Miara poziomu dopasowania kanału dystrybucji do strumienia materiałów Measure of fitting distribution channel to stream of materials

z. 69 Transport 2009

Tomasz AMBROZIAK, Konrad LEWCZUK

Wydział Transportu Politechniki Warszawskiej Zakład Logistyki i Systemów Transportowych

ul. Koszykowa 75, 00-662 Warszawa tam@it.pw.edu.pl; kle@it.pw.edu.pl

MIARA POZIOMU DOPASOWANIA KANAŁU DYSTRYBUCJI DO

STRUMIENIA MATERIAŁÓW

Streszczenie

Kanał dystrybucji jest struktur, któr mona wyróni , ze wzgldu na specyficzne cechy strumienia materiałów, w kadej sieci dystrybucji. Przepływ materiałów w kanale dystrybucji podlega zakłóceniom natenia (piki), co przy projektowaniu kanałów wymusza przewymiarowanie technologiczne jego elementów, w szczególnoci magazynów. Autorzy proponuj miar poziomu dopasowania kanału dystrybucji do strumienia materiałów pozwalajc na ocen rozwizania projektowego dla danego kanału i jakoci zintegrowania łacucha dostaw poprzez ocen poziomu przewymiarowania technologicznego.

Słowa kluczowe: łacuch dostaw, kanał dystrybucji, zintegrowanie łacucha dostaw.

WST P

Systemy logistyczne, rozumiane jako zbiór rodków pracy (infrastruktury, maszyn i ludzi) potrzebnych do przekształcenia obiektów, projektowane s w celu wiadczenia usług logistycznych [3]. Wyodrbniane w ramach tych systemów kanały dystrybucji s strukturami majcymi na celu realizacj definicyjnych funkcji logistyki – dostarczenia materiałów od miejsca pozyskania do miejsca ostatecznej konsumpcji w odpowiednim czasie, po najniszym koszcie i przy okrelonym poziomie usługi. Stopie spełnienia tych wymaga jest zaleny od wzajemnego współdziałania uczestników kanałów dystrybucji (definicja kanału dystrybucji w dalszej czci artykułu). W przypadku kanałów o wzgldnie duej skali, wzajemnie dopasowanie elementów jest trudne.

W ramach rozwaa nad ocen funkcjonowania duych systemów logistycznych autorzy zastanawiaj si, w jakim stopniu wymieniona w definicji jako usług logistycznych jest zalena od rozwiza infrastrukturalnych i organizacyjnych systemu. W tym celu stawiana jest teza, e niepewno danych projektowych, tj. charakterystyk opisujcych strumienie materiałów, bdzie wpływała na rozwizania fizyczne obiektów logistycznych i objawiała si w przewymiarowaniu technologicznym tych obiektów. Z kolei ocena stopnia przewymiarowania infrastruktury elementów kanału dystrybucji bdzie miar zintegrowania kanału dystrybucji. Przyjto, e kanał dystrybucji, w którym infrastruktura jest dopasowana do strumienia materiałów i zapewnia najlepsz jego obsług jest kanałem wysoce zintegrowanym.

1. KANAŁ DYSTRYBUCJI I ŁACUCH DOSTAW

Struktury zwane kanałami dystrybucji oraz łacuchami dostaw mog w pewnych warunkach by uznane za tosame. Łacuch dostaw jest jednak pojciem szerszym ni kanał dystrybucji gdy zawiera w sobie dodatkowo m.in. aspekty marketingowe, transport, rozliczenia finansowe i regulacje prawne. Na potrzeby opracowania przyjto nastpujce okrelenia:

Łacuch dostaw moe zosta zdefiniowany poprzez cel swojego istnienia, tj. dostarczenie produktów lub usług od nadawcy bd oferenta do ostatecznego konsumenta. Wszystkie ogniwa łacucha dostaw (odpowiedzialne za transport i składowanie materiałów) bd odpowiadały miejscom, w których strumienie materiałów s przekształcane ze wzgldu na czas, czyli składowane (efekt podany), a take spowalnianie poprzez dodatkowe manipulacje (efekt niepodany). Miejsca takie nazywane bd ogniwami łacucha dostaw i bd to obiekty magazynowe i przeładunkowe. Ponadto w przypadku łacucha dostaw rozwaa si take wszystkie kwestie „około logistyczne” zwizane z przepływem materiałów, takie jak przepływ informacji, marketing, aspekty socjologiczne, ekonomiczne i prawne.

W sieci transportowej, bdcej rozbudowanym układem transportowo-magazynowym, wyrónia si kanały dystrybucji. Kanał dystrybucji jest zbiorem elementów sieci składajcym si z wybranych elementów podzbiorów: ródeł, elementów porednich i uj strumieni materiałów (lub ich grup). Kanały dystrybucji s drogami w sieci okrelonymi dla relacji, po których przemieszczane s materiały (rys. 1). Na potrzeby opracowania przyjto, e kanał dystrybucji wyróniony w danej sieci transportowej bdzie składał si z ogniw (baz magazynowo-przeładunkowych), które jednoczenie s

Rys. 1. Kanał dystrybucji wyróniony w sieci transportowej ródło: opracowanie własne.

Relacje wyznaczajce kanały dystrybucji obejmuj okrelone strumienie materiałów i informacji wyrónione ze wzgldu na wybrane cechy. Wyrónianie kanałów dystrybucji w sieci moe nastpowa ze wzgldu na charakterystyki strumieni materiałów, takie jak:

• przynaleno materiału do danego właciciela, który bdzie starał si realizowa transporty za pomoc dostpnych mu rodków dc do konsolidacji wysyłek,

( ) ( ) ...=P_{WE i}R g P_{WY k}R g( )_{( )}=... ( ) ( ) ( ) ( ) R g R g WY i WE j P =P PWY jR g( )( )=PWE kR g( )( ) i j k Fragment sieci transportowej g-ty kanał dystrybucji ( ) ( ) R g WY i

P – przeładunek roczny na wyjciu z i-tego elementu g-tego kanału dystrybucji,

( ) ( ) R g WE j

P – przeładunek roczny na wejciu do j-tego elementu g-tego kanału dystrybucji.

G – generator (ródło) strumienia materiałów w g-tym kanale dystrybucji

(Załoenie: przepływy materiałowe bilansuj si w skali roku)

• przynaleno materiału do grupy okrelonej przez cechy materiału, takie jak: o typ jednostki logistycznej (np. kontener, paleta, wagon kolejowy, koperta), o typ rodka transportu, gał transportu,

o cechy fizyczne, gabaryty,

o brana (np. FMCG, chemia, elektronika, materiały kopalne, paliwa i gaz płynny, przemysł stalowy itd.),

• kierunek (geograficzny, fizyczny) przepływu (szlak handlowy), • wspólne miejsce nadania/docelowe,

• wspólny przewonik/operator.

Moliwe jest wyrónienie wikszej liczby cech w przypadkach indywidualnych.

Wyodrbnienie kanału dystrybucji nastpuje poprzez wybór okrelonych cech strumienia materiałów. Cz jednostek strumienia materiałów moe nalee do wicej ni jednego kanału dystrybucji. W takim przypadku prawdopodobne jest, e jednostki bd nosiły cechy wspólne rónym kanałom dystrybucji.

2. MAGAZYN JAKO WIERZCHOŁEK SIECI TRANSPORTOWEJ

Rol obiektów magazynowych jest stabilizowanie działania kanału dystrybucji, poprzez przeciwdziałanie skutkom nieprzewidzianych zakłóce natenia strumieni materiałów.

Zakłócenie takie, przy niedostatecznej zdolnoci regulujcej i tłumicej magazynów, bdzie narastało przemieszczajc si sukcesywnie wzdłu kanału dystrybucji. Narastanie to bdzie wynikało z opónie w przepływie informacji i podejmowania szybkich decyzji bez przeanalizowania sytuacji całego kanału dystrybucji. Efekt ten jest dobrze opisany przez literatur jako „efekt bicza” (ang. bullwhip effect – rysunek 2).

Rys. 2. Magazyn jako element wytłumiajcy w łacuchu dostaw; a) wzmacnianie impulsu w strukturze o ograniczonym zakresie magazynowania (tzw. efekt bicza), b) wytłumiajca rola magazynów (M) w ogniwach (O)

łacucha ródło: opracowanie własne.

G G O1 _M1 O2 _M2 O3 strumie MATERIAŁÓW a) b) O1 O2 O3

Zdolno magazynu do obsługi strumieni znajduje swoje odzwierciedlenie w kosztach generowanych przez magazyn i musi zosta uwzgldniona w czasie projektowania. Dua wydajno magazynu oznacza zastosowanie drogich, wydajnych i niezawodnych technologii, a take dysponowanie duymi przestrzeniami wyposaonymi w urzdzenia do składowania i zabezpieczania materiałów. Z kolei magazyny mniej wydajne, przewidziane do obsługi strumienia materiałów o mniejszym nateniu i rónorodnoci, bd generowały mniejsze koszty lokalnie. Globalnie za moe okaza si, e straty poniesione przez innych uczestników łacucha dostaw, a wynikajce z ograniczenia roli magazynu jako tłumika i regulatora przepływu materiałów bd znaczne i w dłuszej perspektywie wpłyn negatywnie na cały system.

Celem projektanta magazynu jest zaproponowanie rozwiza, które bd gwarantowały odpowiedni zdolno reakcji w sytuacjach spitrze materiałów, a jednoczenie charakteryzowały si minimalnymi kosztami utrzymania. Magazyn projektowany jest dla konkretnych grup materiałowych, a wic dla konkretnych kanałów dystrybucji. Obiekt magazynowy zawsze naley rozpatrywa w funkcji parametrów strumienia materiałów przemieszczanych we wszystkich kanałach przechodzcych przez ten magazyn. Jest on bowiem elementem wikszego systemu – sieci transportowej.

Due systemy logistyczne, tj. obejmujce wiele odrbnych przedsibiorstw produkcyjnych i dystrybucyjnych, maj wyodrbnione w swojej strukturze kanały dystrybucji. Ich celem jest zwikszanie jakoci obsługi wybranych strumieni materiałów poprzez indywidualne dopasowanie do nich rozwiza w ramach kanałów. Sukces takiego przedsiwzicia zaley od wzajemnej współpracy pomidzy elementami kanału. W taki przypadku, w zalenoci od charakteru obsługiwanej brany kolejne elementy kanału dystrybucji mog by ze sob cile, bd luno powizane, tj. wykazywa duy bd mały stopie zalenoci wzgldem dopasowania do obsługiwanych strumieni materiałów. Stopie zalenoci midzy kolejnymi elementami kanału mona opisa poprzez tzw. wskanik zintegrowania kanału dystrybucji.

Magazyn jest obowizkowym elementem kadego systemu logistycznego. Strumienie materiałów przekształcane w systemach logistycznych opisane s rónorodnymi charakterystykami determinujcymi natenie i rónorodno strumienia. Charakterystyki te, ze wzgldu na liczno czynników majcych na nie wpływ, mona jedynie szacowa i przyblia i nastpnie wykorzysta je jako dane projektowe. Poniewa co do rzeczywistych charakterystyk strumienia materiałów zawsze pozostaje znaczca i nieusuwalna niepewno , konieczne jest podjcie odpowiednich działa zabezpieczajcych w sferze fizycznej. Działania te maj niwelowa tak niepewno . Infrastruktura systemu logistycznego musi by dostosowana do potrzeb przekształce strumieni materiałów. W tym celu naley uwzgldni odpowiednie współczynniki zwiĊkszające (współczynniki spitrze) w fazie projektowej powodujce przewymiarowanie obiektów logistycznych pod wzgldem wydajnoci technologicznej.

Obiekty magazynowe powinny by projektowane pod obcienia maksymalne lub do nich zblione tak, aby ich wydajno (w sensie pojemnoci stref buforowych oraz efektywnoci podukładów przeładunkowych) była w stanie obsłuy zwikszone natenia strumienia. Dziki temu podstawowa rola magazynu, czyli zdolno wytłumiania waha natenia strumienia materiałów, tj. zapewnianie rytmicznoci dostaw (rys. 2) jest spełniana. Im wahania te s wiksze, tym wiksze i wydajniejsze potrzebne bd magazyny, a co za tym idzie wiksze nakłady oraz koszty operacyjne i eksploatacyjne.

Generalna zasada projektowania obiektów logistycznych stanowi, i im wiksza jest rónica pomidzy strumieniem wejciowym do magazynu a strumieniem wyjciowym (pod wzgldem ilociowym, postaci fizycznej, rytmicznoci i rónorodnoci) tym wikszy i droszy musi by obiekt przekształcajcy (rys. 3).

Rys. 3. Rola regulujca magazynów w systemie logistycznym (wybrane przykłady) ródło: opracowanie własne.

Próby wyeliminowania magazynów z łacuchów dostaw mog by podejmowane jedynie przy spełnieniu restrykcyjnych załoe oraz przy pełnej przewidywalnoci rozkładu strumienia materiałów. Sytuacja taka jest niezwykle trudna do osignicia i w praktyce w znacznej wikszoci przypadków niemoliwa. Przyczyny takiego stanu rzeczy s róne, a wynikaj przewanie z braku odgórnego nakazu dopasowania rytmów dostaw/wysyłek oraz wielkoci partii wysyłkowych pomidzy ogniwami – uczestnikami kanału dystrybucji. Podmioty wchodzce w skład kanału jako priorytet bd uwaały osiganie zysku własnego, a dopiero na miejscach dalszych stawiaj moliwo ogólnej poprawy jakoci systemu poprzez integrowanie swojej działalnoci z działalnoci swoich nadrzdnych i podrzdnych ssiadów w systemie.

Do czasu, do kiedy nie bd stworzone silne podstawy ekonomiczne i mentalne dla współpracy pomidzy uczestnikami danego kanału, obiekty magazynowe zawsze bd musiały oferowa naddatek efektywnoci wzgldem przecitnego zapotrzebowania.

3. ANALIZA DANYCH PRZED-PROJEKTOWYCH – WSPÓŁCZYNNIKI SPI TRZE MATERIAŁÓW

Uzyskanie uytecznych, tj. miarodajnych dla procesu projektowego danych, a zwłaszcza tzw. współczynników spitrze materiałów, wymaga przeprowadzenia analizy danych historycznych, bd skorzystania z metod wnioskowania statystycznego.

Wyznaczanie współczynników spitrze jest krytycznym elementem formułowania zadania logistycznego, gdy bdzie decydowało o stosunku wydajnoci zaimplementowanej w układzie do wydajnoci wykorzystanej, a tym samym ekonomicznej opłacalnoci działalnoci. Współczynnik spitrze opisuje stopie przewymiarowania technologicznego układu, czyli zapasu efektywnoci układu wzgldem wartoci rednich obcie. System logistyczny naley wymiarowa pod obcienia maksymalne m przewidywane przez

Magazyn „mały” Magazyn zbdny Magazyn „duy” przepływ materiałów

strumie równomierny strumie równomierny

strumie nierównomierny _{strumie równomierny}

strumie nierównomierny strumie równomierny

przepływ materiałów transformacja

projektanta, jednak obcienia te nie musz oznacza spitrze maksymalnych max napotykanych ju w trakcie pracy obiektu logistycznego (np. magazynu).

Klasycznie pojmowany współczynnik spitrze jest stosunkiem wartoci maksymalnej z próby do wartoci redniej z próby. W przypadku procesu magazynowego okazuje si, e maksymalne spitrzenia materiałów w wielu przypadkach pojawiaj si na tyle rzadko, aby pomin je jako miarodajne dla procesu. Przyjmuje si inn warto maksymaln, co zaprezentowano w poniszym przykładzie.

Na rysunku 4 przedstawiono rozkład spitrze materiałów na wejciu do magazynu w cigu miesica. Przy maksymalnej wartoci spitrze dobowych wynoszcej max = 9 tys. oz (opakowa zbiorczych) na dob i redniej r = 3,95 tys. oz/dob ustalono warto miarodajn natenia strumienia materiałów na m = 5,8 tys. oz/dob. Przeprowadzona analiza wykazała, e nie jest uzasadnione projektowanie systemu pod maksymalne wartoci przepływów, które zdarzaj si okazjonalnie. Tak zaprojektowany system przez wikszo czasu nie wykorzystywałby swoich pełnych moliwoci. W tym przykładzie okazuje si, i bardziej opłacalne ni utrzymanie przewymiarowanego układu bdzie podjcie działa zaradczych w okresach spitrze. W razie koniecznoci moliwe bdzie: przedłuenie czasu pracy, wypoyczenie dodatkowego sprztu, rozłoenie spitrze na kolejne dni bd ostatecznie zapłacenie kary za niedotrzymanie terminu realizacji zlecenia. Tak przyjte współczynniki s współczynnikami spitrze materiałów w systemie.

Rys. 4. Miarodajna wielko przepływu materiałów dla systemu ródło: opracowanie własne.

4. WSPÓŁCZYNNIKI SPI TRZE A PROJEKT MAGAZYNU

Dane pozyskiwane w celu obróbki do zastosowa projektowych czsto maj posta zagregowan rednich dla doby, rednich dla miesicy i lat. Dane takie s łatwe do pozyskania z informatycznych systemów transakcyjnych i finansowych jednak konieczne jest przeliczanie ich na wartoci miarodajne.

Okrelenie poprawnego współczynnika spitrze dla grupy materiałowej okazuje si by trudnym zadaniem. Odnalezienie takiej wartoci dla całego magazynu jest jeszcze trudniejsze i dodatkowo warto ta bdzie obarczona niepewnoci wszystkich swoich składowych. Ponisza formuła okrela warunek dla ustalenia wartoci współczynnika

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 dzie Ȝ [tys. oz/dob] miarodajna wielko przepływu sr λ = 3,95 max λ = 9,0 max  m λ = 5,80 Okresowo (?) Okresowo (?)

spitrze  strumieni materiałów w projektowanym magazynie. Zaproponowane krzywe K, W i D, opisane odpowiednio jako krzywa kosztów, wydajnoci i zysku bd miały pewn posta analityczn ustalon przez projektanta i zalen od rozwiza projektowych.

( )

(

)

(

( )

max _,

( )

)

(

( )

)

K W ϕ +K W ϕ W ϕ ≤δD W ϕ (1) przy czym: m sr λ ϕ λ = (2) gdzie:

 – współczynnik spitrze strumienia materiałów w systemie,ϕ≥ ;1

( )

W ϕ – wydajno systemu w funkcji zastosowanego współczynnika spitrze ;

( )

(

)

K W ϕ – koszty operacyjne wynikajce z utrzymywania wydajnoci W();

( )

( )

(

max

)

,

K W ϕ W ϕ – koszty operacyjne wynikajce z koniecznoci zapewnienia dodatkowej wydajnoci w okresach spitrze;

 – wskanik zysków ustalany przez inwestora, δ ≥ ; 1

( )

(

)

D W ϕ – przychody wynikajce z oferowania wydajnoci W(). Współczynnik spitrze powinien zosta okrelony ze wzgldu na: • wartoci waha amplitudy natenia przepływu materiałów, • „okresowo ” waha (jeeli jest ona moliwa do przewidzenia).

Strumienie o wyranie wyrónionym okresie w wahaniach natenia, nawet posiadajce znaczne wahania amplitudy mog by w pewnych warunkach opisywane niszymi wskanikami spitrzenia w przepływach materiałów. Sytuacja taka moe zosta zaobserwowana jako sezonowo , zmiany tygodniowe lub dobowe.

Wartoci współczynników spitrze bd miały ogromne znaczenie dla projektu i musz zosta ustalone indywidualnie do potrzeb i charakterystyki pracy magazynu tak, aby magazyn był jednoczenie wydajny technologicznie i efektywny ekonomicznie.

Naley podkreli , e w praktyce projektowej nie wyznacza siĊ generalnego

współczynnika spiĊtrzeĔ dla całego obiektu magazynowego. Jest to praktycznie nie moliwe (chyba, e dla magazynów obsługujcych jednolite, pod wzgldem wymienionych w punkcie 2 cech, materiały) i nie byłoby miarodajne. Naley przeprowadzi analiz danych historycznych pod ktem wyrónienia grup materiałowych w obsługiwanym strumieniu ładunków. Liczba i cechy tych grup s zalene od charakterystyk strumienia i wyrónienie ich nastpuje indywidualnie ze wzgldu na cechy znaczce, np.: typ jednostki logistycznej, właciciel, miejsce składowania, charakterystyki fizyczne, gabaryty, charakterystyki kosztowe materiałów, uwarunkowania prawne, parametry rozkładu natenia strumienia danej grupy, ustalenia organizacyjne itd.

Zastosowanie pojcia wskanika spitrze materiałów  ma na celu zobrazowanie roli buforujcej magazynu w kanale dystrybucji. Wskanik spitrze moe by wykorzystany jedynie dla dokonania obserwacji w duej skali i do modelowania przepływu materiałów w duych systemach logistycznych. W codziennym wykorzystaniu parametry opisujce strumie materiałów musz by ustalone dla kadej grupy materiałowej, których liczba nie jest ograniczona.

5. MIARA POZIOMU DOPASOWANIA KANAŁU DYSTRYBUCJI DO STRUMIENIA MATERIAŁÓW

Miara okrelajca poziom dopasowania kanału dystrybucji do strumienia materiałów wynika z zastosowanych technologii i organizacji pracy. Ogniwa kanału mona uzna za wzajemnie dopasowane, jeeli procesy magazynowe i manipulacyjne w nich zachodzce pod wzgldami technologicznymi i wydajnociowymi s dopasowane do obsługiwanego w nich strumienia materiałów, tj. s efektywne ekonomicznie. Sposoby osignicia tego dopasowania nie s tematem artykułu. Do , e wród nich najwaniejszymi bd; wzajemna współpraca organizacji wchodzcych w skład kanału dystrybucji oraz spojrzenie globalne na łacuch dostaw i dostrzeenie korzyci własnej w poprawie sytuacji globalnej łacucha.

Proponowana poniej miara jest syntetycznym parametrem opisujcym poziom wzajemnych relacji pomidzy kolejnymi elementami kanału dystrybucji. Oceniany jest zakres przewymiarowania technologicznego zastosowanego w fazie projektowej w celu umoliwienia obsługi obcie ekstremalnych, a wynikajcych ze spitrze w strumieniach materiałów.

Niech W =

{

1, 2,..., , , , ,...,i j k l I

}

bdzie zbiorem wierzchołków sieci transportowej, tj. baz magazynowych, a L=

{

( )

i j, : ,i j∈W,i≠ j

}

zbiorem łuków sieci. Okrelono zbiór

{

1, 2,... ,...,g G

}

=

G numerów dróg w sieci bdcy zbiorem wyrónionych kanałów dystrybucji. Ponadto g

L jest zbiorem łuków sieci transportowej składajcych si na g-ty kanał

dystrybucji takim, e g⊂

L L . Kady i-ty wierzchołek sieci/baza magazynowa/element kanału

dystrybucji opisany jest przez par uporzdkowan λ_{( )i} = λ_{WE i}Dm_{( )},λ_{WY i}Dm_{( )} , której elementy oznaczaj odpowiednio: λ_{WE i}Dm_{( )} – warto miarodajna dobowa strumienia materiałów na wejciu do i-tego elementu kanału dystrybucji oraz warto analogiczna λ_{WY i}Dm_{( )} na wyjciu. Jednostk dla tych wartoci w rzeczywistym systemie bdzie liczba cykli przeładunkowych, jakie naley wykona aby wprowadzi do obiektu magazynowego wszystkie pojawiajce si na wejciu jednostki logistyczne lub wyprowadzi wszystkie jednostki pojawiajce si na wyjciu.

W procesie magazynowym mona wyróni fragmenty stacjonarne i dynamiczne1 ze wzgldu na przepływ materiałów. Cz stacjonarna – składowanie, generuje koszty zwizane z zamroeniem kapitału w postaci składowanych materiałów oraz z koniecznoci utrzymania kubatur magazynu. Na wielko kubatur i koszty składowania bdzie miał wpływ przeładunek roczny PR w obiekcie magazynowym oraz rotacja materiału. Cz dynamiczna procesu – transport wewntrzny i manipulacje (w tym komisjonowanie), generuj koszty wynikajce z uycia rodków transportowych, zatrudnienia ludzi i wykorzystania przestrzeni buforowych na wejciu i wyjciu z magazynu. Ta cz procesu jest silnie zalena od wartoci przeładunków dobowych Dm, Dm

WE WY

λ λ i spitrze pojawiajcych si w tych przeładunkach. W ogólnoci przepływy materiałowe nie bilansuj si dla obiektów logistycznych w krótkich okresach czasu. Załoono, e zbilansowanie nastpuje dla przepływów rocznych. Wiadomo te, e jednostki strumienia materiałów mog nalee do wielu kanałów dystrybucji jednoczenie, a w bazach magazynowych nastpuje ich przekierowanie. Tak wic przepływy roczne po kolejnych łukach danego kanału dystrybucji nie musz by sobie równe. Wane

1 _{Dynamika w tym przypadku jest pojmowana jako fizyczne przemieszczanie materiałów, w przeciwiestwie do}

jest, e pomidzy przepływami rocznymi na wyjciu i wejciu ssiadujcych ogniw zachodzi równo co do wartoci przeładunków rocznych, tj. R_{( )} R_{( ) ( , )}R

WY i WE j i j

P =P =P , przy czym

( )

i j, ∈ L (rys. 5).

Projektowania obiektów logistycznych dokonuje si przewanie dla cykli dobowych w przepływie materiałów i informacji std te naley okreli liczb dni roboczych w roku

( ) r i

d , w których pracuje i-ty element kanału dystrybucji.

Na podstawie znajomoci przeładunków rocznych i liczby dni roboczych okrela si warto redni dobow dla strumienia materiałów w i-tym ogniwie kanału:

na wejciu: ( ) ( ) sr ( ) R WE i D WY i r i P d λ = (3) na wyjciu: ( ) ( ) sr ( ) R WY i D WY i r i P d λ = (4)

Przekształcajc wzór (2) otrzymuje si wartoci współczynników spitrze w i-tym obiekcie (oznaczenia podano w tekcie):

na wejciu: ( ) sr( ) ( ) Dm WE i WE i D WE i λ ϕ λ = (5) na wyjciu: ( ) sr( ) ( ) Dm WY i WY i D WY i λ ϕ λ = (6) ( ) ( ) ( ) ( ) sr sr ( ) ( ) sr sr ( ) ( ) w szczególnych przypadkach R R WE i WE j D D WY i WE j D D WY i WE j r i r j P P d d λ λ λ λ ª º = ≠ = « ₌ » « » ¬ ¼ (7) ( ) ( ) sr sr ( ) ( ) D D WY i dr i WE j dr j λ ⋅ =λ ⋅ (8) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) w szczególnych przypadkach Dm Dm WY i WE j WY i Dsr Dsr WE j WY i WE j WY i WE j λ λ ϕ ϕ _{ϕ ϕ} λ λ ª º = ≠ = _{« = »} « » ¬ ¼ (9)

Rys. 5. Parametry strumienia materiałów dla ssiadujcych elementów kanału dystrybucji (oznaczenia podano w tekcie)

ródło: opracowanie własne. i WE WY ( ) R WE i P j WE WY ( ) R WY j P ( ) r i d d_{r j( )} ( ) ( ) ( , ) R R R WY i WE j i j P =P =P ( ) ( ) ( ) ( ) w szczególnych przypadkach WY i WE j WY i WE j ϕ ≠ϕ ª«_{ϕ =ϕ} º» « » ¬ ¼

Zgodnie z przedstawionym w punkcie 2 wnioskiem, przewymiarowanie technologiczne magazynu (czyli zapasu mocy przerobowych wykorzystywanych do obsługi spitrze materiałów) wynikajce z niepewnoci danych projektowych wyraone poprzez współczynniki spitrze ϕ_{WE i( )} i ϕ_{WY i( )} moe by miar poziomu zintegrowania kanału dystrybucji. Zaproponowano miar _{Z poziomu dopasowania g-tego kanału dystrybucji do} g

obsługiwanego strumienia materiałów bdc jednoczenie miar zintegrowania g-tego łacucha dostawczego: ( ) ( )

(

)

( ) ( ) ( ) ( ) , , , , 2 g g R WY i WE j i j g R i j k l k l P Z P ϕ ϕ ∈ ∈ + ⋅ = ⋅

¦

g

_¦

g L L , g∀ ∈G (10) gdzie: ( ), R i j

P – przeładunek roczny na wejciu do j-tego ogniwa kanału dystrybucji pochodzcy z wyjcia ogniwa i-tego [jednostek/rok],

( ) g WY i

ϕ – współczynnik spitrze na wyjciu z i-tego ogniwa g-tego kanału dystrybucji,

( ) g WE j

ϕ – współczynnik spitrze na wejciu do j-tego ogniwa g-tego kanału dystrybucji, ( ) ( ), , R k l k l P ∈

¦

_Lg

– suma przepływów materiałów po wszystkich łukach kanału dystrybucji [jednostek/rok],

g

L – zbiór łuków sieci transportowej nalecych do g-tego kanału dystrybucji. Tak ustanowiona miara bdzie przyjmowała wartoci liczbowe z zakresu 1,∞ , przy

)

czym warto _Zg _{= wystpuje w sytuacji, w której wartoci rednie przepływów dobowych} 1 s jednoczenie wartociami miarodajnymi dla wymiarowania. Sytuacja taka moe by opisana jako idealny przypadek strategii just-in-time i nie jest realnie moliwa do osignicia ze wzgldu na wystpujc w rzeczywistym wiecie losowo .

Nie mona arbitralnie okreli , która warto wskanika jest najlepsza. Zawsze naley dokona porównania z innymi wariantami dla tego samego zestawu danych. Dobrze te jest dokona wywaenia wartoci wskanika np. przez realn wydajno magazynu.

5. ZADANIE OPTYMALIZACYJNE

Przedstawiona miara jest prób opisu nierównomiernoci w nateniach przepływu materiałów w kanałach dystrybucji (a w szerszym sensie take łacuchach logistycznych) z załoeniem, e najbardziej znaczce dla utrzymania całoci kanału s te jego ogniwa, które generuj najwiksze koszty.

Warto miernika jest funkcj wac wartoci współczynników spitrze wielkoci strumienia materiałów midzy ogniwami. Budowa wskanika pozwala na ocen wpływu obiektów najbardziej obcionych na koszty operacyjne systemu [wzór (1)]. Miara ta moe słuy do oceny jakoci rozwiza w fazie projektowania systemów logistycznych i kanałów dystrybucji w tych systemach.

Moliwe jest take sformułowanie zadania optymalizacyjnego dla danej sieci transportowej, które bdzie minimalizowało wartoci współczynnika Z dla wyrónionych kanałów dystrybucji w sieci przy wyznaczonych postaciach krzywych funkcyjnych W, K, D, stosowanych we wzorze (1): ( )

(

( ) ( ) ( )

)

( )

(

( ) ( ) ( )

)

( ) ( ) ( ) ( ) , , , , , , , , min 2 g g R WY i WY i WY i i WE j WE j WE j j i j R g i j k l k l W K D W K D P Z P ϕ ϕ ∈ ∈ ∈ ª ₊ º_⋅ ¬ ¼ = ⎯⎯→ ⋅

¦ ¦

g

_¦

g G L L (11) gdzie: ( )

(

( ), ( ), ( )

)

g WY i WWY i KWY i Di

ϕ – maksymalna warto współczynnika spitrze moliwa do obsłuenia na wyjciu z i-tego ogniwa g-tego kanału dystrybucji zalena od WWY(i) – wydajnoci tego podukładu,

KWY(i) – kosztów operacyjnych podukładu i D(i) – przychodu

uzyskiwanego z uytkowania tego i-tego ogniwa, przy czym W, K, D s funkcjami o parametrach opisujcych rozwizanie projektowe danego podukładu.

( )

(

( ), ( ), ( )

)

g

WE j WWE j KWE j Di

ϕ – j.w. tylko dla układu na wejciu do j-tego ogniwa.

Sformułowanie takiego zadania, ustanowienie ogranicze i zmiennych decyzyjnych, a take adekwatnej postaci funkcji kryterium jest problemem niezwykle obszernym ze wzgldu mnogo zmiennych majcych wpływ na kształt krzywych W – wydajnoci, K – kosztów oraz D – dochodu z obiektu magazynowego.

PODSUMOWANIE

Rzeczywiste systemy – takie jak systemy logistyczne, zalene s od niezwykle duej liczby zmiennych oraz zakłóce majcych wpływ na stany tych systemów. Mnogo zmiennych oraz zakresy, w jakich zmieniaj si ich wartoci sprawiaj, e dokładne planowanie przepływów materiałowych staje si niemoliwe.

Pomimo to podejmuje si wysiłki budowania kanałów dystrybucji dla wybranych grup materiałowych w tych systemach, które bd lepiej dopasowane do charakterystyk strumienia ni rozwizanie, które nazwalibymy „uniwersalnym”. Działanie takie oznacza pogłbianie wzajemnej zalenoci – integrowanie kolejnych elementów kanału dystrybucji poprzez zacienianie współpracy.

W myl przedstawionych rozwaa kanał zintegrowany to taki, w którym udało si jasno wyspecyfikowa charakterystyki strumieni materiałów i dobra do nich rozwizanie najlepsze pod wzgldem technologicznym. Oczywicie proponowana miara ma charakter ogólny. W rozumieniu autorów moe by narzdziem do oceny duych systemów i by przydatna w fazie eksperymentów z modelami tych systemów.

Kanały dystrybucji nie s tworami izolowanymi. Strumienie materiałów podajce rónymi kanałami wzajemnie krzyuj si i mieszaj. Przenikanie takie ma miejsce zarówno pomidzy bazami magazynowymi (wspólny transport), jak i w bazach magazynowych. Rozwaanie układów o wikszej złoonoci bdzie wymagało rozszerzenia miary z jednego kanału na cał sie .

LITERATURA

[1] Dolgui A., Soldek J., Zaikin O., Applied Optimization: Supply Chain Optimization,

Produkt/Process Design, Facility Location and Flow Control, Sprinter Scence + Bussines

Media, Inc., Boston 2005.

[2] Fijałkowski J., Technologia magazynowania. Wybrane zagadnienia, Oficyna Wydawnicza

Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1995.

[3] Fijałkowski J., Transport wewnĊtrzny w systemach logistycznych. Wybrane zagadnienia,

Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003.

[4] Geunes J., Pardalos P. M. (Eds.), Applied Optimization. Supply Chain Optimizaton, Springer

Science+Business Media, Inc., USA 2005.

[5] Jacyna M., Modelowanie i ocena systemów transportowych. Oficyna Wydawnicza Politechniki

Warszawskiej, Warszawa 2009 r.

[6] Jacyna M., Ambroziak T., Fijałkowski J., The shape of technical and economical conditioning

of distribution center in optimization problem of supply chain. UNLV. Proceedings of XIXth

International Conference on System Engineering, 19-21 August 2008, Las Vegas.

[7] Jacyna M., Aspekty modelowania rozłoĪenia ruchu w multimodalnym korytarzu transportowym.

Prace Naukowe PW, TRANSPORT, z. 37, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1998 r.

MEASURE OF FITTING DISTRIBUTION CHANNEL TO STREAM OF MATERIALS Abstract

Channel of distribution is a structure that can be isolated from any network of distribution. This isolating can be performed according to specific features of material stream. Material flow intensity in a distribution channel is a subject to variations (peaks) what takes effect in technical overmotoring during designing channel elements, especially warehouses. Authors propose measure of fitting distribution channel to stream of materials allowing to evaluate designing alternatives for given channel and quality as well as supply chain integration by rating used technological allowances.

Key words: supply chain, channel of distribution, supply chain integration.