NR 852 EKONOMICZNE PROBLEMY USàUG NR 117 2015
JĉDRZEJ WIECZORKOWSKI
Szkoáa Gáówna Handlowa w Warszawie1
ILONA PAWEàOSZEK Politechnika CzĊstochowska2
INNOWACYJNOĞü WDROĪEĔ SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH WSPOMAGAJąCYCH ZARZąDZANIE
Streszczenie
Artykuá omawia zagadnienia innowacyjnoĞci systemów informatycznych wspo-magających zarządzanie oraz innowacyjnoĞci ich wdroĪeĔ. W szczególnoĞci dotyczy innowacyjnoĞci typu organizacyjnego, ale takĪe typu produktowego i procesowego. Przedyskutowano problem, czy wdroĪenie rozwiązaĔ standardowych moĪna traktowaü jako innowacyjne. WyróĪniono w tym celu decydujące o przewadze konkurencyjnej gáówne procesy biznesowe i procesy pomocnicze, a takĪe rozróĪniono innowacyjnoĞü na poziomach: organizacji i gaáĊzi gospodarki. Wykorzystano wyniki badaĔ dotyczą-cych innowacyjnoĞci wdroĪeĔ standardowych pakietów oprogramowania.
Sáowa kluczowe: innowacyjnoĞü, systemy informatyczne zarządzania, ERP.
Wprowadzenie
Temat innowacyjnoĞci jest bardzo czĊsto podnoszony w ostatnich latach, za-równo w kontekĞcie caáej gospodarki, jak i poszczególnych przedsiĊbiorstw. Z in-nowacyjnoĞcią ĞciĞle wiąĪą siĊ technologie informatyczne, w tym oprogramowanie wspomagające zarządzanie. Celem artykuáu jest odpowiedĨ na nastĊpujące pytania:
1
Instytut Informatyki i Gospodarki Cyfrowej.
2
W jakim stopniu systemy informatyczne wspomagające zarządzanie mogą byü uznane za innowacyjne? Czy innowacyjny moĪe byü sam system, czy dopiero jego wdroĪenie? Jak moĪna oceniü innowacyjnoĞü wdroĪeĔ rozwiązaĔ standardowych, które są wdraĪane w wielu przedsiĊbiorstwach?
1. PojĊcie innowacyjnoĞci
W klasycznym podejĞciu, opierając siĊ na zaáoĪeniu rozwoju Ğrodków pro-dukcji w sposób nieciągáy, do innowacji zaliczano przede wszystkim nowoĞci tech-nologiczne, takie jak wprowadzenie nowego produktu, nowej metody produkcji, nowej organizacji przemysáu (Schumpeter 1934). InnowacyjnoĞü byáa i jest sposo-bem przedsiĊbiorstw na utrzymanie siĊ na rynku i wypracowanie przewagi konku-rencyjnej. Obecnie zagadnienie innowacyjnoĞci czĊsto w Polsce jest poruszane w kontekĞcie pozyskiwania Ğrodków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej. PoniewaĪ uwaĪa siĊ, Īe jedną z metod prowadzących do poprawy innowacyjnoĞci gospodarki jest wáaĞciwe adresowanie tego typu dofinansowania, powstaá przykáa-dowo program nazwany Innowacyjna Gospodarka. W warunkach konkursowych programów czĊsto stawia siĊ wymóg innowacyjnoĞci projektu. W konsekwencji powstaje problem oceny innowacyjnoĞci, w tym takĪe projektów informatycznych. Analizując zaáoĪenia wspomnianego programu Innowacyjna Gospodarka, naleĪy wyjaĞniü pojĊcie innowacyjnoĞci, w kontekĞcie systemów informatycznych. Pro-gram skierowany jest przede wszystkim do przedsiĊbiorców, którzy zamierzają realizowaü innowacyjne projekty związane z badaniami i rozwojem, nowoczesnymi technologiami, inwestycjami o duĪym znaczeniu dla gospodarki lub wdraĪaniem i stosowaniem technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Ma on na celu wspieranie szeroko rozumianej innowacyjnoĞci, w tym bezpoĞrednie wsparcie dla przedsiĊbiorstw. W ramach programu wspierane są projekty, które są innowacyjne co najmniej w skali kraju lub na poziomie miĊdzynarodowym (http://www. po-ig.gov.pl 2015). Wsparcie otrzymują projekty o znaczeniu ponadregionalnym z zakresu innowacji technologicznych w obrĊbie produktów i procesów oraz orga-nizacyjnych w sektorach produkcyjnych i usáugowych, które w sposób bezpoĞredni lub poĞredni przyczyniają siĊ do powstawania i rozwoju innowacyjnych przedsiĊ-biorstw (http://www.mg.gov.pl/Fundusze+UE/POIG 2015). Takie zrozumienie pojĊcia, mimo Īe odnosi siĊ do projektów realizowanych w poszczególnych przed-siĊbiorstwach, dotyczy innowacyjnoĞci na poziomie caáej gospodarki (innowacje w skali kraju lub na poziomie miĊdzynarodowym). W innych programach (np. w Regionalnych Programach Operacyjnych) takĪe czĊsto stawiany jest wymóg innowacyjnoĞci, lecz bez takich obostrzeĔ.
Wedáug róĪnych dokumentów innowacyjnoĞcią mogą teĪ byü dziaáania wdra-Īające nowoĞci wyáącznie z punktu widzenia danej organizacji. Zgodnie z raportem
Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD 2005) innowa-cyjnoĞcią jest juĪ fakt, Īe produkt lub proces jest nowy lub znacząco ulepszony dla danej firmy, a nie musi byü nowy w skali Ğwiata. Choü szczególnie istotne są inno-wacje w skali danej gaáĊzi gospodarki, dające organizacji przewagĊ konkurencyjną, lecz innowacją moĪe byü takĪe dziaáanie naĞladownicze. Przykáadowo jest nim wdroĪenie rozwiązaĔ analogicznych do posiadanych wczeĞniej przez konkurencjĊ, dziĊki którym organizacja uzyskuje rozwiązania dla siebie nowe i jest w stanie utrzymaü siĊ na rynku.
Obecnie wyjaĞniając pojĊcie, wyróĪnia siĊ kilka typów innowacyjnoĞci, choü nadal zwraca siĊ szczególną uwagĊ na innowacje produktowe i procesowe. Innowa-cje produktowe, jak zauwaĪa Bullinger (2008), są tradycyjnie podstawą strategii innowacyjnej firm produkcyjnych, i takie innowacje są najczĊĞciej identyfikowane w literaturze. Obejmują one tworzenie zupeánie nowych produktów (charakteryzu-jących siĊ nowymi funkcjami), a takĪe bieĪące zmiany lub ulepszenia istnie(charakteryzu-jących produktów. Zgodnie z klasyfikacją OECD (2005) innowacje produktowe to wpro-wadzenie na rynek wyrobu lub usáugi, które są nowe lub istotnie ulepszone w za-kresie swoich cech lub zastosowaĔ. Zalicza siĊ do nich znaczące udoskonalenie pod wzglĊdem specyfikacji technicznych, komponentów i materiaáów, wbudowanego oprogramowania, áatwoĞci obsáugi lub innych cech funkcjonalnych. Innowacja produktowa moĪe byü wynikiem zastosowania nowej wiedzy lub technologii bądĨ nowych zastosowaĔ lub kombinacji istniejącej wiedzy i technologii. Z kolei techno-logiczne innowacje procesowe wedáug OECD (2005) są zastosowaniem technolo-gicznie nowych lub znacząco ulepszonych metod produkcji, w tym metod dostar-czania produktów. WdroĪenie innowacyjnego produktu lub procesu nastĊpuje, jeĞli zostaá on wprowadzony na rynek (innowacyjnoĞü produktowa) lub wykorzystany w procesie produkcji (innowacja procesowa). Nowy technologicznie produkt to taki, którego cechy technologiczne lub zamierzone zastosowania znacznie róĪnią siĊ od uprzednio wytwarzanych. Definicje opracowane przez OECD są stosowane w Polsce do badaĔ statystyki publicznej Gáównego UrzĊdu Statystycznego. W prak-tyce innowacyjnoĞü produktowa i procesowa związane są z technologią, a w szcze-gólnoĞci z procesami wytwórczymi.
Równolegle w obszarze innowacji wyróĪnia siĊ innowacje organizacyjne, które mogą mieü tylko poĞredni wpáyw na procesy produkcyjne. Wedáug Ravidat (2008) pojĊcie innowacji organizacyjnych odnosi siĊ do nowych metod pracy, które mogą byü zastosowane w ramach organizacji w celu osiągniĊcia przewagi konku-rencyjnej. Obejmuje ono metody zarządzania procesem pracy w takich dziedzinach, jak relacje z klientami, wydajnoĞü personelu i zarządzanie wiedzą. Innowacje orga-nizacyjne związane są z nowymi metodami organizacji pracy i mają na celu popra-wĊ jej efektywnoĞci. Wedáug OECD (2005) innowacja organizacyjna jest wdroĪe-niem nowej metody organizacyjnej w przyjĊtych przez przedsiĊbiorstwo zasadach dziaáania (w tym w zakresie zarządzania wiedzą), w organizacji miejsca pracy lub
w stosunkach z otoczeniem, która nie byáa dotychczas stosowana w przedsiĊbior-stwie.
W literaturze moĪna takĪe odnaleĨü wyróĪnienie takich typów innowacyjnoĞci jak: marketingowe, kulturowe, spoáeczne, poznawcze, gospodarcze, edukacyjne, ekologiczne, innowacje skupiające siĊ na potrzebach klientów (por. Mercier- -Laurent 2011). W praktyce ich wydzielenie jest doĞü umowne. Jak zauwaĪa Quinn (2006), proces innowacji skáada siĊ z podprocesów o charakterze technicznym, zarządczym i spoáecznym, poprzez które nowa idea jest po raz pierwszy wprowa-dzana do praktyki. Przykáadowo w programie Innowacyjna Gospodarka wspierane są dziaáania z zakresu innowacyjnoĞci produktowej, procesowej, marketingowej i organizacyjnej (http://www.poig.gov.pl 2015). Badając innowacyjnoĞü nie moĪna ograniczaü siĊ do aspektów technologicznych. Wedáug Druckera (1992) innowacja to funkcja przedsiĊbiorczoĞci, narzĊdzie przedsiĊbiorcy wykorzystywane w celu kreowania zmiany w ekonomicznym i spoáecznym potencjale przedsiĊbiorstw, rzadziej w technicznym.
2. InnowacyjnoĞü systemów informatycznych
Przeprowadzając analizĊ problemu innowacyjnoĞci systemów informatycz-nych wspomagających zarządzanie, naleĪy odpowiedzieü na pytanie, czy ma siĊ na myĞli innowacyjnoĞü oprogramowania traktowanego jako produkt, czy teĪ innowa-cyjnoĞü wynikającą z jego wdroĪenia. Badanie oprogramowania jako produktu w sposób oczywisty dotyczy innowacyjnoĞci produktowej. Metoda oceny syste-mów informatycznych zarządzania nie róĪniáaby siĊ w sposób znaczący od analo-gicznych opinii dla oprogramowania innych klas. JeĞli dotyczyáaby systemu stan-dardowego, trudno byáoby wskazaü efekty ekonomiczne wdroĪenia systemu w kon-kretnym przedsiĊbiorstwie. Opinia bazowaáaby na badaniu nowoczesnoĞci zastoso-wanej technologii i funkcjonalnoĞci w Ğcisáym powiązaniu z innymi skáadowymi oceny jakoĞciowej stosowanymi w inĪynierii oprogramowania (por. KobyliĔski 2005, Sommerville 2011).
W przypadku systemów wspomagających zarządzanie szczególnie istotny jest natomiast problem innowacyjnoĞci skutków wdroĪenia oprogramowania. WdroĪe-nie wiĊkszoĞci procesów wspieranych przez typowe zintegrowane systemy zarzą-dzania klasy ERP (Enterprise Resource Planning) powinno wpáywaü na zwiĊksze-nie wydajnoĞci produkcji lub sprzedaĪy. OprogramowazwiĊksze-nie takie automatyzuje prze-páyw informacji pomiĊdzy róĪnymi komórkami, integruje procesy biznesowe, w konsekwencji prowadzi do zwiĊkszenia wydajnoĞci organizacji. Powiązane jest to zazwyczaj z restrukturyzacją lub co najmniej doskonaleniem procesów bizneso-wych. Cechy te pozwalają zaliczyü wdroĪenie takich systemów do innowacji orga-nizacyjnych.
JednakĪe w wielu przypadkach oprogramowanie klasy ERP ma równieĪ wpáyw na innowacje produktowe i procesowe. Moduáem zaawansowanych syste-mów klasy ERP jest czĊsto moduá zarządzania cyklem produktu PLM (Product Lifecycle Management). Wspomaga on zarządzanie portfelem wyrobów i usáug, poczynając od pomysáów, poprzez rozwój koncepcji i projektowania, aĪ po produk-cjĊ i wdroĪenie oraz eksploataproduk-cjĊ i utylizaproduk-cjĊ (Jurczyk, Paweáoszek 2014). Frag-mentem zaawansowanych zintegrowanych standardowych pakietów wspomagają-cych zarządzanie są takĪe platformy wspomagające komunikacjĊ w organizacji. W badaniach wpáywu IT na zarządzanie procesem innowacji podkreĞla siĊ znacze-nie narzĊdzi wspomagających wymianĊ informacji pomiĊdzy jednostkami zaanga-Īowanymi w ten proces, w szczególnoĞci na etapie pracy nad koncepcją produktu (Song i in. 2007, Jelonek i in. 2014). Tym niemniej mimo wpáywu na innowacje produktowe i procesowe pozyskanie standardowych zintegrowanych systemów klasy ERP przede wszystkim wiąĪe siĊ z innowacjami organizacyjnymi.
3. WdroĪenie oprogramowania a restrukturyzacja i doskonalenie procesów biznesowych
Kluczowym jest zagadnienie, czy kaĪda wdroĪona nowoĞü w zakresie techno-logii informatycznych i metod zarządzania jest innowacją na poziomie co najmniej konkretnej organizacji. Z podejĞciem takim nie zgodziá siĊ przykáadowo Carr (2003), traktując informatykĊ jako technologiĊ infrastrukturalną. Technologie takie charakteryzują siĊ w pewnym okresie masowymi inwestycjami oraz duĪą dynamiką rozprzestrzeniania. Prowadzi to do powszechnego ich stosowania, tzw. utowaro-wienia (ang. commoditization), i w konsekwencji wygaszania efektu Ĩródáa przewa-gi konkurencyjnej. Inwestycje takie stają siĊ stopniowo jedynie powszechnie pono-szonymi kosztami. Jako przykáad podawana jest energia elektryczna, zastosowanie której jest dzisiaj powszechne i niezbĊdne, lecz nie jest czynnikiem sukcesu rynko-wego. Taka interpretacja technologii informatycznych uzasadnia przyjmowanie postawy pasywnej ograniczającej ryzyko pozyskania niedopracowanych produk-tów. Priorytetem staje siĊ wtedy ograniczanie wydatków.
Analizując powyĪszy problem, naleĪy zwróciü uwagĊ, Īe innowacje organiza-cyjne i oprogramowanie wspierające zarządzanie ĞciĞle wiąĪą siĊ z procesami biz-nesowymi. PodejĞcie procesowe byáo stopniowo rozwijane w naukach o zarządza-niu i jest obecnie jedną z wiodących koncepcji. Wedáug Smitha i Fongara (2007) miaáo ono dotąd trzy fale: pierwszą (juĪ historyczną) związaną z teoriami zarządza-nia Taylora, drugą związaną z koncepcją restrukturyzacji procesów biznesowych, trzecią, najdojrzalszą, związaną z ciągáym doskonaleniem procesów. W praktyce zarządzania organizacjami popularnoĞü podejĞcia procesowego wyraĨnie wzrosáa na drugiej fali, od początku lat 90. XX wieku, w szczególnoĞci w wyniku
sformu-áowania koncepcji restrukturyzacji procesów biznesowych BPR (Business Process Reengineering). Do podstawowych zasad BPR, obok oparcia koncepcji na proce-sach i zalecanego radykalizmu zmian, naleĪy wáaĞnie zintegrowanie dziaáaĔ z tech-nologiami informatycznymi.
Rola oprogramowania, zarówno w restrukturyzacji, jak i doskonaleniu proce-sów biznesowych, czyli w praktycznie stosowanych obecnie koncepcjach, sugeruje, Īe traktowanie systemów informatycznych zarządzania jako technologii infrastruk-turalnych w opisanym powyĪej sensie jest zdecydowanie za wczesne. NaleĪy nato-miast rozróĪniü systemy wspomagające gáówne oraz pomocnicze procesy bizneso-we. Te pierwsze decydują o konkurencyjnoĞci przedsiĊbiorstwa i w przypadku ich wdraĪania wskazana jest innowacyjnoĞü na poziomie caáej gaáĊzi gospodarki (skala rynku lokalnego lub globalnego). MoĪna ją uzyskaü nie tylko poprzez wdroĪenie systemu dedykowanego, ale teĪ odpowiednio skastomizowanego oprogramowania standardowego. Wspóáczesne zaawansowane systemy zintegrowane klasy ERP mają wbudowane programistyczne i pozaprogramistyczne mechanizmy dostoso-wawcze zapewniające poĪądany poziom indywidualizacji rozwiązania (Wieczor-kowski 2009, Wieczor(Wieczor-kowski, Polak 2010). Przy wspomaganiu procesów pomocni-czych wykorzystywanie rozwiązaĔ standardowych, w tym predefiniowanych refe-rencyjnych modeli procesów biznesowych, jest szczególnie uzasadnione. Wtedy wystarczająca jest zazwyczaj innowacyjnoĞü na poziomie danej organizacji. Po-równując wspomaganie procesów gáównych i pomocniczych, mimo Īe w jednym przypadku w miarĊ moĪliwoĞci dąĪy siĊ do indywidualizacji, w drugim dopuszcza naĞladownictwo i zastosowanie rozwiązaĔ odtwórczych, w obu jednak moĪna mó-wiü o innowacyjnoĞci.
W literaturze znajdują siĊ próby pomiaru innowacyjnoĞci przedsiĊbiorstw wynikającej z wdroĪenia pakietów programistycznych wspomagających zarządza-nie, co mogáoby czĊĞciowo potwierdziü powyĪsze rozwaĪania. Przykáadowo bada-nie takie przeprowadzili Aral, Brynjolfsson i Wu (2006) w amerykaĔskich przed-siĊbiorstwach wdraĪających systemy klasy ERP, a takĪe SCM (Supply Chain Ma-nagement) i CRM (Customer Relationship MaMa-nagement). Oparte na metodach eko-nometrycznych wyniki potwierdzają szczególnie silny związek zakupu i wdroĪenia ERP ze wzrostem produktywnoĞci i wydajnoĞci przedsiĊbiorstwa. Podobne badania przeprowadziá Engelstätter (2009) dla przedsiĊbiorstw niemieckich. W ich wyni-kach podkreĞlono wpáyw wdroĪeĔ pakietów programistycznych na róĪne typy in-nowacyjnoĞci, przede wszystkim innowacje organizacyjne. Stwierdzono jednocze-Ğnie pozytywny dáugookresowy wpáyw ERP i CRM na realizacjĊ innowacji proce-sowych, natomiast w przypadku CRM takĪe na innowacje produktowe, choü tu efekt jest krótkotrwaáy.
Otwarte pozostaje jednak pytanie, czy innowacyjny efekt wdroĪeĔ systemów informatycznych zarządzania nie bĊdzie zjawiskiem stopniowo gasnącym wraz z powszechnoĞcią stosowania rozwiązaĔ IT. Na przykáadzie polskiego rynku, na
którym ponad poáowa maáych oraz Ğrednich przedsiĊbiorstw nie wykorzystuje oprogramowania klasy ERP (GUS 2013), moĪna stwierdziü Īe daleko jest do po-wszechnoĞci zastosowaĔ zintegrowanych pakietów programistycznych wspomaga-jących zarządzanie3. TakĪe badania innowacyjnoĞci maáych i Ğrednich przedsiĊ-biorstw wskazują, Īe choü niemal poáowa takich firm podkreĞla znaczenie metod zarządzania ĞciĞle związanych z nowoczesnymi technologiami, jednoczeĞnie po-dobna ich liczba charakteryzuje siĊ innowacyjną inercją (Bojewska 2009). Co naj-mniej w tej grupie przedsiĊbiorstw nadal pozostaje wiĊc silny potencjaá moĪliwych do wprowadzenia innowacji organizacyjnych.
NaleĪy takĪe wziąü pod uwagĊ fakt, Īe w wyniku postĊpu technicznego w sposób ciągáy pojawiają siĊ nowe rozwiązania informatyczne bĊdące innowacja-mi produktowyinnowacja-mi. Ich wdroĪenie moĪe staü siĊ z kolei innowacją organizacyjną w skali caáej gaáĊzi gospodarki i w konsekwencji czynnikiem decydującym o funk-cjonowaniu organizacji w konkurencyjnym otoczeniu rynkowym. Zdaniem autorów oprogramowanie wspierające zarządzanie dáugo pozostanie jeszcze moĪliwym czynnikiem innowacyjnoĞci dla organizacji róĪnego typu.
Podsumowanie
InnowacyjnoĞü związana z systemami informatycznymi wspomagającymi zarządzanie to przede wszystkim innowacyjnoĞü organizacyjna, wynikająca z wdroĪenia oprogramowania, w mniejszym stopniu takĪe innowacyjnoĞü produk-towa i procesowa. Związana jest ona z restrukturyzacją lub udoskonaleniem proce-sów biznesowych. Innowacja nie musi obejmowaü caáej gaáĊzi gospodarki (np. w skali globalnej), choü takie innowacje, najczĊĞciej dotyczące gáównych procesów w organizacji, mają najwiĊkszą wartoĞü i dają moĪliwoĞü wypracowania lub utrzy-mania pozycji konkurencyjnej. W wielu sytuacjach (np. w programach dotacji ze Ğrodków unijnych) pojĊcie innowacyjnoĞci jest ograniczane wyáącznie do skali globalnej, jednakĪe zgodnie z ogólnie przyjĊtą definicją innowacja moĪe dotyczyü takĪe poziomu konkretnego przedsiĊbiorstwa. Wtedy, mimo Īe w skali globalnej jest ona dziaáaniem naĞladowczym, dla konkretnej organizacji pozostaje innowacją. W tym przypadku czĊsto wykorzystuje siĊ rozwiązania powielarne i predefiniowane referencyjne modele procesów, a sprzecznoĞü pomiĊdzy standaryzacją i innowacyj-noĞcią jest pozorna.
JednoczeĞnie moĪna rozpatrywaü produktową innowacyjnoĞü samego opro-gramowania. Ciągáy postĊp techniczny, podobnie jak aktualna skala zastosowaĔ
3
W 2013 roku systemy klasy ERP byáy w Polsce wykorzystywane w grupach duĪych, Ğrednich i maáych przedsiĊbiorstw odpowiednio w 76,6%, 37,8% i 10,8% przy wyraĨnym tren-dzie wzrostowym.
technologii informatycznych w zarządzaniu, jest Ĩródáem potencjaáu innowacyjnego tkwiącego w rozwiązaniach IT. W chwili obecnej jest zdecydowanie za wczeĞnie, aby traktowaü oprogramowanie wspomagające zarządzanie jako typową podlegają-cą utowarowieniu technologiĊ infrastrukturalną.
Literatura
1. Aral S. i in. (2006), Which Came First, IT or Productivity? The Virtuous Cycle of Investment and Use in Enterprise Systems, ICIS, Paper 110.
2. Bojewska B. (2009), Zarządzanie innowacjami jako Ĩródáo przedsiĊbiorczoĞci maáych i Ğrednich przedsiĊbiorstw w Polsce, Monografie i Opracowania 564, Szko-áa Gáówna Handlowa w Warszawie.
3. Bullinger A. C. (2008), Innovation and Ontologies Structuring the Early Stages of Innovation Management, Gabler Edition Wissenschaft, Wiesbaden.
4. Carr N. (2003), IT doesn’t matter, „Harvard Business Review”, May.
5. Drucker P.F. (1992), Innowacje i przedsiĊbiorczoĞü. Praktyka i zasady, PWE, Warszawa.
6. Engelstätter B. (2009), Enterprise Systems and Innovations, ZEW Discussion, Paper 09-086.
7. GUS (2013), SpoáeczeĔstwo informacyjne w Polsce. Wyniki badaĔ statystycznych z lat 2009–2013, Gáówny Urząd Statystyczny, Warszawa.
8. Jelonek D., Nowakowska-Grunt S., StĊpniak C. (2014), Innovation Co-creation in E-business. Customer Perspective, The Publications of the Multi Science – XXVIII microCAD International Multidisciplinary Scientific Conference, Miskolc.
9. Jurczyk-Bunkowska M., Paweáoszek I. (2014), Znaczenie zastosowania technolo-gii informacyjnych w zarządzaniu procesem innowacji, w: Technologie informa-cyjne w kreowaniu przedsiĊbiorczoĞci, CzĊstochowa, s. 97–108.
10. KobyliĔski A. (2005), Modele jakoĞci produktów i procesów programowych, w: Monografie i Opracowania 539, Szkoáa Gáówna Handlowa w Warszawie.
11. Mercier-Laurent E. (2011), Innovation Ecosystems, ISTE Ltd., London.
12. OECD (2005), Oslo manual. The measurement of scientific and technological activities. Proposed guidelines for collecting and interpreting technological inno-vation data, Organisation for Economic Co-operation and Development, European Commission Eurostat.
13. Quinn J. i in. (1996), Software-based innovation, MIT Sloan Management Review, Vol. 37, No. 4, s. 11–24.
14. Ravidat N. (2008), L’innovation organisationnelle de rupture: une variété de déclencheurs, une richesse combinatoire des paramètres de conception et une grande diversité de modèles, Actes de la Journée de Recherche Crest-Magellan, Saint-Etienne.
15. Schumpeter J.A. (1934), The Theory of Economic Development. An Inquiry into Profits, Capital, Credit, Interest, and the Business Cycle, Harvard University Press, Cambridge.
16. Smith H., Fingar P. (2007), Business Process Management. The Third Wave, Me-ghan-Kiffer Press, Tampa.
17. Sommerville I. (2011), Software Engineering, Addison-Wesley, New York. 18. Song i in. (2007), The effect of IT and co-location on knowledge dissemination,
„Journal of Product Innovation Management”, Vol. 24, No. 1, s. 52–68.
19. Wieczorkowski J. (2009), Metody adaptacji oprogramowania standardowego na potrzeby uĪytkownika – podstawy klasyfikacji i analizy, w: Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych 19, Szkoáa Gáówna Handlowa w Warszawie, s. 171–188. 20. Wieczorkowski J., Polak P. (2010), Customization of Software Packages.
Technol-ogy and Business Process Perspectives, w: Proceedings of the IADIS International Conference Information Systems, IADIS Press, Porto, s. 549–552.
21. http://www.mg.gov.pl/Fundusze+UE/POIG (2015). 22. http://www.poig.gov.pl (2015).
INNOVATIVENESS OF IMPLEMENTATIONS OF MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS
Summary
The paper presents the issues of innovativeness of management information sys-tems and innovativeness of their implementations. The special emphasis has been put to the organizational innovation, but the product and process innovations are also consid-ered. The question about the innovativeness of standard solutions implementations has been discussed. For this purpose the main and supporting business processes has been distinguished, which are the drivers of competitive advantage. Also the different levels of innovativeness has been distinguished, i.e. organization and branch of economy. The results of research on innovativeness of standard software packages have been present-ed.
Keywords: innovativeness, MIS, ERP.
