Joanna Łuczyńska
Olimpiada Literatury i Języka
Polskiego
Biuletyn Polonistyczny 21/2 (68), 84-87
- 84
-i un-iw ersytetów . Z w łaszcza że doktoranc-i delegow an-i p rz e z u czeln -ie są objęci niejako podwójnym system em odpow iedzialności - wobec Instytutu b ale także wobec m ac ierzy ste j placów ki, k tóra studia finansow ała i u d z ie la ła na nie u rlopu . S p r z y ja to b ard z iej poważnemu stosunkowi do p racy i zobowiązań terminowych.
P iętn aście już otwartych przewodów d ok torsk ich , d z ie się ć dalszych oczekujących na otw arcie — to liczb y pow ażne, d a ją c e p o ję cie o p racy k ształcen iow ej, którą Instytut prow adzi, i o w ysiłku dydaktycznym, jaki w kładają w nią n a si pracow nicy. W ciągu tych pięciu la t stud ia dokto ran ckie zaw ażyły poważnie na budżecie czasowym uczonych z IB L , zw łaszcza tych obciążonych kilkoma prom otorstw am i i obowiązkiem cy klicznych p rac sem inaryjnych. Jednakże każdy uzyskany dok torat, każda nowa p ra c a na dobrym poziomie - a o ten wysoki poziom staram y się bardzo - z w racają nam poniesione koszty i u tw ierd zają w n as p rze k o nanie o sensow ności studiów doktoranckich.
Doc. d r hab. Alina Witkowska
OLIMPIADA LITERATURY I JĘZYKA POLSKIEGO
Jedną z ważnych form d ziałaln o ści dydaktyczn o-popularyzatorskiej Instytutu Badań L iterack ich je s t opieka nad Olimpiadą L ite ratu ry i Języka P olsk iego - konkursem polonistycznym dla m łodzieży szkół śred n ich . Celem Olimpiady - powołanej z inicjatyw y Instytutu z a rządzeniem M in isterstw a O św iaty i Szkolnictw a W yższego z dnia 20 m aja 1970 r . - je s t pobudzanie zain teresow ań m łodzieży sz k o l nej lite r a tu r ą , przygotow anie m erytoryczne uczniów do studiów p o lonistycznych, wynajdywanie n ajzd o ln iejszy ch p rzy szły ch b ad aczy -li- teraturoznaw ców , in geren cja - pop rzez wskazówki problem owo-bi- b lio graficzn e - w styl p racy szk o ły , zarówno od stron y t r e ś c i n au czan ia, jak rozw iązań metodycznych. P rzy stąp ien ie szkoły do Olimpiady w wielu wypadkach stw arza sz a n sę ro z sz e r z e n ia sztyw
- 85
-nych ram program owych o nową problem atykę i - co się z tym w iąże - konieczność w ykorzystania nowych, trafn ie jszy ch metod dydaktycz nych^" .
Jednostką n adrzędną, coroczn ie koordynującą p rzeb ieg zawodów, je st d z ia ła ją cy p rzy Instytucie Badań L iterack ich Komitet Główny Olimpiady, w którego skład wchodzą pracow nicy naukowi IB L , pracow nicy naukowo -dydaktyczni uniw ersytetów i w yższych szkół pedagogicznych, n au czy cie le , p rze d staw iciele kuratoriów i M in isterstw a O św iaty i Wychowania. Pierw szym przew odniczącym Komitetu był do roku 1974· p ro f. K azim ierz Wyka. Po jego śm ierci funkcję tę objął p ro f. M ieczysław Klimowicz. Komitet Główny o k re śla każdorazow o p ro fil tematyczny konkursu poprzez opracow anie i u stalen ie obow iązującej listy lek tu r, zestaw u zagadnień do sam odzielnego opracow ania p rze z kandydatów, tematów elim inacji cen tralnych o raz wskazówek bibliograficznych ułatw iających p racę uczniom i nauczycielom ^.
W ciągu siedm iu lat trw ania Olimpiady (1 — rok sz k . 1970/71, VII - rok sz k . 1976/77) w p racach nad określeniem je j kształtu m erytoryczne go i w czuwaniu nad przebiegiem elim inacji na szczeb lu centralnym u c z estn ic zy li z ram ienia Instytutu najw ybitniejsi s p e c ja liś c i.
P rz e z cały ten c z a s ogólne zasad y form alno-organizacyjne konkursu nie u legły zasadniczym zmianom, choć przeprow adzane są system atycznie korekty i uzupełnienia dotyczące wymagań m erytorycznych stawianych kandydatom o raz form spraw dzania ich w iedzy. Zawody p rze b ieg ają w form ie trzystopniow ych elim inacji: elim inacje w ew nątrzszkolne (I sto p nia) są podstaw ą uczestnictw a w elim inacjach okręgowych (11 stopnia), te z kolei kw alifikują uczestników do udziału w zawodach centralnych. Wymagania m erytoryczne obejm ują problem atykę historyczno- i teoretycz- n o literack ą, zagadnienia językow e, o rien tację w bieżących zjaw iskach ży cia kulturalnego, spraw ność w sam odzielnej p rac y z tekstem lite r a c kim. W pierw szym trzy leciu (1971-1973) założeniem było traktow anie w iedzy objętej program em szkolnym jako obow iązującej normy - um ie jętn o ści w y k raczające poza tę normę nagradzano jako "punkty dodatko w e ". P rz eb ieg zawodów na w szystkich szczeb lach nie odbiegał więc od trybu p racy w sz k o le. Od roku 1974· wprowadzono dość istotne zmiany:
_ 86
-dotychczas obow iązujący system spraw dzan ia przygotow ania kandydatów (w ypracow anie na wybrany temat i odpowiedzi na zadawane pytania) z a stąpiono form ą, która zak ładała nie tyle "p rz e p y ta n ie ", ile spraw dzenie popraw ności w problem atyzowaniu w iadom ości i um iejętności sam
odziel-3
nego, w yk raczającego poza schem aty szkolne, m yślenia . Przeprow adzone p rze z organizatorów im prezy korekty m erytoryczne przebiegu zawodów w skazują intencję traktow ania Olimpiady jako formy k szta łce n ia , treningu intelektualnego, m ożliw ości naukowego kontaktu z dyscypliną i ludźmi o podobnych zain teresow an iach .
4
Jak w skazują zestaw ienia liczbow e , Olimpiada L iteratu ry i Języka
«
P olsk iego jako im preza o zasięg u ogólnopolskim sp ełn iła oczekiw ania je j organ izatorów . Mimo obserwowanych trudności (by wymienić n ajb ard z iej dotkliwe: niedoinformowanie szk ó ł, co powoduje, że w ciąż je sz c z e wiele
5
ich nie z g ła sz a swoich kandydatów do udziału w zawodach , kłopoty w do tarciu do typowanych lek tu r, zawyżanie ocen w elim inacjach wewnątrz- szkolnych, czego konsekw encją je s t duży "o d siew " w elim inacjach o k rę gowych) zainteresow anie Olimpiadą je s t c o raz w ięk sze, a przygotow anie uczestników - mimo stawianych im wysokich wymagań - wydaje się z a dow alające .
C orocznie la u re a c i Olimpiad podejmują studia na w ydziałach huma nistycznych uniwersytetów i W SP (najw ięcej osób w ybiera polonistykę) i - jak dowodzi staty styk a i o b serw acje - s ą to słu ch acze przygotow ani znacznie lep iej niż c i, którzy p rze z zawody nie p r z e s z li, aktywnie u cz estn ic ząc y w p racy w yższych u czeln i i w życiu naukowym dyscypliny.
Szczegółow e inform acje o zasad ach organizacyjno-form alnych i przebiegu Olimpiad I—VI podają artykuły: A. Szlązakow ej publikowane w "P o lo n isty ce " 1971, n r 5 ; 1972, n r 6; 1973, n r 6; 1974· n r 6; 1975, n r 6; I 976, nr 6 . Omówienie VII Olimpiady zaw iera artykuł K. C ie śla k ,
"Biuletyn Polonistyczny" 1977, z. 4 . P o r. ponadto artykuł ogólny A. Piorunow ej, " S z e ś ć lat Olimpiady L ite ratu ry i Języka P o lsk ie g o ", "B iu letyn Polonistyczny" I 976, z . 3.
2
O rientację w z a k re sie profilu tematycznego i problem atyki wyma ganej od kandydatów d aje opublikowane w artykule A. Piorunowej z e s ta wienie zagadnień z zawodów ogólnopolskich Olimpiad 1—VI.
_ 87
-P ocząw szy od IV Olimpiady, trz e c i - centralny - etap elim inacji p rze b ieg a podobnie jak poprzednio, w formie p racy pisem nej i odpowie dzi u stn e j. P ra c a pisem na obejm uje: a) wypracowanie na jeden z dwóch tematów do wyboru albo b) przeprow adzenie an alizy porównawczej dwóch tekstów poetyckich, również wybranych sp o śró d dwóch zestawów do wy boru . Egzamin ustny polega na o b szern ej wypowiedzi na dwa — wybrane p rze z kandydata sp o śró d opracowanych i w cześniej podanych do w iado m ości p rz e z Komitet Główny Olimpiady - tematy z zak resu lite ratu ry i języ k a.
^ Szczegółow e dane statystyczn e podające liczbę uczestników Olim piad w latach 1971-1976 zam ieszcza artykuł A. Piorunow ej. W VII Olimpiadzie (1976/1977) w elim inacjach 1 stopnia u czestn iczyło 306l uczniów ; 11 stopnia - 1 1 3 3 ; III stopnia - 90. Dyplom lau re ata u zyskało
17 zawodników (w tym z 1 lokatą - 2; II - 6; 111 - 5 ; IV - 4·).
W ostatniej Olimpiadzie zgło siło u dział 526 szkół na 892 istn ie ją ce u n as lic e a o góln o k ształcące.
O pracow ała mgr Joanna Łuczyńska 3
MATERIAŁY DO BIBLIOGRAFII
INSTYTUTU BADAŃ LITERACKICH
N in iejsze "M ateriały do b ib lio g ra fii" r e je s tr u ją inform acje o In sty tucie Badań L iterack ich , jakie u kazały się drukiem w latach 1948-1977,
X Pominięto inform acje o sk ład zie osobowym i bieżących zadaniach poszczególnych pracow ni, regu larn ie publikowane w kolejnych zeszytach "Biuletynu P olon istyczn ego". Nie zarejestrow an o także spraw ozdań z po siedzeń Rady Naukowej IB L , drukowanych w 1. 1954-1958 w "P am iętni ku L ite rack im ", a w 1. 1967, 1970-1974, 1976-1977 w "Biuletynie P o lo nistycznym ". B ib lio grafia spraw ozdań z s e s ji naukowych organizowanych p rze z IB L je s t opublikowana w niniejszym ze szy c ie na s s . 2 4 - 62.
