Zarządzanie czasem – mocna czy słaba strona pracownika XXI wieku?

(1)

Anna Pluta

Zarządzanie czasem – mocna czy

słaba strona pracownika XXI wieku?

Edukacja Humanistyczna nr 1 (28), 147-155

2013

(2)

Szczecin 2013

A n n a Pluta Uniwersytet Szczeciński

Z A R Z Ą D Z A N IE CZASEM - M O C N A CZY SŁABA STRO NA PR A C O W N IK A X X I W IEKU?

M iej czas i miejsce na wszystko i rób wszystko w odpow iednim czasie i miejscu,

a osiągniesz więcej i będziesz m ia ł więcej przyjem ności n iż ci, którzy żyją w ciągłym pośpiechu.

T ryon Edw ards

Wprowadzenie

Początek XXI w ieku ukazał szereg burzliw ych zm ian, które odcisnęły i n ad al odciskają piętno na sferze funkcjonow ania w spółczesnych organizacji i z a trudnionych w niej ludziach. Jed n ą z ty c h z m ia n jest przyspieszenie św iata i w szystkich jego elem entów . O zn a cz a to, że obecnie czas zaczyna odgryw ać kluczow ą rolę w osiąganiu efektyw ności organizacyjnej i indyw idualnej. N astąpiła ta k zw ana „kom presja czasoprzestrzenna”1, będ ąca efektem glo balizacji i niezw ykłego rozw oju now oczesnych technologii.

Zarysow ane okoliczności w yw ołują poczucie przyspieszenia tem p a życia i wpływ ają n a m odyfikację jego stylu. C oraz częściej okazuje się, że „uniwersalny, w spółczesny człow iek to człowiek pośpiechu; człowiek, którem u brakuje czasu, który jest w ięźniem przym usu”2, m iędzy innym i ze względu na wszechobecny „wyścig szczurów”. W efekcie powszechne stają się praktyki prow adzące do od h u m an izo w an ia pracy, gdyż organizacje popadają w ta k zw aną „pułapkę przyspieszenia” i w prow adzają jed en z trzech w zorców destrukcyjnego postępow ania3:

- przeciążenie pracow ników pracą - personel nie m a czasu n a w ykonanie zleconych obow iązków (napięte term iny), brakuje zasobów p o trzebnych do realizacji staw ia nych zadań;

- obciążenie pracow ników w ielom a ró żn o ro d n y m i działaniam i - w organizacji nie m a w yraźnego u k ieru n k o w an ia prow adzonej działalności;

- nieustanne obciążanie pracow ników now ym i zadaniam i - konsekw encja n ie u sta n nego w prow adzania zm ian do organizacji.

1 D. Jemielniak, W poszukiwaniu straconego czasu, „Coaching” 2010, n r 1, s. 78. 2 S. N ydahl, W ślepej uliczce pośpiechu, „Forum ” 2011, n r 1, s. 36.

(3)

148 A nna Pluta W następstw ie tego typu p rak ty k organizacji d ochodzi do ukształtow ania się pracow nika bez reszty pochłoniętego przez pracę, która coraz częściej stanow i w artość autoteliczną4. W yraźniej zauw ażalna jest też sw oista inw azja p rac y n a życie osobiste, którego czas ulega n ie u sta n n em u skró cen iu 5.

Biorąc to p o d uwagę, zasadne wydaje się ukazanie znaczenia um iejętności zarządzania czasem i pod jęcie p ró b y u d zielen ia odpow iedzi n a p y tan ie zaw arte w tytule artykułu: czy zarządzanie czasem stanow i m o c n ą czy słabą stro n ę praco w n ik a XXI w ieku? R ozw ażania n a te n te m at stanow ią cel niniejszego artykułu.

Przyjęta m etodyka badawcza opiera się n a studiach literaturow ych, które przeprow adzo no, aby zinterpretow ać um iejętność zarządzania czasem i ukazać jej rangę w w ykonyw aniu czynności zaw odow ych przez w spółczesnego pracow nika. N a podstaw ie tego w ysuw ane są wnioski, których potw ierdzenie stanow ią prezentow ane w ybrane wyniki b adań em pirycznych przep ro w ad zo n y ch przez krajow e o śro d k i badaw cze - G łów ny U rząd Statystyczny (GUS) i C en tru m Badania O pinii Społecznej (CBOS) oraz instytucję m iędzynarodow ą - Organizację W sp ó łp ra c y G ospodarczej i R ozw oju (O E C D ). U zyskane w trak cie prow ad zo n y ch analiz w yniki są p o d ło ż em do konkluzji końcow ej artykułu.

Istota i znaczenie zarządzania czasem - rozważania teoretyczne

P raca stanow i isto tn y elem en t życia człow ieka, je d n a k n ie p o w in ie n to być elem ent dom in u jący i prow adzący do w ystąpienia w yraźnych dysproporcji w rodzajach jego aktyw ności życiowych. B rak sym biozy p om iędzy czynnościam i w ykonyw anym i przez człowieka m oże niekorzystnie w płynąć n a jego zdrow ie psychiczne i jakość życia6. D latego też w ażną staje się um iejętność pozw alająca n a zachow anie o d pow iednich p roporcji w życiu w trzech ujęciach7:

- ujęciu czasu - określenie p ro p o rc ji p o m ię d zy ilością czasu p rac y i czasu w olnego - przeznaczonego n a realizację czynności pozazaw odow ych pozw alających n a re generację sił zużytych w procesie pracy;

- ujęciu energii - określenie p o zio m u w yczerpania sił w pracy, co w efekcie nie p o zostaw ia ich n a w ykonyw anie czynności pozazaw odow ych;

- ujęciu gratyfikacji m aterialnej - określenia opłacalności w ykonyw anych czynności (bardziej lukratyw ne jest pozorow anie pracy lub absencja czy zaniedbanie obow iąz ków dom ow ych).

Bez h o m e o sta zy w tych trzech w ym iarach niem ożliw e staje się efektyw ne życie czło w ieka prow adzące do sukcesu i osiągnięcie p o cz u cia szczęścia. Z am iast tego pojaw ia się: stres, frustracja, niższa jakość św iadczonej pracy, konflikty, b ra k satysfakcji z pracy8 itd., co oczyw iście p o ciąg a za so b ą liczne zag ro żen ia o d czu w an e zarów no przez poszczególnych

4 Sytuację tę ukazują badania: CBOS, Stosunek Polaków do pracy i pracowitości, BS/38/2011, Warszawa, kwiecień 2011, oprac. R. Boguszewski, s. 6.

5

Równowaga praca - życie. Studium porów nawcze Finlandia - Polska - H iszpania, red. C. Sadowska-Snarska, W ydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok 2007, s. 15 i następne.

6 D. Żołnierczyk-Zreda, Długi czas pracy a zdrowie psychiczne i jakość życia - przegląd badań, „Bezpieczeństwo Pracy” 2009, n r 07-08.

7 Z. Ratajczak, Psychologia pracy i organizacji, W ydaw nictw o N aukowe PW N , W arszawa 2007, s. 166.

8

G. Leśniewska, J. Nikołajew, Postrzeganie czasu p rze z m arynarzy pracujących na statku morskim w kontekście równowagi życiowej, [w:] Trendy i wyzwania zrównoważonego rozwoju, red. B. Kryk, Katedra Polityki Społeczno- Gospodarczej i Europejskich Studiów Regionalnych, W ydział N auk Ekonomicznych i Zarządzania, Uniwersytet Szczeciński, W ydawnictwo Zapol, Szczecin 2011, s. 456.

(4)

pracow ników , ja k i organizację jako całość. N egatyw ne skutki zachw ianej sym biozy w ży ciu człow ieka m o g ą być w yelim inow ane lub choćby zm inim alizow ane p o p rze z je d n o c z e sn ą realizację działań w dw óch aspektach. Po pierw sze, w organizacji należy p odejm o w ać d ziała n ia zapew niające b ezkonfliktow e łączenie p rzez p rac o w n ik ó w ró żn y c h aktyw ności życiowych. W ty m celu m o ż n a p rom ow ać zachow ania u k ierunkow ane n a efekt pracy, a nie n a czas jej pośw ięcony oraz kształtow ać d obre w zorce zachow ań, o tw artą k om unikację czy system m otyw acji nastaw io n y n a efektyw ność pracy. Po drugie, praco w n icy m uszą um ieć sam o d zieln ie organizow ać sw oją pracę, a do tego n ie zb ę d n e staje się p o sia d an ie u m ie ję t ności zarząd zan ia czasem .

O rosnącej randze um iejętności zarządzania czasem św iadczy fakt, że organizacje coraz częściej w skazują na nią w tw orzonych przez siebie profilach kom petencji pracow ników oraz pod ejm u ją działania m ające n a celu w ykształcenie lub doskonalenie um iejętności zarządza n ia czasem w śród z a tru d n io n ej kadry, p o p rzez uczestnictw o p racow ników w w arsztatach i szkoleniach pośw ięconych tej tem atyce. Pocieszający jest fakt, że pracow nicy - zwłaszcza m enedżerow ie - są św iadom i w agi u m iejętności zarządzania czasem w dzisiejszym świecie i w skazują ją jako je d n ą z kluczow ych k o m petencji efektyw nego m e n ed ż era9.

A n a czym polega u m iejętn o ść zarządzania czasem ? N ajogólniej m o ż n a pow iedzieć, że spro w ad za się o n a do zd o ln o ści p la n o w a n ia życia i w y konyw ania różnych aktyw ności życiow ych zg o d n ie z p rio ry te ta m i, co p o zw ala n a za ch o w a n ie k o n tro li n a d so b ą i re a li zo w a n y m i d z ia ła n ia m i10. O zn acza to, że w g ru n c ie rzeczy człow iek nie za rząd z a czasem (nie m o ż n a n a d czasem zapanow ać i n im zarządzać, poniew aż czas płynie w sw oim tem pie i człow iek n ie m a n a to żadnego w pływ u), ale zarządza so b ą w czasie11 - czyli p an u je n ad c z y n n o śc iam i sk ła d ający m i się n a jego życie. A by te m u sp ro sta ć, isto tn e staje się u s ta la nie celów życiowych, określanie p rio ry tetó w przyjętych do w ykonania zadań, delegowanie spraw i ich planow anie, a w przy p ad k u działań realizow anych w zespołach - organizow anie sp o tk a ń i narad. D zięki tem u m ożliw e staje się zachow anie w łaściwych pro p o rcji p om iędzy różnym i zajęciam i człowieka, co najogólniej sprow adza się do godzenia życia zawodowego z o sobistym i osiągania p o p rze z tego ro d za ju czynności p o cz u cia szczęścia. W a ru n e k te n w ydaje się niezbędny, co potw ierd za angielski fizjolog S heldon w opracow anej przez siebie krzyw ej szczęścia - p atrz ry su n ek 1.

P unkty zaznaczone na krzywej Sheldona oznaczają12: „m” - p unkt maksymalny, w którym człow iek odczuw a satysfakcję z w ykonyw anej działalności zaw odowej - o d pow iada to 5 - 8 g odzinom pracy. Jednocześnie okazuje się, że zm niejszenie liczby godzin p racy prow adzi do spadku zadowolenia, co skutkuje pojaw ieniem się zakłóceń fizjologicznych (p unkt „o” - strefa otyłości) lub poczuciem skrajnej nieefektyw ności (p u n k t „n”). N atom iast w ydłużanie p racy po za p u n k t m aksym alny prow adzi do p rzepracow ania i pow oduje pojaw ienie się w rzodów żo łąd k a (p u n k t „u”), za łam an ia nerw ow ego (p u n k t „b”) lub całkow itej elim inacji z p rac y w yw ołanej zaw ałem serca - wiąże się z p racą od 10 do 16 god zin dziennie (p u n k t „c”).

9 K. Krawczyński, Profil kom petencyjny 1000 polskich menedżerów, „Business Coaching” 2009, n r 1, s. 12-13. 10 Por.: A. Pluta, Czas i jego wartość, [w:] A. Pluta, G.P. Wójcik, Vademecum menedżera - organizacja pracy własnej,

W ydaw nictw o E conom icus, Szczecin 2011, s. 44.

11 S.R. Covey, 7 nawyków skutecznego działania, W ydawnictwo Bertelsm ann M edia Sp. z o.o. Diogenes, Warszawa 2001, s. 164.

12 W. K ieżun, Sprawne zarządzanie organizacją, W ydaw nictw o Szkoły Głównej H andlow ej, W arszawa 1997, s. 192-193.

(5)

150 A nna Pluta

Rys. 1. K rzy w a s z c z ę ś c ia w g S h e ld o n a

Źródło: O. Gelinier, Le Travail Personnel du Dirigeante et de l'Equipe de Dirèction, Hommes et Techniques 1961, [w:] W. Kieżun, Sprawne zarządzanie organizacją, Wydawnictwo Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa 1997, s. 192.

O siągn ięcie p u n k tu „m ” nie wydaje się tru d n e, tym bardziej że aktualnie obow iązujące przepisy K odeksu p rncyjasno wskazują, że peaca n ie m o że stanow ić dom inującej aktywności w życiu człowieka aktywnego zaw odow o13. Biorąc to p o d uwagę, możliw e staje się określenie ogólnych zasad w pływ ających n a kształt życia zaw odowego i osobistego w ujęciu ty g o d n io w y m 14, na co w skazuje ry su n ek 2.

Rys. 2 . T y g o d n io w y r o z k ła d c z a s u w e d łu g K o d e k s u p r a c y (w g o d z in a c h )

Źródło: o p racow anie w łasne na po d staw ie art. 129 § 1, art. 133 Kodeksu pracy, stan praw ny na 1 stycznia 2012 r.

A naliza inform acji zaw artych n a ry su n k u 2 wskazuje, że obow iązujące n o rm y praw ne p ozw alają n a godzenie aktyw ności zaw odow ej i osobistej. C zas p o św ięco n y p ra c y nie p ow inien przekraczać 40 godzin w ty g o d n iu . Tym sam ym p raco w n ik w każdym ty g o d n iu m a do dyspozycji 128 godzin, k tóre m oże pośw ięcić n a czy n n o śc i pozazaw odow e w edług swojego uznania, w śród których pow inien znaleźć się czas na: sen, odpoczynek pozw alający na regener acj ę sił zu żytych w procesie pracy, k o n ta k ty z rodziną, przyjaciółm i i znajom ym i, o b ow iązki dom ow e, hobby, rozwój własny, np o rt,ro z ry w k ę itpn

13 Wskazuj ą na to artykuły:art. ln9 § 1, art. 133 Kodeksu pracy, stan prawny na 1 stycznia 2012 roku.

14 Ze względu na to, że w niektóre dni człowiek pracuje, a inne są wolne od pracy, właściwsze jest rozpatrywanie analizowanego problemu w ujęciu tygodniowym.

(6)

Analiza um iejętności zarządzania czasem na przykładzie wybranych badań em  pirycznych

k o b iety m ę żcz y źn i P rz ec ię tn a lic z b a g o d zin p rzep racow a n y ch w p racy g łów n ej i

dodatkow ej

Rys. 3. Tygod n iow y czas pracy Polaków w pierwszym półroczu 2011 roku (w godzinach)

Źródło: opracowanie własne na podstawie Kwartalnej informacji o rynku piracy, Główny Urząd Statystyczny,

Departament Pracy,Warszawa 30.08.2011 r., s. 5 .

Jak pokazują o rtatnie rap o rty GUS, przeciętna liczba godzin przepracow anych w pracy głów nej i dodatkow ej w pierw szej połow ie 2011 ro k u -wy n io sła o k .4 0 godzin w ty g o d n iu - ry su n e k 3. Szczegółow e d a n e r^^cezgjlę^ciniajj p ł e ć re sp o n d e n tó w w skazują, że k o b ie ty przepracow ują niewiele p o n ad 37 godzin w pracy głównej i dodatkow ej, n ato m mst m ężczyź n i pośw ięcają takiej p racy 1,6 - 2,3 godziny więcej n iż stanow i 40 -g o d zin n a n o rm a. C hoć przedstaw ion e inform acje w skazują n a nieznwczne w ydłużanie czasu pracy, nie pozwalają na jed n o zn aczn e st-w ierdzenie, że w spółcześni p racow nicy nie potrafią zarządzać czasem.

Podobne wm ooki m ożna wyciągnąć z an alizy informacji pochodzących z raportu CBOS na temat „Polak w pracy, czyli o ucyciwości,sumiedności i asertywności w życiu zawodowym”15, który wskazuje, że Polacy wyrażają się1 raczej z dezaprobatą (ponad 50% wskazali w każdym z przedsta wionych przypadków) niż; akceptacjn o zachowaniach typu: pozostawanie w pracy „po godzinach” pom im o braku dodatkowego wynagyodzeniaza n ią, rezygnacja z przerw przysługujących w czasie pracy w celu zwiększenia swojej efektywności czy pozostawanie w pracy „po godzinach” pom im o braku takiej konieczności - rysunek 4. Jednak: około jednej czw artej ankietow anych nie m a nic przeciwko stosow aniu w spom nianych wyżej praktyk, co sugeruje, że są osoby które kultywują etos piracy i nadm iernie jej się poświęcają się, a przez to m ogą posiadać m n iej czasu na realizację czynności p o zazawodowych. W zw iąrku z tym w ydajesię, że niektóre z takich osób m ogą żyć w poczuciu „braku czasu”, co praw dopodobnie wpływa na obniżenie kom fortu ich życia.

Pozostawanie w pracy "po godzinach" pomimo braku takiej konieczności

Rezygnacja z przerw przysługujących w czasie pracy - w celu zwiększenia swojej efektywności Praca w domu - "po godzinach" - pomimo braku

dodatkowego wynagrodzenia za nią

Rys. 4. Osobisty stosunek Polaków do zachowań typu: pozostawanie w pracy „po

godzinach" i rezygnacja z przerw w czasie pracy

Źródło : opracow anie własne na po dstaw ie wBOS, Polpkwprwcy, czyli o uczciwości, sumienności i asertywności w życiw za wodowy m, BS/51/2 011, Wargzawa , maj 201 1, oprać. R. Boguszewski, s. 5.

15 CBOS, Polak w pracy, czyli o uczciwości, sumienności i asertywności w życiu zawodowym, BS/51/2011, Warszawa, maj 2011, oprac. R. Boguszewski, s. 5.

(7)

A nna Pluta W niekorzystnym świetle natomiast prezentuje Polaków i umiejętność: ich zarządzania czasem inny r apoit CBOS, którego iem atem lest „Czas wolny Polaków ”16. Okazuje się,że zdecydow ana ich większość (52%) odczuwa zm niejs zenie licsby godzin czasu wkCnego w porównaniu z okresem sprzed pięciu lat - rysunek 5. Należy zaznaczyć, że w zm niejszeniu czasu wolnego, czyli czasu poświęconego zajęciom , którym jedn ostk a m oże się o d d ić z własnej chęci bądź dla odpocnynku, sozzywki, rozwoju własnych w iadom ości lub swego kształcenia, swego dobrowolnego udziału

w życiu społecznym , po uwolntenCu scę od obowtązków zawodowych, rodzinnych i społecznych17,

wyraźniej uw idacznia się zjawisko braku zachowania właściwych proporcji w życiu.

Rys. 5. Odpowiedzi respondentów biorących udział w badaniu w 2010 roku na py tanie: Cny

w

porównaniu

z

okresem sprzed pięciu lat ilość czasu wolnego, któśym

Pan(i) dysponuje: zmniejszyła się, pozostała bez zmian, zwiększyła się?

Źródło: opracowanie własne na podstawie CBOS, Czas wolny Polaków, BS/133/2010, W arszawa, październik 2010, opran. A. Stezik, s. 5.

P otw ierdze nie tego faktu zaw ierają dame n a te m a t p o sia d an e g o przez Polaków p r a cujących zaw odow o ilości czasu w oln eg o w ty g o d n iu - ry su n e k 6. S p o śró d p rac u jąc y ch resp o n d e n tó w tylko 28% deklaruje, m dysponuje czasem w olnym w w ym iarze o d 1 d o 10 godzin tygodniow o, co stanow i średnio niecałe półtorej go d ziny czasu dziennie, k tó ry m oże być przezn aczo n y n a realizację p o trze b w łasnych. D ru g ą eo d o w ielkości g ru p ę badan y ch (23%) stanow ią osoby, których zasób w olnego czasu m ieści się w lim icie od 11 do 20 godzin tygod n io w o . N ato m iast tylko 15% an k ieto w a n y ch m o że poszczycić się w y m ia re m czasu w o ln ego w w y m ia rz e o k o ło 2 - 3 z o d z in d z iz n n ie (p rz ed z iał 2 1 -3 0 g o d ain tygo d n i ow o). N iepokojącym zjaw iskiem w ydaje cię fakt, że całkow ity b ra k czasu ira sw nim życiu wckazuje aż 9% ankietow anych, co o znacza, że n iektórzy, p r a c u ją c j zaw od owo Polacy n i e m ają m o ż liwości odpoczynku i zregenerow ania sw oich sił, pośw ięcenia się h obby czy innym zajęciom zw iązanym z zaspokojeniem p o trze b w łasnych. Tyle sam o p ro ce n t osób ośw iadcza, że ich zasób zzasu w olnego przekracza 4 1 -9 0 godzin tygodniow o.

90 i wiecej h 41 - 89 h 31 - 40 h 21 - 30 h 11 - 20 h 1 - 10 h brak czasu wolnego

Rys. 6 . Ilo ść c z a s u w o ln e g o w t y g o d n i u d la p r a c u ją c y c h z a w o d o w o w e d łu g s t a n u n a 2 0 1 0 r . (\л/ p r o c e n ta c h )

Źródto: opracowanie własne na podstawie CBOS, Czas wolny Polaków, BS/133/2010, Warszawa, październik 2010, oprać. A. Stasik,s. 2.

16 CBOS, Czas wolny Polaków, BS/133/2010, Warszawa, październik 2010, oprac. A. Stasik, s. 5.

(8)

U w zględniając płeć respondentów , zaprezentow ane przez CBOS w yniki b ad a ń w ska zują, że znacznie m niejszy zasób czasu w olnego posiadają pracujące kobiety, w śród których aż 69% stw ierdza, że dysponuje 20 g o dzinam i czasu w olnego w tygodniu. W śró d m ężczyzn podobnego zdania jest 53% ankietow anych18. Praw dopodobnie zaobserwowaną różnicę m ożna w ytłum aczyć tym , że kobiety nad al w w iększym sto p n iu niż m ężczyźni są obciążone opieką n ad dziećm i i realizacją pozostałych obow iązków dom ow ych.

Dalsza szczegółowa analiza w ykorzystania czasu przez Polaków pracujących zawodowo wskazuje, że tylko 1% ankietowanych m a za dużo wolnego czasu, 59% dysponuje czasem wolnym (krótszym lub dłuższym), 27% respondentów stwierdza, iż w ich życiu występuje brak czasu wol nego, a 13% oświadcza, że b rak im cznsu nawet na realizację koniecznych zajęć - rysunek 7.

- ma Pan(i) aż za dużo wolnego czasu - czasustarcza Panu(i) na wszystko bez specjalnego

pośpiechu

- robi P an(i) wszystko, co musi Pan(i) arobić, i ma Pan(i) jeszcze trochę czasu \solnepo dla sieb ie - starcza Panu(i) czasu tylko na to, co musi Pan(i) zrobić, ale nie ma Pan(i) czasu wolnego dla siebie - nie starcza Panu(i) czasu nawet na wykonacie

koniecznych zajęć

Rys. 7. O ce n a ilości c z asu p o z o s ta ją c e g o d o d yspozycji r e s p o n d e n tó w w d n i p o w s z e d n ie Źródło: opracowanie własne na podstawie CBOS, Czas wolny Polaków, BS/133/2010, Warszawa, październik 2010, oprac. A. Stasi°, s. 5.

Sytuacja taka p ow oduje, że nie jest zaskakuj^ ym fakt ujaw niony w kolejny m raporcie CBOS!, któ rego tem atem są „Wyjazdy nvypoczynkową Polaków w 2011 roku,° 9l O k az u je się, że spośród ankietowanych nie wszyscy odpoczywają od obowiązków zawodowych. Zdecydowana w iększość eespondentów (p o n ad 50%) nigdzie nie wyjeżdod i nde planuje takich wyjazdów (ry su n ek: 8) najczęśziej ze w zględu na: braw p ien ięd zy n a w yjazd lub z p o w o d u w ieku czy stan u zdrow ia, choć zd arzają się osoby, które nie w ypoczywają na wyjeździe, poniew aż nie m a;ją czasu, m ają otoow iązki dom ow e czy służbow e20.

N iew yjeżdżający i nieplanujący w yjazdu

W yłącznie na krótkie w yjazdy (poniżej 7 dni)

W yłącznie na dłuższe w yjazdy (co najmniej 7 dni) N a wyjazdy zarów no krótkie (poniżej 7 dni), ja k i

dłuższe (co najm niej 7 dni)

Rys. 8. Wskazania respondentów wyjeżdżających w danym roku lub zamierzających wyjechać

Źródło: opracowanie własne na podstawie CBOS, Wyjazdy wypoczynkowe Polaków w 2011 roku, BS/155/2011, Warszawa, gr udzień 2 011 ,oprac. B. Ba dora, s.9.

18 CBOS, Czas wolny Polaków, op. cit., s. 3.

19 CBOS, Wyjazdy wypoczynkowe Polaków w 2011 roku, BS/155/2011, W arszawa,grudzień2011,oprac. B.Badora, s. 9. 20 Ibidem , s. 5-9.

(9)

154 A nna Pluta Spośród ankietow anych korzystających z w ypoczynku na wyjeździe w iększość w ybiera za ró w n o k ró tk ie , ja k i d łuższe wyjazdy. F akt te n m o ż n a zao b serw o w ać w ro k u 2010, ja k i 2011, choć w 2011 roku odnotow ano 3-procentow y spadek zainteresow ania takim i form am i w ypoczynku. W ydaje się, że w pływ n a to m oże m ieć sytuacja finansow a respondentów , co pow oduje, że jeśli ju ż decydują się n a w yjazd, to b io rą p o d uw agę przed e w szystkim taki, k tó ry trw a poniżej 7 dni (w 2011 roku odnotow uje się 3-procentow y w zrost zainteresow ania tą fo rm ą w ypoczynku w p o ró w n a n iu z rokiem ubiegłym ).

Z aprezentow ane w yryw kow e w yniki w ybranych b a d a ń ogólnopolskich w skazują, że Polacy pracujący zawodowo nie najlepiej radzą sobie z godzeniem życia zawodowego i osobi stego. W niosek ten dodatkow o potw ierdzają ostatnie w yniki b adań m iędzynarodow ych, które przeprow adzono n a zlecenie O E C D 21. O kazuje się, że Polacy średnio w tygodniu pośw ięcają p ra c y 40,6 godziny, co w skali ro k u daje w y n ik 1939 go d zin . B iorąc p o d uw agę E uropę, bardziej zapracow ani są tylko G recy (jed n ak o statnie w ydarzenia w tym kraju wskazują, że długi czas pracy nie zapew nia sukcesu!), Rosjanie i Węgrzy. R aport OECD pokazuje również, że w ro k u 2010 statystyczny P olak p rze p ra co w ał o 216 g o d zin więcej n iż w yn o si śred n ia dla w szystkich krajów O EC D i aż 358 g odzin więcej w p o ró w n a n iu do średniej dla krajów będących w strefie euro.

Podsumowanie - wnioski z prezentowanych badań empirycznych

Biorąc p o d uwagę zaprezentow ane bad an ia, m o ż n a stw ierdzić, że um iejętność zarzą dzania czasem nie stanow i m ocnej stro n y pracow ników XXI w ieku. U w idocznione w trakcie przep ro w ad zo n ej analizy za chow ania w skazują n a ogólny b r a k zd o ln o ści p an o w a n ia n a d czynnościam i realizow anym i w życiu, a to w ytw arza dysproporcję m iędzy nim i i prowadzi do w yraźnej dom inacji aktyw ności zw iązanych z działalnością zawodową. Pocieszający wydaje się fakt, że zaobserw ow ana sytuacja nie dotyczy wszystkich pracow ników i są w śród nich także tacy, któ rzy p o trafią godzić ró żn e sfery życiowe. Jednak ze w zględu n a stw ierdzone liczne p rzy p a d k i potw ierdzające zapracow anie kon ieczn e w ydaje się, b y organizacje n a w iększą skalę p o d ejm o w ały d ziała n ia m ające n a celu kształto w an ie i rozw ijanie w śró d p ra c o w n i ków u m iejętności zarządzania czasem. Bez tego naw et najlepiej zorganizow ane stanow iska pracy, o pracow ane i w d ro żo n e system y k o m u n ik a cji m ięd zy p rac o w n ik am i oraz system y m otyw acji prom ujące efektyw ność p racy nie zapew nią uw olnienia się pracow nika z n ałogu uzależnienia się od w ykonyw ania obow iązków zaw odow ych i obsesyjnego skoncentrow ania w szystkich myśli n a pracy. Jednocześnie dzięki pro m o w an iu i o d p o w ied n im kształtow aniu u m ie ję tn o śc i z a rząd z an ia czasem o rg an izacja m o że liczyć n a sp a d e k absencji i m niejszą fluktuację kadr, niższe koszty rek ru tacji i szkoleń now ych pracow ników , a w konsekw encji niższe koszty ogólne.