Streszczenie
Sytuacja dochodowa producentów ziemniaków skrobiowych jest zróĪnicowana. ZaleĪy od wielu czynników, wĞród których naleĪy wymieniü przede wszystkim wyso-koĞü osiągniĊtego plonu, zawartoĞü skrobi w ziemniakach, poziom cen oraz wartoĞü nakładów poniesionych na ich produkcjĊ, Przeprowadzone badania pokazały, Īe na poziom opłacalnoĞci tej uprawy w sposób bardzo istotny wpływają uzupełniające płatnoĞci bezpoĞrednie, w tym płatnoĞü związana, które otrzymują producenci ziem-niaków skrobiowych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. NaleĪy stwierdziü, Īe ta forma wsparcia produkcji ziemniaków skrobiowych w znacznym stopniu warunkuje prowadzenie omawianej działalnoĞci rolniczej w wybranych do badaĔ gospodar-stwach rolnych.
Słowa kluczowe: płatno zwizana, producent rolny, sytuacja dochodowa, ziemniaki skrobiowe 1. Wprowadzenie
Dnia 1. maja 2011 r. minło siedem lat funkcjonowania polskiego rolnictwa w strukturach unijnych. W tym czasie zaobserwowano szereg zmian w mechanizmach rynków rolnych, które wywołane były oddziaływaniem Wspólnej Polityki Rolnej (WPR).
Przystpienie do Unii Europejskiej (UE) poprzedził długi okres przygotowa, które w przypadku rolnictwa były szczególnie intensywne i wymagały licznych zmian w dotychczasowym systemie funkcjonowania tego sektora (Ginter i in. 2009). Przed akcesj Pol-ski do UE głównym instrumentem wspierania polPol-skiego sektora rolnego była polityka interwencji rynkowej i ochrona przed nadmiernym importem. Bariery celne były jednym z najistotniejszych instrumentów ochrony przed konkurencj towarów z importu.
Wstpienie Polski do UE stworzyło przed polskim rolnictwem nowe sposoby dofinansowania prowadzonej działalnoci rolniczej w indywidualnych gospodarstwach rolnych.
Polscy producenci rolni w tym plantatorzy ziemniaków skrobiowych, zostali objci nowymi regulacjami prawnymi. Uwarunkowania unijne wpływaj na wielko i kształt rynku skrobi ziem-niaczanej (Ginter i in. 2004).
Regulacje funkcjonujce na tym rynku, w sposób bezporedni, oddziałuj na sytuacj docho-dow producentów ziemniaków skrobiowych w Polsce. Uwarunkowania pozyskiwania surowca na skrobi ziemniaczan w postaci uzupełniajcych krajowych płatnoci, s istotnym czynnikiem zwikszajcym konkurencyjno jego produkcji.
Celem pracy jest analiza sytuacji dochodowej producentów ziemniaków skrobiowych na pod-stawie danych z dwóch ostatnich lat gospodarczych, tj. 2010 i 2011, przy czym w pierwszym roku
bada było 12 gospodarstw rolnych, a w drugim 10 (dwa gospodarstwa zrezygnowały z uprawy tej roliny). Szczególn uwag autorki pracy został objty wpływ tzw. płatnoci zwizanej dla planta-torów tego surowca na ich sytuacj dochodow z omawianej działalnoci rolniczej. Badane gospo-darstwa zlokalizowane były na obszarze dwóch powiatów w województwie mazowieckim, a mia-nowicie siedleckiego i sokołowskiego. Dane zebrano przy pomocy kwestionariusza wywiadu, przeprowadzonego z kierownikami gospodarstw. Przeprowadzone badania dla celu pracy były kontynuacj analizy ekonomicznej na tym obszarze gospodarstw, któr rozpoczto w roku 2004.
2. Działania Agencji Rynku Rolnego (ARR) na rynku ziemniaków
W 2011 r. ARR wspiera rynek ziemniaków poprzez nastpujce działania:
– dopłaty w ramach kwotowania produkcji skrobi ziemniaczanej (premie produkcyjne),
– uzupełniajce płatnoci bezporednie dla producentów w sektorze skrobi ziemniaczanej (zwi-zane i niezwi(zwi-zane z produkcj),
– dopłaty z tytułu zuytego materiału sadzeniakowego kategorii elitarny lub kwalifikowany (w ramach pomocy de minimis),
– dopłaty do materiału siewnego dla producentów rolnych poszkodowanych przez powód w 2010 roku,
– obsługa Funduszu Promocji Owoców i Warzyw.
Do realizowanych przez ARR zada naley równie administrowanie kwotami produkcyjny-mi skrobi ziemniaczanej poprzez przydział kwot poszczególnym producentom skrobi, którzy pro-wadz działalno na terenie kraju, a take poprzez monitoring wykorzystania posiadanych kwot produkcyjnych.
W roku gospodarczym 2010/2011, podobnie jak w latach poprzednich, Polska posiadała kwo-t produkcji skrobi ziemniaczanej w wysokoci 144 985 ton. Zgodnie z rozporzdzeniem Rady (WE) nr 72/2009 w roku gospodarczym 2011/2012 przydzielona dla Polski kwota pozostaje na tym samym poziomie. ARR realizowała dopłaty do produkcji skrobi ziemniaczanej z roku gospo-darczego 2010/2011. Beneficjentami dopłat były zakłady produkujce skrobi ziemniaczan, które na podstawie umów kontraktacyjnych z plantatorami ziemniaków dokonały skupu ziemniaków, płacc co najmniej cen minimaln równ 178,31 EUR/ton skrobi zawartej w ziemniakach. Ko-niecznym warunkiem do uzyskania dopłat było wyprodukowanie skrobi ziemniaczanej z zakon-traktowanych ziemniaków. W roku gospodarczym 2010/2011 stawka premii produkcyjnej ustalo-na została ustalo-na poziomie 22,25 EUR/ton wyprodukowanej skrobi. Łcznie w roku gospodarczym 2010/2011 ARR wypłaciła producentom skrobi ziemniaczanej około 7,2 mln zł premii produkcyj-nej do około 80, 8 tys. ton skrobi ziemniaczaprodukcyj-nej.
ARR w 2011 r. podobnie jak w latach poprzednich, prowadzi działania rekompensujce plan-tatorom ziemniaków cz poniesionych kosztów na zakup materiału sadzeniakowego kategorii elitarny lub kwalifikowany w celu zwikszenia jego wykorzystania w gospodarstwach rolnych. Podstaw do stworzenia powyszego systemu wsparcia był opracowany w Ministerstwie Rolnic-twa i Rozwoju Wsi „Program poprawy jakoci produktów rolnych poprzez zwikszenie zuycia kwalifikowanego materiału siewnego”.
W 2011 r. ARR dokonała dopłat do zuycia materiału sadzeniakowego kategorii elitarny lub kwalifikowany na podstawie wniosków o przyznanie dopłat w ramach pomocy de minimis, złoo-nych przez plantatorów ziemniaków w okresie od 15 stycznia do 27 czerwca 2011 r. w Oddziałach
Terenowych (OT) ARR właciwych ze wzgldu na miejsce zamieszkania lub siedzib producenta rolnego. Rolnicy ubiegajcy si o rekompensaty z tego tytułu byli zobowizani do zakupu materia-łu sadzeniakowego wyłcznie od podmiotów handlowych znajdujcych si w rejestrze prowadzo-nym przez Pastwow Inspekcj Ochrony Rolin i Nasiennictwa.
Zgodnie z krajowymi regulacjami prawnymi zawartymi w „Warunkach uzyskania dopłaty z tytułu zuytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany w ramach pomocy de minimis w rolnictwie”, minimalna ilo materiału sadzeniakowego ziemnia-ków zuytego do obsadzenia 1 ha powierzchni gruntów ornych wynosi 2000 kg, a stawka dopłaty do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsadzonych tymi sadzeniakami – 500 zł.
W 2011 r. (do koca wrzenia) wsparciem finansowym objto 20,2 tys. ha upraw. Wydano 8,6 tys. decyzji o przyznaniu płatnoci plantatorom ziemniaków, którzy wykorzystali materiał sadzeniakowy, na kwot ok. 10 mln zł.
Zgodnie z ustaw o zmianie ustawy ARR i organizacji niektórych rynków rolnych, plantato-rzy ziemniaków, któplantato-rzy od 15 lipca 2010 r. do 1 czerwca 2011 r. zuyli materiał sadzeniakowy kategorii elitarny lub kwalifikowany mieli moliwo otrzymania z ARR wsparcia finansowego w 2011 r. Dopłaty te nie maj charakteru pomocy de minimis w rolnictwie, a wnioskowa mona było o nie w terminie od 15 stycznia do 1 czerwca 2011 r. W 2011 r. plantatorzy ziemniaków w gospodarstwach, których powstały szkody spowodowane przez powód w 2010 r., złoyli 16 wniosków o dopłaty do kwalifikowanego materiału sadzeniakowego. W okresie od stycznia do koca wrzenia 2011 r. ARR wydała 16 decyzji w ramach których wypłacono rolnikom 271 tys. zł pomocy.
W ramach realizacji działa promocyjno – informacyjnych ARR obsługuje m.in. Fundusz Promocji Owoców i Warzyw. Działania prowadzone w ramach tego funduszu maja na celu m.in. wzrost spoycia i promocje produktów ogrodnictwa oraz warzywnictwa zarówno na rynku krajo-wym, jak i na rynkach zagranicznych. W 2011 r. w ramach funduszu uruchomiono finansowanie „Działania promujcego spoycie ziemniaka”, które ma na celu zahamowanie niekorzystnej ten-dencji zmniejszania si udziału ziemniaka w codziennej diecie.
3. Płatno zwizana jako element płatnoci uzupełniajcych w sektorze ziemniaków skro-biowych
Płatnoci uzupełniajce według ARR (2009) w sektorze ziemniaków przeznaczonych do pro-dukcji skrobi mog by wypłacane poczwszy od roku upraw 2008 r. w formie płatnoci :
– zwizanej z produkcj (płatno zwizana), – niezwizanej z produkcj (płatno niezwizana).
Płatno zwizana umoliwia wsparcie finansowe producentów rolnych, produkujcych ziemniaki skrobiowe. Przysługuje ona producentom rolnym, którzy – na podstawie umowy kon-traktacji – dostarczyli producentowi skrobi ziemniaki przeznaczone do produkcji skrobi ziemnia-czanej. Umowa kontraktacji jest zawierana pomidzy producentem skrobi a danym producentem rolnym na kady rok gospodarczy, w ramach kwoty produkcyjnej przyznanej producentowi skrobi, która dla Polski wynosi 145 tys. ton. Warunkiem uzyskania płatnoci zwizanej jest złoenie sto-sownego wniosku o przyznanie płatnoci zwizanej bezporednio w oddziale terenowym ARR właciwemu ze wzgldu na siedzib producenta rolnego. Terminem, do którego mona składa wniosek jest 30 kwietnia danego roku gospodarczego. Ponadto warunkiem uzyskania płatnoci
zwizanej jest zawarcie w danym roku gospodarczym umowy kontraktacji oraz dostarczenie pro-ducentowi skrobi, na podstawie kontraktacji, ziemniaków przemysłowych, zawierajcych nie mniej ni 13 % skrobi.
Producent rolny moe ubiega si równie o dopłat za dostarczenie ziemniaków, zawieraj-cych poniej 13 % skrobi, jeli skrobia wyprodukowana a tych ziemniaków nie przekracza 1 % kwoty produkcyjnej producenta skrobi.
Płatno zwizana przysługuje producentom rolnym do iloci skrobi ziemniaczanej w dostarczonych ziemniakach, nie wikszej jednak, ni okrelona w umowie kontraktacji jako ekwiwalent skrobi. Stawki płatnoci, w zalenoci od zawartoci skrobi w ziemniakach, stosowane do wyliczenia nalenej kwoty dopłaty dla producentów rolnych, ustalane s corocznie w rozporzdzeniu Rady Ministrów. Instytucj wypłacajc płatno zwizan jest ARR, która dokonuje tego na podstawie decyzji Komisji Europejskiej i w/w rozporzdzenia. Stawki płatnoci dla roku gospodarczego 2010/2011 zostały okrelone w stosownym rozporzdzeniu 6 grudnia 2010 r. w sprawie stawek płatnoci zwizanej za ilo skrobi zawartej w ziemniakach skrobio-wych. W zalenoci od zawartoci skrobi wynosiły one od 40,45 zł do 65,15 zł za 1000 kg ziem-niaków. Wypłata płatnoci nastpuje w cigu 45 dni od dnia złoenia wniosku, poprawnego pod wzgldem formalnym.
Według MRiRW (2011), w roku 2010 liczba złoonych wniosków o płatno zwizan wyno-siła w Polsce 4,9 tys., a kwota wypłat stanowiła prawie 29 mln złotych. W kolejnym roku (2011) liczba wniosków uległa zmniejszeniu do 4,2 tys., a kwota jak uruchomiono w ramach tej płatno-ci, ukształtowała si na poziomie 21,1 mln złotych.
Drugim elementem płatnoci uzupełniajcych w sektorze skrobi ziemniaczanej jest płatno niezwizana, która przysługuje producentowi rolnemu, który jest wpisany do Rejestru podmiotów posiadajcych prawo do uzyskania płatnoci niezwizanej oraz spełnia warunki do przyznania jednolitej płatnoci obszarowej, okrelonej w przepisach o płatnociach w ramach systemów wsparcia bezporedniego. Z mocy ustawy, prawo do uzyskania tej płatnoci nabywa osoba fizycz-na, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nie posiadajca osobowoci prawnej, która uzyska-ła puzyska-łatno zwizan za ziemniaki skrobiowe, wyprodukowane na podstawie umowy kontraktacji zawartej w roku gospodarczego 2007/2008. Płatno niezwizana z produkcj przysługuje w ra-mach posiadanej indywidualnej iloci referencyjnej. Stanowi ona ilo ekwiwalentu skrobi otrzy-manego z ziemniaków dostarczonych zgodnie z umowa kontraktacji zawart na rok 2007/2008, dla której producent rolny uzyskał płatno zwizan.
4. Kierunki przemysłowego przerobu ziemniaków w Polsce
Ziemniaki w Polsce przerabiane s przede wszystkim na skrobi, susze oraz spirytus. Prze-twórstwo ziemniaków w wikszym stopniu, ni rynek ziemniaków jadalnych, wie producentów charakteryzowanego surowca z jego odbiorcami, co jest wynikiem regulacji rynku skrobi ziemnia-czanej, która poddana im jest jako element rynku zbó od 1964 r..
Tabela 1. Przemysłowy przerób ziemniaków (w tys. ton) Kierunek przerobu 2009/2010 2010/2011 2011/2012*
Na skrobi 610 460 625
Na susze 105 100 105
Na spirytus 41 37 50
Inne przetwory spoyw-cze 820 880 920 Przerób ogółem % zuycia krajowego 1636 18,2 1477 18,1 1700 22,3 ródło: Rynek ziemniaka, pa dziernik 2011, nr 38.
Przemysłowy przerób ziemniaków na skrobi w kampanii 2010/11 wyniósł 460 tys. ton i był niszy ni w poprzednim sezonie o 25 %. Kolejny rok pokazał, e nie wykorzystano kontyngentu produkcji skrobi, który dla Polski wynosi niespełna 145 tys. ton. W sezonie 2009/2010 zaobser-wowano równie niszy przerób na susze i spirytus. Utrzymała si tendencja wzrostowa przerobu ziemniaków na pozostałe przetwory spoywcze, tj. chipsy i frytki. Przerób ziemniaków na skrobi według Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywnociowej (2011) w sezonie 2011/2012 bdzie prawdopodobnie wyszy ni w poprzednim sezonie, ale i w tej kampanii nie zostanie wy-korzystany kontyngent skrobi ziemniaczanej. Przerób na susze i spirytus równie moe nieznacz-nie zwikszy si w porównaniu do poprzednieznacz-niego sezonu. Utrzyma si wzrostowa tendencja prze-robu ziemniaków na pozostałe przetwory spoywcze.
5. Wyniki bada
Jak wspomniano w metodyce pracy, w pierwszym roku bada, dane do analizy uzyskano z 12 gospodarstw rolnych, połoonych w powiecie siedleckim i sokołowskim, natomiast w drugim z 10, gdy dwa gospodarstwa zrezygnowały z uprawy tej roliny. rednia powierzchnia gospodar-stwa, a take ziemniaków skrobiowych w omawianym czasie wykazywała nieznaczne wahania, nie mniej jednak zaobserwowano wyra ne zrónicowanie powierzchni badanych gospodarstw. Najmniejsze gospodarstwo miało 12,00 ha, podczas gdy najwiksze 135, 00 ha U.R.
Tabela 2. Powierzchnia badanych gospodarstw, w tym ziemniaków skrobiowych
Wyszczególnienie 2010 2011 Gospodarstwo (ha U.R.) Ziemniaki skro-biowe (ha) Gospodarstwo (ha U.R.) Ziemniaki Skrobiowe (ha) rednia powierzchnia (ha) 37,8 6,5 41,0 5,8
ródło: Badania własne.
W omawianych latach w badanych gospodarstwach rolnych, które s gospodarstwami rodzin-nymi, otrzymano zrónicowane wyniki produkcyjno – ekonomiczne (tabela 3).
Tabela 3. Wyniki produkcyjno-ekonomiczne w badanych gospodarstwach (Ğrednio na 1 ha uprawy ziemniaków)
Wyszczególnienie 2010/2011 2011/2012 Plon ziemniaków skrobiowych(t/ha) 25,8 31,7 Zawarto skrobi w ziemniakach (%) 17,6 19,3 Ilo skrobi (kg/ha) 4540,8 6118,1 Cena ziemniaków (zł/t) 166,0 263,0 Płatno zwizana((zł/t) 54,53 66,18 Cena z płatnoci zwizan(zł/t) 220,53 329,18 Przychód ze sprzeday ziemniaków(zł/ha) 5689,7 10435,0 Koszty materiału siewnego (zł/ha) 1100,0 1760,0 Koszty nawoenia mineralnego(zł/ha) 690,0 830,0 Koszty ochrony rolin(zł/ha) 546,0 731,0 Koszty paliwa i pracy cigników(zł/ha) 960,0 1100,0 Koszty transportu ziemniaków(zł/ha) 900,0 1150,0 Inne koszty bezporednie(zł/ha) 840,0 890,0 Suma kosztów bezporednich(zł/ha) 5036,0 6461,0 Koszty porednie (zł/ha) 503,6 646,1 Koszty całkowite(zł/ha) 5539,6 7107,1 Nadwyka bezporednia(zł/ha) 653,7 3974,0 Dochód rolniczy (zł/ha) 150,1 3327,9 ródło: Obliczenia własne.
Analiza porównywanych lat pozwala zaobserwowa zrónicowan sytuacj dochodow pro-ducentów ziemniaków skrobiowych. Pierwszy rok bada (2010/2011) nie był udanym pod wzgl-dem finansowym. Niszy plon ziemniaków skrobiowych i nisza zawarto w nich skrobi nie były jedynymi czynnikami wpływajcymi na t sytuacj. Zawarto skrobi w ziemniakach miała z kolei znaczenie w kształtowaniu poziomu otrzymywanej przez producentów tego surowca płatnoci zwizanej. W pierwszym roku bada szczególnie niekorzystna była cena uzyskiwanego surowca, o ponad 60 % nisza, ni uzyskana przez rolników w drugim roku bada. Niszy poziom kosztów bezporednich o około 30 %, w porównaniu z drugim rokiem bada, nie zdołał zrekompensowa ubytków w plonie i kształtujcej si na niskim poziomie ceny w pierwszym sezonie. Przeprowa-dzone badania pokazały, e najwikszym obcieniem w kosztach bezporednich był koszt mate-riału siewnego. Znacznym obcieniem finansowym dla wytwórców tego surowca okazał si rów-nie transport ziemniaków do zakładów przetwórczych (PEPEES Łoma). W przypadku wszyst-kich składowych kosztów bezporednich w drugim roku bada zanotowano tendencj wzrostow, przy czym znaczcy wzrost nastpił w przypadku materiału siewnego (wzrost o ponad 60 %). Drugim zauwaalnym wzrostem kosztów bezporednich, były koszty paliwa i pracy cigników (wzrost o ponad 33 %). Warto te zwróci uwag na istotnie rosnce obcienia produkcji ziem-niaków skrobiowych, kosztami zwizanymi z transportem tego surowca (wzrost o ok. 30 %).
Z cał pewnoci mona stwierdzi, e sezon 2011/2012 był wyjtkowo korzystny dla produ-centów ziemniaków na skrobi. Rok ten przyniósł wysze plony, wiksz zawarto skrobi w bulwach tej rolin, a co szczególnie wane, ich cena ukształtowała si na wysokim, zadawalaj-cym plantatorów poziomie, 263 zł/t. Wysza zawarto skrobi spowodowała wzrost płatnoci
zwizanej o ponad 20 %. Te uwarunkowania miały wiksze znaczenie dla sytuacji dochodowej producentów ziemniaków skrobiowych, ni fakt, e koszty całkowite, zwizane z omawian dzia-łalnoci produkcyjn w drugim roku bada wzrosły rednio o ponad 28 %.
W celu analizy wpływu płatnoci zwizanej na sytuacj dochodow producentów ziemniaków skrobiowych, ukazano hipotetyczne obliczenia dla omawianych sezonów, gdyby rolnicy nie otrzymywali wsparcia finansowego w ramach WPR, czyli w obliczeniu przychodów z omawianej działalnoci produkcyjnej uwzgldniono poziom osignitych plonów tej roliny oraz cen, ale bez płatnoci zwizanej (tabela 4).
Tabela 4. Wyniki ekonomiczne w badanych gospodarstwach bez płatnoĞci związanej Wyszczególnienie 2010/2011 2011/2012
Nadwyka bezporednia (zł/ha) - 753,2 1876,1 Dochód rolniczy (zł/ha) - 1256,8 1230,0 ródło: Obliczenia własne.
Na podstawie oblicze zawartych w tabeli 4 mona zauway, e płatno zwizana jest istot-nym czynnikiem dla kształtujcej si sytuacji dochodowej producentów ziemniaków skrobiowych. Jej oddziaływanie było szczególnie zauwaalne w pierwszym roku bada. Bez opisywanego wsparcia finansowego otrzymano ujemne mierniki ekonomiczne z tytułu prowadzonej działalnoci produkcyjnej. W drugim roku zanotowano znacznie nisze poziomy prezentowanych oblicze. W przypadku nadwyki bezporedniej zanotowano ponad 120 % spadek, a przy dochodzie rolni-czym ponad 170 %. Obliczenia te jednoznacznie ukazuj, jak istotne jest otrzymywane wsparcie finansowe w postaci omawianej płatnoci z wytwarzaniem ziemniaków skrobiowych. Brak tego składnika w kalkulowaniu opłacalnoci produkcji ziemniaków skrobiowych moe okaza si ele-mentem zniechcajcym w podejmowaniu decyzji o jej kontynuacji w wybranych gospodarstwach rolnych.
Obecnie, w odniesieniu do zbliajcego si sezonu 2012/2013, nie jest znana forma wsparcia w ramach tej działalnoci. Wiadomo jest, e płatnoci zwizanej nie bdzie. Naley stwierdzi, e moe to skutkowa powanymi perturbacjami na rynku skrobi ziemniaczanej. Miejmy nadzieje, e w najbliszym czasie odpowiednie instytucje, podejm stosowne kroki w celu ułatwienia podjcia decyzji producentom ziemniaków skrobiowych czy w sezonie 2012/2013 warto o ich uprawie pomyle.
Planowane kierunki zmian Wspólnej Polityki Rolnej na lata nowej perspektywy budetowej Unii Europejskiej, 2014 – 2020, zakładaj likwidacj kwot produkcji skrobi ziemniaczanej, cen minimalnych oraz premii produkcyjnej dla producentów skrobi. Planowana likwidacja kontyngen-tów produkcyjnych skrobi ziemniaczanej rozwizałaby problem administracyjnego sposobu ogra-niczania wielkoci produkcji przez polskie zakłady. Proponowane regulacje wpłynłyby jednak na drastyczne zmiany konkurencyjnoci całego sektora skrobi ziemniaczanej, w porównaniu z skrobi zboow. Majc na uwadze znaczenie krochmalnictwa w Polsce oraz rol ziemniaków, szczegól-nie w wybranych do bada gospodarstwach, oraz regionach produkcji rolnej, całkowicie uzasad-niona jest obawa rolników w obliczu proponowanych przekształce Wspólnej Polityki Rolnej.
Naley tu doda, e skrobia wykazuje wysok dynamik wzrostu produkcji i wykorzystania w wiatowej gospodarce. Udział skrobi ziemniaczanej w ogólnej produkcji surowca waha si ok. 5
% w wiecie do 20 % w krajach Unii Europejskiej. Ze wzgldu na jej przydatno technologiczn Unia Europejska dotuje ten sektor ju od 1964 r..
6. Podsumowanie
Sytuacja dochodowa producentów ziemniaków skrobiowych zaley od szeregu czynników, na które rolnik ma wpływ, jak równie od czynników niezalenych od jego woli. Niewtpliwie ele-mentem, o którym producent ziemniaków skrobiowych nie decyduje, jest wsparcie finansowe w formie płatnoci zwizanej w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, jaka funkcjonuje na rynku skrobi ziemniaczanej. Jak pokazały badania, otrzymywana przez rolników pomoc unijna jest czynnikiem silnie oddziałujcym na ich sytuacj dochodow. W pierwszym roku bada płatno ta stanowiła o opłacalnoci produkcji tej uprawy, a w drugim roku bada wpływała na zdecydowanie wyszy poziom nadwyki bezporedniej i dochodu rolniczego.
Z cał pewnoci mona stwierdzi, e poziom mierników ekonomicznych, osiganych z danej działalnoci produkcyjnej jest jednym z najwaniejszych celów, jakie maj przed sob rodzinne gospodarstwa rolnicze, funkcjonujce w gospodarce rynkowej, cechujcej si siln kon-kurencyjnoci. Niewtpliwie, otrzymywana dotacja unijna jest bardzo wanym elementem, wa-runkujcym upraw ziemniaków skrobiowych w gospodarstwach rolnych. Jej brak moe wpłyn na zaniechanie produkcji omawianego surowca.
Bibliografia
[1] Adamowicz M. 2009.Wymiary i cele interwencjonizmu rolnego w krajach o rónym poziomie rozwoju, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 13–36.
[2] Bear – Nawrocka A. 2009.Dochody rolnicze w nowych krajach członkowskich UE w wietle Rachunków Ekonomicznych dla Rolnictwa, Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warsza-wie, 153–166.
[3] Bisaga A. 2009. Wspólna Polityka Rolna jako przesłanka zmian struktur współzarzdzania rolnictwem, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 139–150.
[4] Bórawski P. 2009. Wspólna Polityka Rolna UE i jej wpływ na sytuacj ekonomiczn gospo-darstw w Polsce prowadzcych rachunkowoc roln, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Eu-ropejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 189–196.
[5] Broszura informacyjna ARR. 2009.Uzupełniajce krajowe płatnoci bezporednie w sektorze skrobi ziemniaczanej. Wyd. ARR.
[6] Czyewski A.Stpie S. 2009.Reforma mechanizmu WPR w ramach „Health Check” a potrzeba realizacji rynków rolnych UE, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 37–50.
[7] Ginter A. Niewgłowski M. 2009. Wpływ płatnoci uzupełniajcych na opłacalno produkcji ziemniaków skrobiowych, w: Journal of Agribusiness and Rural Development 2(12). Red. W. Uchman. Pozna, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, 45–53.
[8] Ginter A. Soczewka I. Niewgłowski M. 2004. Implikacje przystpienia do UE dla polskich producentów ziemniaków skrobiowych, w: Szanse i zagroenia rozwoju polskich obszarów wiejskich w rozszerzonej UE. Red. B. Filipiak. Szczecin, Akademia Rolnicza w Szczecinie, 165–174.
[9] Poczta W.Fabisak A. 2009. Dopłaty bezporedniew krajach EiW w ramach nowej perspektywy finansowej na lata 2007–2013, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 69–83.
[10] Stako S.2009. Wspólna Polityka Rolna, jej reformy i perspektywy rozwoju podstawowych rynków rolnych w Polsce, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 51–67. [11] www.agroplony.pl z dnia 20.12.2011 r, g. 13.
CONNECTED PAYMENT AS AN INFLUENCING INSTRUMENT OF COMMON AGRI-CULTURAL POLICY ON STARCH POTATOES PRODUCERS INCOME
SITUATION Summary
Poland is a formal member of the European Union. New riles of Common Agri-culture Politics (CAP), the same as in all countries belonging to the European Union (EU) are obliged on agricultural markets. The accession to the EU is beneficial for Polish starch potato producers due to the higher level of profits from productions and selling starch potatoes. The researches showed, that union’s payment for pro-ducers starch potatoes is very important and they created the level of profitability of this plant.
Keywords: combining payment, farmer, income situation, starch potatoes Agnieszka Ginter
Halina Kałua
Zakład Ekonomiki, Organizacji Rolnictwa i Agrobiznesu Instytut Agronomii
Wydział Przyrodniczy
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny ul. B. Prusa 12, 08-110 Siedlce
