Ż yczeniem organizatorów i sym patyków p o ezji N orw id a jest rozbudzanie oraz roz wijanie stałego zainteresow ania je g o tw órczością w śród m ieszk ań ców Z iem i J elen io górskiej. W ydaje się, że ju b ileu szow e u roczystości b yły w łaściw ie w ykorzystaną okazją do częściow ej realizacji teg o celu.
H e n r y k G r a d k o w s k i
R z e s z ó w , 2 3 -2 4 maja 1983
2 3 -2 4 m aja 1983 r. od b yła się w W SP w R zeszo w ie og ó ln o p o lsk a sesja naukow a pośw ięcona życiu i tw órczości Cypriana N orw ida. Z organ izow an o ją dla uczczenia setnej rocznicy śm ierci genialnego p o ety „doby pary i elek tryczn ości” . N au k ow ą refleksją 0 nim p o d zieliło się 10-osobow e grono przedstaw icieli o środ k ów naukow ych w kraju 1 5-osobow y zesp ó ł pracow ników rzeszow skiej W SP.
W pierwszym dniu obrad zostały w y g ło szo n e następujące referaty: M ieczysław a Inglota (U W r.) - R eflek syjn y k szta łt p o e z ji C yprian a K a m ila N o rw id a , Z bigniew a Su- d olskiego (U W ) - O pu s epistolarn e N o rw id a , E lżb iety F eliksiak (U W ) - N o rw id o w sk i p ie lg rzy m , Ireneusza O p ack iego (U Ś1.) - R a p so d ostatni, ra p so d p ie r w s z y („B em a p a m ięci ża ło b n y -ra p s o d ”) , G rażyny K em py (U W r.) - C yprian K a m il N o rw id w p o e z ji p o ls k ie j, Piotra Ż b ik ow sk iego (W SP R zeszów ) - C yprian K a m il N o r w id w śró d k la s y k ó w p o sta n isla w o w sk ich , Józefa N o w a k o w sk ieg o (W SP R zeszó w ) - N o r w id w drugiej p o ło wie m ię d zy w o jn ia , G ustaw a O stasza (W SP R zeszów ) - T radycje N o rw id o w sk ie w p o e z ji p o k o le n ia K o lu m b ó w .
W drugim dniu sesji referaty w ygłosili: Stanisław M akow ski (U W ) - „F ortepian S zo p e n a ” C ypriana N orw ida. P ró b a interpretacji, M arian M aciejew sk i (K U L ) - Fatum u k rzy żo w a n e , M arian Tatara (U J ) - „ D o w ieśn ia czk i” C yprian a K a m ila N o rw id a , W ło dzim ierz Toruń (K U L ) - M yśl - sło w o - c zy n w p ism a ch C yprian a N o rw id a , C ezary R ow iński (U W ) - U n iw ersalizm N o rw id a na p r z y k ła d z ie „M ojej o jc z y z n y ”, W ojciech Pelczar (W SP R zeszów ) - N o r w id na lekcjach ję z y k a p o ls k ie g o . W yb ra n e p r o p o z y c je m e to d y c zn e , A dam H orbow ski (W SP R zeszó w ) - N o rw id o w sk ie p o ję c ie ku ltu ry.
Sesję zam knęła na scen ie T eatru im . W andy Siem aszkow ej D a n u ta M ichałow ska (PW ST Kraków) m onodram em „ R ze c z o w o ln o ści s ło w a ” C yprian a K a m ila N o rw id a .
A u torzy referatów p od jęli trud n au k ow ego opisania d ziel N orw ida w kategoriach gen ologii, estetyki literackiej i filozofii antropologicznej a także przedstaw ienia h isto rycznej i dzisiejszej recepcji jeg o utw orów oraz w p ływ ów inspirujących kulturę naro dow ą. O św ieżości m etodologicznej w yk ład ów i ich w arsztacie dobrze św iadczy dorob ek referatów , szczególnie tych, które sk on cen trow ały się na konkretnych utw orach p oety.
Piotr Ż bikow ski przedstaw ił zaskakującą reflek sję nad id eow ym planem m iniatury lirycznej N orw ida pt. O d p o w ie d ź [K a je ta n o w i K o ź m ia n o w i]. M iała on a być w 1841 r. - w św ietle tej interpretacji - p o k ło siem i zam k n ięciem dyskusji m iędzy klasykam i i ro m antykam i, zawierającym rehabilitację starca-krasom ów cy, synonim u deprecjonow anej dotąd przedlistopadow ej kultury retoryczn ej.
Ireneusz O packi dokonał reinterpretacji utw oru B em a p a m ię c i ż a ło b n y -ra p s o d na tle tradycji funeralnej i problem atyki gatunkow ej. W sw ym w yw od zie d ow iód ł o b ecn o ści poetyki ep osu i jeg o m itografii w artystycznym oraz id eow ym kształcie rapsodu.
Stanisław M akow ski p och ylił się nad rozległą lekturą sądów i kom entarzy kry tycznych o F ortepianie S zo p e n a oraz skonstruow ał spójny w ykład objaśniający m e taforyk ę i lo g o s p oem atu o d osk on ałym w yp ełn ien iu w sztuce na tle trzech zesp ołów w artości (kategorii interpretacyjnych) u osob ion ych w im ionach O rfeusz, Pigm alion i Chrystus.
M arian M aciejew sk i zajął się sem antyką F atum . Sw ój sąd oparł na krytycznym prze glądzie dotychczasow ych interpretacji tej N orw idow skiej epifanii. P o ło ży ł akcent na k ategorie sytu acjotw órcze, relacyjne (przebieg procesu m yślow ego) i p oetyk ę dysonansu (organizacja w arstw y b rzm ien io w ej), osadził procesualność utw oru na planie procesu ukrzyżow ania i je g o w ym ow y. W ten sp osób refleksja o człow ieku w Fatum znalazła w ytłu m aczen ie w m isterium paschalnym Chrystusa.
M arian Tatara przeprow adził interpretację w iersza N orw ida D o w ieśn iaczki, utrzy m an ego - czeg o d ow iód ł autor - w niespotykanej dotąd 2-w arstw ow ości w ersyfikacyj- nej: m eliczn eg o sylabotonizm u i 13-zgłoskow ca (7 + 6 ). M itograficzna analiza konturu lu d ow ości klasycystycznej i rom antycznej utw oru p ozw oliła Tatarze ujrzeć w dziew czy n ie alegorię ludu i ch łop sk i m esjanizm w iersza.
R ow iń sk i analizow ał sem antykę sło w a „ojczyzna” w w ierszu N orw ida i sprecyzo w ał sen s uniw ersalizm u p o ety . O jczyzna w om aw ianym utw orze to - w ed łu g referenta - ani ziem ia , ani naród, lecz ca ła w ieczn ość i lu d zkość, to jest pierw otna m acierz istot ludzkich. M atka-O jczyzna to p on adetniczna w sp óln ota w szystkich ludzi.
Już w tym zestaw ien iu tem atów dają się zauw ażyć różnice m etod ologiczne przed staw ionych prac i indyw idualnych w arsztatów badaw czych. O bok w rażliw ości na znak języ k o w y w utw orach N orw ida odrębny nurt refleksji naukow ej k ształtow ała religijna sem iotyk a tek stó w , w łaściw a d o rekonstrukcji artystycznej św iadom ości p oety. D obrym p rzykładem ow ej od ręb n ości b yła praca E lżb iety F eliksiak, w ydobyw ająca z wierszy p o ety sym b ole pielgrzym a i drogi. E sch atologiczn ą naturę refleksji N orw ida ujawnił rów nież W łod zim ierz T oruń, ukazując filo zo fię język a p o ety , w której sło w o m a boską p row en ien cję.
N a tle bogatej problem atyki poznaw czej d zieł N orw ida i zadań stw orzenia w łaści w ych dla niej p o jęć oraz m etod badań w yróżniły się dw ie prace o syntetycznym i prze krojow ym charakterze. Z b ign iew S udolski przedstaw ił w ykład o dorobku epistolarnym p o ety i o k ształcie je g o form u ły listu. M ieczysław In glot otw orzył sesję u jęciem m odelu p o ezji filozoficznej N orw ida.
D o r o b e k sesji jest w ażnym d ok u m en tem w ysiłku naukow ego ośrodków uniw ersy teck ich w kraju i optym istycznym faktem w spółpracy tam , gdzie trzeba przekuw ać ba daw czą teorię na n auczycielską p ow in n ość g ło szen ia prawd dla kultury życia zbiorow ego niezbędnych.
J erzy W iniarski
L o n d y n , 2 0 -2 4 w rześnia 1983
2 0 -2 4 w rześnia 1983 r ., w setn ą rocznicę śm ierci p o e ty , od b yła się w L ondynie kon feren cja n aukow a pt. C yprian N o rw id : P o e t - T hinker - G raftsm an. G ospodarzem kon feren cji b yła S ch ool o f Slavonic and E ast E u rop ean Studies działająca w ramach U
