Włodzimierz Pela
Pułtusk - Miasto, woj. ciechanowskie.
Stanowiska: ul. Wolności, ul. Piotra
Skargi, zespół pojezuicki, mury
obronne
Informator Archeologiczny : badania 15, 245-246
245
w ieku. B yły to p o z o sta ło śc i obiektów m ieszk a ln y ch i gosp o d a rczy ch w p o sta c i wkopanych pionowo słupów konstrukcyjnych, b elek podwalinowych, fragm entów podłóg itp. C h ara k terysty czn e je s t , że budynki m iesz k a ln e 1 g o sp o d a rcze w ram ach jednej d ziałk i budowlanej, na której sk on cen trow a ły s i ę badania a r c h e o lo g ic z n e , budowano p rze z ca ły c z a s w tych sam y ch m ie jsc a c h . R óżn iły s i ę tylko p ow ierzch n ią użytkową i il o ś c i ą p om ieszczeń w p o szcz eg ó ln y c h fazach ch ron ologiczn ych .
O prócz budynków drew nianych natrafiono na 7 studni drew nianych o różnorodnej k onstru kcji i różnej ch ro n o lo g ii. C ztery z nich użytkowane były po zam uleniu jako sza m b a . W ich w yp ełn isk ach natrafiono na ciek a w e z e s p o ły zabytków /n a c zy n ia glin ia n e m . In. b utelki, naczyn ia z e sz k ła , p rzedm ioty z drew na i z e s k ó r y /. P od staw ę u sta leń ch ron ologiczn ych s t a nowić b ęd ą op rócz zn a lezio n y ch zabytków w arstw y kulturow e z e ślad am i pożarów , w tym jedna datowana z e sp o łe m c z te r e c h m onet z o k resu panow a nia W ładysława J a g ie łły / dwa kw artnikl m a łe 1393-1396 1 dwa p ó łg r o sz e 1405-1414? / , D uże n ad zieje zw iązane s ą z badaniam i d en d roch ro n o log icz- nym i. Badania pozw oliły tak że u sta lić g ra n icę dwóch są sie d n ic h d zia łek budowlanych.
2. Stanow isko u l. P io tra Skargi - nadzorem objęto odcinek d łu g o ści 146 m , budowanego kolektora m ie jsk ie g o /o d u l. Ś w ierc zew sk ieg o do u l. A r m ii C z e r w o n e j/. Układ ch ron ologiczn y w arstw w y stęp u ją ty ch na ś c i a nach wykopu za w iera s i ę w ram ach X V -XIX w. Rozpoznano fragm enty ka m iennych fundamentów budynków nowożytnych o ra z ich układ p r z e str z e n n y . P rz y ul. A r m ii C zerw onej natrafiono na fragm enty b elek drew nianych - ślady zabudowy m ie jsk ie j z X V -XVI w ieku.
3. Ogród p ojezu ick l - na d ziałkach p rzy leg a ją cy ch od południa do obecnego k o śc io ła po je z u ic k ie g o pod w ezw aniem św . P io tra 1 P aw ła, p ro wadzono nadzór a rc h e o lo g ic zn y nad wykonywanym wykopem pod fundam enty budynku k o śc ie ln e g o . Stw ierdzono istn ie n ie zabudowy drew nianej z XVI- XVU wieku, śla d y piw niczek 1 p o z o s ta ło ś c i p leców . Z zabytków ruchom ych na uwagę zasłu gu je k afel płytowy z w izeru nk iem je źd źca - h u sa rza ? , z bardzo szc z e g ó ło w y m p rze d sta w ien iem d eta li ubioru, u zb rojenia i op o rzą dzenia.
4. K o śció ł p ojezu ick l - badania u s ta liły istn ie n ie tr z e c h faz funkcjo nowania budynku k o śc io ła . F a za 1 /n a j s ta r s z a z 2 poł. XVI w ie k u /, to k o ś c ió ł na planie w ydłużonego prostok ąta zak oń czon ego od stron y w schodniej ok rą głą ab sydą. K o śc ió ł dostaw iony b y ł do muru m ie jsk ie g o , który być m oże sta n o w ił je g o śc ia n ę zachodnią. S zer o k o ść w ew nętrzna k o śc io ła 8, 40 m , d łu g o ść ok* 2 1 ,5 m . S zer o k o ść śc ia n p rzy fundam encie 1 ,7 0 m , Ściany k o śc io ła w zm ocn ione z o s ta ły od zew nątrz sk a rp am i. W ewnątrz m u- зги, wnęki okienne /? / na p o zio m ie p osadzki wykonanej z ce ra m iczn y ch płytek. O d słon ięte w roku u b iegłym fundam enty kam ienne, uznane p o czą t kowo za fa z ę I k o śc io ła , s ą r e lik te m II fazy o s z e r s z e j naw ie. I ten k o ś c ió ł był tak że zw iązany ś c ia n ą zachodnią z m urem m ie jsk im . Prawdopodobnie
był c z ę śc io w o podpiwniczony. F a za III, to k o ś c ió ł funkcjonujący ob ecn ie, odsunięty od muru m ie jsk ie g o .
246
-Aktualnie rozpoznana zo sta ła stron a południowa k o ś c io ła . Od stron y p ółn oc nej Istn ieje m o ż liw o ść o d k rycia dodatkowych elem en tów obiektów faz 1-Щ w m o m en cie p rzeprow ad zen ia badań, w p o m ie sz c z e n ia c h obecnej z a k r y stii.
5. M iejsk i m ur obronny i kolegium je z u ic k ie - na d zied ziń cu liceu m
Nr 1. "
O dsłon ięto c z ę ś c io w o sk rzy d ła północne I w sch od n ie. Skrzydło p ó ł nocne kllkutraktow e /praw dopodobnie dwutraktowe z rozbudowaną c z ę ś c ią p rzy m u rze m ie j s k im /. W ykorzystano w tr a k c ie budowy budynek s ta r sz y pow stały ró w n o c ześn ie z m urem m ie jsk im . Skrzydło południowe je s t c z ę ś ciow o podpiw niczone. Z e sk rzy d ła w schodniego o d sło n ięto c z ę ś ć p o m ie s z cz en ia -p iw n icy z p osadzką wykonaną z c e g ie ł. Sposób wykonania i ja k o ść fundamentów św iad czą, że budynek nad n im i posadow iony m ó g ł być tylko p arterow y.
M a teria ł zabytkowy znajduje s i ę w p racow ni ek sp ed y cji pułtuskiej C iechan ow sk iego T ow arzystw a Naukowego oraz w M uzeum M iejskim w P u ł tusku.
B adania będą kontynuowane,
RACIĄŻEK, gm . N iesza w a U n iw ersy tet Łódzki w oj. w ło cła w sk ie K atedra A rch eo lo g ii
Badania p row ad ził d o c ,d r hab. L e s z e k K ajzer. F in an so w a ł WKZ w e W łocław ku. C zw arty se z o n badań. Z am ek śred n io w ieczn y usytuowany na g ro d zie i w ie lo k ro tn ie przebudowywany /XIV-X VH I w . / ,
B adania prowadzono w o k olicy "kam ienicy w ielk iej" i na d zied ziń cu zam kow ym . Kontynuowano w ykopaliskow ą w ery fik a cję o b serw a c ji g e o fiz y c z nych i badano zagruzow an e m ury zam ku. Wykonano tr z y wykopy badaw cze o łą czn ej p ow ierzch n i 35, 5 m 1 orien tacyjn ej kubaturze około 80 m 3,
W odkrywkach 16 1 18 za rejestro w a n o naw arstw ienia d zied ziń ca z a m kow ego i upad fo sy wykonanej w XIV w ., a od d zielającej w sch od nią c z ę ś ć w zg ó rza , na której zbudowano m urowany zam ek .
Odkrywkę 19 zlok alizow an o p r z y południow o-zachodnim narożniku "kam ienicy lelk i ej". Zbadano m ur odchodzący pod kątem 45 od n a ro żn i ka, k tóreg o o b ecn o ść za r eje stro w a n o w roku ubiegłym /odkryw ka 1 4 /8 0 /. Mur obserw ow ano na d łu g o ści b lisk o 7 m . Ma on g ru b o ść 1, 4 m i wykonany j e s t z kam ieni eratyczn ych z d o m ieszk ą c e g ły g o ty ck iej. J e s t to zapew ne, poszukiw any od tr z e c h la t, Mur obwodowy zam ku go ty ck iego .
Z grom adzono d o ść typowy dla R aciążk a ruchom y m a te r ia ł zabytko w y. P rz ew a ż a ceram ik a naczyniow a: śred n io w ieczn a i nowoĄrtna - ponad 1 ,2 0 0 ułam ków.
