Halina Gacowa
"Ach, to była dziewica...". O
Mickiewiczowskiej Platerównie",
Bogdan Zakrzewski, "Pamiętnik
Literacki" z.3 (1976) : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 20/1 (63), 227
(11) ZAKRZEWSKI Bogdan: "A ch, to była d z i e w i c a ..." . O M ickie wiczowskiej Platerów nie. "Pamiętnik L ite ra ck i" 1976, z. 3 , s . 8 3 - 1 0 5 .
Autor przeprcw adza analizę ballady Mickiewicza "Ś m ierć pułkownika". Wydumane dzieje hrabianki Emilii P la te r , sprzeczne z przekazami o jej czynach i okolicznościach śm ierci, ułożone są według toposu "dziewicy --b o h a te ra ". Ten topos w heroicznym jego znaczeniu, kojarzony zazwyczaj z Joanną d *A rc, pojawia się w wielu polskich i obcych w ierszach . M ic kiewicz kreował Platerów nę na bohaterkę ludową, która umiera za oj czyznę, i taki model funkcjonuje w trad ycji narodowej. W artykule pod kreślono, że puenta ballady nawiązuje do archetypów przebieranek
("dziewczyna chłopcem ") występujących w literatu rze ludowej. Były one niezwykle popularne w okresie romantyzmu.
B P /6 3 /6 7
H .G .
(11) ZAKRZEWSKI Bogdan: F red ro wróg dziennikarzy. "Ruch l i t e ra ck i" 1976, z. 5 , s . 2 8 7 -2 9 9 .
Autor omawia mało dotąd znaną dziedzinę tw órczości satyryczn ej F re d ry . Jest nią pokaźna grupa utworów podejmujących temat p rasy i dziennikarstwa. Pow stałe w ostatnich latach życia p is a rz a , nie ujaw nione ówczesnej publiczności lite ra ck ie j, są ważnym przyczynkiem do biografii duchowej p is a rz a . Narżędziem saty ry bywa tu n ajczęściej kpina, ośm ieszenie, szyderstw o, paszkw il; tr e ś c i m oralizatorskie dotyczą "zbrodni i występków" natury etycznej. N iechęć F re d ry do p ra sy była nie tylko spontaniczną reak cją na "głosy k rytyk i"; wynikała ra c z e j z prześw iadczenia o kryzysie w arto ści w św iecie i zaniku norm m oral nych w społeczeństw ie, ujawniała tragiczn ą próbę naprawy św iata.
B P /6 3 /6 8
