A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S
FOLIA OECONOMICA 217,2008______________
Dorota Bartosińska , Radosław Mącik
Anna Jankiewicz-Siwek
NARZĘDZIA INFORMATYCZNE W NAUCZANIU
PRZEDMIOTÓW ILOŚCIOWYCH - OPINIE STUDENTÓW
1. W PROW ADZENIE
D okonująca się obecnie transform acja społeczeństw a przem ysłow ego w społeczeństw o inform acyjne staw ia nowe zadania w wielu dziedzinach życia człow ieka. W społeczeństw ie inform acyjnym szczególną rolę przypisuje się wiedzy, która traktow ana je st jak podstaw ow e dobro, niekiedy w ażniejsze naw et od dóbr m aterialnych. Inform acja w tym społeczeństw ie je st szeroko w ykorzstyw ana w życiu ekonom icznym , społecznym , kulturalnym i politycznym . W y-korzystanie to um ożliw iają kom putery, które ułatw iają grom adzenie inform acji, przetw arzanie ich, szybki dostęp do inform acji, a przez to w spom agają proces podejm ow ania decyzji. O dciążają pracow ników od wielu prac. W spółcześnie w szystkie badania naukow e, analizy ilościow e, sym ulacje, prezentacje w yników są prow adzone z w ykorzystaniem technik kom puterow ych. Z technikam i tymi pow inno się zapoznaw ać studentów w ram ach nauczania przedm iotów ilościo-wych.
Celem artykułu je st odpow iedź na to pytanie, czy w procesie nauczania na w yższych uczelniach narzędzia inform atyczne są w ykorzystyw ane w zadow ala-jącym stopniu. W artykule autorzy postarają się odpow iedzieć na to pytanie
w oparciu o badania ankietow e przeprow adzone w śród studentów kierunków ekonom icznych i m enedżerskich. S zczególną uw agę zw rócono na w ykorzysta-nie narzędzi inform atycznych w nauczaniu przedm iotów ilościowych.
’ dr. U niw ersytet Marii Curie Skłodow skiej w Lublinie, W ydział Ekonom iczny. dr, Uniw ersytet Marii Curie Skłodow skiej w Lublinie, W ydział Ekonom iczny. ** dr. U niw ersytet Marii Curie Skłodow skiej w Lublinie, W ydział Ekonom iczny.
2. BADANA POPULACJA 1 PRÓBA
Badaną populację stanow ili studenci studiów dziennych na W ydziale Eko-nom icznym U niw ersytetu Marii Curie Skłodow skiej w Lublinie, będący po półm etku studiów, czyli na III, IV i V roku. Dla tych studentów są prow adzone dwa kierunki studiów: Ekonom ia oraz Zarządzanie i M arketing. Z sześciu pod- populacji, w yodrębnionych na podstaw ie roku i kierunku studiów , w ylosow ano niezależnie do próby system atycznie co trzeciego studenta. Zrealizow ana w iel-kość próby była rów na założonej w pięciu podpopulacjach. W yjątkiem był V rok Ekonom ii, dla którego stopień realizacji próby był niższy ze względu na nieobecności studentów na uczelni. O gółem próba zrealizow ana liczyła 241 studentów (Tab. 1).
Tablica 1 L iczebność populacji i próby w edług roku i kierunku studiów
Kierunek studiów Rok studiów L iczebność populacji L iczebność próby Zrealizowana próba (% populacji) Ekonomia III 147 49 33,3 IV 139 46 33,1 V 177 46 26.0 Zarządzanie i marketing III 97 32 33,0 IV 105 35 33,3 V 101 33 32,7 Razem 766 241 31,5
3. OPIS KW ESTIONARIUSZA ANKIETY
K w estionariusz ankiety zaw ierał 16 pytań, dotyczących dośw iadczeń i ocze-kiwań studentów odnośnie w ykorzystania narzędzi inform atycznych na uczelni, w nauczaniu przedm iotów ilościow ych: statystyki, ekonom etrii, badań operacyj-nych, prognozow ania i sym ulacji, a także przedm iotów pokrew operacyj-nych, takich jak analiza rynku lub badania rynkow e i m arketingow e, m etody oceny projektów gospodarczych i innych. Pytano także o znajom ość obsługi kom putera, w tym pakietów statystycznych, czas spędzany przed kom puterem i w Internecie oraz posiadanie kom putera. W w iększości pytań zastosow ano 5-stopniow ą skalę Likerta, w której liczbą 1 oznaczono brak lub bardzo niski poziom , a liczbą 5 - bardzo wysoki poziom nauczania, um iejętności lub w ykorzystania narzędzi inform atycznych. W trzech pytaniach m ożliw e było w ybranie wielu odpowiedzi.
4. ZASTOSOWANE METOD ANALIZY STATYSTYCZNEJ
Dane uzyskane z badania ankietow ego poddano analizie statystycznej. O bli-czono wskaźniki struktury dla udzielonych odpow iedzi, średnie arytm etyczne
{mean, Л Д odzw ierciedlające poziom przeciętny oraz błędy standardow e (stan-dard error, SE). Analizow ano odpow iedzi ogółem udzielone przez wszystkich
ankietow anych studentów , a także w zależności od płci oraz roku i kierunku studiów. W analizie niezależności m iędzy dw om a grupam i (studiującym i m ęż-czyznam i a kobietam i, studentam i kierunku Ekonom ia a studentam i kierunku Zarządzanie i M arketing) zastosow ano test t dla dw óch średnich w próbach
nie-zależnych. Do porów nania w yników liczbow ych w więcej niż dwóch grupach (m iędzy studentam i III, IV i V roku) w ykorzystano test F analizy wariancji. W analizie luk miedzy poziom em oczekiw ań a faktycznym w ykorzystaniem narzędzi inform atycznych zastosow ano test t dla dw óch średnich w próbach
zależnych.
Przyjęto poziom istotności 0,05. O pisano tylko zależności istotne statystycz-nie, w przeciw nym w ypadku poprzestano na opisie badanej grupy ogółem . Do analizy danych w ykorzystano pakiety kom puterow e: SPSS i M icrosoft Excel.
5. CHARAKTERYSTYKA PRÓBY
Prawie wszyscy studenci (z w yjątkiem 3 osób) posiadali kom puter. N ajczę-ściej był to kom puter stacjonarny (80,9% studentów ), rzadziej przenośny (40,2% ), a zdecydow anie najrzadziej palm top lub sm artfon (2,1% ). Trzy w y-m ienione koy-m putery posiadało 3 studentów , koy-m puter stacjonarny i laptop y-m ia-ło 51 studentów (21,2% ), 141 studentów m iało kom puter stacjonarny 1 palm tor lub sm artfon (58,5% ), 41 studentów (17,0% ) posiadało tylko laptop, 2 studentów dysponow ało laptopem i palm topem lub sm artfonem .
W szyscy ankietow ani studenci używ ali kom putera bardzo często (codzien-nie lub prawie codzien(codzien-nie). N ajw ięcej studentów (95,4% ) używ ało kom putera w domu. Mniej studentów (1 7,4%) korzystało z ogólnodostępnego kom putera na uczelni. W łasnego kom putera przenośnego na uczelni używ ało 8,3% studentów , zaś z kom putera w pracowni na uczelni korzystało 6,6% studentów .
A nkietow ani studenci znacznie częściej spędzali czas przed kom puterem lub/i w Internecie (w dow olnym celu) niż oglądali telew izję czy uprawiali sport. N ajw ięcej studentów (około 40% ) używ ało kom putera lub/i Internetu od 1,5 do 3 godzin przeciętnie dziennie, co piąty student od 3,5 do 5 godzin i co piąty dłu-żej niż 5 godzin, prawie co piąty krócej niż godzinę. Istotnie więcej czasu spę-dzali przed kom puterem , w Internecie i upraw iając sport studiujący m ężczyźni niż studentki. Ponadto stw ierdzono, że studenci V roku spędzali przed kom
pute-rem i w Internecie istotnie więcej czasu niż studenci 111 i IV roku, co m oże być zw iązane z przygotow yw aniem prac m agisterskich.
W śród ankietow anych studentów było 160 kobiet (66,4% ) i 81 m ężczyzn (33,6% ).
6. SAMOOCENA UM IEJĘTNOŚCI INFORMATYCZNYCH STUDENTÓW
Studenci oceniali swoje um iejętności inform atyczne oraz obsługi arkuszy kalkulacyjnych, wyniki analizy tych ocen zaw iera Tab. 2. W badanej grupie nie było studentów , którzy nie um ieliby posługiw ać się Internetem , edytorem tekstu i arkuszem kalkulacyjnym .
N ajlepiej studenci ocenili sw oje um iejętności posługiw ania się Internetem w celu w yszukiw ania inform acji, średnia ocen 4,52, w iększość studentów oceni-ła sw oje um iejętności w tym zakresie bardzo w ysoko (61,8% ), a 28,2% - w yso-ko. N ieznacznie niżej studenci ocenili swoje um iejętności obsługi edytora tekstu (średnia ocen 4,26), korzystania z czytników poczty elektronicznej/grup dysku-syjnych (4,05) i obsługa program u do prezentacji m ultim edialnych (3,92), co oznacza um iejętności co najm niej dobre. Słabo, poniżej oceny przeciętnej, w y-padła obsługa baz danych i tw orzenie stron internetow ych. Studiujący m ężczyź-ni byli istotężczyź-nie lepsi (średężczyź-nia ocen 2,28 ± 0 ,1 2 ) ężczyź-niż studentki (średężczyź-nia 1,75 ± 0,07) w tw orzeniu stron internetow ych. U m iejętności w zakresie posługiw ania się pocztą elektroniczną zależały istotnie od roku studiów , najlepiej w ypadli studen-ci III roku (średnia ocen 4,25 ± 0,10), potem V roku (4 ,0 4 ± 0,11), a najsłabiej IV roku (3,88± 0,11).
W zakresie obsługi arkuszy kalkulacyjnych, studenci ocenili sw oje um iejęt-ności pom iędzy 3 a 4, czyli pom iędzy przeciętnie do w ysoko. N ajlepiej ocenili swoje um iejętności tw orzenia w ykresów (średnia ocen 3,83) i um iejętności ogólne (3,53). Znacznie słabiej w ypadli pod w zględem um iejętności korzystania z funkcji statystycznych (3,17) i narzędzi analizy danych (3,00). Około 4% stu-dentów w ogóle nie potrafiło używ ać tych dw óch procedur statystycznych. Stu-diujący m ężczyźni ocenili istotnie lepiej swoje um iejętności tw orzenia w ykre-sów (średnia 4,00 ± 0,08) niż studentki (średnia 3,75 ± 0,06).
Zapytano także studentów o ich um iejętności obsługi program ow ania spe-cjalistycznego, w ykorzystyw anego do badań ilościow ych. W yniki analizy tych ocen zaw iera Tab. 3. Studenci najlepiej ocenili sw oje um iejętności obsługi Exce- la, średnia ocen 4,68, co oznacza poziom pom iędzy przeciętnym a dobrym . 2/3 studentów oceniło sw oją znajom ość obsługi Excela jak o d o b rą następnie co trzeci student jak o przeciętną, 1,2% studentów jak o słabą. N ie było studentów , którzy nie słyszeliby o tym pakiecie lub nie umieli się nim posługiw ać. N a po-dobnym poziom ie 12 studentów (5% ) oceniło swoje um iejętności obsługi innych
pakietów niż były w ym ienione w ankiecie, średnia ocen 4,50, studenci ci poda-wali następujące pakiety: Statgraphics, Access, CDN Optim a, Sym fonia/Płatnik, Maxima. W iększość studentów (ponad 80% ) nigdy nie słyszała lub nie umiała obsługiw ać pakietów statystycznych, takich jak: Statistica, SPSS i SAS. Z najo-mość pakietów SPSS i Statisticy zależała od kierunku studiów , studenci kierun-ku Zarządzanie i M arketing istotnie wyżej (średnia ocen 2,23 ± 0 ,1 0 dla SPSS i 1,87 ± 0,07 dla Statisticy) ocenili tę znajom ość niż studenci kierunku Ekonom ia (1 ,3 0 + 0 ,0 6 dla SPSS i 1,61 ± 0 ,0 6 dla Statisticy). Znajom ość SPSS i E x ce ľa zależała od roku studiów i była najlepsza w śród studentów IV roku (średnia ocen 2 ,1 2 ± 0,13 dla SPSS i 4,81 ± 0 ,0 5 dla E x ceľa), następnie III roku (odpo-w iednio 1,55 ± 0 ,0 8 i 4,65 ± 0 ,0 5 ), a najsłabsza (odpo-wśród studentó(odpo-w V roku (odpo- w ie d n io l,3 8 ± 0 ,0 8 i 4 ,5 6 ± 0 ,0 6 ).
7. OCENA WYKORZYSTANIA NARZĘDZI INFORMATYCZNYCH NA UCZELNI
Studenci oceniali stopień w ykorzystania narzędzi inform atycznych na uczel-ni i um iejętności posługiw auczel-nia się narzędziam i inform atycznym i przez nauczy-cieli akadem ickich, wyniki analizy tych ocen zaw iera Tab. 4.
Studenci najw yżej ocenili w ykorzystanie narzędzi inform atycznych do kon-taktow ania się z kolegam i i koleżankam i z uczelni, średnia ocen 3,93 świadczy o prawie w ysokim stopniu w ykorzystania narzędzi inform atycznych na uczelni do tego celu. N ajw ięcej studentów (36,9% ) oceniło stopień w ykorzystania kom -puterów do kontaktów z kolegam i jak o w ysoki, a następnie 34,0% studentów - jak o bardzo wysoki, zaś tylko 9,5% studentów - jak o bardzo niski lub niski. Istotnie niżej został oceniony stopień w ykorzystania narzędzi inform atycznych na uczelni do kontaktow ania się z nauczycielam i akadem ickim i, średnia ocen 2,53, co oznacza stopień w ykorzystania pom iędzy niskim a przeciętnym . N a j-więcej studentów (43,6% ) oceniło stopień w ykorzystania kom puterów do kon-taktów z kadrą dydaktyczną jak o przeciętny, a następnie 32,0% - jak o niski. Studenci ocenili istotnie najniżej stopień w ykorzystania narzędzi inform atycz-nych w procesie dydaktycznym i w kontaktach z adm inistracją uczelni, średnie ocen odpow iednio rów ne 1,89 i 1,86 św iadczą o niskim w ykorzystaniu now o-czesnych technik do dwóch w ym ienionych celów. N ajczęściej stopień w ykorzy-stania kom puterów w dydaktyce był oceniany ja k o bardzo niski (38,6% studen-tów dokonało takiej oceny), a następnie jak o niski (36,5% ). Podobnie stopień w ykorzystania now oczesnych technik do kontaktow ania się z adm inistracją uczelni był najczęściej oceniany jak o bardzo niski (39,8% studentów ), a następ-nie jak o niski (36,9% ). Żaden student następ-nie ocenil bardzo w ysoko w ykorzystania narzędzi inform atycznych w procesie dydaktycznym i w kontaktach z adm ini-stracją uczelni.
Tablica 2 W łasna ocena um iejętności informatycznych i obsługi arkuszy kalkulacyjnych studentów
Um iejętności informatyczne Żadne 1 N isk ie 2 Prze-ciętne 3 W ysokie 4 Bardzo w ysokie 5 Braki danych M ± SE O bsługa edytora tekstu 0,0% 0,0% 12,0% 49,4% 38.2% 0,4% 4 .2 6 ± 0 ,0 4 O bsługa baz danych 2.9% 24,1% 49.8% 19,1% 3,3% 0,8% 2,96 ± 0,05 O bsługa programu do
prezentacji m ultim e-dialnych
0.4% 3,7% 23,7% 47,3% 24,5% 0,4% 3,92 ± 0,05
Posługiw anie się Interne-tem do wyszukiw ania informacji 0,0% 0,4% 9,1% 28,2% 61,8% 0,4% 4.52 ± 0,04 K orzystanie z czytników poczty elektronicz-nej/grup dyskusyjnych 1.2% 5,8% 18,3% 35,3% 39,0% 0,4% 4.05 ± 0,06 T w orzenie stron
interne-tow ych 41,1% 32,8% 18,7% 5.0% 1,7% 0,8% 1.92 ± 0 .0 6
U m iejętności obsługi arkuszy kalkulacyjnych Korzystanie z funkcji statystycznych 4,1% 14.9% 46,5% 28.2% 5,8% 0,4% 3,17 ± 0 ,0 6 Korzystanie z narzędzi analizy danych 3,7% 22,0% 48,5% 21,6% 3,7% 0,4% 3,00 ± 0,06 T w orzenie w ykresów 0.0% 2,1% 31,1% 46,9% 18,7% 1,2% 3.83 ± 0.05 Pozostałe czynności 0.0% 3,3% 49.0% 34,4% 10,0% 3,3% 3.53 ± 0.05
Źródło: wyniki badań własnych.
Tablica 3 Znajom ość pakietów oprogramowania specjalistycznego wśród studentów
Pakiet N ie sły-szałem 0 takim progra-mie 1 S łysza-łem , ale nie umiem się nim posłu gi-wać 2 Znajo-mość obsługi Słaba 3 Znajo-m ość obsługi przecięt-na 4 Znajo-m ość obsługi Dobra 5 Braki danych M ± SE SPSS 55,6% 26,1% 10.8% 5.8% 0.8% 0,8% 1.69 ± 0.06 Statistica 38.6% 53.5% 3.7% 2.9% 0.4% 0.8% 1.72 ± 0 .0 5 SA S 77,6% 18.7% 1.2% 0.8% 0.0% 1.7% 1,24 ± 0,03 e V iew s 80,1% 14.9% 0.4% 1.2% 0.8% 2,5% 1.23 ± 0.04 Excel 0.0% 0,0% 1.2% 30.7% 66.8% 1.2% 4.68 ± 0,03 Inny 0,0% 0,0% 0.4% 1.7% 2.9% 95,0% 4 .5 0 ± 0.20
Tablica 4 O cena stopnia wykorzystania narzędzi inform atycznych na uczelni i um iejętności posługiw ania
się narzędziami inform atycznym i przez nauczycieli akademickich Stopień wykorzystania narzędzi informatycznych na uczelni Bardzo niski 1 N iski 2 Prze-ciętny 3 W ysoki 4 Bardzo w ysoki 5 Braki danych M ± SE W procesie dydaktycznym
(zajęcia i prace dom ow e) 38,6% 36.5% 20,7% 3,3% 0,0% 0,8% 1,89 ± 0 ,0 6 W kontaktach z n au
czycie-lami akademickimi 12,4% 32,0% 43,6% 10,8% 0,0% 1.2% 2,53 ± 0.06 W kontaktach z adm
ini-stracją uczelni 39,8% 36,9% 17,8% 4,1% 0,0% 1.2% 1.86 ± 0 .0 6 W kontaktach z k
olega-m i/koleżankaolega-mi 2,9% 6,6% 18,7% 36,9% 34,0% 0,8% 3,93 ± 0.07 U m iejętności posługiw ania się narzędziami informatycznymi przez nauczycieli akademickich Ogólny poziom umiejętności 2,1% 11,2% 55.6% 28,6% 2,1% 0.4% 3.18 ± 0 ,0 5 T ypow e aplikacje biurowe
typu O ffice 0,8% 4,1% 47,7% 40,7% 6.2% 0,4% 3,48 ± 0 .0 5 Oprogramowanie
specjali-styczne używane w trak-cie zajęć
7,9% 21.2% 40,7% 26.6% 2.5% 1.2% 2.95 ± 0,06
Źródło: wyniki badań własnych.
Oceny stopnia wykorzystania narzędzi informatycznych w procesie dydaktycz-nym zależały od kierunku studiów, zaś do kontaktowania się z nauczycielami aka-demickimi - od roku studiów. Studenci kierunku Zarządzanie i Marketing ocenili istotnie lepiej wykorzystanie komputerów w dydaktyce (średnia ocen 2,05 ± 0,09) niż studenci kierunku Ekonomia (średnia ocen 1,77 ±0,07). Wykorzystanie kom pu-terów do kontaktów z kadrą dydaktyczną istotnie lepiej ocenili studenci 111 i IV roku studiów (średnie ocen 2,63 ± 0,09) niż V roku (średnia ocen 2,34 ± 0,11).
Jeśli chodzi o um iejętności posługiw ania się narzędziam i inform atycznym i przez nauczycieli akadem ickich, to studenci najwyżej ocenili um iejętność obsłu-gi aplikacji biurow ych, średnia ocen 3,48, najczęściej oceniali poziom tych um iejętności wśród kadry dydaktycznej jak o przeciętny (47,7% ocen), a następ-nie jak o wysoki (40,7% ). Studenci ocenili istotnastęp-nie gorzej ogólny poziom um ie-jętności posługiw ania się narzędziam i inform atycznym i oraz oprogram ow aniem
specjalistycznym prze kadrę dydaktyczną średnie ocen około 3,00 świadczą o przeciętnych umiejętnościach nauczycieli akademickich w tych dwóch zakresach.
O ceny posługiw ania się kadry dydaktycznej specjalistycznym oprogram o-w aniem , użyo-w anym o-w trakcie zajęć, zależały od roku, na którym studioo-w ali studenci. N ajw yższe oceny uzyskaliśm y od studentów IV roku (średnia ocen 3 ,1 9 ± 0 ,1 0 ), następnie od studentów III roku (2 ,8 5 ± 0,11), a najsłabsze od stu-dentów V roku (2,79 ± 0,11).
8. OCENA POTRZEB I FAKTYCZNEGO WYKORZYSTANIA NARZĘDZI INFORMATYCZNYCH W NAUCZANIU PRZEDM IOTÓW ILOŚCIOW YCH
Zapytano także studentów , które z przedm iotów ilościow ych i pokrew nych pow inny być ich zdaniem nauczane z w ykorzystaniem technik kom puterow ych, oraz które z tych przedm iotów były nauczane w ten sposób. W yniki analizy tych opinii zaw iera Tab. 5.
Tablica 5 Ocena potrzeb i faktycznego wykorzystania narzędzi informatycznych w nauczaniu przedm iotów
ilościow ych i pokrewnych
O czekiw ania W cale
1 Podczas mniej niż połow y zajęć 2 Podczas około połow y zajęć 3 Podczas więcej niż po-łow y zajęć 4 P odczas każdych zajęć 5 Braki danych Statystyka 6,6% 11.2% 22.8% 40,2% 19.1% 0.0% Ekonometria 6,2% 14,9% 19,1% 38,6% 21.2% 0,0% Badania operacyjne 5,0% 10,8% 24.9% 34.4% 22.4% 2.5%
Prognozow anie i sym ulacje 2,9% 6,2% 18,7% 36.9% 30,3% 5,0% Analiza rynku/ badania
rynkow e i marketingowe 4,6% 10,0% 25,3% 40.7% 17,0% 2,5% Metody ocen y projektów
gospodarczych 2,5% 10,0% 22,0% 24.9% 37,8% 2,9% Inne przedmioty 0.0% 0,4% 3.3% 2.9% 2,1% 91.3% Faktyczne w ykorzystanie Statystyka 61,4% 19.5% 5.8% 6,6% 4,6% 2,1% Ekonometria 95,0% 1.2% 0,8% 0,0% 0,8% 2,1% Badania operacyjne 69,3% 0,8% 0.0% 0,4% 0,0% 29,5%
Prognozow anie i sym ulacje 53,9% 3,3% 2,1% 2.9% 7,5% 30.3% Analiza rynku/ badania
rynkowe i marketingowe 28,6% 4,1% 1.2% 9,1% 12,0% 44,8% M etody oceny projektów
gospodarczych 20,7% 0,4% 0.4% 5,4% 35,3% 37,8%
Inne przedmioty 0,0% 0.8% 0.4% 0.8% 7,5% 90.5%
Źródło: w yniki badań własnych.
Studenci mieli w ysokie oczekiw ania odnośnie nauczania przedm iotów ilo-ściow ych i pokrew nych z w ykorzystaniem technik kom puterow ych. N ajw ięcej studentów uw ażało, że kom putery powinny być używ ane podczas w iększości zajęć ze statystyki, ekonom etrii, badań operacyjnych, prognozow ania i sym
ula-cji, analizy rynku, oraz podczas w szystkich zajęć z metod oceny projektów go-spodarczych. N atom iast najw ięcej studentów stw ierdziło, że w nauczaniu w y-m ienionych przedy-m iotów w ogóle nie posługiw ano się żadnyy-m i technikay-m i kom puterow ym i. 23 studentów (9,5% ) w ym ieniło też inne przedm ioty, które ich zdaniem pow inny być nauczane z w ykorzystaniem technik kom puterow ych, a m ianowicie: rachunkow ość, organizację pracy biurowej, analizę ekonom iczno- finansową.
Istniejącą lukę m iędzy oczekiw aniam i studentów co do nauczania przedm io-tów ilościow ych i pokrew nych z w ykorzystaniem technik kom puterow ych, a stanem faktycznym potw ierdzają dane zaw arte w Tab. 6. Różnice pomiędzy poziom em oczekiw ań a faktycznym w ykorzystaniem narzędzi inform atycznych są istotne statystycznie. N ajw iększe rozbieżności stw ierdzono w zakresie na-uczania badań operacyjnych, ekonom etrii oraz prognozow ania i sym ulacji. M niejszą rozbieżność zaobserw ow ano, jeśli chodzi o nauczanie statystyki. N aj-mniej od oczekiw ań studentów odbiegało nauczanie analizy rynku/badań ryn-kowych i m arketingow ych, a zdecydow anie najm niejszą lukę stw ierdzono w nauczaniu metod oceny projektów gospodarczych. Zdaniem 10 studentów stopień w ykorzystania technik kom puterow ych w nauczaniu innych przedm io-tów był istotnie w yższy niż oni oczekiw ali.
Tablica 6 Porównanie potrzeb z faktycznym w ykorzystaniem narzędzi inform atycznych w nauczaniu
przedm iotów ilościow ych i pokrewnych
Przedmiot O czek iw a-nia M ± SE Faktyczne wykorzystanie M ± SE Luka M ± SE t P Statystyka 3.54 ± 0.07 1,71 ± 0 ,0 7 1.83 ± 0 ,1 0 19.332 0 .000 Ekonometria 3,54 ± 0 .0 7 1.06 ± 0 .0 3 2.48 ± 0 .0 8 32,448 0,000 Badania operacyjne 3.60 ± 0.07 1.03 ± 0 .0 2 2.57 ± 0 .0 9 29.660 0.000 Prognozow anie i sym ulacje 3.90 ± 0,07 1 .6 6 ± 0 .I 0 2,24 ± 0 ,1 3 18.363 0 .000 A naliza rynku/badania
rynkowe i marketingowe 3,57 ± 0 .0 7 2 ,4 9 ± 0 .1 5 1.08 ± 0,16 7,126 0 .000 M etody ocen y projektów
gospodarczych 3.88 ± 0 .0 7 3.55 ± 0 .1 5 0.33 ± 0 .1 4 4.239 0,000 Inne przedmioty 3.76 ± 0 .1 9 4.5 7 ± 0 .2 0 -0.81 ± 0 .7 3 3,361 0.015
Źródło: wyniki badań w łasnych.
Zapytano studentów , jak ie oprogram ow anie było w ykorzystyw ane na zaję-ciach z przedm iotów ilościow ych i pokrew nych, wyniki analizy tych odpow iedzi zaw iera Tab. 7.
Tablica 7 W ykorzystanie oprogramowania statystycznego na zajęciach
(% studentów, którzy m ieli dany przedmiot)
Przedmiot Żadne SPSS Statistica Excel Inny
Statystyka 63.6% 0,4% 1,7% 35,6% 0,0%
Ekonometria 91,6% 0.0% 0,4% 4,6% 0.4%
Badania operacyjne 91,0% 0,0% 0,0% 1,1% 0.0%
Prognozow anie i sym ulacje 67,6% 0,6% 0,0% 21.2% 0.6%
A naliza rynku/badania rynkowe i marketingowe 45,9% 36,5% 2.0% 19,6% 2.0% Metody ocen y projektów gospodarczych 28,6% 0.0% 0,0% 61.7% 0,6%
Inne przedmioty 0,4% 0.0% 0,0% 4,1% 1.2%
Źródło: wyniki badań własnych.
1-wcale; 2-podczas mniej niż połow y zajęć; 3-podczas ok. p ołow y zajęć; 4-podczas w iększość zajęć; 5- podczas każdych zajęć
Rys. 1. Luka m iędzy potrzebami a faktycznym wykorzystaniem narzędzi inform atycznych w nauczaniu przedm iotów ilościow ych i pokrewnych
W iększość studentów (ponad 60% ) odpow iedziała, że na zajęciach z przed-m iotów ilościow ych nie używ ano żadnego oprograprzed-m ow ania. 35,6% studentów stw ierdziło, że korzystano z Excela na zajęciach ze statystyki, a 21,2% - na zajęciach z prognozow ania i sym ulacji. Tylko 8,4% studentów spotkało się z kom -puterem podczas zajęć z ekonom etrii, a 9% - z badań operacyjnych. Z różnico-wanie odpow iedzi wynika z faktu, że studenci byli w różnych grupach ćw icze-niow ych, a zajęcia z danego przedm iotu były prow adzone przez wielu nauczy-cieli akadem ickich.
Z decydow anie lepiej w ygląda sytuacja pod w zględem w ykorzystania tech-nik kom puterow ych w nauczaniu analizy rynku oraz m etod oceny projektów gospodarczych. A naliza rynku była prow adzona z w ykorzystaniem Excela dla 19,6% studentów , a SPSSa dla 36,5% studentów. Na przedm iocie m etody oceny projektów gospodarczych 61,7% studentów korzystało z Excela.
9. PODSUMOWANIE I WNIOSKI
Na podstaw ie analizy zebranych danych m ożna stw ierdzić, że w szyscy stu-denci m ają dostęp do kom putera i używ ają go często. N ajw yżej stustu-denci ocenia-j ą sw oocenia-je um ieocenia-jętności w zakresie posługiw ania się Internetem w celu w yszuki-w ania inform acji oraz obsługi edytora tekstu, czytnikóyszuki-w poczty elektronicznej i prezentacji m ultim edialnych. M niejsze są ich um iejętności w zakresie obsługi baz danych i arkuszy kalkulacyjnych, słabo oceniają sw oje um iejętności korzy-stania z funkcji statystycznych i narzędzi analizy danych. Studiujący m ężczyźni lepsi s ą w tw orzeniu stron internetow ych i w ykresów niż studentki. W iększość studentów nie zna lub nie potrafi obsługiw ać pakietów statystycznych. Studenci ocenili nisko stopień w ykorzystania narzędzi inform atycznych w procesie d y -daktycznym i w kontaktach z adm inistracją uczelni. W opinii studentów , um ie-jętności kadry dydaktycznej w posługiw aniu się narzędziam i inform atycznym i
są przeciętne.
W yniki ankiety przeprow adzonej wśród studentów pow inny skłonić do refleksji i zachęcić nauczycieli akadem ickich, by częściej i lepiej w procesie d y -daktycznym w ykorzystyw ali kom putery. Studenci pow inni w łożyć więcej w y-siłku w celu lepszego poznania narzędzi kom puterow ych, które byłyby przydat-ne w ich przyszłej pracy zaw odow ej.
Dorota Barlosińska, Radosław Mącik Anna Jankiewicz-Siwek
COMPUTER TOOLS IN TEACHING OF QUANTITATIVE METHODS: THE STUDENTS' VIEW
The aim o f this paper is to analyse the use o f computer softw are at universities, especially in quantitive courses. The authors' research proved that students, teachers and administration staff underuse computer tools which decrease the efficien cy o f their work.
