Czesław Francke,Jerzy Lodowski
Szczerba, woj. wałbrzyskie
Informator Archeologiczny : badania 20, 201-202
201
-Я w yk o p ie V l I / 8 € z a ło io n y m v c e n t r a l n e j c l e i c i p o łu d n io w e ] Ś c ia n y , p o łu d n io w e ] s k r z y d le o z g ś c i k o n w e n tu a ln e ] t l a n t a n o d e ło n le t o c i ą g d a ls z y k a n a łu o d w ad n iają ce g o o d k ry te g o w u b ie g ł y · e e r a l e .
p ra c e badawcze będą praw dopodobnie kontynuow ana.
H a t e r l a t ж ub ytkow y 1 d O k u m t o c j a do c i a a u . I c h z a k o ń c z a n ia o ra a p e łn e g o o p raco w an ia wy n ik ó w z n a jd u je a lg w P r a co w n i A rc h e o lo g le z o o - K o m s e rw a to rś k le j P P P i l o / U d i .
U C I K 1 P - S t a r e M ia s t o p a t r z wczesna Ś re d n io w ie c z e P n l i n e r n
s r C lB C I· — S t a r e M ia s t o p a t r z okrw e n o w o łytn y
d tC lR A B A Huzeua A r c h e o lo g ic z n a we W ro c ła w iu
w o j. w a lb r z y e k le
B a d a n ia p ro w a d z ił e g r C z e a la w P rz n c k a pod k ie ru n k ie m d o c .d r .h a b . J a r z ego Łodow eklog o. P ln a n io w e ł IK A S z iT P o l i t e c h n i k i W ro c Ł a w a k le j. P ia r w a z y sezon b adań. tamek /XIV-IV w ./
Kanak 'S z c z e r b a * p o ło to o y je > t na p o łu d n io w y wachdd od w a l Gniewoszów i p ółno cny zachód od w a l R ó ia n k s w w id ła c h p otoku G ło w n ia . WznleOŁono go na s k a le g n e js o w e j na poziom ie 120 m n . p . a .
I danych i r ó d 1owych w y n ik a , i e ra a n k zbudowano na początku X IV w ie k u / in n e dane p o c z ą t k i zamku odnoazą do 1294 г . / . И 1318 r . u l e g ł z n is z c z e n iu . Po odbudowaniu wzmiankowany j e s t pod ro k iem 1361. Od .1366 ro k u b y ł w ła z n o ić l a r y c e r z y cz e ak i c h . O s t a te c z n e j z a g ła d z ie u l e g ł w 1428 ro k u podczas w o je n h u s y c k lc h 1 od t e j p o ry fu n k c jo n u je ja k o o k a z a ła r u in a .
B o z p o c z s c is b adań zamku ma sw o je u z a s a d n ie n ie w n a k re ś lo n y m p rze z I n s t y t u t H i s t e r i i A r c h i t e k t u r y , S z t u k i 1 t e c h n i k i P o l i t e c h n i k i W r o c ła w s k ie j p ro g ra m ie badawczym ukierunkowanym n a _ ro z p o z n a n ie Jr e d n Io w Ł e c z n e j k u lt u r y m a t e r ia ln e j r y c e r s t w a Ś lą s k ie g o .
t z s i k m ia ł o k o ło 52 я d łu g o ś c i i do o k o ło 25 n s z e r o k o ś c i. l a ł o i ono go na p la n ie n i e re g u la rn y m w k s z t a ł c i e p rzyp om in ającym tr a p e z lu b t r ó j k ą t o z aokrąg lonym jednym w ie rz c h o łk u . Mur obwodowy o s z e r u k o i c l od 3 do 3,4 o na p r z e w a la ją c e j e r ą i c i p r z e b ie g a ł po łu k u . T y lk o od c in e k p ó łn o c n o - z a c h o d n i w y z n a c z a ł w t e r e n i e p r o e t ą , W itym proetym o d c in k u muru z n a jd o w ał a i s w ja z d na zamek. m ir obwodowy ja s z c z e d z id w z n o si a lg m &ajaoaml na w ysokość 7-8 m- W północno- -wschodnlm o d c in k u muru obwod owego z ach o w ało a lg w e j ś c i a na zamek - r o d z a j b oczn ej f u r t y 1 nadpr o i cm w fo r m ie tu k u . C z y t e ln e J e s t t a k i e с t e i d m ie s z k a ln a zamku p r z y le g a ją c a do p ó łn o cn e go o d c in k a muru obwodowego. Z ach o w ały a lg tu m .ln . d o ln a p a r t i a otworów o k ie n n y c h , o tw oru drzw io w e g o , s t r z ę p i a m ające z w iąz e k ze a k l e p i e n i a s o ra z prawdopodobnie przewód kominowy, t ob s e r w a c j i w y n ik a , i e с z e id m ie s z k a ln a d z i e l l i a a lg ma 3 p c m le z z c z e n la /na p oziom ie p iw n ic lu b c b m lic e e g o p o rtm ru / .
tam ek zbudowany b y ł z tk iły c h b lo k ó w k am iennych M ie rz ą c y c h po k i l k a d z i e s i ą t ce n tym etró w d łu g o ś c i.
W c e l a z ap o z n an ia a l g ■ c h a r a k te r e m n a w a r s tw ie ń k u ltu r o w y c h 1 w tó rn yc h z a le g a ją y c h na t e r en i a zamku z a ło lo o o 4 s a n d a ła /1 - 4 / , M a jw ig c e j I n t e r e s u j ą c y c h danych p r z y n io s ł y b ad a n ia w o b r ą b ie s o u d a in n r 1 . S tw ie r d z o n o M . l n . , i * p ie r w o tn y poziom u ty tk o w y z a ś n p r z y k r y t y J e s t w a rstw ą g ruz u o s ią g a ją c a 3 ,4 ■ w y s o k o ś c i, Я s a n d a ła n r Э uchwycono 2 r ó ł n e c h r o n o lo g ic z n ie p q t l c a y u iy tk o w w z c h a r a k t e r y s t y c z n y m d l a n ic h m a t e r i a t a s ceram icz n ym , и so u d ain n r 3 o d s ło n i ę t o n ie w id o c z n y w cm e śn le j o d c in a k norm nbwodowmgo d łu g o ś c i В я , a w so u d ain a r 4 o cz y sz cz o no n o r o in lk j e d n a j z a ś c ia n bram y w j a z d w e j .
-
902
-Z sondaży n r 1, 2 1 3 i» y « łc « n o ( 640 fragm entów e t n a l k l , 70 ułamków k o ś c i , 01 g w o ź d z i, 2 frag m e n ty podków, 2 in n e p rz e d m io ty * t e l e t a , 1 ułam ek n k U o r a z k i l k a ułamków c a g i e ł / p a lc ó w k i/ .
Zł d alszym prow adzaniem p r a c a r c h e o lo g lc zoo ■argfalt a k t o o lc z n y c f a przem awia t a k t , t a ramek j e s t stosunkow o d o b rz e d ato w an y ź r ó d ła m i p is a n y m i o r a z t o , że n i e b y t przebudowywan y po z a le : c z e n ia c h z 1428 t . S tw a r z a t o sz a n są na p o z y s k a n ie o b ie k t u mogącego w n ie ś ć w i e l e nowych da nych o a r c h i t e k t u r z e doby ś r e d n io w ie c z a . V s y t u a c j i k ie d y d l a w i e l u zamków n i e dysponujem y c h r o n o lo g ią bezw zg lędn ą m a t e r i a ł zab ytko w y z e " S z c z e r b y " m ole b y ć p r z y d a tn y do badań porów nawczych u ś c i ś l a j ą c y c h w e f e k c i e d a to w a n ie o b ie k tó w do k t ó r y c h n i e z a c h o w a ły s i e Ź r ó d ła p i s a ne /п р . zamek w B a r d z ie - p a t r z sp raw o z d an ie w n in ie js z y m tc m le In f o r m a t o r a / .
B a d a n ia zamku bądą k o ntynu o w an e, a p r z y s z ły m i ρ « π * · ι o b e jm ie t l ą c z e ś ć m ie s z k a ln ą o ra z m ie js c e p rz y p u s z c z a ln e g o w ja z d u .
SZESTtTO, gm. Hrągowo P o ls k a Akadem ia nauk
w o j. o ls z t y ń s k ie i n s t y t u t H i s t e r i i K u l t u r y M a t e r i a l n e ' Z a k ła d A r c h e o l o g ii P o l s k i firodkow ej w Ł o d z i
B a d a n ia p r o w a d z ił d r b a b . M a ria n C io s e k p r z y w s p ó łu d z ia l e mgr mgr M a g d ale n y Blom b erg i w . S w ią t o s ła w s k le g o / a u t o r a sp raw o z d an ia/· f in a n s o w a ł m w O l s z t y n i e * D ru g i sezon b ad a ń . Samek / X X V - X V H I w·/·
C elem p r a c b adaw czych b y ło u s t a l e n i e n ie z n a n e g o d o tąd ro z p la n o w a n ia b u d o w li zam kowej, o k r e ś l e n i e r o z w a r s tw ie n ia c h r o n o lo g ic z n e g o o d s ło n ię t y c h r e l i k t ó w o r a z s t w ie r d z e n ie c z y zamek wybudowano n a s ta rs z y m , d rew nianym z a ło ż e n iu obronnym / g ro d z ie ? / ·
Pow yższe p o s t u la t y z r e a liz o w a n o p o p rz e z p ro w a d z e n ie o d g ru zo w an ia r u i n , o d s ł o n i ę c i a n i e w id o cz n ych fragm entów murów 1 z a ło ż e n ie dwóch wykopów g łę b o k o ś c io w y c h .
W w y n ik u z d j ę c i a w a rs tw y g ruz u i z ie m i p r z y k r y w a ją c e j p o z o s t a ło ś c i wuru obwodowego 1 p r z e lo t u btam nego u s t a lo n o p la n na j e t a r a z e g o , k r z y ż a c k ie g o z a ło ż e n ie o n i o d s ło n ią t o r e s z t k i · p ó ź n ie j s z e j , praw dopodobnie z X V I I w . p rzyb u d ó w k i z n a jd u j ą c e j s i ą p r z y północnym morze b ram y.
Wykop 1 o w y m iara ch 18 x 4 m u m ie je c o w io n o t a k , i e ' o e i o d ł a ł środk ow ą c z ą ś ć p o łu d n io w e j p a r t i i n u n j obwodowego i o b j ą ł zarówno f r a gmen t d z ie d z iń c e , j a k 1 c z ę ś ć te r e n u poza n u ra m i. Wykop te n p o z w o lił u s t a l i ć spozób budowy muru i je g o fundam entu zbudowanego z k a m ie n i e r a t y c z nych , łą c z o n y c h zap raw ą w a p ie n n ą . Fundam ent te n w z n ie s io n o w w ąsk o p rz e strz e n n ym r o w ie . N wy k o p ie 1 o d s ło n ię t o t a k ż e ś la d y d r e w n ia n e j b u d o w li p o p r z e d z a ją c e j zamek· w z n ie s io n o j ą na p l a n i e p r o s to k ą ta i o to c z o n o małym w ałem . K o n s t r u k c ja ta / s t r a ż n ic a ? / z o s t a ł a s p a lo n a 1 b ezp oś r e d n io na j e j z g lis z c z a c h zbudowano zam ek. Sąd z ąc po n i e l i c z n y c h z a b y t k a c h , k t ó r e można w ią zać z czasem j e j u ż y tk o w a n ia /d ro b n e fra g m e n ty c e r a m ik i i ż e la z n a c z ę ś ć k o p a c z k i/ fu n k c jo n o w a ła ona stosunkow o k r ó t k o , praw dopodobnie o k o ło p ołow y X IV w·
B o g a ty m a t e r i a ł zab ytko w y z n a le z io n o n a to m ia s t w w a rstw a ch w i ą t i n y c h z okresem f u n k c jo now ania zamku / k o n ie c X I Y - X V I I I w·/ S k ła d a ją s i ą nań b ard z o l i c z n e fra g m e n ty c e r a m ik i n a c z y n io w e j /ponad 4088/ w tym c z ę ś c i n a c z y n ia z napisem ła c iń s k im i d a t ą r o c z n ą /1 5 4 /, u ła m k i k a f l i g o t y c k ic h i n o w o ż ytn ych , k i l k a d z i e s i ą t p rzedm iotów m e talo w ych m . in . g r o t y b e łt ó w , k lu c z e , noże g w o ź d z ie , h a k i , s t r z e m ię , podkowa, i t p . »
Wykop 2 u m ie jsco w io n o w p o b liż u f o s y , na p ó łn o c od r u i n z a m k u / 'P o z w o lił on w y k lu c z y ć m o ż liw o ść i s t n i e n i a dodatkowego muru obwodowego* M a t e r i a ł zabytkow y z te g o wykopu b y ł b ard z o n i e l i c z n y , k i l k a fragm entów c e r a m ik i 1 s z k ł a .
J u l podczas p ro w ad ze n ia b a d a ń , ro z p o cz ę to pod nadzorem a rc h e o lo g ó w p r a c o nad z a b e z p ie czen iem o d s ło n ię t y c h r e l i k t ó w murów.
