SeksualnoҲѴ muzuҝmanek – od teorii do praktyki
Katarzyna Sanocka, saxumi@vp.plUniwersytet WrocÙawski Pl. Uniwersytecki 1, 50-137 WrocÙaw
Abstrakt
Celem niniejszego artykuÙu jest ukazanie sposobu rozumienia seksualnoïci w ïwiecie islamu ze szczególnym uwzgl¿d-nieniem pozycji kobiet. Przedstawienie tej problematyki jest zadaniem trudnym, poniewaČ ze wzgl¿du na specyÞ k¿ za-gadnienia brakuje badaÚ na ten temat. PosiÙkowaÙam si¿ literatur dotyczc obyczajowoïci MuzuÙmanów, jak równieČ informacjami zawartymi w Internecie. Dodatkowo, socjolog jako badacz powinien charakteryzowa° si¿ obiektywnoïci, jednakČe opisujc inn kultur¿ trudno o caÙkowity relatywizm, std zadanie przed jakim stan¿Ùam nie naleČaÙo do Ùatwych. SÙowa kluczowe: seksualnoï°, islam, seksualne tabu, doniesienia medialne, „zbrodnie honorowe”, rewolucja seksu-alna, róČnice kulturowe
Sexuality of Muslim women - from theory to practice Abstract
The purpose of this article is to show the way of understanding sexuality in the Muslim world with special emphasis on the position of women. Presentation of the problem is a diĜ cult task, because due to the speciÞ c issues of missing stu-dies on this topic. However I used literature concerning customs of Muslims, as well as the information contained in the web. In addition, a sociologist as a researcher should have objectivity, however, describing another culture, it is diĜ cult to complete relativism here before which stood the task was not an easy one.
Key words: sexuality, islam, sexual taboos, media raports, “honor crimes”, the sexual revolution, cultural diě erences Wst҄p
Z powodu nasilonej emigracji MuzuÙmanów coraz cz¿ïciej moČemy mie° do czynienia z ich obyczajami. Mass media dostarczaj licznych opowieïci na temat niČszoïci kobiet w tej kulturze. Jak jednak ten problem funkcjonuje w obszarze seksualnoïci wyznawców islamu?
Problematyka seksualnoïci obejmuje zagadnienia zwizane z Čyciem seksualno-uczuciowym oraz relacjami partner-skimi1. Obecnie w paÚstwach zachodnich coraz bardziej upowszechnia si¿ hedonistyczne podejïcie do tej sfery Čycia.
Islam natomiast ukazuje seks jako speÙnienie obowizków maÙČeÚskich, a orgazm jest uznawany za namiastk¿ rajskiej rozkoszy2. W kulturze tej obserwujemy odwoÙanie do tradycyjnego rozumienia poj¿cia seksualnoïci, jako najwi¿kszego
daru, który moČemy oÞ arowa° drugiemu czÙowiekowi.
W religii MuzuÙmanów seks przedstawiany jest jako coï pozytywnego, o czym ïwiadczy° moČe chociaČby bogata sztuka erotyczna. Jednak normy dotyczce sztuki miÙosnej s bardzo rygorystyczne. Jak to jednak wyglda w praktyce? W artykule chciaÙabym opisa° normy seksualne obowizujce w islamie oraz podj° prób¿ ich analizy.
Wpҝyw religii na zachowania seksualne muzuҝmanek
Islam jest drug co do wielkoïci religi na ïwiecie. SÙowo „islam” oznacza poddanie si¿ Allahowi. To religia stworzona przez proroka Mahometa, któremu wedÙug wierzeÚ objawiÙ si¿ bóg, przedstawiajc zasady post¿powania, jakimi powin-ni kierowa° si¿ MuzuÙmapowin-nie. ZostaÙy one spisane w Korapowin-nie – ïwi¿tej ksi¿dze islamu.
Prawa jakie obowizuj obecnie, równieČ te dotyczce seksualnoïci MuzuÙmanek, nie s toČsame z tymi, które byÙy aktualne u pocztku powstanie wielkiej religii. Mahomet uwaČaÙ, Če kobiety powinny decydowa° o wyborze maÙČon-ka oraz Če maj prawo do wszcz¿cia post¿powania rozwodowego, jednak jego nast¿pcy nie przestrzegali jego zaleceÚ i wprowadzali coraz bardziej restrykcyjne przepisy dotyczce zachowania kobiet3.
1 Z. Lew-Starowicz, Wyzwania seksuologii, [w:] TenĪe (red.), SeksualnoĞü czáowieka w ujĊciu wieloaspektowym, Warszawa 2009, s. 9. 2 TamĪe, s. 11-12.
3 D. J. Curran, C. M. Renzetti, Kobiety, mĊĪczyĨni i spoáeczeĔstwo, Warszawa 2005, s. 489.
Co wi¿cej, drastyczne informacje na temat przemocy seksualnej wobec kobiet w ïwiecie islamu nie naleČ do rzadkoïci. Kobieta cz¿sto jest narz¿dziem zachcianek m¿Ča. Przyczyn tego jest brak edukacji seksualnej oraz uksztaÙtowana przez obyczaj, niČsza pozycja spoÙeczna kobiety. W niektórych krajach cudzoÙóstwo karze si¿ ukamieniowaniem, jednak cz¿ïciej kar jest chÙosta – pi¿°dziesit lub osiemdziesit batów4. Za przykÙad moČe posÙuČy° tu zbrodnia dokonana w 2004 r., na
trzynastoletniej dziewczynce, która utrzymywaÙa stosunki kazirodcze ze swoim bratem; przy czym sam chÙopiec zostaÙ skazany tylko na kar¿ chÙosty. Cz¿sto MuzuÙmanki s zmuszane do poïlubienia gwaÙciciela, aby przeČy°5. Zwizane jest to
z tzw. „zbrodni honorow”, kiedy to stosunki przedïlubne nie s tolerowane. Nie bez znaczenia pozostaje równieČ rytuaÙ zawierania maÙČeÚstwa. Partner jest zwykle wybierany przez rodzin¿6. Islamskie kobiety boj si¿ inicjacji seksualnej. Nie
znaj przyszÙego m¿Ča, czuj skrepowanie. Nie wytworzyÙy wczeïniej intymnej wi¿zi z partnerem. Liczba dziewczyn, które byÙy przymuszane do zawarcia maÙČeÚstwa we Francji, si¿ga nawet siedemdziesi¿ciu tysi¿cy, co nie pozostaje bez wpÙywu na ich Čycie seksualne i intymne relacje. Co wi¿cej, ze wzgl¿du na znaczc rol¿ seksualnoïci w kulturze islamu, bÙona dziewicza ma tu wymiar symboliczny i jest niezb¿dna do zawarcia maÙČeÚstwa. Znane s zakazy °wiczeÚ gimna-stycznych w obawie przed jej uszkodzeniem7. gwiadczy to o fobicznym wr¿cz strachu niezam¿Čnych kobiet przed utrat
bÙony dziewiczej. Obecnie pojawiÙa si¿ moČliwoï° przywrócenia dziewictwa za pomoc zabiegu zwanego hymenoplasti. MoČe to ïwiadczy° o podwójnej moralnoïci lub by° zwiastunem pocztku rewolucji seksualnej. Kobiety cz¿sto dokonuj plastyki krocza w celu zwi¿kszenia doznaÚ seksualnych swoich i partnera8. Co wi¿cej, u MuzuÙmanek póĊno wykrywane
s torbiele jajników, z powodu zakazu badania dziewczynek, które jeszcze nie wspóÙČyÙy9. Obawiaj si¿ one o uszkodzenie
bÙony dziewiczej, poniewaČ seks przedmaÙČeÚski karany jest w islamie nawet ïmierci.
Kalendarz organizuje Čycie seksualne MuzuÙmanów. Szczególnie korzystne jest wspóÙČycie w pitek (uwaČany za dzieÚ ïwi¿ty)10. W czasie ramadanu seks zakazany jest do zachodu sÙoÚca. Podczas podróČy do Mekki obowizuje
caÙko-wita abstynencja, poniewaČ ma to by° czas caÙkowitego skupienia na bogu. Seks jest równieČ zabroniony czterdzieïci dni po porodzie oraz podczas miesiczki, chyba Če nie dotyka si¿ miejsc, które maj kontakt z krwi (np. poprzez zakrycie przeïcieradÙem ciaÙa kobiety od pasa w dóÙ). W islamie istniej teČ seksualne tabu. Niedozwolony jest seks analny, po-niewaČ wedÙug MuzuÙmanów nie przynosi on kobiecie peÙnej satysfakcji, jednak pieszczoty odbytu nie s zakazane. Nie toleruje si¿ zwizków homoseksualnych, które s surowo karane, nawet poprzez ïci¿cie11. Zdania MuzuÙmanów na temat
seksu oralnego s podzielone. Zwykle jest on dozwolony, o ile jest traktowany jako gra wst¿pna. Onanizm jest zakazany, ale dopuszczalny jako przeciwdziaÙanie cudzoÙóstwu, wzajemna masturbacja nie jest jednak zabroniona12. Pogld ten
zdaje si¿ by° absurdalny. Nonsensem jest tworzenie zakazu i natychmiastowe formuÙowanie reguÙ, jak go obejï°. WspóÙČycie seksualne jest obowizkiem i zarazem przyjemnoïci. Takim argumentem tÙumaczy si¿ stwierdzenie, iČ w maÙČeÚstwie nie moČe dojï° do gwaÙtu (nie moČna za to kara° partnera), bo przecieČ seks jest nieodÙcznym elementem maÙČeÚstwa13. Wydaje si¿ to niedorzeczne na gruncie naszej kultury. Stosunek seksualny traktowany jest jak jaÙmuČna14.
Przed aktem naleČy wymówi° sÙowa; „W Imi¿ Allaha. O Allah, zachowaj nas od Szatana, i zachowaj Szatana od tego czym nas obdarzysz”15. Wierzy si¿, Če pocz¿te w ten sposób dziecko znajdzie si¿ poza zasi¿giem zÙa. Akt seksualny jest
caÙkowi-cie podporzdkowany reguÙom religħ nym.
Zasady reguluj równieČ sfer¿ czystoïci. W przypadku penetracji, przed przystpieniem do modlitwy naleČy umy° ciaÙo. MuzuÙmanie maj takČe specyÞ czne obyczaje dotyczce zabiegów higienicznych, np. myj si¿ w ciszy, lew r¿k16.
Co wi¿cej, religia islamska dostarcza reguÙ na temat relacji damsko-m¿skich w miejscach publicznych, np. maÙČonkowie nie mog tam okazywa° sobie uczu° poprzez caÙowanie si¿.
4 M. M. Dziekan, Dzieje kultury arabskiej, Warszawa 2005, s. 448.
5 S. Khan, Imrna, czyli o bezpieczeĔstwie muzuámanek w Indiach, [w:] Ch. Ockrent (red.), Czarna ksiĊga kobiet, Warszawa 2007, s. 113. 6 A. Kian – Thiebaut, ĝmierü przez ukamieniowanie – przypadek iraĔski, [w:] TamĪe, s. 99.
7 A. Tyszeczka, Seks po islamsku: prowokator i skandalistki,
http://www.polityka.pl/swiat/obyczaje/1508972,1,seks-po-islamsku.read, 19.12.2010.
8 E. Banaszak, WspóáĪycie seksualne w Ğwiecie islamu, [w:] TejĪe, Seksuologia polska, 1.1.,Warszawa 2003, s. 37. 9 TamĪe, s. 36.
10 TamĪe, s. 36. 11 TamĪe, s. 37.
12 Seks w islamie, http://religiapokoju.blox.pl/2006/06/Seks-sex-w-islamie.html, 20.12.2010.
13 MąĪ moĪe zmuszaü ĪonĊ do seksu. To nie gwaát, http://www.sfora.pl/Maz-moze-zmuszac-zone-do-seksu-To-nie-gwalt-a25195, 20.12.2010. 14 M. Libaly, The Muslim Family part 1, 2, 3, http://www.planetaislam.com/kobiety/wspm.html, 19.12.2010.
15 TamĪe, 19.12.2010. 16 M. M. Dziekan, dz. cyt., s. 445.
W przypadku regulacji pÙodnoïci akceptowany jest stosunek przerywany, jako metoda stosowana przez Mahometa oraz antykoncepcja w przypadku np. problemów zdrowotnych matki, l¿ku przed ubóstwem czy opuszczeniem przez m¿Ča17. Zazwyczaj to kobieta zajmuje si¿ planowaniem rodziny. MoČe ona uČywa° ïrodków, które nie zagraČaj zdrowiu
jej i m¿Ča oraz nie b¿d przyczyn trwaÙej niepÙodnoïci. Zwykle nie uČywa si¿ prezerwatyw, lecz wkÙadek i tabletek anty-koncepcyjnych, oprócz tych, które powoduj plamienie, poniewaČ podczas miesiczki MuzuÙmanka nie moČe uprawia° seksu i modli° si¿18. Normy obyczajowe zach¿caj jednak do posiadania duČej iloïci dzieci, gdyČ pÙodnoï° w islamie jest
utoČsamiana z bÙogosÙawieÚstwem Allaha.
Pojawiajce si¿ w Koranie sÙowo „nami¿tnoï°” ma podkreïla° wag¿ sfery seksualnej19. Uwypukla si¿ tutaj znaczenie
nie tylko prokreacji, ale i przyjemnoïci pÙyncej z seksu. Zaleca si¿, aby kobieta przeČywaÙa orgazm wczeïniej niČ m¿Č-czyzna oraz czerpaÙa satysfakcj¿ z gry wst¿pnej, w myïl wypowiedzi Mahometa: „Nikt nie powinien posiï° swojej Čony jak zwierz¿; niech na pocztku swoj rol¿ odegra posÙaniec. Zapytali go: ››A co jest tym posÙaÚcem?‹‹. Mahomet odparÙ: ››PocaÙunki i sÙowa‹‹”20. Teoretycznie wi¿c dostrzega si¿ potrzeby seksualne kobiet.
Dozwolone s prawie wszystkie rodzaje pieszczot, Ùcznie z masaČami, peĴ ingiem, dČimabi-l-jad, a wi¿c doprowadza-niem partnera do orgazmu przez pieszczoty kobiec r¿k21. Seksualnoï° jest jednak ïciïle zwizana z religi. Wierzy si¿, iČ
podczas stosunku naleČy zakry° Koran, jeïli znajduje si¿ on w sypialni i kocha° si¿ w poïcieli. GwaÙt, orgia, fetysz, sadyzm, masochizm, nekroÞ lia oraz szczytowanie w ustach s zabronione22.
Aborcja jest moČliwa tylko w przypadku zagroČenia zdrowia matki, przed upÙywem 120 dni – wedÙug Koranu przed tchni¿ciem duszy. W przypadku gwaÙtu aborcja nie jest dozwolona. Co wi¿cej, w j¿zyku arabskim nie ma sÙowa „gwaÙt”23.
Co moČe by° zwizane ze wspomnianym juČ obowizkiem maÙČeÚskim i uprzywilejowan pozycj m¿Čczyzn. WspóÙČycie seksualne ma swój wymiar spoÙeczny, mianowicie wierzy si¿, iČ zaspokojony mČ b¿dzie gorliwiej wy-peÙniaÙ nakazy religħ ne24. Przez ten pogld nakÙada si¿ na kobiety obowizek wspóÙČycia i odpowiedzialnoïci za postaw¿
religħ n m¿Ča, a co za tym idzie, jego przyszÙe „by° czy nie by°” w raju.
Informacje medialne na temat seksualnoҲci w Ҳwiecie islamu
Niepokojce doniesienia dotyczce seksualnoïci mÙodych MuzuÙmanek nie naleČ do rzadkoïci. Ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich dowiadujemy si¿ o wycofaniu oskarČenia o gwaÙt przez dziewczyn¿, która baÙa si¿ konsekwen-cji seksu pozamaÙČeÚskiego (wi¿zienia)25. DotarÙam równieČ do wiadomoïci z Jeremy na temat ïmierci trzynastoletniej
dziewczynki po nocy poïlubnej z duČo starszym partnerem26. Wprawdzie maÙČeÚstwa takie s zakazane, ale
konserwa-tywni MuzuÙmanie nie przestrzegaj tego prawa. Z doniesieÚ prasowych wynika, Če rodzina karze ïmierci kobiet¿, kiedy to mČ po nocy poïlubnej stwierdza, Če nie byÙa ona dziewic. Z tego teČ powodu dziaÙaczki na rzecz praw czÙowieka chwal japoÚski wynalazek – sztuczn bÙon¿ dziewicz, z której wydobywa si¿ substancja imitujca krew. W Egipcie zo-staÙ on jednak zakazany27. Kobiety podróČujce samodzielnie do Egiptu s naraČone na napastowanie seksualne na ulicy.
WedÙug badaÚ egipskiego Oïrodka Praw Kobiet dotyka to 93% cudzoziemek bez wzgl¿du na ubiór28. Mniej lub bardziej
spektakularne informacje wpÙywaj na ksztaÙtowanie si¿ obrazu seksualnoïci MuzuÙmanek w opinii publicznej. Dzien-nikarze zapewniaj jednak, iČ obecnie mamy do czynienia z pocztkiem rewolucji seksualnej. Takie komentarze pojawiÙy si¿ po wyemitowaniu przez telewizj¿ w Arabii Saudyjskiej reklamy tabletki na potencj¿. ona patrzy w kierunku dzieci i mówi: „One wykonaÙy juČ wszystkie swoje obowizki domowe, a ty Abu Faisel nie zapomnħ o swoich”29. Publicznie
zaczyna si¿ zwraca° uwag¿ na sfer¿ seksualnoïci kobiet. 17 E. Banaszak, dz. cyt., s. 37.
18 TamĪe, s. 37. 19 Seks w islamie, dz. cyt. 20 TamĪe.
21 TamĪe. 22 TamĪe.
23 E. Hall, Ukryty wymiar, Warszawa 2001, s. 200. 24 E. Banaszak, dz. cyt., s. 38.
25 Tutaj za gwaát karze siĊ oÞ arĊ, http://www.sfora.pl/Tutaj-za-gwalt-karze-sie-oÞ are-a20561, 20.12.2010. 26 13-latka zmaráa po nocy poĞlubnej, http://www.sfora.pl/13-latka-zmarla-po-nocy-poslubnej-a18963, 20.12.2010. 27 Sztuczna báona dziewicza to towar haĔby, http://www.sfora.pl/Sztuczna-blona-dziewicza-to-towar-hanby-a12317, 20.12.2010.
28 Molestowanie kobiet w Egipcie: honor Muzuámanek, http://religiapokoju.blox.pl/2009/11/Molestowanie-kobiet-w-Egipcie-horror-muzulmanek. html, 20.12.2010.
Religia islamu nie jest jednak pozbawiona barbarzyÚskich zwyczajów zwizanych z seksualnoïci. Znane s przy-padki „zmycia” haÚby przez rodzin¿ zgwaÙconej oÞ ary poprzez jej zamordowanie (tzw. „zbrodnie honorowe”). Cz¿sto gwaÙty zwizane s ze stosunkami kazirodczymi, którym sprzyja maÙa powierzchnia mieszkaniowa przypadajc na jednego czÙonka rodziny oraz pornograÞ a w telewizji30. Sytuacja materialna oraz wpÙyw mediów nie s tu bez znaczenia.
Dziewictwo jest w islamie wÙasnoïci caÙej rodziny. W cigu roku na ïwiecie okoÙo pi¿° tysi¿cy kobiet cierpi z powo-du „zbrodni honorowych”31. Dokonywane s one ze szczególnym wyrachowaniem. Rodzina na dowód zbrodni odcina
zhaÚbionej kobiecie np. r¿k¿, aby ukaza° j rodzimej spoÙecznoïci32. Wspólnotowoï° grup lokalnych jest tutaj znaczca.
Z jednej strony m¿Čczyzna jest zobowizany do dawania rokoszy Čonie, z drugiej zaï ma prawo j opuïci°, gdy nie zaspokaja ona jego potrzeb – kobieta nie moČe tak postpi°33. gwiadczy to o braku relacji partnerskich w sferze seksualnej.
Oczywiïcie, i w naszym spoÙeczeÚstwie istniej seksualne tabu zwizane z pÙciowoïci, ale nie s one tak wyraĊnie wyar-tykuÙowane. M¿ČczyĊni, jako Če maj spoÙeczne przyzwolenie na liczne kontakty seksualne, naraČaj kobiety na wi¿ksze prawdopodobieÚstwo zaraČenia wirusem HIV34. Kwestie seksualnej obyczajowoïci maj wi¿c dalekosi¿Čne
konsekwen-cje dla zdrowia kobiet.
Dowodów, które ïwiadcz o pocztkach rewolucji seksualnej MuzuÙmanek jest kilka. S to m. in. zabiegi rekonstrukcji bÙony dziewiczej po stosunku przedïlubnym, które s popularne np. w ParyČu35. Obecnie jednak nie moČna wykona° ich
legalnie.
Wnioski
Problematyka, któr poruszyÙam nie naleČy do Ùatwych. Seksualnoï° MuzuÙmanek, o której nie mówi si¿ gÙoïno, nie zostaÙa dotychczas gruntowanie przebadana. Nie mamy do czynienia z gwaÙtown rewolucj seksualna, lecz stopniowy-mi zstopniowy-mianastopniowy-mi, o czym ïwiadcz doniesienia prasowe dotyczce wyroków na osobach, które dopuïciÙy si¿ publicznego poruszania tego typu tematów w krajach muzuÙmaÚskich. Religia islamska mówi o podrz¿dnej pozycji kobiet, m. in. jeïli odmówi ona wspóÙČycia, znajduje si¿ w nieÙasce boga. RóČnice w traktowaniu kobiet i m¿Čczyzn wida° równieČ w kwestii ubioru – kobieta odsÙania jedynie twarz i dÙonie, a m¿Čczyzna musi zasÙania° tylko miejsca od p¿pka do kolan36.
Przez wytyczne dotyczce skromnego ubioru kobiet, kultura islamska przerzuca na nie odpowiedzialnoï° za zachowania seksualne m¿Čczyzn, tÙumaczc, iČ czador przeciwdziaÙa ich nadmiernemu pobudzeniu.
Nie moČna jednak analizowa° seksualnoïci MuzuÙmanek wyÙcznie z perspektywy paÚstw zachodnich, poniewaČ Čyjc w kulturze wieloČeÚstwa po cz¿ïci zgadzaj si¿ one na takie pojmowanie seksualnoïci. WieloČeÚstwo nie jest jednak obowizkiem37. Co wi¿cej, z przytoczonych przykÙadów jasno wynika, iČ nie moČna zakaza° czegoï bez odniesienia do
Koranu. KaČda sfera Čycia jest wysoko znormalizowana, w tym takČe seksualna. W kulturze islamskiej m¿Čczyzna zajmu-je pozycj¿ nadrz¿dna w stosunku do kobiet. Ta sama reguÙa tyczy si¿ praktyki seksualnej. Niemniej zajmu-jednak, ksi¿gi islamu nakÙadaj na MuzuÙmanina obowizek dbania o potrzeby seksualne maÙČonki.
Kobiety czasem podporzdkowuj si¿ ortodoksyjnym zwyczajom, aby chroni° swoje Čycie i zdrowie. By° moČe chc one takČe zaprotestowa° przeciwko zbyt wyuzdanej kulturze Zachodu. O ile w teorii islam jest bardzo otwarty na tematy-k¿ seksualnoïci, o tyle w praktyce zagadnienie to pozostaje nadal sfer wysoce stabuizowan.
Bibliografia
[1] Banaszak E., Seksuologia polska, 1.1.,Warszawa 2003.
[2] Curran D. J., RenzeĴ i, C. M., Kobiety, m¿ČczyĊni i spoÙeczeÚstwo, Warszawa 2005. [3] Dziekan M. M., Dzieje kultury arabskiej, Warszawa 2005.
[4] Hall E., Ukryty wymiar, Warszawa 2001.
[5] Lew–Starowicz Z., Seksualnoï° czÙowieka w uj¿ciu wieloaspektowym, Warszawa 2009. [6] Ockrent Ch., Czarna ksi¿ga kobiet, Warszawa 2007.
30 S. Le Bars, Intifada. Kobiety za zamkniĊtymi drzwiami, [w:] Ch. Ockrent (red.), dz. cyt., s. 68-70. 31 S. Treiner, W imiĊ „honoru”: zbrodnie w Ğwiecie muzuámaĔskim, [w:] TamĪe, s. 74. 32 C. Hennion, Honor irackich kobiet, [w:] TamĪe, s. 92-93.
33 A. Kian–Thiebaut, ĝmierü przez ukamieniowanie – przypadek iraĔski, [w:] TamĪe, s. 103. 34 P. Piot, K. Cravero, Kobiety a AIDS, [w:] TamĪe, s. 181.
35 S. Treiner, Pierre Foldes – chirurgia kontra ekscyzja, [w:] TamĪe, s. 161.
36 M. Libaly, The Muslim Family part 1, 2, 3, http://www.planetaislam.com/kobiety/wspm.html, 19.12.2010.
37 Iman, WieloĪeĔstwo a wiernoĞü i uczciwoĞü maáĪeĔska, http://muzulmanki.blogspot.com/2009/02/wielozenstwo-wiernosc-i-uczciwosc.html, 20.12.2010.
Netografia
[7] Iman, WieloČeÚstwo a wiernoï° i uczciwoï° maÙČeÚska, hĴ p://muzulmanki.blogspot.com, 20.12.2010. [8] Libaly M., The Muslim Family part 1, 2, 3, hĴ p://www.planetaislam.com, 19.12.2010.
[9] Seks w islamie, hĴ p://religiapokoju.blox.pl/2006/06/Seks-sex-w-islamie.html, 20.12.2010.
[10] MČ moČe zmusza° Čon¿ do seksu. To nie gwaÙt, hĴ p://www.sfora.pl/Maz-moze-zmuszac-zone-do-seksu-To-nie-gwalt-a25195, 20.12.2010. [11] Molestowanie kobiet w Egipcie: honor MuzuÙmanek, hĴ p://religiapokoju.blox.pl/2009/11/Molestowanie-kobiet-w-Egipcie-horror-muzulmanek.
html, 20.12.2010.
[12] Sztuczna bÙona dziewicza to towar haÚby, hĴ p://www.sfora.pl/Sztuczna-blona-dziewicza-to-towar-hanby-a12317, 20.12.2010.
[13] Tyszecka A., Seks po islamsku: prowokator i skandalistki, hĴ p://www.polityka.pl, 19.12.2010.
[14] To pocztek arabskiej rewolucji seksualnej, hĴ p://www.sfora.pl/To-poczatek-arabskiej-rewolucji-seksualnej-a24033-30, 20.12.2010. [15] Tutaj za gwaÙt karze si¿ oÞ ar¿, hĴ p://www.sfora.pl/Tutaj-za-gwalt-karze-sie-oÞ are-a20561, 20.12.2010.
