Janusz Sławiński
O profesorze Kazimierzu Budzyku
(wspomnienie)
Biuletyn Polonistyczny 7/20, 145-147
IV. R O Ż N E
0 PROFESORZE KAZIMIERZU BUDZYKU
Piątego marca b r. zmarł profesor Kazimi erz Budzyk. Odszedł w wieku, k tóry w b io g ra fia c h uczonych-humanistów bywa na ogół okresem n a jb a rd zie j efektywnej d z ia ła ln o ś c i, okresem owocowa n ia i żniw , które przychodzą po d ługich la ta c h przygotowań i poszukiwań·
U rodził się w r.1911 w Nowym Targu w ro d zin ie c h ło p sk ie j· Po ukończeniu szkoły śre d nie j w rodzinnym miasteczku studiow ał polonistykę w Uniwersytecie Warszawskim. Podczas studiów i po
studiach ukończonych w r.1934- n a le ż a ł, wraz z Franciszkiem Siedleckim , Dawidem Hop ens z tandem i Stefanem Żółkiewskim, do n a jb a rd zie j czynnych d ziałac zy ówczesnego Koła Naukowego Polo nistów . Jego zainteresow ania naukowe skupiały się na zjaw is kach z pogranicza nauki o lite r a tu r z e i lin g w is ty k i. Pierwsze opublikowane s tu d ia z tego zakresu, dotyczące gwary w utworze lite ra c k im , problemu neologizmów oraz języka prozy powieścio wej, są w t e j c h w ili klasycznymi pozycjami w p o ls k ie j s t y lis t y
ce s tru k tu ra ln e j. Praca w d z ia le starych druków B ib lio te k i Na rodowej w Warszawie, k tó rą rozpoczął po studiach, ukształtow a ła inne zasadnicze k ie ru n k i zainteresowań badawczych Kazimie rza Budzyka: zainteresow ania d la k u ltu ry staro p o lsk ie j i d la problemów księgoznawstwa i b ib lio g r a f ii. Doktorat uzyskał na podstawie pracy Konstytucje sejmowe XVII wieku, na tajnym Uni wersytecie Poznańskim, działającym-w O kresie okupacji w Warsza w ie. H ab ilito w ał się w r . 194-7 w Uniwersytecie Poznańskim na podstawie rozprawy "S tu d ia księgo znawcze". Od r . 194-8 był
profe 14profe6 profe
-sorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Warszawskiego. N ależał do gro na tych badaczy, k tó rzy w la ta c h powojennych p o d ję li trud orga n iz a c ji nowych form ży cia naukowo-polonistycznego.
Był współorganizatorem In s ty tu tu Badań L ite ra c k ic h i w po czątkowym okresie jego wicedyrektorem. Z Jego osobą zw iązało s ię trw ale w iele ważnych o siąg n ięć In s ty tu tu - se rie wydawni cze: K siążka w dawnej k u ltu rze p o ls k ie j, S tu d ia sta ro p o lsk ie , Archiwum lite r a c k ie , Z dziejów form artystycznych w lite r a tu r z e p o ls k ie j, Słownik terminów lite r a c k ic h , B ib lio g r a fia L ite ra tu ry P o ls k ie j tzw. "Nowy K orbut". Dwukrotny (1951 i 1955) la u re a t Nagrody Państwowej I I sto p n ia, odznaczony Złotym Krzyżem Zasłu
g i, był Kazim ierz Budzyk jednym z in ic ja to ró w marksistowskiego przełomu w p o lsk ic h badaniach lite r a c k ic h . Jego prace poświę cone lite r a tu r z e s ta ro p o ls k ie j, głównie renesansowej (Przełom renesansowy w lite r a tu r z e p o ls k ie j, 1953» Z dziejów renesansu w Polsce, 1953» Szkice i m ate riały do dziejów lite r a tu r y staro p o ls k ie j, 1955) p rzy n o siły nie tylko nowe u ję c ia i k o nstatacje h is to ry c z n o lite ra c k ie , a le także in s p ira c je teoretyczne i meto dologiczne, stanow iły pokazowe zastosowanie marksistowskich ka te g o r ii procesu historycznego w o p is ie i in te r p r e ta c ji dynami k i zjaw isk lite r a c k ic h .
Od roku 1955 był Profesor Budzyk kierownikiem utworzonej przez s ie b ie Katedry T e o rii L ite ra tu ry w Uniwersytecie Warszaw
skim. Wokół Katedry, a także wokół kierowanej przez Niego w la tach o sta tn ic h pracowni w In s ty tu c ie Badań L ite ra c k ic h ,u k s z ta ł towało się środowisko młodych pracowników naukowych p o lo n is ty k i , skupiające lu d z i o rozmaitych zainteresow aniach, tak h i
storyczno- ja k te o re ty c zn o lite ra c k ic h . Dziełem Profesora była in s ty tu c ja corocznych zjazdów pomocniczych pracowników nauko wych p o lo n is ty k i, pierwsza tego ro dzaju impreza, n ie mająca
odpowiedników w innych dyscyplinach nauczania uniwersyteckiego. Urzekał nas - młodszych współpracowników Profesora Budzyka - rozmach i zasięg Jego przedsięw zięć i zainteresowań, które n ie m ie śc iły s ię a n i w ramach is tn ie ją c y c h in s ty t u c ji, a n i w ramach zastygłych spe cjaln o ści naukowo-badawczych. Badacz k u l tu ry s ta ro p o ls k ie j, k tó ry uczniów swoich dopingował do. zajmo wania się lite r a c k ą w spółczesnością.
147
-Znakomity znawca h is t o r ii k s ią ż k i i drukarstwa, k tóry był założycielem pierw szej w naszych uniwersytetach katedry t e o r ii lit e r a t u r y . Autor b ib lio g r a f ii k o n s ty tu c ji sejmowych XVII wie ku, k tó ry zajmował się równocześnie sprawami w iersza. Wyspecja lizow any edytor, a jednocześnie badacz o niezw ykłej wyobraźni m etodologicznej i pomysłowości in te rp re ta c y jn e j. Uczony, w którego św iatopoglądzie naukowym nowoczesny stru k tu ralizm
w s p ó łis tn ia ł twórczo z marksistowskim materializmem h isto ry c z nym. K ształtow ał w nas świadomość, że wartościowe o s iąg n ię c ia poznawcze można osiągać ty lk o wtedy, gdy przekracza s ię u s ta lo ne p rze d z ia ły i granice kom petencji, gdy porzucając pokusy kon formizmu, wybierze się ryzyko naukowej polem iki z zastanymi ideam i.
Odszedł od nas pozostaw iając obok osiąg nięć i dokonań - zadania do r e a liz a c ji. Z aciąg nięty u Niego dług n a jle p ie j sp ła cimy, podejmując te zadania w zgodzie z Jego planami i in te n cjam i.
Janusz S ław iński
In s ty tu t Badań L ite rac k ic h
I I I KONFERENCJA TEORETYCZNOLITERACKA POMOCNICZYCH PRACOWNIKÓW NAUKOWYCH POLONISTYKI
W dniach od 29 stycznia do 3 lutego 1964 r . odbyła s ię w U stroniu I I I Konferencją Teoretyczno lite r a c k a Pomocniczych Pra cowników Naukowych P o lo n is ty k i. Komitet Organizacyjny tw o rzy li pomocniczy pracownicy naukowi uniwersytetów łódzkiego i wro cławskiego, przy w spółudziale stały ch organizatorów kolejnych dorocznych k o n fe re n cji z Katedry T e o rii L ite ra tu ry UW i IBL.
Z ram ienia Bady Seniorów p rzy b y li na obrady p ro f. S te fa n ia Skwarczyńska i doc. Jan Trzynadlowski.
W k o n fe re n cji w zięło u d z ia ł ponad 60 osób ze w szystkich akademickich środowisk polonistycznych oraz goście z Czechosło w a c ji.
Wygłoszono następujące re fe ra ty i komunikaty:
