Medycyna Wet. 2007, 63 (9) 1077
Praca oryginalna Original paper
Streptokokoza sta³a siê w ostatnich latach istotnym problemem zdrowotnym trzody chlewnej na wiecie, powoduj¹cym znaczne straty ekonomiczne. Chorobê wywo³uj¹ Gram-dodatnie paciorkowce, nale¿¹ce do gatunku Streptococcus suis (S. suis), które wystêpuj¹ jako komensale w górnych drogach oddechowych, zw³aszcza w migda³kach i jamie nosowej, jak równie¿ w uk³adzie rozrodczym i pokarmowym wiñ. Bakterie te izoluje siê od coraz liczniejszej grupy innych gatun-ków ssagatun-ków oraz ptagatun-ków (5).
Opisano 35 serotypów otoczkowych S. suis. Stoso-wane w profilaktyce streptokokozy szczepionki oraz autoszczepionki nie gwarantuj¹ protekcji wobec wszyst-kich serotypów, w zwi¹zku z czym antybiotyki s¹ na-dal bardzo istotnym narzêdziem do terapii i zwalczania choroby (5, 21).
Narastanie opornoci paciorkowców na antybiotyki stanowi powa¿ny problem w terapii streptokokozy wiñ (4, 7, 18, 20). W ostatnich latach w wielu krajach
od-notowuje siê rosn¹c¹ liczbê szczepów S. suis opornych na powszechnie stosowane chemioterapeutyki (1, 8, 9, 18). Analogiczn¹ prawid³owoæ zaobserwowano w od-niesieniu do krajowych izolatów S. suis (12-14). Okre-lenie antybiotykowra¿liwoci drobnoustrojów jest me-tod¹ umo¿liwiaj¹c¹ dobór chemioterapeutyków o opty-malnym dzia³aniu. Badania w tym kierunku pozwalaj¹ na ocenê dynamiki zmian wra¿liwoci drobnoustrojów na powszechnie stosowane antybiotyki.
Stosuje siê ró¿ne metody okrelania wra¿liwoci drobnoustrojów na dzia³anie chemioterapeutyków. Do najbardziej precyzyjnych nale¿y zaliczyæ te, które poz-walaj¹ na okrelenie minimalnego stê¿enia hamuj¹ce-go chemioterapeutyku (MIC). Nale¿y do nich metoda mikrorozcieñczeñ w bulionie, powszechnie stosowana do oceny antybiotykowra¿liwoci wielu bakterii (6, 16, 22), w tym tak¿e w odniesieniu do S. suis (8, 19, 21).
Celem przedstawionych badañ by³a ocena wra¿liwo-ci krajowych izolatów S. suis, wyosobnionych w latach 1996-2005, na antybiotyki stosowane w terapii chorób trzody chlewnej.
Ocena antybiotykowra¿liwoci
krajowych izolatów Streptococcus suis*
)
ANNA SZCZOTKA, IWONA MARKOWSKA-DANIEL, ZYGMUNT PEJSAK
Zak³ad Chorób wiñ Pañstwowego Instytutu Weterynaryjnego Pañstwowego Instytutu Badawczego, Al. Partyzantów 57, 24-100 Pu³awy
Szczotka A., Markowska-Daniel I., Pejsak Z.
Antibiotic susceptibility of Polish Streptococcus suis isolates
Summary
An increasing number of S. suis strains showing resistance to commonly used antibiotics have been identified over the last years. The aim of the study was to determine the antibiotic susceptibility of Polish field S. suis strains using the broth microdilution method. The following antibiotics were included in the test: penicillin, ampicillin, ceftiofur, gentamicin, neomycin, spectinomycin, erythromycin, tylosin, tiamulin, chlotretracycline, oxytetracycline, enrofloxacin, sulphadimetoxin, sulphachloropyridazine, sulphathiazole, sulphamethoxazole with trimethoprim and florphenicol. The S. suis strains tested were collected between 1996-2005 from pigs indicating nervous symptoms, respiratory tract disorders and/or arthritis. The necropsy hyperaemia of meninges revealed inflammation of lungs and joints and the presence of serofibrinous exudate on the pericardium. The results of the study demonstrate the high level of susceptibility of tested strains to b-lactams (about 100% of susceptible strains), florphenicol (98%), gentamycin and a combination of sulphamethoxazole and trimethoprim (95%), enrofloxacin and spectinomycin (90.37%). A large percentage of strains were resistant to chlortetracycline (49%), oxytetracycline (40%), erytromycin and tylosin (50%) and to sulphonamides (50.37%). Most strains were susceptible to the lowest concentrations of b-lactams and sulphametoxazole with trimethoprim. The greatest antimicrobial activity was obtained for florphenicol, enrofloxacin, spectinomycin and gentamicin when the highest concentration of antibiotics was used in the study. The presented study confirms the high susceptibility of Polish field S. suis strains to the antibiotics recommended for treating streptococci. Positive therapeutic effects should be expected after using b-lactams, florphenicol and sulphonamides with trimethoprim, gentamicin and fluoroquinolones.
Keywords: swine, streptococcuss
Medycyna Wet. 2007, 63 (9) 1078
Materia³ i metody
Szczepy bakteryjne. Do badañ wykorzystano kolekcjê izo-latów terenowych S. suis, zgromadzonych w banku szczepów Zak³adu Chorób wiñ PIWet-PIB w latach 1996-2005. Drob-noustroje te zosta³y wyizolowane z narz¹dów wewnêtrznych (mózg, p³uca, serce, stawy) wiñ wykazuj¹cych objawy ner-wowe, zaburzenia ze strony uk³adu oddechowego i/lub zapale-nie stawów. W badaniu sekcyjnym u zwierz¹t tych stwierdzo-no przekrwienie opon mózgowych, zmiany zapalne w p³ucach i stawach oraz obecnoæ nalotów w³óknika na worku osier-dziowym.
Do badañ wybrano losowo po 30 szczepów S. suis z lat 1999--2005 oraz izolaty uzyskane w latach 1996-1998, jednak ze wzglêdu na ich niewielk¹ liczbê (7 szczepów z 1996 roku, 9 z 1997 oraz 16 z 1998), potraktowano je jako jedn¹ grupê.
£¹cznie poddano ocenie 242 szczepy, pochodz¹ce ze 171 gospodarstw w Polsce.
Pod³o¿a. Do namno¿enia bakterii zastosowano agar Colum-bia oraz bulion Mueller-Hintona.
Chemioterapeutyki. Do oceny antybiotykowra¿liwoci ba-danych szczepów wybrano najczêciej stosowane w terapii chorób wiñ chemioterapeutyki. Okrelano wra¿liwoæ na an-tybiotyki b-laktamowe (penicylina, ampicylina, ceftiofur), amo-niglikozydy (gentamycyna, neomycyna, spektynomycyna), makrolidy (erytromycyna, tylozyna, tiamulina), tetracykliny (chlorotetracyklina, oksytetracyklina), fluorochinolony (enro-floksacyna), sulfonamidy (sulfadimetoksyna, sulfachloropiry-dazyna, sulfatiazol oraz sulfametoksazol potencjonowany tri-metoprimem), jak równie¿ na fenikole (florfenikol). Zastoso-wano nastêpuj¹ce stê¿enia chemioterapeutyków: penicylina (PEN): 0,12-8 µg/ml; ampicylina (AMP): 0,25-16 µg/ml; cef-tiofur (XNL) i chlortetracyklina (CTET): 0,5-8 µg/ml; enro-floksacyna (ENR): 0,12-2 µg/ml; erytromycyna (ERY): 0,25-4 µg/ml; florfenikol (FFN) i oksytetracyklina (OTET): 0,25-8 µg/ml; sulfadimetoksyna (SDMT), sulfachloropirydazyna (SCPDN) i sulfatiazol (S-TIA): 32-256 µg/ml; tiamulina (TIA): 4-32 µg/ml; trimetoprim/sulfametoksazol (TMP-SMX): 0,5-2/9,5-39 µg/ml; gentamycyna (GEN): 1-8 µg/ml; neomy-cyna (NEO) 4-32 µg/ml; spektynomyneomy-cyna (SM): 8-64 µg/ml oraz tylozyna (TYL) 2,5-20 µg/ml.
W badaniach wykorzystano p³ytki CMV1ABPF (Sensititre, Trek Diagnostics), zawieraj¹ce panel badanych chemioterapeu-tyków w wymienionych wy¿ej rozcieñczeniach.
Postêpowanie. Szczepy S. suis wysiewano na agar Colum-bia. Z uzyskanych kolonii bakterii przygotowywano zawiesinê w roztworze fizjologicznym o gêstoci 0,5 w skali McFarlan-da, któr¹ inokulowano bulion Mueller-Hintona. 50 µl zawiesi-ny bakterii w bulionie Mueller-Hintona wprowadzano do do³-ków na p³ytce CMV1ABPF przy u¿yciu autoinokulatora Sen-sititre AutoInoculator (SenSen-sititre, Trek Diagnostics). Po na-pe³nieniu do³ków p³ytki zaklejano szczelnie foli¹ samoprzy-lepn¹ i poddawano 18-godzinnej inkubacji w cieplarce (37°C, 5% CO2).
Czystoæ mikrobiologiczn¹ zawiesiny bakterii w bulionie Mueller-Hintona sprawdzano, wykonuj¹c posiew kontrolny na agar z 5% dodatkiem krwi koñskiej. P³ytki kontrolne inku-bowano razem z p³ytkami do oznaczania antybiotykowra¿li-woci.
Odczytu testu dokonywano przy u¿yciu czytnika Sensititre Sensitouch (Sensititre, Trek Diagnostics), a uzyskane dane ana-lizowano przy u¿yciu programu komputerowego SWIN (Trek Diagnostics). Do interpretacji wyników zastosowano klucz wed³ug standardów Clinical and Laboratory Standards Institu-te (CLSI; dawniej National CommitInstitu-tee for Clinical Laboratory Standards NCCLS) (tab. 1).
Wyniki i omówienie
Szczegó³owe rezultaty badañ, dotycz¹cych wra¿liwoci badanych szczepów S. suis na chemioterapeutyki stosowa-ne w terapii chorób wiñ w latach 1996-2005 przedstawio-no na ryc. 1 w postaci redniej rezultatów uzyskanych we wszystkich latach objêtych analiz¹. Rezultaty dotycz¹ce szczepów wra¿liwych oraz rednio wra¿liwych przedsta-wiono ³¹cznie jako wra¿liwe.
Jak wynika z uzyskanych danych (ryc. 1), poddane oce-nie szczepy wykazywa³y wysok¹ wra¿liwoæ, wynosz¹ca oko³o 100%, na antybiotyki b-laktamowe: penicylinê, am-picylinê i ceftiofur. Nieco ni¿sz¹ skutecznoæ zaobserwo-wano w odniesieniu do florfenikolu (98% szczepów wra¿-liwych), sulfametoksazolu z trimetoprimem oraz gentamy-cyny (95% szczepów wra¿liwych), jak te¿ wobec enroflok-sacyny i spektynomycyny (90,37%). Stwierdzono znaczny odsetek szczepów opornych na tetracykliny, wynosz¹cy od-powiednio 49% i 40% dla chlorotetracykliny i oksytetra-cykliny, jak równie¿ opornych na makrolidy oko³o 50% szczepów opornych na erytromycynê i tylozynê. Równie nisk¹ wra¿liwoæ, wynosz¹c¹ 50,37%, wykazano w stosun-ku do sulfonamidów. Poniewa¿ uzyskano analogiczne wy-niki wobec sulfadimetoksyny, sulfachloropirydazyny i sul-fatiazolu, przedstawiono tylko rezultaty badañ wra¿liwo-ci na sulfadimetoksynê.
Najczêciej uzyskiwane minimalne stê¿enia hamuj¹ce (MIC) dla badanych chemioterapeutyków przedstawiono w tab. 2.
Objanienia: * wartoci MIC dla bakterii z rodziny Pasteurel-laceae wystêpuj¹cych u byd³a (P. multocida, Manheimia haemo-lytica i Histophilus somni); ** wartoci MIC dla Actinobacillus pleuropneumoniae; *** dane wystandaryzowane przez Duñ-skie Laboratorium Weterynaryjne na podstawie dystrybucji po-pulacji (Aarestrup i wsp., Vet. Micr. 1998, 63, 71-80)
Tab. 1. Wartoci minimalnych stê¿eñ hamuj¹cych dla bada-nych chemioterapeutyków wed³ug klucza CLSI (dawniej NCCLS k y t o i b y t n A Wra¿ilwy redniowra¿ilwy Oporny a n il y c i p m A £0,25 0,5-4 ³ 8 a n il y c i n e P £0,12 0,25-2 ³ 4 r u f o it f e C £ 2 4 ³ 8 a n y c a s k o lf o r n E * £0,25 0,5-1 ³ 2 l o k i n e fr o l F * £ 2 4 ³ 8 a n y c y m o rt y r E £0,25 0,5 ³ 1 a n il k y c a rt e tr o l h C £ 2 4 ³ 8 a n il k y c a rt e t y s k O £ 2 4 ³ 8 a n il u m a i T * * £ 61 ³ 23 , a n y s k o t e m i d a fl u S , a n y z a d y ri p o r o l h c a fl u s l o z a it a fl u s £256 ³512 / m ir p o t e m ir T l o z a s k o t e m a fl u s £0,5/9,5 1/19-2/38 ³4/76 a n y c y m a t n e G £ 4 8 ³ 61 a n y c y m o e N * * * ³ 23 a n y c y m o n y t k e p S £ 23 64 ³128 a n y z o l y T * * * ³ 8
Medycyna Wet. 2007, 63 (9) 1079
Na ryc. 2 przedstawiono zale¿noæ pomiêdzy wra¿liwo-ci¹ szczepów na chemioterapeutyki o najwy¿szej aktyw-noci wobec S. suis a zastosowan¹ w tecie koncentracj¹ chemioterapeutyku. W odniesieniu do antybiotyków b-lak-tamowych oraz sulfametoksazolu z trimetoprimem wiêk-szoæ szczepów by³a wra¿liwa na najni¿sze u¿yte w tecie stê¿enia tych chemioterapeutyków (tab. 2). W przypadku pozosta³ych antybiotyków o potwierdzonej wysokiej ak-tywnoci in vitro, to jest: florfenikolu, enrofloksacyny, spek-tynomycyny i gentamycyny, najwy¿sz¹ aktywnoæ przeciw-bakteryjn¹ stwierdzono przy zastosowaniu wy¿szych ich koncentracji. W odniesieniu do enrofloksacyny, gentamy-cyny i spektynomygentamy-cyny odnotowano najwiêksze wahania
zakresów minimalnych stê¿eñ hamuj¹cych. Przyk³adowo, enroflok-sacyna o koncentracji 0,12 µg/ml by³a skutecz-na wobec 20,43% szcze-pów; w stê¿eniu 0,25 µg/ml wobec 38,38%, a w stê¿eniu 0,5% wobec 25,81. Najwiêcej szczepów niemal 45% wykazywa³o wra¿li-woæ na gentamycynê w stê¿eniu 8 µg/ml. We-d³ug zastosowanego klu-cza szczepy wra¿liwe na tê koncentracjê zalicza-no do grupy rednio wra¿liwych. Powy¿sze dane sugeruj¹, ¿e wy-mienione wy¿ej chemio-terapeutyki nale¿a³oby stosowaæ w wy¿szych dawkach ni¿ najni¿sze zalecane przez produ-centa.
Uzyskane wyniki do-tycz¹ce antybiotyków b-laktamowych s¹ zgod-ne z rezultatami innych badañ (2, 8, 12). Nale¿y mieæ jednak na uwadze, ¿e istniej¹ doniesienia o wystêpowaniu szcze-pów opornych (7, 12, 18). Turgeon odnotowa³, ¿e 50% szczepów S. suis nie wykazuje pe³nej wra¿liwoci na peni-cylinê (20), natomiast Kataoka zidentyfikowa³ ponad 3% (23 szczepy z 689) izolatów opornych na ten antybiotyk, przy czym 9 z tych szczepów wykazywa³o opornoæ znacz-nego stopnia (MIC ³ 25 µg/ml) (7). W badaniach Seola stwierdzono istotnie wiêksz¹ liczbê szczepów niewra¿li-wych oko³o 51% izolatów nie wykazywa³o wra¿liwoci na stê¿enie wymienionego wy¿ej antybiotyku, siêgaj¹ce 0,001 µg/ml (18). Analizuj¹c profile antybiotykowra¿li-woci szczepów S. suis opornych na penicyliny zaobser-wowano ponadto, ¿e szczepy te nie wykazywa³y tak¿e wra¿-liwoci na inne chemioterapeutyki, co sugeruje wieloopor-noæ takich izolatów (7). Warto zauwa¿yæ, ¿e w odniesieniu do polskich izolatów, Pejsak i wsp. wielokrotnie wykazali obecnoæ szczepów opor-nych na penicyliny, jednak odsetek tych izolatów nie przekracza³ 10% (12-14). Bior¹c powy¿sze pod uwagê nale¿y stwierdziæ, ¿e w odniesieniu do pe-nicylin wyniki badañ in vitro mog¹ nie pokrywaæ siê z rezultatami in vivo, co w wielu przypadkach potwierdzaj¹ obserwacje terenowe.
Odnotowany w prezentowanych badaniach wy-soki odsetek szczepów opornych na tetracykliny potwierdzono we wczeniejszych badaniach (12-14). W ocenie wra¿liwoci na florfenikol niew¹tpli-w¹ trudnoci¹ jest brak ustalonego zakresu wra¿-liwoci w odniesieniu do S. suis. W zwi¹zku z tym w wielu pracach zastosowano zakresy dla bakterii
Tab. 2. Najczêciej uzyskiwane minimalne stê¿enia hamuj¹ce antybio-tyków o najwy¿szej aktywnoci wobec S. suis
k y t o i b y t n A MIC %szczepówwra¿ilwych a n il y c i n e P 0,12µg/ml 88,00 r u f o it f e C 0,50µg/ml 97,12 a n il y c i p m A 0,25µg/ml 93,37 l o k i n e fr o l F 2,00µg/ml 57,00 m ir p o t e m ir t + l o z a s k o t e m a fl u S 0,50µg/ml+9,50µg/ml 91,87 a n y c y m a t n e G 8,00mg/ml 42,38 a n y c a s k o lf o r n E 0,25µg/ml 57,25 a n y c y m o n y t k e p S 16,00µg/ml 53,75 100 99,75 99,63 98 95 95 90,37 90,37 74,13 62,87 50,37 50 49,62 49 40 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 % szczepów lekowra¿liwych Penicylina Ceftiofur Ampicylina Florfenikol Sulf.+Trim. Gentamycyna Enrofloksacyna Spektynomycyna Tiamulina Neomycyna Sulfadimetoksyna Erytromycyna Tylozyna Chlortetracyklina Oksytetracyklina Ryc. 1. rednia wra¿liwoæ krajowych izolatów S. suis na chemioterapeutyki w latach 1996-2005
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 % szczepów wra¿liwych µg/ml 0,12 0,25 0,5 1 2 4 8 16 32 64
Penicylina Ceftiofur Ampicylina Florfenikol
Gentamy-cyna Enrofloksa-cyna Spektyno-mycyna
Ryc. 2. Zale¿noæ miêdzy minimalnym stê¿eniem hamuj¹cym (w µg/ml) a koncentracj¹ chemiote-rapeutyków o najwy¿szej aktywnoci wobec S. suis
Medycyna Wet. 2007, 63 (9) 1080
Gram-ujemnych, bêd¹cych patogenami byd³a (17, 23). Warto zauwa¿yæ, ¿e choæ nie ma doniesieñ o wystêpowa-niu szczepów opornych na florfenikol, istniej¹ dane, w któ-rych nie przedstawiono kryteriów oceny wra¿liwoci, co zasadniczo utrudnia interpretacjê zaprezentowanych wy-ników (8).
W odniesieniu do fluorochinolonów wielokrotnie po-twierdzano wysok¹ wra¿liwoæ S. suis (9) na tê grupê anty-biotyków. Niestety, zidentyfikowano tak¿e niewielki odse-tek szczepów opornych (2, 21). W badaniach Aarestrupa (2) wynosi³ on maksymalnie 3,3%, natomiast Vela (21) zidentyfikowa³a 2% izolatów opornych na fluorochinolo-ny (21). Istniej¹ obawy, ¿e nadu¿ywanie tej grupy leków, jak równie¿ niew³aciwe ich stosowanie, mo¿e w niedale-kiej przysz³oci obni¿yæ ich skutecznoæ terapeutyczn¹, a nawet wykluczyæ je z u¿ycia (17). Na podstawie analizy wra¿liwoci polskich izolatów S. suis (12-14) na fluoro-chinolony, gdzie stwierdzano do 6% szczepów niewra¿li-wych i jednoczenie odsetek ten nie uleg³ zasadniczym zmianom w ci¹gu ostatnich 10 lat, mo¿na je uznaæ za anty-biotyki skuteczne i zalecane do terapii zaka¿eñ wywo³a-nych przez paciorkowce u wiñ.
Powszechnie obserwuje siê narastanie odsetka szczepów S. suis opornych na makrolidy (4, 13, 18). Ma to miejsce szczególnie w ci¹gu ostatnich 15 lat (2, 13, 14). Za przy-czynê takiego stanu mo¿na uznaæ powszechne stosowanie tej grupy antybiotyków w weterynarii (2, 17, 21), w tym dodatkowo wyranie zwiêkszone ich zu¿ycie w niektórych krajach do celów terapeutycznych, w zwi¹zku z wprowa-dzeniem zakazu stosowania antybiotykowych stymulato-rów wzrostu w paszy (3). Dotychczas opornoæ krajowych szczepów S. suis oszacowano na poziomie oko³o 20-30% (13, 14), jednak zaprzestanie stosowania tej grupy anty-biotyków w celach profilaktycznych w paszach niesie ze sob¹ ryzyko dalszego narastania opornoci na makrolidy, co stwarza koniecznoæ wykonywania okresowych badañ, umo¿liwiaj¹cych monitorowanie sytuacji w tym zakresie. Jak wynika z badañ w³asnych oraz opublikowanych da-nych (2, 10, 21), S. suis jest oporny na wiêkszoæ sulfona-midów, jednak sulfonamidy potencjonowane trimetopri-mem nadal mog¹ stanowiæ dobr¹ alternatywê w terapii. W prezentowanych badaniach odnotowano jedynie niewiel-ki procent szczepów opornych (oko³o 5%). Rezultaty te s¹ zgodne z opublikowanymi przez Kataokê, Tiana i Velê (7, 19, 21).
Omawiane ró¿nice we wra¿liwoci szczepów pochodz¹-cych z ró¿nych krajów na chemioterapeutyki mog¹ byæ konsekwencjami ró¿nic w stosowaniu okrelonych rod-ków przeciwbakteryjnych w danych krajach, w tym anty-biotyków podawanych profilaktycznie, oraz zwiêkszenia stosowania rodków przeciwbakteryjnych do terapii cho-rób trzody chlewnej, wynikaj¹cych z wprowadzania zaka-zów stosowania antybiotykowych stymulatorów wzrostu (15). Narastanie opornoci na chemioterapeutyki najczê-ciej wynika z niew³aciwego ich stosowania. Do najczêst-szych b³êdów zaliczyæ nale¿y za krótki czas terapii, nie-w³aciw¹ drogê podania antybiotyku, jak równie¿ podawa-nie zbyt niskich dawek antybiotyków oraz podawa-nieprawid³ow¹ czêstotliwoæ ich aplikowania w przypadku stosowania pulsacyjnego. W odniesieniu do antybiotyków stosowanych w paszy problemy wynikaæ mog¹ ze z³ego wymieszania leku, a w przypadku stosowania antybiotyków w wodzie ze s³abej rozpuszczalnoci tych rodków (11).
Powolne narastanie opornoci S. suis na powszechnie stosowane chemioterapeutyki nie stanowi obecnie powa¿-nego problemu kliniczpowa¿-nego, mimo to zalecany jest monito-ring sytuacji w tym zakresie zw³aszcza bior¹c pod uwagê zmiany w stosowaniu chemioterapeutyków, wynikaj¹ce z wprowadzenia w kraju zakazu stosowania antybiotyków w paszach.
Przeprowadzone badania potwierdzi³y znaczn¹ wra¿li-woæ izolatów terenowych S. suis na zalecane do terapii antybiotyki. Mo¿na oczekiwaæ dobrych efektów terapeu-tycznych po zastosowaniu antybiotyków b-laktamowych, florfenikolu, sulfonamidów potencjonowanych trimetopri-mem, gentamycyny oraz fluorochinolonów.
Pimiennictwo
1.Aarestrup F. M., Jorsal S. E., Jensen N. E.: Serological characterization and anti-microbial susceptibility of Streptococcus suis isolates from diagnostic samples in Denmark during 1995 and 1996. Vet. Microbiol. 1998, 60, 59-66.
2.Aarestrup F. M., Rasmussen S. R., Artursson K., Jensen N. E.: Trends in the resi-stance to antimicrobial agents of Streptococcus suis isolates from Denmark and Sweden. Vet. Microbiol. 1998, 63, 71-80.
3.Burch D.: Problems of antibiotic resistance in pigs in the UK. In Practice 2005, 27, 37-43.
4.Cantin M., Harel J., Higgins R., Gottschalk M.: Antimicrobial resistance patterns and plasmid profiles of Streptococcus suis isolates. J. Vet. Diagn. Invest. 1992, 4, 170-174.
5.Higgins R., Gottschalk M.: Streptococcal diseases; [w:] Straw B. E., Zimmer-man J. L., dAllaire S., Taylor D. J.: Diseases of Swine. Iowa State University Press, Ames, Iowa, USA 2006, 9, 769-783.
6.Jones R. N., Pfaller M. A., Rhomberg P. R., Walter D. H.: Tiamulin activity against fastidious and nonfastidious veterinary and human bacterial isolates: initial development of in vitro susceptibility test methods. J. Clin. Microbiol. 2002, 40, 461-465.
7.Kataoka Y., Yosida T., Sawada T.: A 10-year survey of antimicrobial susceptibility of Streptococcus suis isolates from swine in Japan. J. Vet. Med. Sci. 2000, 62, 1053-1057.
8.Marie J., Morvan H., Berthelot-Herault, Sanders P., Kempf I., Gautier-Bouchar-don A. V., Jouy E., Kobisch M.: Antimicrobial susceptibility of Streptococcus suis isolated from swine in France and from humans in different countries between 1996 and 2000. J. Antimicrobiol. Chem. 2002, 50, 201-209.
9.Martel A., Baele M., Devriese L. A., Goossens H., Wisselink H. J., Decostere A., Haesebrouck F.: Prevalence and mechanism of resistance against macrolides and lincosamides in Streptococcus suis isolates. Vet. Microbiol. 2001, 83, 287-297. 10.Mengelers M. J., van Klingeren B., van Miert A. S.: In vitro antimicrobial activity
of sulfonamides against some porcine pathogens. Am. J. Vet. Res. 1989, 50, 1022--1028.
11.Pejsak Z.: Choroby wiñ. Polskie Wydawnictwo Rolnicze Sp. z o.o., Poznañ 2002, 34-49.
12.Pejsak Z., Jab³oñski A., ¯mudzki J.: Lekowra¿liwoæ bakterii chorobotwórczych uk³adu oddechowego wiñ. Medycyna Wet. 2005, 61, 664-668.
13.Pejsak Z., Ko³odziejczyk P.: Bakterie chorobotwórcze w uk³adzie oddechowym wiñ oraz ich lekowra¿liwoæ. Medycyna Wet. 2001, 57, 480-485.
14.Pejsak Z., Tarasiuk K., Molenda J.: Lekowra¿liwoæ bakterii wyizolowanych z chorobotwórczo zmienionych p³uc. Medycyna Wet. 1998, 54, 38-42. 15.Pejsak Z., Truszczyñski M.: Racjonalne stosowanie chemioterapeutyków w
tera-pii i profilaktyce. ¯ycie Wet. 2005, 80, 642-645.
16.Reinert R., Reinert S., van der Linden M., Cil M. Y., Al.-Lahham A., Appel-baum P.: Antimicrobial susceptibility of Streptococcus pneumoniae in eight European countries from 2001 to 2003. Antimicrobiol. Agents Chemotherapy 2005, 49, 2903-2913.
17.Salmon S. A., Watts J. L., Case C. A., Hoffman L. J., Wegener H. C., Yancey Jr R. J.: Comparison of MICs of ceftiofur and other antimicrobial agents against bacterial pathogens of swine from the United States, Canada and Denmark. J. Clin. Micro-biol. 1995, 33, 2435-2444.
18.Seol B., Kelneric Z., Hajsig D., Madic J., Naglic T.: Susceptibility to anti-microbial agents of Streptococcus suis type 2 strains isolated from pigs. Zentralbl. Bakteriol. 1996, 283, 328-331.
19.Tian Y., Aarestrup F. M., Lu C. P.: Characterization of Streptococcus suis serotype 7 isolates from diseased pigs in Denmark. Vet. Microbiol. 2004, 103, 55-62. 20.Turgeon P. L., Higgins R., Gottschalk M., Beaudoin M.: Antimicrobial
susceptibi-lity of Streptococcus suis isolates. Br. Vet. J. 1994, 150, 263-269.
21.Vela A. I., Moreno M. A., Cebolla J. A., Gonzalez S., Latre M. V., Dominguez L., Fernandez-Garayazabal: Antimicrobial susceptibility of clinical strains of Strep-tococcus suis isolated from pigs in Spain. Vet. Microbiol. 2005, 105, 143-147. 22.Wasyl D., Sandvang D., Skov M. N., Baggesen D. L.: Epidemiological
characteri-stics of Salmonella Typhimurium isolated from animals and feed in Poland. Epidemiol. Infect. 2006, 134, 179-185.
23.Wisselink H. J., Veldman K. T., Van den Ende C., Salmon S. A., Mevius D. J.: Quantitative susceptibility of Streptococcus suis strains isolated from diseased pigs in seven European countries to antimicrobial agents lincenced in veterinary medicine. Vet. Microbiol. 2006, 113, 73-82.
Adres autora: prof. dr hab. Iwona Markowska-Daniel, Al. Partyzantów 57, 24-100 Pu³awy; e-mail: iwonamd@piwet.pulawy.pl
