p o s c h y łe k XIV w ie k u ,
*
W c h w ili o b e c n e j p ro w a d z o n e s ą p r a c e te r e n o w e k t ó r e n i e p r z e r w a n ie t r w a ć b ę d ą c a ł ą zim ę,.. W ty m c z a s i e u s ta lo n y b y ć w in ie n c h a r a k t e r g ro d o w y c h f o r t y f i k a c j i o d s tro n ty w s c h o d n ie j o r a z g e n e z a r d z e n i a t w o r z ą c e g o s z tu c z n ie w y p ię tr z o n y n a s y p . W s e z o n ie le tn im 1980 r . p r a c e b ę d ą k o n ty n u o w a n e . M a t e r i a ł z a b y tk o w y , a ta k ż e d o k u m e n ta c ja z n a jd u ją s i ę n a t e r e n i e e k s p e d y c ji w P u łtu s k u i w p o m i e s z c z e n ia c h P r a c o w n i A r c h e o lo g ic z n o - K o n s e r w a t o r s k i e j , w W a r s z a w ie , T e g o r o c z n e p r a c e s k o n c e n tro w a n o w o k o lic y i w e w n ę tr z u g o ty c k ie j " k a m ie n ic y w ie lk ie j" , p r z e b u d o w a n e j w d r u g ie j i t r z e c i e j ć w i e r c i X V III w ie k u n a p a ła c p r z e z b is k u p a K .S z e m b e k & . W yk o n an o 2 w yk o p y a r c h e o lo g ic z n e / I V i V / i 9 o d k ry w e k a r c h i t e k t o n i c z n y c h / 4 - 1 2 / o łą c z n e j p o w ie r z c h n i .150 m 2 i o r ie n t a c y j n e j k u b a tu r z e 350 m 3 . R A C IĄ Ż E K , g m . N ie s z a w a w o j. w ło c ła w s k ie U n iw e r s y te t Ł ó d z k i K a te d r a A r c h e o lo g ii w Ł o d z i B a d a n ia p r o w a d z ił d r b e s z e k K a j z e r , k o n s u lto w a ł d o c . d r J . K m ie c iń s k i, F in a n s o w a ł W KZ w e W ło c ła w k u . D r u g i s e z o n b a d a ń . Z a m e k Ś r e d n io w ie c z n y .234
N a p o łu d n io w y m s k r a j u w z g ó r z a z a m k o w e g o /w y k o p V / , 5 m p o n i ż e j o b e c n e j p o w ie r z c h n i d z ie d z iń c a , z n a le z io n o p o z io m k u ltu ro w y z a w i e r a j ą c y k o n s t r u k c j e d r e w n ia n e i c e r a m i k ę z Χ Ι-Χ 1Π w ie k u . M a t e r i a ł te n p o z w a la o d n ie ś ć d a to w a n ie g ro d u do p ołow y X II w . , c o p o tw ie r d z a w z m ia n k ę w tz w , f a ls y f ik a c ie m o g iln e ń s k im . N ie s tw ie r d z o n o r e lik tó w w a łu a n i m u r u o b w o d o w eg o z a m k u . W o k o lic y k a m ie n ic y o d k r y to r e l i k t y a r t y k u l a c j i f a s a d b u d y n k u - l i z e n i p r z y p ó r p o c h o d z ą c y c h z XVI i X V III w ie k u / ? / . P o tw ie r d z o n o , z a o b s e r w o w a n e w z e s z ł y m ro k u , r ó ż n ic e w s p o s o b ie fu n d a m e n to w a n ia p o s z c z e g ó ln y c h p a r t i i b u d y n k u i m o ż liw o ś ć w z n ie s ie n ia c e g la n e g o tr z o n u " k a m ie n ic y " d o p ie r o w X V w ie k u . P ro w a d z o n o ta k ż e p r a c e n a d r e k o n s t r u k c j ą p o d z ia łó w w e w n ę tr z n y c h i p i e r w s z e j k o n d y g n a c ji p ó łn o c n e j p a r t i i b u d y n k u . B a d a n ia n ie d o s t a r c z y ł y i n t e r e s u j ą c y c h z a b y tk ó w r u c h o m y c h . Z d e c y d o w a n ie p r z e w a ż a j ą u ła m k i n a c z y ń w y p a la n y c h w A tm o s f e r z e r e d u k c y jn e j /p o n a d 8 5 % /; p o z o s ta łe z a b y tk i to ty p o w y ś r e d n io w ie c z n y i n o w o ż y tn y m a t e r i a ł " z a m k o w y " . Na z a m k u p r o w a d z iła b a d a n ia g e o f iz y c z n e e k ip a z P r a c o w n i A r c h e o lo g ie z n o - K o n s e r w a t o r s k i e j P P F K Z z P o z n a n ia pod k ie r u n k ie m m g r , in ż . A . R ó ż y c k ie g o , B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e . R A D Z IK OWO S T A R E , g m . C z e r w i ń s k p a t r z w o j. p ło c k ie w c z e e n e ś r e d n io w ie c z e R E S Z E L M u z e u m W a r m ii i M a z u r w o j. o ls z ty ń s k ie w O ls z ty n ie B a d a n ia p r o w a d z iła m g r I z a b e la S ik o r s k a - U lf ik o w a . F in a n s o w a ł W K Z w O ls z ty n ie . S ió d m y s e z o n b a d a ń . ś r e d n io w ie c z n y z a m e k .
B a d a n ia p ro w a d z o n o n a m ię d z y m u r z u p o łu d n io w y m . M ia ły o n e n a c e lu o d k r y c ie d a l s z e j c z ę ś c i b u d y n k u m ie s z k a ln e g o i ś r e d n io w ie c z n y c h m u ró w o b r o n n y c h . W ykop 5 p r z e d łu ż o n o o 11 m w k ie r u n k u w s c h o d n im . W o b r ę b ie p o s z e r z o n e j c z ę ś c i o d k r y to w s c h o d n ią ś c i a n ę p ó ź n o ś r e d n io w ie c z n e g o b u d y n k u m ie s z k a ln e g o p r z y b r a m i e w ja z d o w e j o r a z d o b u d o w a n ą d o n ie g o s i e ń . W e w n ą trz s i e n i z n a jd o w a ły a i ę d o b r z e z a c h o w a n e s to p n ie c e g l i n e , p r o w a d z ą c e do p o m ie s z c z e n ia z p ie c a m i o g r z e w c z y m i i p iw n ic ą , o d k r y ty m i w 1978 r . B u d y n e k m ie s z k a ln y n a o s i w s c h ó d - z a c h ó d m a d łu g o ś ć 1 4 ,5 > 14, 7 m a ś c ia n y b ie g n ą w z d łu ż m u ró w o b r o n n y c h p o l i n i i p r o - B te j. N a to m ia s t ś c ia n y w s c h o d n ia i z a c h o d n ia , o d łu g o ś c i 5, 5 m b ie g n ą na o s i p łn - w s c h ó d n a p łd - z a c h ó d , ta k ja k p r z e b i e g a z je d n e j s t r o n y fu n d a m e n t b r a m y w ja z d o w e j, a z d r u g i e j , m u r o b ro n n y , z a m y k a ją c y m i ę d z y m u r z e od s t r o n y w s c h o d n ie j. S tą d p iw n ic a i s i e ń te g o b u d y n k u m a j ą k s z t a ł t n i e r e g u l a r n y .