• Nie Znaleziono Wyników

Bedingte Strafaussetzung im polnischen Strafrecht

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Bedingte Strafaussetzung im polnischen Strafrecht"

Copied!
18
0
0

Pełen tekst

(1)

А С Т Л U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S

FOLIA IURIDICA 39, 1988

Stefan Lelental*

BEDINGTE STRAFAUSSETZUNG IM POLNISCHEN STRAFRECHT Die b e d in g te Strafau ssetzu ng (auch b ed in g te V eru rteilu n g o der S traf-aussetz un g zur B ew ährung gen ann t) ist im g e g en w ä rtig en Strafgesetz e in e allgem ein b e k an n te Institu tion . In Polen h a t s ie ab er n icht so lan ge G esch ich te w ie in a n d ere n Ländern E uro p as1; sie w a r dem Strafg esetz-buch vo n 1932 b e k an n t (Art. 61—64), und in d e r N ach krieg szeit, bis Ende 1969, w u rd e sie m ittelm äßig in bezug auf e tw a 50% d er zu r Strafe des F reihe itsentzu g s V e ru rte ilte n an g ew a n d t2. N ach d en b eid en in P olen g elten d en S tra fg esetzb ü ch ern stü tz te sich d ie Form d ieser In stitu tio n auf die V o rau ssetzu n g en des belgisch-franzö sisch en System s, das d a ra u f beruh t, d a ß in dem U rteil sow ohl üb er die Schuld, w ie auch ü ber d ie Strafe en tsch ied e n wird, wobei die A u sfüh ru n g d er Strafe für ein e P rob ezeit au sg esetzt wird.

Das Strafgesetzb u ch vom 19. A p ril 1969 b ehielt die G ru n d prin zip ien d e r A n w en du n g d ieser In stitu tio n bei, fü h rte jed o ch e in e R eihe v on Ä nd eru n gen in bezug au f d en v o rige n Stan d ein. A u fre ch terh alten w u r-de das Prinzip, d aß d ie b ed in g te S trafaussetzun g sich au ssch ließ lich auf d ie S trafe d er F reih eitsen tzieh u n g bezieh en kann. Die R eichw eite der A n w end un g d iese r Institution ist d ad u rch beg renzt, d aß da s Strafg e-setzb uch vo n 1969 d ie M öglichk eit e in e r b ed in gten Strafau ssetzu n g zu-läßt, w enn ihr A usm aß die F rist v on 2 Ja h ren n icht ü b ersch reite t, w enn sie für e in e v o rsätzlich e S traftat v erh ä n g t w u rde, oder fü r 3 Jah re , w e nn sie für das Begehen e in e r fah rlässigen S traftat au sg esp ro ch en

* Prof. Dr. habil. Stefan L e l e n t a l , Professor bei dem Lehrstuhl für Strafrecht der U niversität Łódź.

1 V gl. G. E. G l o s , Bail, Probation and Parole in Belgian Law, „International of L egal Information" 1986, V ol. 14, S. 104 ff.

2 E ingehende Z ahlendaten für die Jahre 1946— 1971 enthält die Arbeit- M. L e o - n i e n i , W ar u n k o w e z aw ies z e n ie w y ko na n ia k a ry w p ols kim p ra w ie karnym. A na li-za u s ta w y i p r a kty k i s q d o w e j (B edingte A ussetzung des Strafvollzugs im polnischen Strafrecht. A n alyse des G esetzes und der G erichtspraxis), Wajrszawa 1974, S. 353.

(2)

w u rd e (Art. 73 § 1 StGB). Die V ariierun g d es A usm aßes d er v erh än g ten Strafe d er F reih eitsen tzieh un g je nachdem , ob sie für e in e v o rsä tzlich e o d er fah rlässige S traftat v erh än g t w urde, stü tzt sich auf d ie V o ra u s-setzung, d a ß die b ed in g te Strafau ssetzun g nu r in bezug auf T äter vo n S traftaten m it g erin g erem G rad g esellsch aftlic her G efährdung zu g elassen ist; A u sd ru ck dessen ist eb e n die B em essung der k o n k rete n Strafe der Freih eitsen tzieh u n g , die die G renze v o n zwei Ja h re n n ich t ü be rsch reitet, w as d ie v o rsätzlich en S tra ftaten anb etrifft, u nd 3 Jah re, w as die fa h r-lässig en Straftaten anb etrifft. In bezug auf die fah rr-lässigen T äter d er Stra ftate n w ird ü berdies des A rg um ent in A nspruch genom m en, daß die F ah rlässigk eit d e r S traftat in d e r Regel vo n d eren G elegen h eits-c h a rak te r zeugt, und ih re T äter w eisen gew öhn lieits-ch ein e g e rin g e re De-m o ralisieru ng auf und v e rd ie n en ein e De-m ild ere B etrachtung als d ie Täter, die e in e g le ich e S traftat aus v o rsätzlich er Schuld b e g eh en 3.

N ach dem Strafgesetzbu ch v o n 1932 k o n n te das G erich t d ie S trafe d er F reih eitsen tzieh u ng au ssetzen für ein e Z eit v o n n ich t m eh r als zwei Jah ren , un abh än gig davon , ob d iese Strafe für ein e vo rsätzlich e, oder e in e fah rlässig e S traftat v e rh än g t w o rd e n w ar (Art. 61 § 1).

Die e rw e iterte A nw en dun g des Prinzips der b ed in gten S trafau sse-tzung in bezu g auf T äter v on fah rlässig en S traftaten stieß in der p o l-n ischel-n L ehre d es Strafrechts auf allgem eil-ne A k zep tatio l-n4. Es ist al-n zu-nehm en, d aß d iese e rw e ite rte M öglichkeit d er A n w en dun g d ieser In sti-tu tio n g eg en ü b er den T äter fah rlässig er S traftaten e in e n w esen tlich en Einfluß auf die S tru k tu r der v erh än g te n Strafen ausü bte, d a ru n te r b e-so n d ers auf die B eteiligung der U rteile m it b e d in g te r S trafau ssetzu n g in der G esam theit d er S trafen des F reiheitsen tzu g s. E n tsp rech en d e D aten e n th ält die T ab elle Nr. 1, in der die letzte n fü nfzehn Ja h re d es Gel tens d er StGB v on 1932 b erü ck sich tig t w u rd e n (die J a h re 1955— 1969) sow ie die fünfzehn J a h re des G eltens d es StGB v on 1969 (die J a h re 1970— 1984). Die T ab elle w u rd e so k o n stru iert, d aß man leicht bem erk en kann, daß die p ro zen tu ellen Kennziffern des V eru rteilu n g en mit b e -d ing ter Strafaussetzun g -d er Freih eitsen tziehu ng in -den Ja h re n 1970— — 1974 in der Regel hö her sind als in den Ja h r e n 1955— 1969. Bei d er Einschätzung dieser D aten sollte m an d a ra n denk en , daß im StGB

3 V g l. u.a. S. L e l e n t a l , Z p r o b le m a ty k i w ym ia ru i w yk on a nia k a r y p o z b a w ie -nia w olnośc i za p r z e s tę p s tw a nie um yślne (Zur Problem atik der B em essung und des V ollzugs der Strafe der Freiheitsentziehung für fahrlässige Straftaten), „Przegląd Penitencjarny i K rym inologiczny" 1972, Nr. 2; K. B u c h a ł a , B ezpr aw noś ć prz e -s tę p -s tw nieu m y śln yc h oraz w y łąc z a ją ce ją d oz w olo ne r y z y k o (Recht-swidtrigkeit der fahrlässigen Straftaten und das sie au ssch ließ ende erlaubte Risiko), W arszaw a 1971 f T. K a c z m a r e k , Sę d z iow s ki w y m i ar k a r y w PRL (Die richterliche Strafbemessung in der VR Polen), W rocław 1972.

(3)

T a b e l l e 1 B edingte Strafaussetzung der Freiheitsentziehung

in den Jahren 1955— 1969 und 1970— 1984

Jahr Gesamtzahl der rechts-kräftig zur Strafe der Freiheits-entziehung V erurteilten11 Darunter mit bedingter A ussetzung der V ollziehung der Strafe Jahr Gesamtzahl der rechts-kräftig zur Strafe der Freiheits-entziehung V erurteilten“ Darunter mit bedingter A ussetzung der V ollziehung der Strafe

Zahll °/o Zahll %

1955 176 112 80 214 45,5 1970 126 361 75 282 59,6 1956b 114 842 35 339 30,7 1971 149 400 88 837 59,5 1957 147 758 80 647 54,6 1972 149 075 85 569 57,4 1958 215 142 117 003 54,4 1973 126 802 66 923 52,8 1959 228 822 109 736 48,0 1974й 118 143 56 239 47,6 1960 227 959 112 259 49,2 1975 119 243 60 300 50,6 1961 249 054 132123 53,0 1976 109 367 60 879 55,7 1962 225 237 120 457 53,5 1977b 98 946 49 655 50,2 1963 202 240 109 750 54,3 1978 108 799 56 572 52,0 1964b 148 383 80 107 47,2 1979 103 315 54 902 53,1 1965 165 689 90 562 54,7 1980 102 555 58 052 56,6 1966 195 435 115 499 59,1 1981 88 605 56 553 63,8 1967 182 199 100 660 55,2 1982 107 717 68 872 63,9 1968 173 977 101 656 58,4 1983 106 895 66 549 62,3 1969b 123 493 65 774 53,3 1984 97 136 55 766 57,4

a Die G esam tzah l d er fü r S tra ftate n zu e in er S trafe d er F reih eits en tz ieh u n g V e ru rteilte n um fasst alle zu d ie se r S tra fe V eru rteil ten u n a b h ä n g i g vo n L äng e d e r S trafzeit, d.h. so w oh l bis zu zw ei

J a h re n (od er d re i J ah re n fü r ein e fah rlä s sig e S traftat) w ie au ch o be rh a lb v on zw ei J ah re n ; b J ah re ,

in d en en d ie A m n estie a n g ew a n d t w urde.

Q u e l l e : Die T ab elle w u rd e au fg ru n d v o n « ta tis tiic h e n D aten des Ju stizm in is te riu m s b e arb eite t.

vo,n 1969 zwei n eu e Strafm ittel auf treten , die dem StGB vo n 1932 u n b e k an n t w aren . Diese n euen Strafm ittel k a n n m an in bezug auf die bish erig e b ed in gte Strafaussetzun g als „ko nku rren zfähig" bezeich-nen; es sind die Strafe der Freiheitsein sch rän k un g sow ie die bed in gte Einstellung des Strafv erfah ren s. B esonders das letz tere Mittel, das in d er Prax is sehr b re it an g ew an d t w ird 5, ü bt ein e n Einfluß auf die R eich-w eite der bed in g ten Strafau ssetzu ng der Freih eitsen tzieh u ng aus.

5 In Übereinstimm ung mit dem Art. 27 des StGB kann die bedingte Einstellung des Strafverfahrens dann angew andt w erden, w enn der Grad der gesellscha ftliche n Gefahr der Tat nicht bedeutend ist, die U m stände sein e s B egehens ke in e Z w eifel w ecken, und das V erhalten des Täteirs, der für kein e Straftat bestraft w orden ist, dessen E igenschaften und persönliche B edingungen so w ie die bisherige Lebensart die M utmaßung begründen, daß er trotz der E instellung des V erfahrens die

(4)

Die b e d in g te Strafau ssetzu ng d er F reih eitsen tzieh un g ist zu g elas-sen, w e nn in bezug auf den V e ru rte ilte n ein e p ositive g esellsch aftlich e Progn ose v o rh an d e n ist, die lau t Art. 73 § 2 StGB auf der b e g rü n d ete n V erm utun g b eru h e n soll, daß trotz d e r N ichtv ollzieh ung der Strafe d er T äter die g esellsch aftliche O rd nu ng b eachten wird, insbeson dere daß e r k ein e e rn e u te Strafta t b eg eh en wird. Der G esetzg eb er fo rd e rt ü b e r-dies, d aß bei der Einschätzung d e r g esellsch aftlic hen P rog no se des T ä-ters das G ericht d e sse n Eigensch aften u n d p ersö nlich e Bedingungen

sowie die b ish erig e L eb ensw eise b erü ck sich tig t. D iese U m ständ e v e r w eisen darauf, daß die A nw en du ng d er b ed in g ten A ussetzun g d er S tra -fe der Freih eitsen tziehu ng sich vo r allem auf die Prin zipien stützt, die

d er in d iv id u ellen A u sw irkun g der Strafe eig en sind (Speziallprävention). In d er po lnischen Strafrechtslehre wird die A nsch au un g au sgedrü ck t, d aß die in Art. 73 § 2 StGB e n th a lte n e A ufzählung d er U m stände, die bei d er Einschätzung der Progn ose d er kü n ftig en g esellsch aftlich en V e rh alten sw e ise des T äters zu b erü ck sicrh tig en sind, zw eifellos den C rh ara k -ter e in e r Aufzählung v o n B eispielen hat, die n u r die w esen tlich ste n U m stände nenn t. A u ßer ihn en ist all das zu b erü cksichtigen , w as ü b er-h aup t die P ersö nlicer-hk eit des T äters er-h insicer-h tlicer-h der W aer-h rscer-h ein licer-h k eit der Beachtung der R echtso rdn ung in Zuk unft ch arakterisiert". Die p o -sitive Einschätzung all dieser U m stände ist e in e Bedingung, d ie zur A n w en du ng der S trafau ssetzu ng unu m gän glich ist; ab er es ist k e in e au sreich e n d e Bedingung, denn die z itie r te V orsch rift des StGB bestim m t üb erd ies, d a ß ,,das G ericht auch in B etracht zieht, ob d ie R ü ck sicht auf die gesellsch aftlich e E in w irkun g der Strafe nich t g e g en d ie b ed in g te A u ssetzu ng d e re n V ollziehung sprich t" . B erücksich tigt w erd en also au ch allgem eine Präv en tion sg rü n d e.

In der S trafrec htsle hre w ar die F ra g e d e r G ru nd lagen d e r A n w en -dung der b ed in gten Strafau ssetzu ng G e gen stan d zah lreich er K o n tro v er-sen. Die Konzeption, die A n fo rd eru n g en d e r allgem ein en P räv en tio n h ier m it einzu beziehen , h atte v iele G egner, die b eh au p teten , d a ß d ies sich

R echtsordnung beachten wird, insbesondere daß er nicht erneut ein e Straftat begehen wird (§ 1). Die bedingte E instellung wird nicht angew andt, w enn die Straftat durch ein e Strafe bedroht ist, die 3 Jahre Freiheitsentziehung überschreitet (§ 2). In den Jahren 1970— 1985 w urde die bedingte E instellung des Strafverfahrens in bezug auf folgen de A nzahl von T ätern angew andt: 1970 — 32 619; 1971 — 41 978; 1972 __ 48 302; 1973 — 45 482; 1974 — 30 713; 1975 t— 30 244; 1976 — 32 297; 1977 — 26 988; 1978 — 31 388; 1979 — 34 180; 1980 — 41 262; 1981 — 35 368; 1982 — 30 382; 1983 — 31 073; 1984 — 24 836; 1985 — 26 192. D ie se Z ahlen um fassen die Fälle aus öffent-licher und privater A nklage und beziehen sich auch sow oh l auf diie Staatsanw alt w ie auch vom Gericht ein g es tellte Strafsachen.

6 V gl. K. B u c h a ł a , Pr aw o karne materialne (Das m aterielle Strafrecht), W ar-szaw a 1980, S. 614.

(5)

mit dem W esen dieser In stitu tio n n ich t in Einklang b ring en läßt, un d daß es im En dergebnis zur b eachtlich en E inschränk un g d eren A n w en -dung führt. Das Strafgesetzb u ch vo n 1969 h a t d iese Frag e auf ein d e u tig e W eise en tsch ied en, und d en Standp un kt des G esetzgeb ers h ab en v iele V e rtre te r der D ok trin als richtig a n e rk a n n t7.

Es u n terlieg t ab e r keinem Zw eifel — sch reib t M. Leonieni — d aß das Gericht, das bed ing t v eru rteilt, die Id ee d er U m erziehu ng und der R eso zialisierung das T äters betont. Das Gebot des Gesetzes, bei e in e r b ed ing ten V erurteilun g au ch noch an an d e re Z iele d e r Strafe zu d en -ken, k an n das G erich t v or d eren A nw en dun g zu rü ck h alten , häufiger w irk t es sich jed o ch led ig lich auf die treffsich ere G estaltu ng des U r-teils aus im B ereich d e r V orh än gun g e in e r G eldstrafe, e in e r zu sätz-lichen Strafe, e in e r Einschädigung, e in e r V erpflichtu ng, e in e r B ürgschaft und ein e r Aufsicht. Daher m uß au c h die an g e fü h rte R ed aktio n d es G esetzes („das G ericht zieh t au ch in B etracht, ob die R ück sicht auf die g esellschaftlich e Einw irkun g der Strafe nicht g eg e n die b e d in g te A u s-setzung d eren Vollziehung sp ric h t”) d urch au s k ein e beachtliche Ein-sch rän ku ng d er bed ing ten V eru rteilu n g en m it sich bring en und die e n t-sprech end e In d ividu alisierung der strafrech tlich en V eran tw o rtu n g v e rei-teln 8. Z u rü ck h altend er in der Einschätzung der n e g ativ en V o raussetzun g in Form ein es Fehlens von G eg en an zeigen mit H in sich t auf d ie g esell-schaftliche Einw irkung ist K. Buchała. N ach d er M einun g dieses V e r-fassers d ien en diesem Ziel an d ere n o rm ative Lösungen: die E inführung vo n Grenzen, über die h in au s die z u e rk a n n te Strafe d er bed ing ten A us-setzun g nicht u n terlieg t; die M ö glichkeit de s G eld straferk en n tn isses im Falle der bed ing ten A u ssetzung der V ollziehung der Strafe, obwohl d e -ren A uferleg un g auf e in e r an d e re n G ru nd lag e n ic h t v o rg e se h e n ist; der Z ufried en stellung d e r gesellsc haftlich en E in w irku ng d e r Strafe d ie-nen auch die dem T äter au ferleg ten V erpflich tu ng en , beson d ers die Pflicht der W ied erg u tm achu n g des Schadens, zu sätzlich e Strafen, d ie

abg esessen e U n tersu ch u ng sh aft sow ie die A ufsicht9.

In Frag en d er G run dlagen d e r A n w en du ng d er b ed ing ten A ussetzu ng d er Vollzieh ung der Strafe b a t sich des ö fteren d as O b e rste G ericht au sg esp roch en , indem e s v iele U rteilssp rü ch e e b e n d e r A uslegun g d er gesellsch aftlichen Einw irkun g der Strafe w idm ete, als e in e r V o ra u s-setzu ng der A nw end ung dieser In stitution. Als Beispiel fü h ren wir ein ige

Ä u ß erun g en des O b ersten G erichts zu diesem Them a an:

7 V gl. besonders; M. L e o n i e n i , a.a.O., S. 82—83; J. S l i w o w s k l , Pr aw o karne (Das Strafrecht), W a rszaw a 1975, S. 307.

8 Ebenda, S. 83.

(6)

1. „Der Um stand, daß d ie V o rau ssetzu ng en , vo n d enen die A nw en -dung e in e r b edingten A ussetzu ng des Strafvo llzugs abhäng ig ist, im Art. 73 StGB g en an n t sind, b e d eu tet d u rch au s n ich t das B estehen e in er P riorität irg en d einer vo n ih n en " 10.

2. „Die g esellsch aftliche E inw irk ung d e r Strafe d a rf m an n ich t als e in e n V erzicht auf d ie V o rbeug ung s- und E rziehu ngsziele auffassen, die die Strafe in bezug auf den V eru rteilte n e rr eic h e n soll, das Ü b erseh en ein es so w esen tlich en Zieles, w ie e s die R eso zialisierun g d es T äters ist" 11.

3. ,,Aus dem Inh alt d es Art. 73 § 2 StGB e rg ib t es sich, d aß d ie g ru n d lege nd e V o rau ssetzun g der b eding ten A ussetzun g der V ollziehung d er Strafe der F re ih eitsen tzieh un g p rog n o stisch e G rü nde sind. Die R ücksicht dagegen auf die g esellsch aftliche Einw irkung der Strafe stü tzt

sich nicht auf die V o raussetzung , d aß d iese Einw irk ung nu r ü be r die u n b ed in g te Strafe d er F reih eitsen tzieh un g möglich ist. Die b ed in g t aus- g esetzte Strafe k a n n oft in d er G esellschaft d ie G estaltu ng ric h tig er R echtsein sch ätzun g en in d er Sphäre d er R ech tsprechun g, die d e n w irk -lich en B edürfnissen des Schutzes der R echtso rd nu n g e n tsp ric h t, b esser fö rd ern " 12.

4. „W as die g esellschaftlich e Einwirkung der Strafe anlbetrifft (Art. 50 § 1 StGB), so ist es v o r allem d ie E inw irku ng auf das M ilieu sowohl des T äters, w ie au ch des B enachteiligten, dah er v e rle ih t — vom Stan d -pu n kt dieses Zieles der Strafe — das Leisten e in e r B ürgschaft fü r d en T äter d urch ein S oldatenk ollektiv , und d as in V erb in d u ng mit. d er T atsach e e in er spo n tan en V erzeihun g v o n d er b en ach te ilig ten P erso n und des A u sbleib ens ein es n eg ativ e n W id erh alls in dem M ilieu, aus dem d iese Perso n stam mt, e in e B egründung d er Ü berzeugung, d aß jenes Ziel der Strafe au ch im Falle der A n w en du n g des Art. 73 des StGB e rre ic h t w ird " 13.

5. „Die R ücksicht auf die g esellschaftliche Einw irk ung d e r Strafe d a rf — w ie das schon m ehrm als d as O b erste G ericht in sein en U rteils-sprüch en b eto n te — nich t einseitig aufg efaßt w erd en , also im mer n u r als Gebot d er V ollziehung der u n bed ing ten Strafen d er F re ih eitse n tzie -hung. W enn näm lich d er A n g e k la g te b isher u n b e straft w ar, sich eines

Urteil vom 23.C2.1979, Rw 27/79, „Orzecznictw o Sądu N ajw y ższego . Izba Kaina i W ojskowa" 1979, Nr. 5, Posten 54.

Urteil vom 2.06.1981, III KR. 153/81, „Orzecznictw o Sądu N ajw yższego", hrsg. vo n Prokuratura Generalna 1982, Nr. 3, Posten 31.

Urteil vom 27.05.1981, V KRN 29/81, „Orzecznictw o Sądu N ajw yższego", hrsg. vo n Prokuratura Generalna 1982, Nr. 2, Posten 18.

13 Urteil vom 17.09.1930, Rw. 312/80, „Orzecznictw o Sądu N a jw yżs zego Izba Karna i W ojskow a" 1980, Nr. 12, Posten 89.

(7)

ein w an d freien Rufes erfreu te , d en Schaden im G anzen w ied erg u tg em ach t h a t un d au fg ru n d des A ufen th alts in d er U n tersuc hu n g sh aft fast 5 M o-n a te lao-ng die B eschw erd eo-n der Strafe e rle b t hat, d ao-n o-n k a o-n o-n io-n d ieser

Situ atio n die R ück sich t auf die g esellsc h aftlich e E inw irku ng d er S trafe nicht für die N o tw end ig k eit e in e r u n b ed ing ten A bsitzun g v o n ihm des R estes d er v erh än g ten Strafe sprechen, da diese Einw irk ung au ch durch das V erh äng en in d iesen B edingungen e in e r Strafe e rre ic h t wird, die nicht mit d er N o tw en digk eit eines w eiteren A u fenthalts in der Strafan -sta lt zu sam m enh än gt”14. Dieses U rteil k o rre sp o n d ie rt d eu tlich mit der oben ang efü h rten A nsch au u ng von K. Buchała.

In e in e r R eih e a n d e rer U rteilssp rü ch e v erw ies d as O b e rste G ericht als auf e in e V o raussetzu ng , d ie mit H in sich t auf d ie g esellsch aftlich e Einw irku ng d er Strafe g egen die b ed in g te A u ssetzu ng de s Strafvollzie- hens spricht, auf d en b e tru n k en en Z ustan d des Täters, ein es A u to unfalls sow ie auf das au ffallend e Fehlen des Gefühls d e r V e ran tw o rtu n g am Lenkrad und dessen trag isch e Fo lgen 15. Zum E rreichen der Ziele im

Be-reich der g esellsch aftlich en Einw irkun g der Strafe sowie, w as au ch das O b erste G erich t b e to n te 18, d e r R epression s- und E rzieh ung sziele ist v on g ro ß er Bedeutung die Geldstafe, die ein e em pfindliche ökonom ische Belastung für den V eru rte ilten sein soll, pro p ortio n al zu seinen

Zahl-un gsm öglich keiten Zahl-und ad äq u at zur A rt des b eg a n g en en V erbrech en s und zum Grad sein er g esellsch aftlich en Schädlichkeit.

In Ü berein stim m u ng m it dem Art. 36 § 2 StGB im v on dem Art. 1 Pu n kt 3 B uchstabe ,,b" d es G esetzes vom 10. Mai 1985 üb er die Ä n d er-ung ein ig er V orschriften des Strafrechtes und des Ü b ertre tu n g srechtes

(Gesetzblatt Nr. 23, Posten 100) festg ele gten W o r tlau t v e rh än g t m an für ein e S traftat n eben der F re ih eitse n tzieh u n g sstra fe d ie G eld strafe in der

Höhe von 20 000 bis 5 000 000 Złoty.

In Zusam m enhang mit den Einschätzun gen au s dem B ereich d er A n-w en du n g d er b edin gten A u ssetzu ng des Strafv ollzugs sin d au ch d ie g esetzm äß ig en V erb o te und Einsch rän ku ng en d e r A n w end un g d ieser In stitu tio n zu erw äh n en . Das Strafgesetzb uch e rla u b t nicht, die b ed in gte V eru rteilu n g g eg en ü b er P erso n en anzu w en den, d ie d ie Straftat in

Be-14 U rteil vom 22.10.1981, II KR 223/81, „Orzecznictw o Sądu N ajw yższego", brsgb. von Prokuratura Generalna 1982, Nr. 2, Posten 77.

15 V gl. u.a. Urteil vom 10.07.1975, Rw. 321/75, „Gazeta Sądow a” 1975, Nr. 19; Urteil vom 5.09.1979 — KR 198/79, „O rzecznictwo Sądu N ajw yższego", hrsg. von Pro-kuratura Generalna 1979, Nr. 12, Posten 169.

i« V gl. U rteil vom 4.04.1979 — V KRN 24/79 M. C i e ś l a k , J. W a s z c z y ń - s к i, Pr zegląd or ze cz nic tw a Sądu N a jw y ż s z e g o w za kr esie cz ę ś ci og óln ej pra w a kar -nego za r ok 1979 (Übersicht der Rechtssprechung des O bersten Gerichts im Bereich des a llgem einen T eiles des Strafrechtes für das Ja,hr 1979), „Palestra" 1981, Nr. 5

(8)

din gun gen des Art. 60 § 1 oder § 2 des StGB b eg ang en haben, also in d en B edingungen d es sog. g ew öh nlichen Son derrückfall oder sog. m eh r-m aligen Sonderrü ckfall. Der Rückfall in a n d e re n B edingungen, au ch m ehrm alig, b eeinflu ßt n u r die E inschätzung d er g esellsch aftlich en Prog -no se d es T äters, b ild et d agegen k e in H in d ern is fü r d ie A ussetzu ng der v e rh än g ten Strafe d er Freih eitsen tziehu n g . W e ite re V e rb o te w u rd en d u rch das G esetz vom 10. Mai 1985 üb er die b e so n d ere stra fre ch tlich e V eran tw ortun g (G esetzblatt vom 20. M ai 1985, Nr. 23, Po sten 101) e in -g efü hrt, da s für die Zeit bis zum 30. Ju n i 1988 e rla sse n w u rde, „um d en Schutz der vo lk seigen en W irtsch a ft u n d die In tere sse n d er B ürger zu festig en sow ie d ie öffentliche O rdn u ng zu b essern ". Die V o rsch rift des A rt. 1 dieses G esetzes n a n n te e in e beachffige Zahl v o n S traftaten , in bezug auf die die A nw end ung der b ed in g ten A u ssetzun g d e r Strafe ausg esch lo ssen w urde.

A u ße r dem V erbot der A n w en dun g d ieser In stitu tio n sie h t d as S traf-g esetzb u ch überdies die E in schränkuntraf-g d eren A n w end untraf-g vor, und das b ezieht sich auf Strafen, die für T a ten v o n R o w d y ch arak ter v erh än g t w u rd en (Art. 59 § 2) sow ie auf d ie E rsatzfre ih e itsstrafe (Art. 86 StGB). In b eid en Fällen forde rt das Gesetz, d aß in dem Fall „b eso n dere Um-stän d e" au ftreten .

Die A ussetzun g d er V ollzieh ung d e r Strafe erfo lg t im m er auf e in e Probezeit, die von dem G ericht in d iv id u ell bestim m t w ird, in den v on dem G esetz v o rg eseh e n en Grenzen. Gemäß der A rt. 74 §1 u n d 2 des StGB k an n d ie Probezeit nicht k ü rz e r se in als zwei J a h r e und n ich t läng er als 5 Jah re , und in bezug auf e in e n Ju g e n d lich e n 17 — e n ts p r e chend 3 und 5 Ja h re. Die Prob ezeit au fg ru n d des Art. 74 StGB festle -gend, sollte sich das G ericht d a ra n halten , daß diese Zeit e in e w irk sam e erzieh erisch e E in w irku ng au f den V er u rte ilte n au sü bt, w ie auch, d aß sie ihm e in en tsp re ch en d es N achk om m en den ihm au ferleg ten Pflichten erm ö g lich t18. Ein Fakto r, d e r Einfluß auf d ie Z eitd au er der Pro be hat, sollte a u c h die Q u alität d er g esellsch aftlich en Pro gn o se sein, d ie in bezug auf den T äter festgelegt w o rd en ist; e in e sch lec h tere Prog nose sollte zur V erh än gun g e in er län g eren Probezeit fü hren u nd u m -g e k e h rt19. Die Prob ezeit b e-ginn t m it der R echtskraft des U rteils (Art. 74 § 1 StGB). In d er Pro bezeit k an n das G erich t in bezug auf d e n V e r u r -teilten e in e Reihe vo n M itteln m it p ro ph y lak tisch-erzie herisch em C h

a-и D en Begriff des Jugendlich en bestimmt der Art. 120 § 4 des StGB, der festlegt, daß „defr Jugend liche ein Täter ist, der in der Zeit der Veruirteilung das 21. Lebens-jahr nicht beendet hat”.

18 U rteil des Obersten Gerichts vom 21.3.1980 — Rw 92/80, „O rzecznictwo Sądu N ajw yż szego Izba Karna i W ojskow a" 1980, Nr. 5—6, Posten 47.

(9)

ra k te r an w en d en . Zu d iese n M itteln g eh ö ren: d ie Bürgschaft, d ie A uf-sich t u nd d ie V erpflich tung en .

Die B ü r g s c h a f t ist im m er e in M ittel, das fa k u lta tiv an g e w en d et wird. In Ü berein stim m un g m it dem A rt. 76 § 1 StGB k a n n das G ericht die b e d in g te A ussetzu ng d es Strafv ollzu gs v o n d er B ürgschaft e in e r g esellsch aftlich en O rg an isatio n , e in e r In stitu tio n o d er e in e r v e r tr a u e n s-w ü rd ig en Person abh ängig m achen, d ie d ie A u fnah m e v o n Bem ühungen ab sich ern , daß d er V e ru rte ilte die R echtsordn u ng b ea ch tet, in sb eso n d ere d aß e r k e in e Straftat begeht.

In d er Zeit de s G eltens d er StGB v o n 1969 fand d ie B ürg sch aft k e in e allzu b re ite A nw endun g, u n d in d en le tz ten Ja h re n b e o b ac h te t m an ein e n d eu tlic h en R ückgang d er ang eno m m en en B ürgschaften.

Die R eich w eite der A nw en du ng v o n B ürg sch aften in d e n J a h re n 1970— 1985 w u rd e in d er T ab elle 2 d a rg e s te llt

In w ese n tlich b reiterem A u sm aß e w erd e n d ie b eid en ü b rig e n p ro -p h y lak tisch -erz ie h erisch en M ittel an g ew and t, d.i. d ie A u fsicht u nd die Pflichten.

T a b e l l e 2 R eich w eite der A nw endung der Bürgschaft in den Jahren 1970— 1985

Jahr

Insgesam t angenom m ene B ürgschaften

Darunter in Zusamm enhang mit der bedingten A ussetzung d es Strafvollzugs Zahl % der G esamtheit der B eurteilungen mit bedingter Strafaussetzung Zahl Personen darunter A rbeits-k ollerbeits-k tiv e g e se ll-sch aftliche Organisa-tion en 1970 2 630 3,5 289 71 87 131 1971 2 944 3,3 491 185 139 167 1972 1827 2,1 495 267 104 124 1973 1 905 2,8 356 85 112 159 1974 1928 3,4 539 194 105 240 1975 1769 2,9 671 330 129 212 1976 1 333 2,3 340 44 158 138 1977 1 237 2,5 315 68 111 136 1978 1344 2,4 457 114 156 187 1979 1 662 3,0 594 112 204 278 1980 1 831 3,1 598 136 227 235 1981 1 259 2.2 270 59 96 115 1982 323 0,5 61 25 16 20 1983 252 0/4 128 70 29 29 1984 130 0,2 73 25 17 31 1985 242 0,4 155 37 58 86 Q u e l l e : w ie ln d e r T ab e lle N r. 1.

(10)

Die A u f s i c h t ist e in M ittel, d as in d er R egel fa k u ltativ an g ew an d t ew ird ; n u r ew e n n d er T äter e in e r ab sich tlich en S traftat e in Ju g en d -lich er ist, ist d ie Z uteilung e in e r A u fsicht o b lig ato risch (Art. 76 § 1 un d 2 StGB). Die A ufsich t w ird d ie g an ze Z eit h in d u rch o d er n u r in ein em Teil d er P rob ezeit d urch gefüh rt. Das G erich t k a n n näm lich v on d er A u fsicht befreien, w e n n es zu d er Ü berzeu gun g kom mt, daß d e re n A u s-übung aus erzie h erisch e n G rü nd en n ich t m eh r zw eckm äßig ist. Das k an n sich auf d ie Situ ation beziehen, w e n n d er V e r u rte ilte a lle au f-e r lf-e g tf-e n P flichtf-en f-e rfü llt hat, f-e in f-e sta b ilisif-ertf-e L f-ebf-ensw f-eisf-e fü hrt, dif-e P rin zip ien d e r R ech tso rdn ung b ea ch tet u n d d ad u rch G ew äh r leistet, daß au ch o h n e A u fsicht d ie Ziele d er P ro b ezeit e rfü llt w erd e n 20. Ä h nlich w ie d ie B ürgschaft, k an n d ie A ufsich t v o n e in e r dazu b estim m ten P e r-son, v on e in e r In stitu tio n o d er e in e r gesellschaftlichem O rg an isatio n a u sg eü b t w erd en . Diese S u b jek te h a be n b e ach tlich e B erechtigungen, d en n in Ü bereinstim m ung m it dem Art. 74 § 2 des S trafv o llstrecku n g s-g esetzb u ch es k ön n en sie in d er Prob ezeit an d as G ericht A n träs-g e über d ie Festleg ung , E rw eiteru n g od er Ä nd eru ng d er Pflich ten ein re ich en , v on d en en in dem A rt. 75 § 2 Pu n kte 4— 9 des Strafgesetzb uch es die R ede ist, ü ber die B efreiung v o n d er R ealisieru n g d ieser P flichten o der ü ber die U n terstellu ng e in e r A ufsich t bzw. d er B efreiung v o n der A u f-sicht, w ie au ch ü b er d ie A no rd n un g d er V ollziehu ng d er au sg esetzte n S trafe d e r Freih eitsen tziehu n g . In der T ab elle Nr. 3 p rä sen tie re n w ir d ie D aten ü b er die A u sm aße d er v erh än g te n A u fsichten so w ie d er auf- e rle g te n V erp flich tun g en u n d ih rer A rten , u nd in der T ab elle 4 zeigen w ir d ie D aten ü b er die Zahl d er in d e n J a h re n 1970— 1985 r ea lis ie rten u n d ab g esch lo ssenen A ufsichten. Die V orschriften , die eing e h en d v e r -sch ie den e F rag en no rm en, sin d in der A no rd nun g d es Ju stizm in isters vom 2. A p ril 1971 über die A u fsicht u nd d ie Sc hu tzü berw achu ng e n th a l-ten (Gesetzblatt 1971, Nr. 9, Po sl-ten 95). In Ü b ereinstim m un g m it d er V orsch rift des § 1 d e r z itie rte n A n o rd n un g w ird d ie R ealisieru ng der A ufsicht a n v e rtra u t:

1) dem G erich tsv orm un d,

2) dem B etrieb, in dem d e r V e ru rte ilte an g estellt ist od er an g estellt w erd e n soll,

3) d er G ew erksch aftsorgan isation , d er F rau en o rg an isatio n , d er J u -g e n d o r-g a n isatio n od er e in e r an d eren , b eso n d ers e in e r solch en , a n d e re n T ätig k eit d e r V e ru rte ilte b eteilig t ist o de r sich b e te ilig en soll, o der für d ie d ie B etreu un g d er V e ru rte ilte n die A u sü bu ng d e r Sta tu tp flic h ten

20 V gl. S. L e l e n t a l , Praw o karn e w y k o n a w c z e . Zary s w y k ła d u (Das Straf-vollstreckungsrecht. Abriß eines V ortrags), Łódź 1983, S. 201.

(11)

T a b e l l e 3 V e r u r te il te m it b e d in g te r A u s s e tz u n g d e r S tr a fv o ll z ie h u n g u n te r A n w e n d u n g d e r A u fs ic h t u n d d e r A u fe r le g u n g v o n P fl ic h te n J a h r In s-d a r u n te r : A u f e r le g te P fl ic h te n « g e s a m t v e r u r -te il t m it A u fs ic h t m it V e r -p fl ic h -tu n g e n I n s-g e sa m t 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 9 7 0 7 5 2 8 2 2 2 6 7 1 2 4 6 9 8 3 2 6 2 8 8 0 9 8 2 4 8 2 3 4 1 9 7 7 7 1 2 6 8 1 6 3 7 6 9 5 9 3 3 6 5 1 2 1 9 7 1 8 8 8 3 7 2 6 8 7 7 4 0 3 4 6 5 6 7 7 2 11 3 1 7 3 5 3 6 5 1 9 9 1 7 8 3 5 4 7 5 7 1 0 6 3 3 1 8 0 7 7 1 9 9 6 9 1 9 7 2 8 5 4 9 9 2 5 9 7 7 3 6 8 8 0 5 2 4 6 4 11 0 6 1 2 7 1 4 5 0 5 4 1 5 2 5 7 4 5 3 0 1 0 1 91 1 9 0 6 7 7 3 9 7 8 1 9 7 3 6 6 8 0 9 2 0 5 6 6 2 3 0 4 4 3 4 0 6 2 4 1 2 5 1 8 3 8 3 7 0 3 1 0 2 4 1 3 7 6 0 7 8 3 1 1 4 8 2 5 2 1 5 6 1 1 9 7 4 5 6 1 1 1 1 8 7 3 9 1 9 3 0 2 2 9 2 8 5 3 6 4 9 1 2 3 5 3 4 5 9 8 4 6 9 3 6 6 2 6 5 9 0 1 2 9 9 4 2 6 4 9 6 1 9 7 5 6 0 3 0 0 2 1 9 6 5 2 2 0 1 5 3 3 9 1 5 3 5 0 5 1 1 4 0 3 6 5 6 i) 1 2 5 5 0 2 6 8 5 2 6 1 8 6 6 5 5 4 5 1 7 1 9 7 6 6 0 8 7 9 2 2 8 4 2 2 3 3 4 4 3 7 7 6 4 3 4 8 8 1 0 9 7 4 0 2 9 9 5 8 4 6 6 3 5 9 7 9 8 1 9 4 3 6 0 9 5 8 1 1 9 7 7 4 9 6 5 5 1 9 8 4 3 2 0 2 8 0 3 4 3 4 0 3 1 2 7 7 6 2 3 7 1 3 8 2 4 0 6 5 0 1 9 0 4 9 1 8 0 7 6 0 3 5 3 8 1 9 7 8 5 6 5 7 2 2 2 8 6 8 2 3 7 1 0 4 1 7 9 9 4 4 4 2 7 6 2 5 4 5 3 7 8 9 3 8 2 4 0 1 1 0 9 9 2 4 3 3 8 7 0 6 0 7 1 9 7 9 5 4 9 0 2 2 1 0 6 2 2 2 3 2 0 3 9 3 7 6 4 5 0 7 6 2 4 5 5 9 9 7 0 6 3 7 8 6 9 1 0 0 4 3 2 2 2 3 7 7 4 6 7 4 1 9 8 0 5 8 0 5 2 2 2 3 7 4 2 3 5 1 3 4 1 4 0 7 4 7 6 7 6 2 0 5 5 4 1 7 1 7 5 8 5 7 2 1 0 9 2 1 2 3 0 1 7 5 4 7 5 6 1 9 8 1 5 6 5 5 3 2 1 8 5 5 2 2 5 2 8 3 9 4 1 8 4 6 3 8 5 4 1 5 3 3 9 5 7 1 9 8 6 8 7 1 1 0 8 4 1 9 5 6 7 1 3 7 4 1 1 9 8 2 6 8 8 7 2 2 0 8 5 1 2 1 8 9 2 3 6 0 6 2 4 4 1 2 5 3 4 4 7 8 5 5 0 9 0 8 2 0 9 1 0 0 6 1 1 3 7 8 8 6 8 7 2 5 1 9 8 3 6 6 5 4 9 2 0 3 1 4 2 1 7 3 3 3 5 4 2 7 3 4 4 5 5 7 8 4 1 9 7 4 5 2 6 7 6 5 8 1 1 4 2 2 1 8 3 7 9 7 8 7 8 6 1 9 8 4 5 5 7 6 6 1 6 2 1 9 1 7 9 2 2 2 9 6 0 8 3 0 4 3 4 2 1 3 6 5 8 3 6 8 6 6 3 8 0 9 3 7 3 1 5 3 6 7 6 7 7 4 4 1 9 8 5 6 0 8 4 2 1 9 2 2 1 2 2 3 1 7 3 9 4 4 8 4 6 8 7 7 2 2 6 6 2 8 4 2 2 1 7 8 6 6 11 5 8 9 2 0 8 8 7 4 7 9 0 0 Q u e l l e : w ie ln d e r T a b e ll e N r. 1. a D ie N u m m e rn e n ts p re c h e n d e r R e ih e n fo lg e b e st im m te r P fl ic h te n , d ie Im A u fs a tz (S. 2 1 3 — 2 1 4 ) a u s fü h rl ic h d a rg e le g t si n d .

(12)

T a b e l l e 4 D ie A u fs ic h t ü b e r V e r u r te il te m it b e d in g te r A u s se tz u n g d e r S tr a fe d e r F r e ih e it s e n tz ie h u n g r e a li s ie r t u n d b e e n d e t J a h r R e a li s ie r t S ta n d a m 3 1 .1 2 . A b g e s c h lo s s e n in sg e sa m t v o n in sg e sa m t b e g r ü n d e t d u r c h : K u r a to r e n I n s ti tu ti o n e n g e s e ll s c h a ft -li c h e O r g a n is a -ti o n e n A b la u f d e r P r o b e z e it v o r fr is ti g e m A b s c h lu ß a n g e o r d n e te m S tr a fv o ll z u g 1 9 7 0 3 8 9 9 4 1 9 7 1 5 5 2 6 8 . 1 9 7 2 6 7 5 3 6 . 1 9 7 3 7 0 6 3 0 6 3 1 5 2 4 2 4 1 3 2 3 7 2 1 8 8 1 9 7 6 2 7 1 0 3 5 0 1 6 1 9 7 4 6 5 8 1 3 5 9 0 9 8 3 9 8 1 2 7 3 4 2 5 6 4 7 1 2 5 6 6 7 7 1 5 3 9 7 2 1 9 7 5 6 4 1 8 3 5 7 8 3 0 3 3 0 2 3 0 5 1 2 3 5 6 5 1 3 1 51 6 4 9 3 3 6 7 1 1 9 7 6 6 8 1 8 6 6 2 0 9 0 3 3 0 7 2 7 8 9 2 4 0 3 1 11 8 0 3 5 6 8 6 3 8 3 6 1 9 7 7 6 7 5 0 8 6 1 9 8 1 3 1 8 9 2 3 3 8 2 4 0 2 3 1 0 9 2 4 5 5 9 0 4 4 2 6 1 9 7 8 7 1 2 5 3 6 5 9 2 3 3 0 6 4 2 2 6 6 1 9 5 7 6 1 0 1 4 4 4 2 6 7 4 2 7 2 1 9 7 9 7 1 1 8 3 6 6 0 8 8 2 9 9 2 2 1 0 3 2 0 6 9 8 1 0 8 9 9 4 2 0 6 4 5 3 7 1 9 8 0 7 3 8 4 7 6 9 1 7 1 2 9 4 7 1 7 2 9 2 0 4 2 4 11 2 3 8 8 7 3 0 4 5 9 0 1 9 8 1 7 7 5 3 9 7 4 0 3 6 2 2 5 1 1 2 5 2 2 0 5 9 4 11 8 7 7 4 6 1 9 3 2 7 8 1 9 8 2 7 6 4 9 6 7 3 6 9 2 1 9 9 9 8 0 5 2 2 8 5 8 1 2 6 7 0 5 9 4 5 3 0 2 6 1 9 8 3 7 5 4 0 6 7 2 7 5 6 1 8 5 0 8 0 0 2 2 5 5 4 1 2 4 7 4 5 3 9 9 3 7 6 9 1 9 8 4 6 5 1 7 6 6 2 6 4 8 1 9 4 3 5 8 0 2 4 3 9 2 1 3 3 5 9 5 5 1 3 4 5 1 1 1 9 8 5 6 0 5 6 6 5 8 1 4 5 1 8 5 0 5 7 1 2 2 2 7 1 1 2 9 5 1 3 8 3 4 4 5 4 4 1 9 8 6 6 0 9 4 5 5 8 7 1 0 1 6 7 3 5 6 2 2 0 0 7 9 11 7 9 2 3 4 4 5 4 0 2 5 Q u e l l e : w ie in d e r T a b e ll e N r. 1. 212 Stefan Lelental

(13)

ist, o d er e in er a n d e re n v e rtra u e n sw ü r d ig e n In stitu tio n , insbeso nd ere e in e r solchen, d ie e in e g esellsch aftlic h e F ü rso rg e realisiert.

K u rato ren (Bewährungshelfer) sin d Perso nen , d ie dieses Am t b eru f-lich als M itarb eiter d e r allgem ein en G erich te au sü ben , so w ie Perso nen , die sich eh ren am tlich d iese r Arlbeit widm en. Die k o o rd in ie rten u nd kon- tro lie rte n T ätig k eiten d e r d ie A ufsich t au sü b en d en so w ie d ie E rteilung ihnen e in e r e n tsp re c h e n d en In fo rm ation u n d H ilfeleistu n g in Frag en, d ie m it d er ihn en a n v e rtra u te n F u nk tion Zusam m enhängen, ist im Be-z irk sg erich t e in e Sache d es V o rsitBe-zen d en d e s G erich ts o d er e in es v o n ihm dazu bestim m ten R ichters, u nd im W o je w o d sc h aftsg erich t des V o rsitzend en d e r Strafv o llstre ck u n g sab teilu n g o der e in e s v o n ihm bestim m -ten R ichters.

In Z usam m enhang m it d e r A u süb un g d er A ufsicht h a t d e r G erich ts-k u rato r oder der V er tr ete r des Betriebs, d er In stitu tion od er der g e

sell-schaftlich en O rg a n isatio n u n te r a n d erem fo lgen d e Pflich ten :

1) u n v erzü g lich e in e n K o ntak t m it dem V e ru rte ilte n ank nüp fen, w ie auch — je n ach B edarf — m it sein er Fam ilie u nd dem M ilieu, w ie au ch m it dem B etrieb, in dem d er V e ru rte ilte a n g e ste llt ist u n d m it d en O rg an isatio nen , an d eren T ätigk eit e r sich b eteilig t;

2) u n e n tb e h rlich e B em ühung en au fn ehm en, d am it d er V e r u rte ilte die R echtso rd nu n g b ea ch tet, in sb eso n de re d am it e r k e in e S traftat b eg eh t un d dam it e r ein e g esellschaftlich nützliche A rb eit ausülbt und die

ihm vom G ericht a u fe rre g te n Pflichten erfü llt;

3) dem V e ru rte ilte n e in e u n en tb eh rlich e H ilfe in sch w ierio en L ebens-situ atio n en le isten in d er E rzielung e in e r A rb eitsstelle, in d e r D urch-fü hru n g e in e r Kur, der F o rtsetzu n g d es U n terrich ts o d e r in d e r V o rbe- reitu n a zum Beruf;

4) dem V eru rteilten ü b er d ie Pflicht zu b elehren , das G ericht o d er den die Aufsicht R ealisieren d en d avo n zu inform ieren, daß m an den A u fen th altso rt a e ä n d e r t h a t sow ie v o r den Fo lg en des N ich tnachkom m - e n s d e r V ollziehun a d er vom G ericht au ferleg ten Pflichten od er des

Nichtnachikom m ens d er A ufsich t zu w arn en ;

5) dem G erich t B erich t zu e rsta tte n ü b er d ie V erh alten sw e ise des

V e ru rte ilte n in d er Zeit d e r P ro be un d es so fort zu b en ach ric h tio e n , w enn d er V e ru rte ilte sich d er Erfüllunq sein er Pflichten en tzieh t, w enn e r die Prinzipien der R echtso rd nu ng v e rletz t o d er e in e S traftat beg eht.

Die P f l i c h t e n , d eren u n v o llstän d iaer K atalo g im A r t 75 5 2 des StGB bestim m t ist, G estalten sich fo la en d erm aß en (die R eihenfo lg e e n t- чтунсМ rien Z ah len in d e r T ab elle Nr. 3):

1. die W ied ero u tm ach u n g in g an zen o der te ilw eise 'des d u rc h 'die Stra ftat zu aefüg ten Schadens,

(14)

3. d ie D u rchfüh ru ng d er au f dem V eru rte ilten la sten d e n Pflich t d er fin an ziellen A ufw en dun g für d en U n te rh a lt a n d e re r P erso n en (A lim enta-tionspflicht),

4. die D u rchfüh run g b estim m ter A rb eiten o der L eistung en fü r g ese ll-schaftlich e Zw ecke,

5. d ie D urchfüh ru ng b eru flic h er A rb eit, des U n terrich ts od er die V o rbe reitu ng zum Beruf,

6. d as E n th alten v o n A lko ho lm iß brauch, 7. d as A u fnehm en e in e r Kur,

8. d as E n th alten v o n A u fen th alt in b estim m ten K reisen od er Stellen, 9. e in an d e res en tsp re ch en d es V o rg eh e n in d er Pro bezeit, w en n das dem e r n e u te n Begehen e in e r Straftat V o rb eug en k an n .

D er Umfang, in dem d ie g e n a n n te n Pflichten v e rh ä n g t w erd en , w u r de in d e r T ab elle Nr. 3 gezeigt. Es e r g ib t sich au s ihr, daß am h äu fig -s te r Pflichten d e-s E nthaltene v o n A lko h olm ißb rau ch o d er d e r D urch-fü h ru ng b eru flic h er A rb eit v e rh ä n g t w erd en. U n ter d en am häu fig sten v e rh ä n n ten Pflichten ist au ch die Pflicht d e r W ie d erg u tm ac h u n g im g a n -zen o d er teilw e ise des du rch die Stra ftat zu gefüg ten Schadens. Es ist die ein zin e Pflicht, die o blig ato risch au ferle g t w ird, w en n d e r Sch ad en am G em ein gut v e ru rsa c h t w u rd e, in folg e dessen w id e rre ch tlich er Be- sitzeroreifuncr. Die ü b rig en Pflich ten w erd e n fak u lta tiv v e rh ä n g t und k ön nen k u m u lativ au ferle g t w erden.

Die Zeit un d die Art d e r R ealisieru n g d er auferlecrten Pflich ten b e stim m t das Gericht, das üb erd ies, w en n Erziehuncrsgründe d afü r sp re chen. in der Prob ezeit d ie in den Pu n k ten 4—9 Genannten Pflichten v e r -hängen, e rw e itern oder v e rä n d ern k an n ; es k a n n auch v o n d er 'Reali-sieru n g d ieser Pflichten befreien , w ie auch den V er u rte ilte n u n te r Auf-sicht stellen oder ihn v on der AufAuf-sicht befreien (Art. 77 § 1 un d 5 2

StGB).

Aus d<>r T ab elle 4 e ra ib t es sich, d aß iährlich ü b er 60 000 Aufsichten d u rc h ^ efü h rt w e rd en , die m eisten v o n ihn en sind K u r a to r au f sich ten, die d eu tlich die A ufsichten ü berw ieo en , w e lch e v on In stitu tio n e n und G esellschaftlichen Orcranisationen re a lisie rt w erden . In der T a b elle Nr. 5 n eb en w ir D aten an, d ie sich au f p ro fessio nelle u n d eh re n am tlich e K u rato ren beziehen. A u fm erksam keit w ec k t die T atsa ch e d er V errin o e- runrr d er Zahl e h ren am tlich er K u rato re n seit 1980. D iese T atsa ch e w u rd e b e m e rk t un d an aek ü n d in t sind M aßn ah m en , d ie zu e in e r w esen tlich en A n heb un a d e r Zahl sowohl der oro fession ellen , w ie auch der eh ren a m t-lichen K u ra to ren fü hren sollen*1.

я V al. L. D o m e r a c k f, Resort Spr aw ledllw oScI a program X Zjazd u PZPR (Das Justizministerium und das Programm des 10. Parteitags der PVAP), NP 1986, № . 9, S. 8.

(15)

T a b e l l e 5 G erichtskuratoren fur E rwachsene (Stand vom 31 XII)

G esamtheit der Kuratorem pr ofessionelle ehrenam tliche

Jahr Kennziffer

Kennziffer

Zahl der D ynamik Zahl der D ynamik

1970= 100 1970=100 1970 124 100,0 11 976 100,0 1971 355 286,3 1972 364 293,5 1973 355 286,3 15 453 129,0 1974 437 352,4 15126 126,3 1975 468 377,4 15 769 131,7 1976 503 405,6 14 214 118,7 1977 544 438,7 14 698 122,7 1978 601 484,7 15 041 125,6 1979 602 485,5 14 395 120,2 1980 795 641,1 15 403 128,6 1981 593 478,2 14 408 120,3 1982 613 494,3 14 052 117,3 1983 681 549,2 13 625 113,8 1984 682 550,0 13164 109,9 1985 12 634 105,5 Q u e l l e : w ie in d e r T ab e lle N r. I.

Die d arg estellte n P rinzipien d er A nw en dun g e in er b ed in gten A u s-setzung der V ollziehung d er Strafe der Freih eitsen tziehu ng , die M öglich-k eit des V erhän g en s e in e r Aufsicht, e in e r B ürgschaft, p ro p h y laöglich-k tisch - -erzieh erischer Pflich ten un d e in e r G eld strafe schaffen B edin gungen fü r die Ind iv id u alisieru n g d ieser In stitu tio n sow oh l in d er P h ase d es Urtei- lens, w ie au ch der R ealisieru ng des U rteils. M an so llte sich v e rg e g en -wärtigen, d a ß die b ed in g te V eru rteilu n g au ftrete n k a n n als*2:

1. e in fach e (ohne Pflichten, Aufsicht, B ürgschaft, G eldstrafe), 2. m it Aufsicht,

3. m it Bürgschaft, 4. m it Pflichten, 5. m it G eldstrafe,

6. m it A ufsicht un d Bürgschaft, 7. m it A ufsicht und Pflichten,

n V gl. J. W a s z c z y ń s k i , Ew olucja ś r o d k ó w pe naln yc h w p ra w ie k arn ym PRL (Evolution der Strafmittel im Strairecht der VR Polen) „Studia K rym inologiczne, K rym inalistyczne i Penitencjarne" 1974, Band 1, S, 85.

(16)

8. m it A ufsich t u nd G eldstrafe, 9. m it B ürgschaft u n d Pflichten, 10. mit B ürg schaft u n d G eldstrafe,

11. m it Aufsicht, B ürgschaft u nd Pflichten, 12. m it Aufsicht, B ürgschaft u n d Geldstrafe,

13. m it Aufsicht, B ürgschaft, Pflich ten u n d Geldstrafe.

W ie sich a u s der o b ig en Z usam m enstellu n g erg ib t, v e rfü g t d as G e-rich t üb er ä u ß e rst b r e ite M öglich keiten d e r G estaltun g d es In h alts d er Probezeit.

Aus dem W e sen d er P ro b e e rg ib t es sich, d aß sie g elu n g en od er m iß lu ng en sein k an n. V on e in e r g elu n g e n e n P ro b e in Z usam m enhang m it d er A nw en du ng d er b ed in g ten A u ssetzu ng des Strafvo llzu gs k a n n m an d an n sp rechen, w en n d er V e ru rte ilte d ie E rw artu n g e n e rfü llt hat, d.h. w en n e r d ie R echtso rd nu ng b e a c h te t h a t u n d in beso nd ere, w e n n e r k e in e e rn e u te S traftat b e g an g en h a t (Art. 73 § 2 StGB). Eine Bedingung d er E inschätzung d e r P ro b e als e in e r g elu n g en e n ist a u ch d ie Erfüllung d u rch d en V e ru rte ilten d er ihm a u fe rleg ten Pflichten. Die P ro b e ist m iß lung en, w en n d er V e ru rteilte d ie G ru n d lag en schuf d ie V o llzieh ung der b ed in g t au sg e se tzte n Strafe anzuo rdn en .

W en n der V er u rte ilte p o sitiv d ie Prob ezeit b e stan d e n h a t, w ird d as U rteil k raf t des G esetzes n a ch 6 M o n aten vom A b sch lu ß d er P ro be-ze it v ertilg t (Art. 79 § 2 StGB). Es e rfolg t also ein e v olle R eh abilitatio n

des V e ru rte ilte n u n d v o n n u n a n ist e r als N ic h tv o rb estra fter zu b e -trach ten .

Das n eg ativ e E rgeb nis e in e r m iß lu n g en en Prob e e n tw e d er v e rp flich -te t das G ericht zu r A no rd nu n g der V ollzieh ung d er bed ing t au sg esetz-ten

Strafe (o bligato risch e A no rd n u ng d es Strafvollzugs), o d er b e rec h tig t das G ericht zur E rteilu ng e in e r so lchen A no rd nu ng (fak u ltativ e A n ord n un g des Strafvollzugs). Die o b lig ato risc h e A no rd nu ng d es Strafvo llzu gs e r -folgt im F alle des B egehens d u rch d e n V e r u rte ilte n in d e r Prob ezeit e in e r v o rsä tzlich en Straftat, die d er v o rig e n äh nlich ist*3, fü r die re c h ts-k räftig die Strafe d e r F reih eitsen tzieh u n g v erh än g t w u rd e, o d e r im F al-le, w en n d er V e ru rteilte sich w eig ert, die ihm a u fe rleg te Pflich t d er W ied erg u tm ach u n g d es Schadens zu erfüllen , d ie am G em ein gu t infolge der w id errech tlich en B esitzerg reifun g d ieses G utes e n tsta n d en ist (Art. 78 § 1 StGB).

23 In Ü bereinstim m ung mit Art. 120 § 2 StGB: „A ls ähn liche Straftaten w erden an gesehe n Straftaten, die ge gen da sselbe oder geg en ein in der Art ähnliches, dutch das G esetz geschü tz tes Gut gerichtet sind, w ie auch Straftaten, die aus d en gleichen B ew eggründen vo llzo gen w orden sindi Straftaten, die zur Erzielung m aterieller V orteile b ega ng en w orden sind, w erden als ähnliche Straftaten angesehen",

(17)

Das G ericht k a n n den Strafvollzu g an o rd n en im F alle des B egehens in d e r Pro bezeit irg e n d ein er an d ere n S tra fta t als d ie ob en genannten,* e in e r g ro b en V e rletzu ng der R echtsordnu ng , d e r N ic h ten trich tu n g der G eld strafe od er d er N ichterfü llu ng der au fe rleg ten Pflich ten o de r der A ufsicht (Art. 78 § 2 StGB).

Das V erfah re n in Sach en d er A n o rd nu ng der V ollziehun g d e r b e -dingt au sg ese tzten Strafe ist im S trafvo llstrecku n sg esetzbu ch g ereg e lt (Art. 74 § 1, 4, 5). In Ü bereinstim m un g mit diesen V o rschriften 1) u rte ilt das G ericht m it einem Beschluß, 2) vo r dem E rlassen des Beschlusses soll das G erich t den V e ru rte ilte n u n d se in e n V erteid ig e r aush ören, 3) die T eilnah m e d es Staa tsan w a lts in d er Sitzung ist o bligato risch , 4) g eg en d en G erich tb eschlu ss ist d er V e ru rte ilte b erech tig t, ein e Besch-w e rd e ein zu reich en .

Die A n ordn ung der V ollziehun g der au sg e setzte n Strafe d e r F re i-h eitsen tzie i-hu n g ist in der Prax is e in e ziem lici-h i-häufig e Ersci-heinun g. D ar-üb er in form iert die T ab e lle 4, in der die „A n ordn u ng des Strafv o llzug s'' als ein e der Form en des A bschlusses d e r A ufsicht Z ah len um faßt, die sich au f ein ig e T ausend V e ru rte ilte jäh rlich bezieh en . Die Zahlen über den p ositiven A blau f d er Prob ezeit u n d d eren A b schließu ng im R ahm en d er First, für die sie v e rh än g t w urde sowie vo r Ablauf dieser Frist sind jedoch w esen tlich g rö ß er: es erm ög licht festzustellen , d aß d ie In stitu -tion der bed ing ten V eru rte ilu n g zu dem Kom plex v on S trafm itteln m it g ro ß e r W irk sam k eit gehört.

Stelan Lelental

W A RUNKO W E ZAWIESZENIE W Y K ON A NIA KARV W POLSKIM PRAWIE KARNYM

W arunkow e za w ie szenie w ykonania ka>ry w polsklim prawie karnym, zarówno w kształcie nadanym tej in stytucji przez k.k. z 1932 Ir., jak i w k.k. z 1969 ir., oparte jest na założeniach system u belgijsko-francuskiego. Polega w ię c na tym, że w w yroku orzeka się zarów no o w inie, jak też i o karze, natomiast zaw iesza się w ykonanie orzeczonej kary na okres próby.

Zakres stosowaniia tej in stytucji ograniczony jest tym , że m oże być ona sto so-w ana so-w y łą cznie do kairy pozbaso-w ienia so-w oln ości, o ile została ona orzeczona so-w roz-miarze do lat 2, gd y w ym ierzono ją za przestępstw o um yślne lub do lat 3, gdy kara została orzeczona za popełnienie przestępstw a nieum y śln ego (art. 73 § 1 k.k.). Szczegó ło w e dane na tem at zakresu stosow an ia w arunkow ego zaw ieszenia w yko na-nia kary w latach 1955— 1969 i 1970— 1984 podane zostały w tabeli nr 1.

Za stosow aniem tej in stytucji, poza w ym ienionym i w yżej przesłankam i form alny-mi, przem aw iać ma dodatnia prognoza społecznai, która w edług art. 73 § 2 k.k. ma p ole gać na uzasadnionym przypuszczeniu, że pomimo niew yko nania kary sprawca

(18)

będzie przestrzegał porządku praw nego, a w szczeg ólności nie popełni ponow nie p rzestępstw a. U staw odaw ca dopuszcza m ożliw ość odm ow y zaw ieszenia w ykonania kary z uw agi na zadania w zakresie jej spo łeczneg o oddziaływ ania. Oznacza to, że do głosu dochodzą rów nież w zglę dy og óln oprew encyjne. U norm ow anie to uznane jest przez na-ukę prawa karnego jako d ysk usyj ne i ma ono w ielu przeciw ników .

Orzeczonej kary nie można zaw iesić spraw com skazanym w warunkach re cy dy -w y specjalnej, określonej -w przepisach art. 60 § 1 i 5 2 k.k., a -w ograniczonym zakreslie instytucja ta stoso w an a jest do spraw ców przestępstw chuligańskich (art. 59 § 2 k.k.) oraz do spraw ców, którym w ym ierzono karę zastępczą po zbaw ienia w o l-ności za grzyw nę lub karę ograniczenia w oll-ności (art. 86 k.k.). W obu tych w ypad-kach ustaw a w ym aga, aby w spraw ie w y stą p iły „szczególne okoliczności".

W arunkow e zaw ie sze nie w yko nania kary następuje zaw sze na okres próby, który trwa od 2 do 5 lat. W oklresie próby sąd m oże stoso w a ć do skazanego szereg środków o charakterze profilaktyczno-w ychow aw czym . Do środków ty ch należą: po-ręczenie, dozór oraz obow iązki. Zakres stosow ania tych środków podano w tabelach nr 2 i 3.

W ta beli nr 4 zaiwairte są dane o dozorach w y kon yw an ych i zak oń czonych. Do-zór w yk o ny w a ny jest przez kuratorów zaw odow ych i sp ołecznych, których liczbę w skali ca łego kraju podano w tabeli nr 5.

Z aw ieszając w ykonan ie kary pozbaw ienia w o ln ości sąd m oże orzec karę grzyw -ny, chocia żb y jej w ym ierzenie na innej podsta,w)ie nie było przew idziane (art. 75 § 1 k.k.).

Przedstaw ione zasady stosow ania w arunkow ego zaw ieszenia w ykonan ia kary po-zbaw ienia w olności: m ożliw ość orzekania dozoru, poręczenia, ob ow iązk ów profilak-ty czno -w ycho w aw czy ch oraz grzyw ny, stw arzają szerokie m ożliw ości dla idyw iduali- zacji tej in stytuc ji zarów no w fazie orzekania, jak i w yk on yw an ia orzeczenia.

W artykule podano 13 różnych postaci w arunkow ego skazania, jakie instytucja ta m oże przybrać w zależności od zastosow anych w jednostkow ym w ypadku w ariantów , z których każdy jest w ynikiem zastosow ania w różnych konfiguracjach w spom -nianych środków profilak tyczno -w ychow aw czych oraz grzyw ny.

U staw a przew iduje m ożliw ość odw ołania w arunkow ego zaw ieszenia w ykonania kary lub nakazuje je odw ołać, jeżeli skazany nie dopełnia w arunków okresu próby. Sądy dość często korzystają z tych m ożliw ości, o czym informują dane przedstaw io-ne w tabeli nr 4.

Jeż eli skazany p om yślnie przeszedł okres próby, skazan ie ulega zatarciu z m ocy prawa z up ływ em 6 m ie się c y od daty zakończenia okresu próby (art. 79 § 2 k.k.). N as tęp uje w ię c pełna rehabilitacja skazanego i od tej pory n ależ y go traktow ać jako osobę, która nie była karana.

Cytaty

Powiązane dokumenty

[r]

Na podstawie dramatu Juliusza Słowackiego oraz dwóch wybranych przez Ciebie przykładów literackich napisz wypracowanie, w którym udowodnisz, ˝e nie ma zbrodni bez kary..

W u staw ie tej reguluje się zasady kształtow ania środow iska, zasady g o- spodarow ania zasobam i przyrodniczym i, przeciw działanie zanisczyszczeniom i

„passiven” Gesprächsteilnahme mag die Entscheidung BGH StrVert 1982, 516, dienen, der — wie oben gesehen —ein paralleler Sachverhalt zugrun- deliegt und in der der BGH selbst

(Przejście fazowy dla cykli) Pokaż, że przejscie fazowe dla własności, że ER(n, p) zawiera cykl, wynosi p = 1/n.. Oblicz prawdopodobieństwo, że w grafie ER(n, 1/n)

(...) i przed lustrem Trwało to nieskończenie długo [und vor dem Spiegel dauerte das unendlich lang].. Der Großbuchstabe ist mit dem Hinweis gleichzusetzen, daß die Lektüre

Ik, Jan Cremer was niet in de eerste plaats vernieuwend door zijn recht-voor-de-raap-stijl, maar doordat zich hier een nieuw type van schrijver manifesteerde: een

Языковая специфика третьего способа выражения времени состоит в том, что он действует как бы автоматически, без усилий и даже