Emil Zaitz
Kraków Kazimierz, ul. Skawińska
-jezdnia
Informator Archeologiczny : badania 13, 219-220
219
R u in y z a m k u w K ole u s y tu o w a n e s ą n a le w y m b r z e g u W a rty p o z a g r a n i c a m i m i a s t a . Z a m e k w z n ie s io n y z o s t a ł p r z e d r o k ie m 1362 p r z e z K a z i m i e r z a W ie lk ie g o . Od p ołow y XVI w. p o p a d a ł w r u i n ę .
W s p ó łc z e ś n ie z a c h o w a ły s i ę z p r o s to k ą tn e g o z a ło ż e n ia : p o łu d n io w o - z a c h o d n i o d c in e k m u r u o b w o d o w eg o , c y lin d r y c z n a w ie ż a o c z w o ro b o c z n e j p o d s ta w ie i f r a g m e n ty k r ó t s z y c h o d cin k ó w m u r u . Do n a jw a ż n ie js z y c h u s t a l e ń b a d a w c z y c h n a le ż a ło u s t a l e n i e p ie r w o t n e j to p o g r a f ii w z g ó r z a z a m k o w e g o o r a z fa k tu je g o z a s i e d l e n i a w o k r e s i e b e z p o ś r e d n io p o p r z e d z a ją c y m bu d o w ę z a m k u t j . w Х Ш /X IV w . W t r a k c i e bud o w y p r z e p r o w a d z o n o z n a c z n e p r a c e n iw e la c y jn e , k t ó r e p o łą c z y ły dw a p i a s z c z y s t e w z g ó r z a . B y ć m o t e , ż e p ie r w o tn e u k s z ta łto w a n ie t e r e n u wpi y ~ n ę ło t e ż n a e ta p y b u d o w y . W y n ik ie m b a d a ń w 1977 r . b y ło o d s ło n ię c ie w ie ż y m ie s z k a ln o - o b r o n n e j u s y tu o w a n e j n a z e w n ą tr z p ó łn o c n o -z a c h o d n ie g o o d c in k a m u r u o b w o d o w eg o . J e j z e w n ę tr z n e w y m ia r y w y n io e ly : 1 1 ,8 0 x 1 3 ,2 0 m , s z e r o k o ś ć j e j m u ró w 2, 50 m . W w ie ż y z a c h o w a n y b y ł p o d z ia ł n a dw a p o m ie s z c z e n ia /w i ę k s z e o w y m ia r a c h 7, 20 x 6 ,8 0 m i m n ie js z e o w y m ia r a c h 6 ,8 0 x 2 , 2 0 m / . W p o m i e s z c z e n iu m n ie js z y m z n a jd o w a ły a i ę r e l i k t y s tu d n i. W p a r t i a c h fu n d a m e n to w y c h m u r u p o łu d n io w e g o w ie ż y c z y te ln e s ą s tr z ę p ia ^ k tó r y m i p o łą c z o n o m u г obw odow y.
P r z e b a d a n o p ó łn o c n ą p a r t i ę d z ie d z iń c a , g d z ie n ie n a tr a f io n o n a śla tfy z a bud o w y c e g la n e j, o d s ło n ię to w y łą c z n ie 3 p r o s t o k ą t n e p ó łz ie m ia n k i.
N a z e w n ą tr z p o łu d n io w o -w s c h o d n ie g o o d c in k a m u r u o b w odow ego o d s ło n ię to r e l i k t y w ie ż y b r a m n e j o w y m ia r a c h z e w n ę tr z n y c h 9 x 9 m , g r u b o ś ć m u ró w w y n io s ła 2 m , w n a r o ż n ik a c h w ie ż y z n a jd o w a ły a i ę d w ie p r z y p o r y .
N a p o d z a m c z u od s t r o n y z a c h o d n ie j o d s ło n ię to ślacfy z a b e z p ie c z e n ia w z g ó r z a p r z e d e r o z y jn y m d z ia ła n ie m w ód. Z m a s o w e g o m a t e r i a ł u z a b y tk o w e g o u z y s k a n o i n t e r e s u j ą c e z e s p o ły c e r a m i k i c a łk o w ic ie o b ta c z a n e j 1 r z a d z i e j to c z o n e j z XIV w . o r a z t o c z o n e j z X V i XVI w . Z m n ie js z y c h p r z e d m io tó w z n a le z io n y c h w t r a k c i e b a d a ń w y m ie n ić n a le ż y : o s t r o g ę z k o łk ie m g w ie ź d z is ty m , m o n e ty k r z y ż a c k i e i d e n a r k i ja g i e l l o ń s k i e , f r a g m e n ty s z k ł a o k ie n n e g o w ty m g o m ó łe k o r a z u ła m k i n a c z y ń s z k l a n y c h , n a r z ę d z i a m u r a r s k i e o r a z pod k o w ę z n a c z o n ą b li ż e j n ie o k r e ś lo n y m g m e r k ie m . K R A K Ó W -K a z im ie rz M u z e u m A r c h e o lo g ic z n e u l. S k a w iń s k a - je z d n ia w K ra k o w ie B a d a n ia p ro w a d z ił m g r E m i l Z a itz / a u t o r s p r a w o z d a n i a / . F in a n s o w a ło M u z e u m A r c h e o lo g ic z n e w K ra k o w ie , P i e r w s z y se z o n - b a d a ń . O s a d n ic tw o p ó ź n o ś r e d n io w ie c z n e i n o w o ż y tn e , p ó ź n o ś r e d n io w ie c z n y m u r o b ro n n y K a z im ie r z a , r e l i k t y d a w n e j z a b u d o w y w r e j o n i e k o ś c io ła £w . J a k u b a . B a d a n ia r a to w n ic z e p ro w a d z o n o w w y k o p ie in s ta la c y jn y m b ie g n ą c y m w z d łu ż z a c h o d n ie g o o d c in k ą u li t y S k a w iń s k ie j, p o m ię d z y w y lo te m
220 u l . M . F o r n a l s k i e j a b u lw a r a m i w iś la n y m i. O d k r y to : a . P ó ź n o ś r e d n io w ie c z n e i n o w o ż y tn e w a r s tw y k u ltu ro w e , m i e j s c a m i w z n a c z n y m s to p n iu z n is z c z o n e p r z e z n o w o ż y tn e w kopy i n s ta la c y jn e 1 b u d o w la n e . W k ilk u p u n k ta c h u c h w y c o n o r e l i k t y u tw a rd z o n y c h p o z io m ó w u ż y tk o w y c h : b r o k i n a p o d s y p c e p ia s k u o r a z w a r s tw y u tw a r d ż o n e k a m ie n ia m i w a p ie n n y m i i ż w ir e m , z a le g a ją c e n a w a r s tw a c h k u ltu ro w y c h z c e r a m i k ą p ó ź n o ś r e d n io w ie c z n ą . b . K e lik ty ś r e d n io w ie c z n e g o m u r u o b ro n n e g o K a z i m i e r z a . W z a c h o d n ie j c z ę ś c i u lic y , p o p o łu d n io w e j s t r o n i e p o s e s j i n r 27 o d s ło n ię to n ie w ie lk i o d c in e k / d ł u g o ś c i o k .2 m / m u r u z n is z c z o n e g o w k o p a m i i n s t a la c y jn y m i. J e g o p a r t i a n a z ie m n a , z a c h o w a n a do w y s o k o ś c i o k o ło 55 c m p o w y ż e j o d s a d z k i, w y k o n a n a b y ła z ła m a n y c h k a m ie n i w a p ie n n y c h i p o je d y n c z y c h c e g ie ł o w y m ia r a c h 7 - 8 x 1 3 x 7 c m . S z e r o k o ś ć j e j k s z t a ł t o w a ła s i ę w g r a n i c a c h 1 8 0 -1 9 0 c m . P a r t i a fu n d a m e n to w a p o s i a d a ł a s z e r o k o ś ć o k o ło 220 cm / ? I / i w y k o n a n a b y ła z n ie r e g u la r n y c h ła m a n y c h k a m ie n i w a p ie n n y c h i d r o b n y c h o k ru c h ó w c e g ie ł, łą c z o n y c h z a p r a w ą w a p ie n n ą .
c. R e lik ty b u d o w li g o ty c k ie j / ? / . P o z a c h o d n ie j s t r o n i e p o s e s j i n r 14 o d s ło n ię to r e l i k t y m u ró w ś c ia n y z a c h o d n ie j / d ł u g o ś c i p o n a d 5 m / 1 p ó łn o c n e j / d ł u g o ś c i p o n a d 10 m / b li ż e j n ie o k r e ś lo n e j b u d o w li z l o k a l i z o w a n e j po p o łu d n io w e j s t r o n i e u lic y S k a w iń s k ie j. Z a c h o w a n e o d c in k i m u ró w w y k o n a n e b y ły z ła m a n y c h / n i e r e g u l a r n y c h i o s t r o k r a w ę d z i s t y c h / k a m ie n i w a p ie n n y c h i p o je d y n c z y c h c e g ie ł łą c z o n y c h z a p r a w ą w a p ie n n ą . Ic h g r u b o ś ć k s z ta łto w a ła s i ę w g r a n i c a c h 1 1 5 -1 2 5 c m / s to p y fu n d a m e n to w e j i o d s a d z k i n ie u c h w y c o n o /. W e w n ę tr z u b u d o w li z a l e g a ł g r u z k a m ie n n y i c e g la n y z d u ż ą i l o ś c i ą r o z d r o b n io n e j z a p r a w y w a p ie n n e j. W je g o o b r ę b ie s tw ie r d z o n o t a k ż e d u ż e f r a g m e n ty s k l e p i e n i a w y k o n a n e g o z c e g ły p a l c ó w k i o c e c h a c h g o ty c k ic h / w y m i a r a c h 8, 5 - 9 , 5 x 1 3 -1 5 x 2 7 - 2 9 c m / . d. R e lik ty n o w o ż y tn y c h b u d o w li. W s ą s i e d z t w i e o m ó w io n e j w y ż e j b u d o w li s tw ie r d z o n o s z e r e g m u ró w w y k o n a n y c h z k a m ie n ia lu b c e g ły , ł ą c z o n y c h z a p r a w ą w a p ie n n ą lu b c e m e n to w ą , p o s a d o w io n y c h na w a r s tw a c h n a e y p o w y c h z n o w o ż y tn y m m a t e r i a ł e m z a b y tk o w y m / p o z o s t a ł o ś c i z s y p u n a ś m i e c i , p o d m u ró w k a o g r o d z e n ia i t p . / .
O d s ło n ię te r e l i k t y m u ró w n a le ż y p ra w d o p o d o b n ie ł ą c z y ć z z e s p o łe m a r c h ite k to n ic z n y m z w ią z a n y m z d aw n y m k o ś c io łe m ś w . J a k u b a . B l i ż s z e o k r e ś l e n i e f u n k c ji o r a z c h r o n o lo g ii o d k r y te j b u d o w li, w y k o n a n e j p r a w d o p o d o b n ie p r z y u ż y c iu c e g ły g o ty c k ie j, b ę d z ie m o ż liw e d o p ie r o p o p r z e p r o w a d z e n iu p la n o w a n y c h b a d a ń a r c h e o lo g ic z n y c h . M a te r ia f y z a b y tk o w e i d o k u m e n ta c ja z b a d a ń p r z e c h o w y w a n e s ą w D z ia le K ra k o w a P r z e d lo k a c y jn e g o M u z e u m A r c h e o lo g ic z n e g o w K ra k o w ie . K R A K Ó W -S ta re M ia s to P . P . P r a c o w n ie K o n s e r w a c ji u l. G o łę b ia 14, 16, 18 Z a b y tk ó w P r a c o w n ia A r c h e o lo g ic z n o -K o n s e r w a to r s k a O d d z ia ł w K r a k o w ie
