Krystyna Przewoźna,Bogumiła
Rozlachowska
Dzbądzek, pow. Ostrołęka.
Stanowisko 1
Informator Archeologiczny : badania 7, 116-118
DĄBROWA, p o w . N a m y słó w M u zeu m Ś lą s k a O p o ls k ie g o 118 -B a d a n ia p r o w a d z iła d r L u c y jn a S z a d k o w sk a o r a z m g r W o jc ie c h L o n a k . F in a n s o w a ło M u z e u m Ś lą s k a O p o ls k ie g o . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . O s a d a k u ltu r y w s c h o d n io p o m o r s k ie j z w c z e s n e g o o k r e s u la te ń s k ie g o « S ta n o w isk o p o ło ż o n e j e s t w e w s c h o d n ie j c z ę ś c i w s i, w p a ś m ie w z g ó rz m o r e n o w ych p o r o ś n ię ty c h l a s e m m ię d z y d r o g a m i D ą b ro w a - S t a r o ś c in i D ą b ro w a - K u ź n ic a . O b s z a r b a d ań to p e r y f e r i a w z n ie s ie n ia z n iw e lo w a n e g o c a łk o w ic ie p r z e z d łu g o le tn ią e k s p lo a ta c ję p ia s k u . Z n is z c z e n iu u le g ły c e n n e o b ie k ty s k ła d a ją c e s i ę n a z ab u d o w ę o s a d y w s c h o d n io p o m o rs k ie j« Z a b e z p ie c z o n o je d y n ie n ie w ie lk i f r a g m e n t p a l e n i s k a .
P r z e b a d a n o m e to d y c z n ie o b s z a r 7 , 5 a r a , g d z ie w y s tą p iły ju ż ty lk o n ie lic z n e o b ie k ty . W s u m ie z d o ła n o z a r e j e s t r o w a ć 8 o b iek tó w w p o s ta c i le d w ie u c h w y tn y ch z a r y s ó w dom ów słu p o w y c h z p a le n i s k a m l I n t e r e s u j ą c y m j e s t f a k t, ż e p r z y s ła b o z a r y s o w a n y c h w y p e łn is k a c h d o m o w , ja m y słu p o w e w y z n a c z a ją c e ic h k s z t a ł t p o s ia d a ły in te n s y w n e z a b a r w ie n ie . G ó r n e p a r t i e j a m słu p o w y c h o ś r e d n ic y 0 ,3 0 m g łę b o k o ś c i 0 ,7 0 - G£0m z a w ie r a ły w a r s te w k ę s p a le n iz n y o g łę b o k o ś c i 0 ,1 0 - 0 ,1 5 m s u g e r u j ą c ą m o ż liw o ś ć 8 p a le n ia b u d y n k ó w . O b s e r w a c je m a j ą d o ść ś c i s ł e p o w ią z a n ia z o d k r y ty m i e le m e n ta m i z ab u d o w y w s p ó łc z e s n e j o s a d y k u ltu r y w s c h o d n io p o m o rs k ie j w K o w a lo w ic a c h p o w ia t N a m y s łó w , o d le g ły c h od o m a w ia n e g o tu s ta n o w is k a o k o ło 20 k m . N a p r z e b a d a n e j p o w ie r z c h n i z g ru p o w a n y c h b y ło 8 budynków tw o r z ą c y c h s z e r e g o w ą z ab u d o w ę p e r y f e r y jn e j c z ę ś c i o sad y » W y m ia ry budynków w a h a ją s i ę w g r a n ic a c h * 2 x 3 m do 3 ,5 0 x 4 m . Z a r y s y o b iek tó w n r 3 i 7 , w s k a z u ją n a w y s tę p o w a n ie ś l a dów b e le k p o z io m y c h / d łu g o ś ć 3 ,5 0 m , s z e r o k o ś ć 0 ,3 0 m / p r z y le g a ją c y c h b e z p o ś r e d n io do n a ro ż n ik o w y c h ja m słupowych. W budynkach n r 2 , 4 , 5 s tw ie r d z o n o p o n a d to r e s z t k i p a le n ik w p o s ta c i c ie m n o z a b a rw lo n y c h ja m o ś r e d n ic y 1 - 1 ,2 0 m , n ie c k o w a to z a g łę b io n y c h « z a w ie r a ją c y c h w w y p e łn is k u m ia ł w ę g lo w y ,p o p ió ł 1 n i e l i c z n e u ła m k i c e r a m i k i . R u c h o m y m a t e r i a ł z ab y tk o w y j e s t w y jątk o w o s k r o m n y , g d y ż n a tr a f io n o je d y n ie n a k ilk a m a ło c h a r a k te r y s ty c z n y c h s k o r u p . D Z B A J)Z E K p o w , O s tr o łę k a K a t e d r a A r c h e o lo g ii P r a d z ie jo w e j S ta n o w isk o 1 i W c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e j U n iw e r s y te tu W a r s z a w s k ie g o . B a d a n ia p ro w a d z iła doc d r h a b « K ry s ty n a P r z e w o ź n a i m g r B o g u m iła R o z ] a c h o w s k a /a u to r k a s p r a w o z d a n i a /. F in a n s o w a ł W K Z w W a r s z a w ie . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . O s a d a i c m e n ta r z y s k o z o k r e s u p ó ź n o la te ń s k ie g o k u ltu ry p r z e w o r s k ie j o r a z śla d y o s a d n ic tw a p a le o lity c z n e g o , n e o lity c z n e g o i p ó ź n o ś r e d n io w ie c z n e g o .
S ta n o w is k o p o ło ż o n e j e s t n a r o z le g ły m p ła s k o w y ż u , po p r a w e j s t r o n i e r z e k i O r z ,o k o ł o 500 m n a p o łu d n ie o d d r o g i z K u n in a do D zb ąd z k a« S ta n o w is k o o d k r y te z o s ta ło p o d c z a s b a d a ń p o w ie rz c h n io w y c h p ro w a d z o n y c h p r z e z W K Z w o j. w a r s z a w s k ie g o i z a k w a lifik o w a n e do s y s te m a ty c z n y c h badań«
D la u c h w y c e n ia z s ię g u s ta n o w is k a k o n ie c z n e by ło z a ło ż e n ie k ilk u w yko p ó w . W ty m c e lu , w je g o p o łu d n io w e j c z ę ś c i« tu ż n a d k r a w ę d z ią t a r a s u p o n a d z a lew o w e g o z a ło ż o n o wykop« Dwa d a ls z e w ykopy - z lo k a liz o w a n o w o d le g ło ś c i o k o ło 30 m n a z a c h ó d , w z d łu ż p o ln e j d r o g i, w k u lm in a c y jn y m p u n k c ie p ła s k o w y ż u . Ł ą c z n ie p r z e b a d a n o p o w ie r z c h n ię 200 m 2 do g łę b o k o ś c i i m . P o d w a r s tw ą p u l c h n eg o b ru n a tn e g o h u m u s u - w a r s tw a I o m i ą ż s z o ś c i o d 10 - 30 c m z a le g a ła w a r stw a k u ltu ro w a - w a r s tw a n - p ó ź n o la te ń s k a o m ią ż s z o ś c i o d 10 - 15 c m - p r ó c h n ic a z d o m ie s z k ą s p a le n iz n y , b a r d z i e j z b ita od h u m u su « o z a b a r w ie n iu p la m is ty m , s z a ro b r u n a tn y m « P o d w a r s tw ą n w y s tę p o w a ła w s z ę d z ie w a r s tw a s z a r o g o m o k r e g o p ia s k u c a lc o w e g o ? z w a r s te w k a m i s z a r o z ie lo n k a w e j g lin k i. M ią ż s z o ś ć w a r s tw y k u ltu ro w e j w z r a s t a ł a w k ie r u n k u p ó łn o c n y m i p ó łn o c n o - w s c h o d n im , w y k lin o w u ją c s i ę n a d k ra w ę d z ią d o lin y w k ie r u n k u z ac h o d n im « p o łu d n io w ym i p o łu d n io w o -w s c h o d n im ,
W w a r s tw ie h u m u s u w s p ó łw y s tę p o w a ła c e r a m i k a p ó ź n o ś r e d n io w ie c z n a s ta lo w o - s lw a to c z o n a n a k o le z c e r a m i k ą p ó ź n o la te ń a k ą , b r u n a tn ą le p io n ą r ę c z n i e .
W a r s tw a II n a to m ia s t z a w i e r a ł a ju ż ty lk o c e r a m i k ę p ó ź n o la te ń s k ą w d u ż y ch i lo ś c ia c h o r a z k o ś c i z w i e r z ą t d o m o w y c h i d z ik ic h .O d k r y to 16 j a m 1 k ilk a s k u p is k c e r a m ik i« J a m y n r 1 . 8 , 9 m ia ły c h a r a k t e r j a m o d p a d k o w y c h , izme j a k n p . J a m a n r 2 , 5 ,1 4 o p ró c z * c e r a m i k i p ó ź n o la te ń s łd e j z a w ie r a ły d r o b n e p r z e p a lo n e k o ś c i « K a ż d e s k u p is k o c e r a m i k i z a w i e r a ł o f r a g m e n ty je d n e g o n a c z y n ia z .w y ją tk ie m s k u p is k a , k t ó r e z a w ie r a ło f r a g m e n ty je d n e g o n a c z y n ia z w y ją tk ie m s k u p is k a , k t ó r e z a w ie r a ło f r a g m e n ty 2 c z a r n y c h m i s .b a n ia s t e g o g a r n k a z w y o d rę b n io n ą s z y jk ą i d u ż e k o ś c i z w ie rz ą t« N a tr a f io n o ta k ż e n a j a m ę o ś r e d n i c y o k o ło 3 0 c m i g łę b o k o ś c i 50 c m z e ś l a d a m i p le c io n k i n a ś c i a n k a c h ^ P r z y p u s z e z a s i ę , ż e b y ł to d u ż y k o s z z w ik lin y w k opany w z io w ię , z ac h o w a n y d o ś ć d o b r z e w p a r t i i p r z y d e n n e j, k tó r e g o w e w n ę trz n e ś c ia n k i b y ły w y le p io n e g lin ą . N ie z a w i e r a ł ż a d n y c h c h a r a k t e r y s ty c z n y c h m a t e r i a łó w , w z w ią z k u z ty m n ie u d a ło s i ę b liż e j o k r e ś l i ć je g o fu n k cji« C e r a m ik ę z b a d a n e g o s ta n o w is k a p o d z ie lić m o ż n a n a d w ie g ru p y « Do p i e r w s z e j z n ic h z a lic z o n o f r a g m e n ty n a c z y ń s z a r o b r u n a tn y c h , g ru b o ś c ie n n y c h n i e s ta r a n n i e w y k o n an y ch o p ro filo w a n y c h lu b z g r u b ia ły c h b r z e g a c h ; do d r u g ie j - f r a g m e n ty c ie n k o ś c ie n n e j c e r a m i k i o g ła d k ie j l ś n i ą c e j p o w ie r z c h n i, ta k ż e z p ro filo w a n y m i w y le w a m i i u s z k a m i p rz e w ę ż o n y m i w śro d k u « P o d w z g lę d e m s ty lu c e r a m i k a o b u g r u p s ta n o w i ty p o w y z e s p ó ł c e r a m i k i p r z e w o r s k ie j z dw óch p ie r w s z y c h fa z p ó ź n o la te ń a k ic h .O p r ó c z c e r a m i k i i k o ś c i z w i e r z ę c y ch o d k ry to k i lk a n a ś c ie k aw ałk ó w ż u ż la , f r a g m e n ty p rz e d m io tó w ż e la z n y c h - c z ę ś c i n o ż y , sk u w k ę , k ó łk o ż e la z n e , f r a g m e n t p ó łk o s k a , p o n a d to g lin ia n y k w a d ra to w y p r z ę ś l Uc- c i ę ż a r e k ? , k a m ie ń ż a r n a r o ta c y jn e g o i p o n a d 30 k r z e m ie n i« Z a ró w n o p ó łk o s e k j a k 1 ż a r n a r o ta c y jn e s ta n o w ią n a jd a le j n a p ó łn o cn y w s c h ó d w y s u n ię te z a b y tk i teg o ty p u z o k r e s u p ó ź n o la te ń s ld e g o ,n a s k r a j u z a s ię g u k u ltu r y p r z e w o r s k ie j«
C h ro n o lo g ia o m a w ia n e g o s ta n o w is k a p r z e d s ta w ia s i ę w ię c n a s tę p u ją c o « N a p o d s ta w ie w s tę p n e j a n a liz y d o k o n a n e j p r z e z d r B o g d a n a B a l c e r a o d k r y te k r z e m ie n i e " s ą to n a r z ę d z i a z e s c h y łk u p a le o litu , f o r m y m e z o lity c z n e i m a t e r i a ł n e o lity c z n y " »
-d a le j o s a -d a i c m e n ta r z y s k o p ó ź n o la te ń s k ie c z ę ś c io w o z n is z c z o n e p r z e z o s a -d n ic tw o p ó ź n o ś r e d n io w ie c z n e , i w s p ó łc z e s n e u ż y tk o w a n ie b a d a n e g o t e r e n u . P r z e w id z ia n e n a r o k p r z y s z ł y b a d a n ia p o z w o lą , b y ć m o ż e p r e c y z y jn ie j o k r e ś l i ć c h a r a k t e r o s a d y i s to s u n e k j e j do c m e n t a r z y s k a . 118 -G Z IN p a tr z o k r e s h a ls z t a c k i H A C K I, p o w . B i e l s k P o d la s k i S ta n o w isk o 2 p a tr z w c z e s n e ś r e d n io w ie c z e H U T A , p o w , B y d g o s z c z M u z e u m i m . L e o n a W y c z ó łk o w sk ie g o S ta n o w isk o 2 w B y d g o s z c z y B a d a n ia p r o w a d z ił m g r C z e s ła w P o t e m s k i. F in a n s o w a ło M u z e u m i m . L e o n a W y cz ó łk o w s k ie g o w B y d g o s z c z y , P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . C m e n ta r z y s k o z o k r e s u la t e ń s k i e g o . C m e n ta r z y s k o p o ło ż o n e j e s t w l e s i e , n a n ie w ie lk im w y n ie s ie n iu te r e n o w y m , o k o ło 100 m w k ie r u n k u p ó łn o c n o - zach o ck iim o d s k r a j u c m e n t a r z y s k a , b a d a n e g o w l a ta c h p o p rz e d n ic h a o z n a c z o n e g o ja k o s ta n o w is k o 1 o r a z o k o ło 300 m w k i e r u n ku p o łu d n io w o -z a c h o d ń im o d d r o g i lo k a ln e j H u ta - T o n tn e k .
O d k ry to t r z y g ro b y s k r z y n k o w e , p r z y c z y m dw a z n ic h z n a le z io n o w s t a n ie s z c z ą tk o w y m / r o z w le c z o n e k a m i e n i e ,b r a k c e r a m i k i p o z a k ilk o m a f r a g m e n t a m i / . N a jw ię c e j fra g m e n tó w c e r a m i k i z a c h o w a ło s i ę w g r o b ie n r 2 . W y ró ż n io n o w n im 5 n a c z y ń g lin ia n y c h / n a jp e w n ie j p o p ie ln ic / o p o w ie r z c h n i c e g ł a s te j i b r u n a tn e j, n a jc z ę ś c i e j s c h ro p o w a c o n e j, 3 m is y o r a z k u b e k z ta ś m o w a ty m u c h e m .
O d le g ło ś ć m ię d z y g r o b a m i n ie p r z e k r a c z a 2 m . B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e.
INOW ROCŁAW - MARTWY S ta n o w isk o 1